درخت حوزه‌های تخصصی

شبه قاره هند و پاکستان- بویژه از دوره تیموریان- سرزمین کتابخانه ها . موزه ها. زبانها. عقاید و آداب و رسوم، عبایب و غرایب لقب گرفته است. وجود کتابخانه های معتبر در سراسر هند از جمله در حیدرآباد که سرشار از نسخه های خطی فارسی و عربی است زینت افزای شهر و عامل جذب محققان داخلی و خارجی به این شهر می گردد. کتابخانه هایی چون آصفیه، سالارجنگ . نظام حیدرآباد اداره ادبیات اردو مرکز اسناد ملی (آرکائیوز) و بالاخره کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه که در این گفتار به معرفی آن می پردازیم. آغاز تأسیس کتابخانه به سال 1919 به ساختمانی کوچک در خیابان عابد برمیگردد ولی افتتاح بنای اصلی آن در 13 اوت 1962 توسط رادهاکرشنا رئیس جمهور هند است. مجموعه کتابخانه را نسخه های خطی، کتابها و متون درسی . کتابهای مرجع . نشریات ادراری . پایان نامه ها .فیلمها . میکروفیلمها و میکروفیشها تشکیل می دهد که تعداد آنها به تفکیک در مقاله آمده است. مهمترین شعبهء کتابخانه بخش مخطوطات است که به تعدادی از آنها در مقاله اشاره شده است.

هدف: این پژوهش به بررسی وضعیت کتابخانه های پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران و مقایسه آن با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران می پردازد. روش: روش پیماشی و از نوع توصیفی است و از ابزار چک لیست استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشانگر این واقعیت است که 1) اهداف و وظایف کتابخانة دانشکده فنی به دلیل نداشتن آئین نامة مدون از سطح استاندارد پائین تر است. 2) از نظر سازمان و مدیریت با استانداردهای دانشگاهی فاصله معناداری وجود دارد. 3) از نظر تعداد نیروی انسانی متخصص نسبت به مجموعه موجود در کتابخانه با سطح استاندارد اختلافی وجود ندارد ولی نسبت به تعداد دانشجویان از سطح استاندارد پائین تر است. 4) از نظر مجموعه کتابخانه های پردیس دانشکده فنی با سطح استاندارد فاصله معناداری وجود دارد. 5) سازماندهی منابع کتابخانه های پردیس دانشکده های فنی مطلوب و نزدیک به سطح استاندارد است. 6) خدمات کتابخانه ای با سطح استاندارد اختلاف دارد. 7) از نظر فضا و تجهیزات با سطح استاندارد اختلاف وجود دارد و به نحو احسن از فضا استفاده نشده است و اصلاحات کلی در این بخش باید صورت گیرد

هدف: هدف مقاله حاضر بررسی مقایسه ای وضعیت اجرای مدیریت دانش و همچنین میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی می باشد. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از سه ابزار استفاده شد. از پرسشنامه محقق ساخته برای بررسی وضعیت اجرای مدیریت دانش که شامل ابعاد تولید دانش، اعتبار بخشی به دانش، ارائه دانش، اشتراک دانش و کاربرد دانش بود. از سوالات باز و سیاهه وارسی نیز برای بررسی میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش و همچنین بررسی وضعیت زیرساخت ها و شیوه های پیاده سازی مدیریت دانش بر اساس اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ها استفاده شده است. یافته ها: برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های مورد بررسی به صورت مطلوب اجرا نمی شود، میانگین نمرات مدیریت دانش و همچنین ابعاد مدیریت دانش در حد متوسط می باشد. در رابطه با فعالیت های فردی و سازمانی کتابداران در راستای مدیریت دانش، مانند شرکت در جلسات رسمی و غیر رسمی سازمانی، برگزاری و شرکت در دوره های آموزشی، شرکت در همایش های علمی و حرفه و نیز انتقال و تسهیم دانش در قالب نگارش مقاله و ارائه پیشنهادات، اطلاعات پرسش های باز و سیاهه وارسی نشان داد، مشارکت کتابداران در این فعالیت ها نیز اندک است. کتابخانه ها نیز مانند هر سازمان دیگری نیازمند پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش هستند. علاوه بر فراهم بودن زیرساخت ها، مشارکت کارکنان در برنامه های مدیریت دانش نیز اهمیت فراوانی دارد. مدیران کتابخانه ها علاوه بر پیگیری برنامه های مدیریت دانش می بایست شرایط لازم را نیز برای همکاری و مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش فراهم سازند.

