درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق علمی در پژوهش، همواره استناد به نوشته های مورد استفاده در تألیف و تحقیق را ضروری ساخته است. استناد به مآخذ مورد استفاده، ابزاری برای رعایت حقوق معنوی افراد است و این رعایت حقوق، به شکل پانویس و یا فهرست مآخذ انجام میشود. وجود بیش از 30 روش مختلف برای استنادها و فهرست مآخذ نیز گویای اهمیتی است که تاکنون به «روش» استناد داده شده است. اما یک پرسش همواره برای نویسندگان مقاله ها و گزارشهای پژوهشی، بویژه دانشجویان و نویسندگان تازه کار، مطرح بوده و آن این است که اصولاً «چه موقع» باید به آثار دیگران استناد کرد. بررسی نویسندگان این نوشته نشان میدهد تاکنون هیچ گونه تحقیقی درباره زمان مناسب برای استناد و دلایل آن، چه در ایران و چه در خارج از ایران، انجام نشده است. بنابراین، در این پژوهش تلاش شده دلایلی که از نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید چمران برای استناد در پژوهشها و تألیفات، مهم هستند، شناسایی شوند. پژوهشگران امیدوارند یافته های این پژوهش بتواند برای تمامی پژوهشگران و مؤلفان در مورد زمان استناد در نوشته ها و تألیفاتشان، مفید واقع شود.

پژوهش حاضر با هدف تبیین کیفیت نمایه سازی و رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی عناصر فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) توسط موتورهای کاوش عمومی، و مقایسه آنها با یکدیگر به روش تجربی انجام شد. جامعه پژوهش را صد شیء محتوایی مبتنی بر XML در قالب دو گروه تشکیل میداد؛ گروه اول حاوی پیشینه­های فراداده­ای هسته دوبلین، و گروه دوم حاوی پیشینه­های فراداده­ای مارک 21 که بر روی دو حوزه فرعی http://www.dcmixml.islamicdoc.com و http://www.marcxml.islamicdoc.com انتشار یافته بود. حوزه­های فرعی مورد مطالعه به دو موتور کاوش گوگل و یاهو معرفی شدند. کیفیت نمایه سازی پیشینه­های فراداده­ای درج شده در اشیای محتوایی و تفاوت نمایه سازی و رتبه بندی آنها بررسی گردید. تمامی عناصر پیشینه­های فراداده­ای مورد مطالعه توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو نمایه سازی شدند. بر اساس نتایج آزمون غیر پارامتری یومان ـ ویتنی، تفاوتی میان کیفیت نمایه سازی پیشینه­های فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر XML توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو مشاهده نگردید. میزان معناداری تفاوت رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی عناصر فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 در دو موتور کاوش گوگل و یاهو نیز با استفاده از آزمون «یومان ـ ویتنی» محاسبه گردید. بین رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی دو طرح فراداده ای در موتور کاوش گوگل تفاوت معناداری مشاهده نشد، اما وضعیت رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی دو طرح فراداده­ای در موتور کاوش یاهو، تفاوت معناداری داشت. یافته­های پژوهش نشان داد هیچ یک از دو طرح فراداده­ای هستة دوبلین و مارک 21 مبتنی بر XML، از لحاظ دسترس پذیری توسط موتورهای کاوش عمومی، نسبت به یکدیگر برتری ندارند

این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاعیابی 205 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه رازی را مورد بررسی قرار میدهد. یافته های پژوهش نشان میدهد مهم ترین انگیزه و هدف اعضای هیئت علمی از جستجوی اطلاعات، انجام کارهای پژوهشی است. پاسخگویان از دو روش رسمی و غیر رسمی برای کسب اطلاعات مورد نیاز خود استفاده میکنند. از میان منابع رسمی کسب اطلاعات، کتاب با 1/95%، نشریه های ادواری با 7/84% به ترتیب در درجه اول اهمیت قرار دارند. از میان منابع غیر رسمی کسب اطلاعات، تجارت شخصی با 1/86% و شرکت در سمینارهای داخلی با 6/69% مهم ترین روشهای کسب اطلاعات گزارش شده است. جامعه مورد تحقیق از میان منابع غیرچاپی، استفاده از اینترنت با 5/97% را به عنوان مهم ترین روش کسب اطلاعات انتخاب کردند. مهم ترین عوامل دسترسی دشوار به اینترنت، ترافیک شبکه و سرعت کم شبکه در انتقال داده ها گزارش شده است. پاسخگویان خدمات و امکانات کتابخانه را (8/66%) متوسط میدانند و از عوامل دسترسی دشوار به اطلاعات، محدود بودن امکانات برای دریافت اطلاعات از خارج از کشور (1/37%)، دسترسی نداشتن بهنگام به اطلاعات (6/36%) و موجود نبودن منابع اطلاعات مورد نیاز در کتابخانه (1/35%) عنوان کردند

