درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: این نوشته بر آن است تا آن بخش از مطالعه (مطالعه در راستای حرفه و مطالعه آزاد) را که از طریق کتابخانه های عمومی تحقق می پذیرد شناسایی کند و نشان دهد که کدام یک از شاخص های کتابخانه ای (امانت، عضو، مجموعه، فضا، مراجعه) این نوع مطالعه را بهتر تبیین می کند. روش: در نوشته حاضر که پژوهشی کاربردی است، آمار مرتبط با 21 کشور جهان در 8 متغیر شامل میزان مطالعه در راستای حرفه، میزان مطالعه آزاد، سرانه مطالعه، امانت، عضو، مجموعه، فضا و مراجعه گردآوری گردید. برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی رتبه ای اسپیرمن و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون های آماری می توان گفت که کتابخانه های عمومی تنها با مطالعه آزاد همبستگی معنی داری دارد. طوری که در کتابخانه های دارای رتبه با عدد کمتر (رتبه بالاتر) مطالعه آزاد بیشتری صورت می گیرد. اگر با توجه به یافته پیشین، میزان مطالعه آزاد به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شود، متغیر امانت با ضریب تعیین 0.527 و ضریب همبستگی 0.726 به تنهایی آن را تببین می کند و سایر متغیرها در مقایسه با این متغیر تأثیر ناچیزی دارند که قابل چشم پوشی است. در انتها نیز رابطه ای ارائه شده است که می توان بر اساس میزان امانت میزان مطالعه آزاد را برآورد کرد. اصالت/ارزش: در این مقاله سعی شده تا نشان داده شود که هر یک از شاخص های امانت، عضو، مجموعه، فضا، و مراجعه چه مقدار از متغیر مطالعه (آزاد و در راستای حرفه) را پیش بینی می کنند

هدف: هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تولیدات علمی دانش آموختگان مقطع دکتری دانشگاه های دولتی و غیر دولتی داخل با دانش آموختگان دانشگاه های خارج از کشور در حوزه کتابداری و علم اطلاعات است. روش: روش پژوهش پیمایشی است و اطلاعات از طریق سیاهه وارسی و کتاب «کتابداران دانشگاهی ایران» (1390) گردآوری گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی مجذور خی استفاده شده است. جامعه مورد پژوهش، شامل 76 نفر از دانش آموختگان داخل و خارج از کشور و تولیدات علمی آنان است. یافته ها: دانش آموختگان داخل وخارج از نظر تولید مقاله و مجموع تولیدات علمی، تفاوت معناداری ندارند. روند تولیدات علمی رو به رشد است و تولیدات علمی دانش آموختگان پس از اخذ مدرک دکتری سیر صعودی داشته است. نتیجه گیری: آموزش کتابداری در مقطع دکتری در ایران موفق بوده است و دانش آموختگان توانسته اند همپای همقطاران خود که از خارج فارغ التحصیل شده اند، به تولید اطلاعات علمی بپردازند. اگر چه تولیدات علمی فقط یک معیار برای سنجش کارایی اعضای هیئت علمی است، اما معیاری ضروری است. تولید و انتشار نتایج تحقیقات، به حرفه کتابداری کمک می کند بنیانهای نظری و معرفت شناختی خود را شکل دهد. بدون این زیربنا، حرفه کتابداری و اعضای هیئت علمی آن جایگاه اجتماعی خود را از دست خواهند داد.