مقدمه: یکی از مهم ترین و اساسی ترین کار کتابخانه ها، گزینش مواد و منابع اطلاعاتی برای مجموعه ی کتابخانه ها می باشد. هدف این پژوهش، شناسایی نظرات کتابداران و کارکنان دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در خصوص ضرورت مؤلفه های مجموعه گستری استوارت لی (Stuart Lee) در کتابخانه های دانشگاهی بود. روش بررسی: نوع مطالعه، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بود. جامعه ی مورد پژوهش 129 نفر کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال 90-1389 بود که حجم نمونه 86 نفر محاسبه شد و تعداد 76 پاسخ نامه عودت داده شد. به منظور تعیین روایی، پرسش نامه در اختیار متخصصین و استادان کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان قرار گرفت و پیشنهادهای اصلاحی آنان اعمال شد و پایایی آن با استفاده از ضریب Cronbach's alpha معادل 96/0 محاسبه گردید. تحلیل های این پژوهش به کمک آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: حدود 2/59 درصد از کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان دارای خط مشی مدونی برای مجموعه سازی منابع الکترونیکی هستند. 5/40 درصد بر این عقیده اند که اهداف و وظایف کلان سازمان مادر و جنبه های مختلف آن در برنامه ی تخصیص بودجه گنجانده می شود. در اولویت بندی انتشارات، قیمت منابع 9/47 تأثیر دارد. منابع الکترونیکی ادواری نسبت به سایر منابع اولویت بیشتری دارد. نتیجه گیری: کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان روند رو به رشدی را در زمینه ی مجموعه سازی برداشته اند، اگرچه تا مطلوبیت کامل مسیری طولانی در پیش است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر آگاهی از وضعیت کنونی کاربرد فاوا به عنوان ابزاری برای مدیریت اطلاعات در سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی است. روش: این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی – توصیفی میباشد. گردآوری داده های مورد نیاز بوسیله پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده صورت گرفت. همچنین کلیه مدیران و معاونان (41نفر) سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی جامعه آماری این پژوهش را تشکیل میدادند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که در این سازمان از فاوا استفاده می شود. کاربرد فاوا باعث افزایش دقت و سرعت در کارکردهای کتابخانه شده است ولی آموزش در استفاده از فاوا کافی نبوده است. اهداف کاربرد فاوا در سازمان خودکار سازی فعالیت های کتابخانه، ارائه خدمات موثر به کاربران، روزآمد نگه داشتن کاربران و ارتقاء کیفیت خدمات میباشد. نتایج همچنین نشان داد موانع و مشکلاتی در ارتباط با کاربرد این فن آوریها وجود دارد که به ترتیب شامل: کمبود دانش فاوای کاربران، بودجه ناکافی، نبود بسته های نرم افزاری قابل قبول و ساختار نامناسب فاوا میباشد.

با توجه به گسترش استفاده از وب سایت به عنوان یک محمل جدید اطلاعاتی در کتابخانه های دانشگاهی، لزوم سازماندهی محتوای اطلاعاتی آنها بیش از پیش آشکار شده است. تحقیق حاضر به منظور مطالعه و ارزیابی شیوه های سازماندهی اطلاعات در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است. در مرحله دوم این تحقیق، بر اساس نتایج مرحله اول، پرسشنامه ای برای بررسی نظرهای کتابداران متخصص (کارشناسان ارشد کتابداری و اطلاع رسانی) طراحی و ارسال گردید. نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است که در سازماندهی اطلاعات صفحه اول وب سایتها، شیوه دسته بندی بر اساس نوع خدمات بیش از سایر انواع رایج است، در حالی که برای سازماندهی سایر صفحات از شیوه های نسبتاً متنوعی استفاده میشود. همچنین، شیوة الفبایی عنوان و موضوع، بیشترین کاربرد و شیوه دایرکتوری (موضوعی سلسله مراتبی) کمترین کاربرد را برای سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی دارند. اکثریت کتابداران اعتقاد دارند باید هر یک از انواع منابع در یک صفحه مستقل ارائه و سازماندهی شود و در نمایش نوع آنها، از اصطلاحهای متعارف استفاده گردد.