همکاری علمی فرایندی است که طی آن دو یا چند نویسنده با هدف خلق اثری مشترک، منابع و استعدادهای خود را به اشتراک می گذارند. از آنجا که همکاری علمی متأثر از عوامل مختلفی ـ از جمله عوامل فردی، محیطی و فرایندی ـ است، این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، دیدگاه های اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد را در مورد عوامل مؤثر بر همکاری در تولید آثار علمی، بررسی نموده است. عوامل مورد بررسی به دو گروه «عوامل مشرق» و «عوامل بازدارنده» و در هر گروه به سه زیر گروه عوامل محیطی، عوامل فردی و عوامل فرایندی ـ ساختاری تقسیم بندی شده اند. نتایج پژوهش نشان داد عواملی چون فرهنگ مشارکت در جامعه، بودجة فعالیتهای همکارانه، اعتماد متقابل میان افراد و نیز هدفها و دیدگاه های مشترک میان افراد، تأثیر زیادتری بر میزان همکاری علمی از میان سایر عوامل دارند

رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی در چگونگی تعامل کاربران با آن و در نتیجه عملکرد مطلوب این کتابخانه ها نقش تعیین کننده ای دارد. با توجه به نبودِ معیارهای ویژه برای ارزیابی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی، مطالعه حاضر با بررسی وسیع متون و منابع مربوط، به شناسایی و تعیین این معیارها میپردازد. در این پژوهش از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا استفاده شده است. پس از انجام کاوش در وب و پایگاه های اطلاعاتی مهم، منابع مرتبط با این زمینه شناسایی گردید و با بررسی منابع ارزیابی محور و سایر منابع پژوهشی و مروری، 43 منبع تفکیک شد. این منابع با توجه به محتوا، در سه مقولة رابط کاربر و کتابخانه های دیجیتالی، کتابخانه های دیجیتالی و کاربردپذیری و سایر مطالعات مرتبط با رابط کاربر طبقه بندی شد. در نهایت، پس از تحلیل محتوای متون انتخابی در رابطه با معیارهای مورد استناد و نویسندگان آنها، معیارهای مورد نظر بر اساس تعداد دفعات تکرار در متون مورد مطالعه تعیین و برای ارزیابی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی پیشنهاد گردید.

نرم افزارهای کد منبع باز، نرم افزارهایی هستند که اجازه اجرا، کپی، مطالعه، انتشار و بهبود نرم افزار بدون محدودیت به آن ها داده می شود. نظام های کتابخانه ای خودکار نیز میتوانند کارکردهای کتابخانه را مدیریت کنند. هزینه نرم افزارهای کتابخانه ای تجاری بسیار بالاست. بنابراین، نرم افزارهای کد منبع باز میتوانند جانشین مناسبی برای نظام های کتابخانه ای خودکار باشند. در این مقاله سعی شده است تا ضمن ارائه مفهومی کلی از نرم افزارهای کد منبع باز به معرفی کاربردیترین بسته های نرم افزاری کد منبع باز کتابخانه ای شامل PhpMyLibrary و Koha پرداخته شود و با استفاده از متون و پژوهش های پیشین مقایسه ای اجمالی صورت گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که Koha امکانات بیش تری دارد که PhpMyLibrary از جامعیت آن برخوردار نیست.