هدف: بررسی و مقایسه سطح مهارت اطلاع یابی دانشجویان هریک از دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و پردیس کشاورزی دانشگاه تهران از لحاظ دسترسی، ارزیابی، و تعیین ماهیت اطلاعات روش: در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده و گردآوری اطلاعات به کمک پرسشنامه ای بر اساس استانداردهای انجمن کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشی استفاده گردیده است. یافته ها: میزان مهارت اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، 96/2 و پردیس کشاورزی دانشگاه تهران، 80/2 می باشد. با کمک آزمون تی مشخص گردید با توجه به نتیجه آزمون مشابه قبلی(58/2) مهارت اطلاع یابی هردو دانشکده در سطح مطلوبی قرار دارد. با کمک آزمون یو من ویتنی مشخص شد بین مهارت اطلاع یابی این دو دانشکده تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف از این پژوهش، تعیین نقش و جایگاه آرشیو دیداری- شنیداری صدا و سیمای مرکز بوشهر در پشتیبانی از فرایند تولید برنامه های رادیویی و تلویزیونی این مرکز است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است. جامعه پژوهش 100 نفر از برنامه سازان (تهیه کنندگان و کارگردانان) تولید رادیو و تلویزیون مرکز بوشهر است. بر اساس یافته های پژوهش، 8/92 % از برنامه سازان معتقدند می توان از آرشیو دیداری- شنیداری صدا و سیمای مرکز بوشهر به عنوان یکی از عوامل اصلی در فرایند تولید برنامه های رادیویی و تلویزیونی این مرکز و تکیه گاه برنامه سازان نام برد. 9/96 % از برنامه سازان آرشیو این مرکز را یک پایگاه اطلاعاتی و پشتوانه برنامه سازی قلمداد می کنند. 9/95 % از برنامه سازان معتقدند بر خلاف دیدگاه سنتی و غیر تخصصی، آرشیو دیداری- شنیداری این مرکز تنها محلی برای حفظ و نگهداری منابع نیست، بلکه یکی از مهم ترین بخشهای حفظ محتوا و پیام در رسانه است. از نگاه برنامه سازان، غنی بودن منابع آرشیوی این مرکز در تأمین و پشتیبانی، ارتقای کمّی و کیفی برنامه سازی، کاهش زمان و هزینه تولید برنامه ها نقش چشمگیری دارد. اکثر برنامه سازان، ارائه خدمات توسط آرشیویست های این مرکز را در رفع نیازهای اطلاعاتی برنامه سازان مطلوب دانسته و مهم ترین انتظارهای خود را از آرشیو این مرکز، دیجیتال سازی و غنی کردن منابع آرشیوی، ایجاد پایگاه اطلاعاتی آرشیو، ایجاد بخش افکتهای تصویری و با کیفیت، استخراج کلیدواژه های موضوعی منابع، ایجاد بخش تبدیل و تکثیر منابع و مشکلات خود را، دسترسی نداشتن به منابع آرشیوهای سایر مراکز صدا و سیما، کمبود امکانات فنی در آرشیو، کمبود نیروی انسانی و فعال نبودن آرشیو مرکز در ایام تعطیلات رسمی، بیان کرده اند.  

هدف: هدف این پژوهش، بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) بر بهبود عملکرد سازمانی کتابخانه های دانشگاهی دولتی شهر اصفهان با استفاده از کارت امتیازی متوازن ( BSC) بود. روش: روش تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری آن کلیه کتابدارانِ کتابخان ههای دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان با تعداد 169 نفر بود که به روش نمون هگیری تصادفی طبق های متناسب با حجم، 118 نفر انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی صوری آن توسط اساتید 0 محاسبه شد. / کتابداری و