امروزه جهان عصر اقتصاد صنعتی را پشت سر گذاشته و وارد اقتصاد مبتنی بر دانش شده است. سازمان ها با استفاده از منابعی رشد و رقابت می کنند که متفاوت از آن دسته از منابعی است که در گذشته بر آنها تأکید داشتند. از طرف دیگر سرمایه فکری، نوآوری و خلق ارزش امروزه موضوعاتی هستند که مورد توجه خاص مدیران، سرمایه گذاران، نهاد های علمی- اقتصادی و دولتی قرار گرفته اند. طبق دیدگاه مبتنی بر سرمایه فکری و دیدگاه مبتنی بر منابع، سرمایه های فکری تنها منابع راهبردی هستند که سازمان را قادر به خلق ارزش و در نتیجه ایجاد مزیت رقابتی برتر و پایدار می نمایند. این پژوهش به دنبال خلق و ایجاد مزیت رقابتی پایدار براساس تاثیر سرمایه های فکری در کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. جامعه آماری آن شامل200 نفر از کتابداران، کارمندان و مدیران میانی کتابخانه-های عمومی سطح استان خوزستان می باشد. سازه های سرمایه فکری مورد بررسی در این پژوهش شامل: سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزار های spssوlisrel، تاثیر مثبت و معنادار سرمایه انسانی بر سرمایه ساختاری، سرمایه ساختاری بر سرمایه رابطه ای، سرمایه رابطه ای بر سرمایه انسانی مورد ادعای پژوهش تأیید شد؛ ولی در این میان تنها تاثیر مثبت و معنادار سرمایه رابطه ای بر مزیت رقابتی پایدار تایید نگردید.

هدف: تعیین میزان تأثیر گردش شغلی بر بهره وری کارکنان از دیدگاه کتابداران سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی است. روش/رویکرد پژوهش: پیمایشی تحلیلی است و با استفاده از ابزار پرسشنامه پژوهشگرساخته، نظر 196 نفر از کتابداران شاغل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره نقش گردش شغلی بر بهره وری، با توجه به چهار جنبه بهره وری (فردی، سازمانی و سیستمی، مدیریت، و روش های کار) سنجیده شده است. یافته ها: گردش شغلی در ارتقای مهارت های کارکنان، اشتراک دانش، پویایی در کتابخانه، حمایت و کمک مدیران به کارکنان و تشویق آنها، تحمل مسائل و مشکلات، دستیابی به شیوه های نوین، افزایش تنوع در کار، و غلبه بر خستگی و کسالت تأثیر مثبتی دارد. نتیجه گیری: گردش شغلی میزان بهره وری را افزایش می دهد و فرصتی برای بهبود عملکرد در سازمان است.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی قابلیت های کارآفرینی کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی می باشد. روش: پژوهش حاضر، از نوع توصیفی پیمایشی می باشد. جامعه ی آماری، شامل کلیه ی کتابداران کتابخانه ی مرکزی آستان قدس رضوی (67 ) می باشد، و به منظور انتخاب نمونه ی آماری، از روش سرشماری استفاده شد. در این پژوهش ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ی محقق ساخته ی سنجش قابلیت های کارآفرینی بود. تحلیل داده های گردآوری شده در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که قابلیت های کارآفرینی کتابداران در زمینه ی خلاقیت، ریسک پذیری، توفیق طلبی، مرکز کنترل درونی و تحمل ابهام بالاتر از حد میانگین است، اما نمرات استقلال طلبی کتابداران از متوسط نمره معیار پایین تر می باشد. این یافته ها همچنین نشان می دهد که بین قابلیت های کارآفرینی کتابداران با کارآفرینی آنان رابطه ی مستقیم و معناداری وجود دارد. در نهایت یافته های پژوهش نشان می دهد که بین قابلیت های کارآفرینی کتابداران برحسب جنسیت، سابقه ی کاری و سطح تحصیلات تفاوت معناداری وجود ندارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که کتابداران مورد بررسی، قابلیت های کارآفرینی را دارا هستند، این می تواند به عنوان فرصتی استثنائی برای سیاست گذاران حوزه کتابداری به منظور بهره برداری و برنامه ریزی توسعه کارآفرینی در جامعه ی کتابداری و اطلاع رسانی مورد استفاده قرار گیرد.