این پژوهش به بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف احتمالی آنان می پردازد. جامعه ی آماری این پژوهش تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان می باشند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ای محقق ساخته، مشتمل بر 44 سؤال استفاده شده است. روش پژوهش پیمایشی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و آمار توصیفی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که اکثریت افراد جامعه ی آماری را زنان، در گروه سنی زیر 35 سال و با مدرک تحصیلی کاردانی تشکیل می دهند. بررسی کلی یافته های پژوهش نشان می دهد که مهارت کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در درک صحیح نیاز اطلاعاتی شان در سطحی مطلوب، راهبردهای جستجوی اطلاعات به صورت چاپی در سطحی متوسط، راهبردهای جستجوی اطلاعات به صورت الکترونیکی در سطحی نامطلوب، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و ناپیوسته در سطحی نامطلوب، استفاده از امکانات و ویژگی های موتورهای کاوش، گروه های بحث و خبری در اینترنت در سطحی نامطلوب، استناددهی به منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی در سطحی نامطلوب، طراحی و انتخاب مناسب ترین و مؤثرین روش دستیابی به اطلاعات در سطحی نامطلوب، توانایی ترکیب اطلاعات جدید با دانسته های قبلی و تولید دانش جدید در سطحی مطلوب، ارزیابی نتیجه ی فرایند جستجو در رابطه با رفع نیاز اطلاعاتی شان در سطحی مطلوب، استفاده ی خلاق و مناسب از فناوری در جهت تولید محصولات و عمل کردهای نوین در سطحی متوسط، میزان پایبندی به مسئله ی حق مؤلف ومحدودیت های قانونی واجتماعی استفاده از اطلاعات در سطحی مطلوب، سازماندهی، خلاصه برداری و چکیده نویسی از منابع و مدارک اطلاعاتی در سطحی متوسط، تعیین و تشخیص نکات اصلی موجود در اطلاعات در سطحی متوسط و تعیین میزان مشورت با دیگر کتابداران و متخصصان موضوعی در بازیابی اطلاعات در سطحی نامطلوب قرار دارد. هم چنین یافته های پژوهش نشان می دهند که سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت مناسب و مطلوبی نمی باشد. در پایان به منظور بهبود وضعیت موجود پیش نهاد هایی ارائه شده است.

در دنیای ارتباطهای علمی، شبکه های اجتماعی را میتوان از بسترهای مؤثر در تولید علم، اشتراک عقاید و رشد فردی و اجتماعی دانست. هدف شبکه اجتماعی این است که با فراهم آوردن امکان ارتباط بین سرمایه های فردی و تشکیل سرمایه اجتماعی، به رشد و ارتقای سطح علم کمک کند. پژوهش حاضر با روشی پیمایشی، به سنجش میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاع رسانی (LIS) در تشکیل سرمایه اجتماعی پرداخته و تحلیل محتوای پیامها با هدف شناسایی نوع پیامهای ارسال شده از نظر انواع دانش، تحلیل محتوای پیامها بر اساس زمینه های موضوعی تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی و بررسی گروه LIS با هدف سنجش میزان برخورداری از ویژگیهای سرمایه اجتماعی را مدنظر قرار داده است. یافته های مربوط به نوع شناسی دانش نشان داد هر چند بیشتر پیامهای ارسال شده به گروه LIS ( حدود 82%) از نوع «چه چیزی» است، بر تعداد پیامها در زمینه های «چگونه»، «چرا» و «چه کسی» در طول دو سال مورد بررسی افزوده شده است. پیامهای ارسال شده به گروه، در حوزه های موضوعی تخصصی پراکندگی کافی ندارد و برخی از موضوعهای حرفه ای زیاد مورد توجه نبوده است. در نهایت، نتایج به دست آمده از سنجش ویژگیهای سرمایه اجتماعی در این گروه نشان داد مؤلفه های مورد بررسی در بین اعضای گروه جایگاه خوبی دارد، به طوری که نظر بیشتر اعضای گروه نسبت به وجود و ارزش مؤلفه های سرمایه اجتماعی در LIS مثبت بود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت، با وجود اینکه گروه بحث LIS تا حد قابل قبولی دارای ویژگیهای سرمایه اجتماعی است، در برخی زمینه ها باید تدبیرهایی اندیشیده شود