مدیریت مورد تأیید قرار گرفت و ضریب پایایی با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 97 یافته ها: به نظر کتابداران نقش فاوا بر هر یک از وجوه کارت امتیازی متوازن، مشتمل بر فرآیندهای داخلی، رضایت کاربران، بهبود مالی، و رشد و یادگیری، بالاتر از حد متوسط است. تجزیه و تحلیل داده ها بر حسب ویژگ یهای جمعیت شناختی نشان داد، بین نظر کتابداران بر حسب سمت، میزان تحصیل، و سابقه خدمت تفاوت معناداری وجود ندارد؛ اما افراد دارای مدرک کتابداری بیشتر از افراد فاقد مدرک کتابداری به نقش فاوا در بهبود عملکرد سازمانی کتابخانه های خود معتقدند. همچنین نقش فاوا بر بهبود عملکرد سازمانی کتابخانه های هریک از دانشگا ههای مورد مطالعه یکسان نبوده است. یافت ههای پژوهش نشان داد که بیشترین نقش فاوا مربوط به فرآیندهای داخلی و کمترین نقش مربوط به افزایش رشد و یادگیری بوده است.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی میزان تأثیر مشاوره اطلاعاتی بر بهبود رفتار اطلاعیابی و بهره مندی مناسب مراجعه کنندگان کتابخانه های عمومی از منابع کتابخانه ای است. روش: در این مطالعه تجربی، شیوه اجرای پژوهش مبتنی بر مداخله گروهی و مقایسه نتایج پیش آزمون و پس آزمون بین دو گروه منتخب آزمایش و کنترل است. جامعه آماری، مراجعه کنندگان عضو کتابخانه شهید توکلی فولادشهر اصفهان بودند که از آن میان 36 نفر با استفاده از روش نمونه گیری ساده انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند؛ سپس جلسات مشاوره اطلاعاتی (5 جلسه 90 دقیقه ای) برای اعضای گروه آزمایش برگزار شد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که در نهایت داده ها با استفاده از آزمونt مستقل و به کمک نرم افزار اس پی اس اس تحلیل گردید. یافته ها: مقایسه یافته ها نشانگر تفاوتی معنی دار در نمره های کسب شده در پیش آزمون و پس آزمون دو گروه آزمایش و کنترل در سه حوزه تأثیرپذیر از مشاوره اطلاعاتی بود. به بیان دیگر، نتایج نشان داد برگزاری جلسات مشاوره اطلاعاتی در کتابخانه های عمومی، در بهبود دسترسی مراجعه کنندگان به منابع کتابخانه ای، در بهبود رفتار اطلاعیابی مراجعه کنندگان و بر نگرش مثبت آنان در مورد اهمیت برگزاری این جلسات تأثیر به سزایی دارد. اصالت/ارزش: این پژوهش سعی در بیان اهمیت مشاوره اطلاعاتی در کتابخانه های عمومی دارد. مشاوره اطلاعاتی به عنوان یک کارکرد مفید در عصر اطلاعات می تواند شاخصی برای تشخیص پویایی کتابخانه های عمومی باشد و کتابخانه را از یک انبار کتاب به یک منبع اطلاع رسانی پویا تبدیل نماید

هدف: نوشته حاضر سعی دارد تا تبیین کند که خواندن عملی دیالکتیکی است. برای این کار، ضمن اشاره به مفهوم دیالکتیک در دوره باستان و با نگرشی به مفاهیم انسان، جهان، علم، زبان، و فهم، به بحث در مورد شأن دیالکتیکی خواندن پرداخته شده است. روش: در نوشته حاضر، رهیافت تحلیل مفهومی بهکار گرفته شده است. این رهیافت که بیشتر در نوشته های تحلیلی و نظری کاربرد دارد، با تحلیل و بررسی آراء و نظرات درباره یک موضوع خاص، نقطه نظر و تفکر خاصی را بهعنوان نقطه عزیمت تحلیل انتخاب میکند و از آن رهگذر، به واکاوی مفهوم و بحث در آن موضوع میپردازد. همچنین برای تبیین مفهوم دیالکتیکی خواندن، از پدیدارشناسی هایدگر و فهم دیالکتیکی گادامر بهعنوان نقطه عزیمت بهره گرفته شده است. یافتهها: از مقایسه عمل خواندن در دوره پیشامدرن و دوره مدرن، چنین برمیآید که خواندن در دنیای امروز امری دوگانه انگار (مبتنی بر تقابل سوژه/ابژه)، تصویرگرا و تکگو است. این در حالی است که نوشته در دوران باستان و قرون وسطی چنین شأنی نداشته و بیشتر به آن بهعنوان سخن مولف غایب نگریسته میشد که در غیاب وی باید با گفتههای وی به همسخنی پرداخت و کتاب را هضم نمود. رویکرد تکگویانه نسبت به متن که ارمغان دنیای جدید است، مانع هر گونه فهم و ارتباط صحیح انسان با جهان متن شده است. فهم بهعنوان پیششرط عمل خواندن، واقعهای خارج از اختیار انسان و کنترل روششناسانه است. واقعه خواندن تاریخمند است که ریشه در سنت دارد و از همسخنی و گفتوگوی انسان با متن و امتزاج افق متن و خواننده حاصل میشود. اصالت/ارزش: بداعت نوشته حاضر در گستردن افق معنایی دیگری در مورد عمل خواندن، در شرایطی است که پارادایم روانشناختی، حاکم بر محیط خواندن و عمل خواندن است. امروزه نوشته های بسیاری با عنوان تکنیکهای مطالعه، سنجش مطالعه، روشهای مطالعه و یادگیری، و ... در گوشه و کنار مشاهده میکنیم که کتاب را شیئی تحت انقیاد و کنترل ذهن انسان تلقی میکند و این پیشفرض را میپروراند که با کنترل عمل خواندن به کمک روشی که توصیه می کند، میتوان به فهم دست یافت. در نوشته حاضر استدلال می شود که فهم اساساً با گشودگی، همسخنی و گفتوگو با متن حاصل میشود نه با تفوق و سیادت روششناسانه بر آن.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی تأثیر عدم اطمینان محیطی بر انتخاب راهبرد های مدیریت دانش در حوزه محصول شکل گرفت. در این پژوهش، تأثیر عدم اطمینان محیطی بر انتخاب راهبرد اکتشاف دانش و بهره برداری دانش با آزمون سه فرضیه مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری مورد نظر شامل رؤسا و معاونان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خراسان رضوی بود که 28 دانشگاه و 48 نفر پاسخ دهنده به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و از حیث روش، از نوع پژوهش های علّی محسوب می شود. فرضیه ها با استفاده از مدل رگرسیون مورد آزمون قرار گرفتند و نتایج نشان داد که عدم اطمینان محیطی تأثیر مثبتی بر راهبرد های اکتشاف دانش و بهره برداری دانش در حوزه محصول دارد. نتایج این پژوهش نقشی را که راهبرد های مدیریت دانش در حوزه محصول دارند، روشن تر کرد و چشم اندازهایی را برای مدیران دانشگاه ها فراهم ساخت تا خدمات آموزشی و پژوهشی خویش را بهبود بخشند.

هدف: با وجود محدودیت های زیادی که کتابخانه های عمومی با آنها روبرو هستند، استفاده از کتاب های الکترونیکی از جمله ضرورت های اجتناب ناپذیر عصر کنونی به شمار می رود. پژوهش حاضر نیز به منظور روشن کردن توان کتابخانه های عمومی برای به کارگیری کتاب های الکترونیکی ویژه کودکان 7-14 ساله انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش در سال 1388 و با همکاری کتابداران شاغل درکتابخانه های عمومی استان فارس انجام شده است. به علت پراکندگی جغرافیایی جامعه پژوهش، از پرسشنامه به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. روش پژوهش توصیفی بوده که با کمک جداول توزیع فراوانی صورت گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که از مجموعه 123 کتابخانه مورد پژوهش تنها 24 کتابخانه (9/19درصد) در مجموعه خود کتاب الکترونیکی دارند. این کتابخانه ها 5/85 درصد کتاب های الکترونیکی را از طریق خرید و 5/14 درصد را نیز از طریق اهداء تهیه کرده اند. اغلب کتاب های الکترونیکی موجود در کتابخانه ها (4/67 درصد) را کتاب های مرجع تشکیل می دهند که از این میان واژه نامه ها، و اطلس ها بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند. از میان کتابخانه های دارای کتاب الکترونیکی، 2/97 درصد اقدام به امانت دادن این منابع به محیط خارج از کتابخانه کرده اند، و تنها 8/2 درصد از کتابداران معتقدند که کتاب های الکترونیکی باید در محیط کتابخانه مورد استفاده قرار گیرند. از میان اولویت های ارائه شده برای انتخاب کتاب های الکترونیکی ویژ ه کودکان، داشتن محتوای مناسب بیشترین امتیاز (از نمره 3، 9/2) را به خود اختصاص داده است. برخلاف ایده نویسندگانی مانند لندونی که معتقدند کتاب های الکترونیکی موجب انحلال کتابخانه و تغییر در نقش کتابداران می شوند، پاسخ دهندگان این پژوهش معتقدند که کتاب های الکترونیکی موجب تقویت کتابخانه های عمومی شده و نقش کتابداران را پررنگ تر کرده است. برگزاری دوره های آشنایی با فناوری کتاب های الکترونیکی برای کتابداران و فراهم نمودن تجهیزات مورد نیاز برای بهره گیری از این منابع ازجمله مواردی است که می تواند کودکان را به استفاده هر چه بیشتر از کتابخانه تشویق کند. نتیجه گیری: از دیدگاه کتابداران، کتاب های الکترونیک در آینده گسترش بیشتری خواهند یافت، اما نمی توانند به صورت کامل جایگزین کتاب های چاپی باشند. همچنین معتقدند که ورود کتاب های الکترونیکی و به طبع آن تهیه تجهیزات و امکانات لازم برای بهره گیری از این منابع باعث دگرگونی در نقش آنها خواهد شد و از این تغییر ناخشنود نیستند.

هدف: هدف این پژوهش، آگاهی از دیدگاه کاربران درباره چگونگی سازماندهی (دسته بندی) اطلاعات در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران [1] (IALW)  از نظر میزان همخوان بودن دسته بندی اطلاعات با منطق کاربران به منظور شناسایی دسته بندی مناسب و همخوان با منطق آنهاست. جامعه و روش بررسی: جامعه پژوهش حاضر را دو گروه وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های برتر ایران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل می دهد. رویکرد پژوهش حاضر، ترکیبی (کمّی و کیفی) است و برای گردآوری داده ها از سه شیوه مکاشفه ای، مرتب سازی کارتها و مصاحبه نیمه ساختار یافته، استفاده شده است. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان می دهد سازماندهی اطلاعات موجود در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران در نیمی از موارد از منطق کاربران پیروی نمی کند؛ به این معنا که محل قرارگیری اقلام با منطق کاربران همخوان نیست، به طوری که آنها در پیدا کردن اقلام از وب سایت با مشکل مواجه می شوند. مصاحبه با 8 نفر از آزمودنیها نیز این یافته ها را تأیید کرد. در پایان، با استفاده از روش مرتب سازی کارتها، چگونگی سازماندهی منطقی اقلام توسط کاربران شناسایی و براساس آن الگوی پیشنهادی برای سازماندهی اقلام اطلاعاتی وب سایتها ارائه شد.  نتایج: ارائه الگوی پیشنهادی برای سازماندهی اطلاعات در IALW مطابق با درک کاربران.

هدف این پژوهش، بررسی تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سطح ملی و بین المللی در پایگاه وب آوساینس در یک دوره 11 ساله (1379– 1389) و جامعه آماری شامل 707 نفر عضو هیأت علمی آن دانشگاه بود. یافته های نشان داد که در طول مدت مورد مطالعه 1898 مدرک در قالب های مختلف تولید شده بود که از این تعداد مقاله علمی با 1756 مورد بیش ترین و مقاله مروری با 16 مورد کم ترین تعداد را داشت. از مجموع تولید علمی نمایه شده در این پایگاه، 78/92 درصد توسط مردان و 22/7 درصد توسط زنان منتشر شده است. نتایج نیز نشان داد که در میان حوزه های تحصیلی و گروه های آموزشی، حوزه علوم پایه و گروه آموزشی شیمی بیش ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم ترین سهم را در تولید علمی دانشگاه داشتند. تولیدات علمی دانشگاه از رشد قابل توجهی برخوردار بود و بیش ترین تولیدات در سال 1389 انجام شده بود. نتایج بررسی میزان همکاری علمی نشان داد که سه حوزه تحصیلی علوم پایه، فنی و مهندسی و کشاورزی درصد قابل توجهی از همکاری را در تولیدات علمی خود داشتند و در این بین حوزه علوم پایه بهتر از سایر حوزه ها عمل کرده بود. آزمون فرضیه ها نشان داد تفاوت معناداری بین متغیرهای محل اخذ مدرک تحصیلی و جنسیت با میزان تولیدات علمی وجود نداشت ولی بین متغیر مرتبه علمی با میزان تولیدات علمی تفاوت معناداری به دست آمد. پراستنادترین نویسندگان در پایگاه وب آوساینس متعلق به حوزه علوم پایه بود و در بررسی حوزه های تحصیلی از نظر میزان استناد حوزه علوم پایه بیش ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم ترین سهم را به خود اختصاص دادند. در مجموع تولیدات علمی اعضای دانشگاه فردوسی مشهد در پایگاه اطلاعاتی وب آوساینس طی دوره ی مورد مطالعه به نسبت گستردگی این دانشگاه و تعداد اعضای هیأت علمی آن رقم قابل قبولی نبود هر چند روند تولیدات علمی این دانشگاه در طی سال های مورد بررسی سیری صعودی داشت. این روند در حوزه های تحصیلی مختلف این دانشگاه یکنواخت نبود. بنابراین مسؤولان دانشگاه برای بهبود این وضعیت بایستی شرایطی را فراهم نمایند تا پژوهشگران انگیزه و توان لازم برای انتشار مقاله در مجله های معتبر بین المللی را به دست آورند. ایشان باید با تلاش بیش تر در جهت ارتقای سطح زبان انگلیسی و نیز ارائه آموزش های لازم جهت آشنایی اعضای هیأت علمی با روش های پژوهش و آشنایی با مؤسسه اطلاعات علمی، وضعیت کنونی دانشگاه را از نظر تولیدات علمی پیش گفته بهبود بخشند.

هدف: شیوه های ارائه خدمات اشاعه اطلاعات گزیده در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی مقایسه و الگویی مناسب برای انجام آن توصیه شده است. روش/ رویکرد پژوهش: ابتدا از طریق مطالعه ادبیات رشته فرآیند ارائه خدمات اشاعه اطلاعات گزیده مشخص و معیارهای آن استخراج شد، سپس پرسشنامه ای متشکل از معیارهای به دست آمده تهیه و اطلاعات مربوط به شیوه ارائه این خدمات در 16 کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس انجام شد. یافته ها: اطلاع رسانی در 13 مرکز به صورت نیمه الکترونیکی، در2 مرکز تمام الکترونیکی و در 1 مرکز کاملاً سنتی اجرا می شود. در تمام مراکز به طور میانگین 8/20 درصد فرآیند به صورت سنتی و 49% به شیوه الکترونیکی اجرا می شود. نتیجه گیری: نیروی انسانی متخصص به کمک ابزارهای الکترونیکی خدمات را به کاربران ارائه می دهد. به دلیل نظارت نیروی انسانی متخصص، به نظر می رسد بهترین شیوه ارائه این خدمات همین شیوه است.

هدف: بیان نیاز اطلاعاتی اولین حلقه ارتباطی بین نیاز اطلاعاتی کاربر و محتوای نظام اطلاعاتی است. کاربر با استفاده از انواع نظام­های پردازش نمادین و شیوه­های بیان، نیاز اطلاعاتی خود را با نظام اطلاعاتی درمیان می گذارد. درنهایت نظام اطلاعاتی با تطبیق آنچه به­عنوان پرسش ارائه شده است با مدارک و منابع موجود، پاسخی نهایی را به کاربر ارائه می کند. بر این اساس، هدف این مقاله تشریح وجوه مختلف بیان نیاز اطلاعاتی است. روش/ رویکرد پژوهش : با بررسی متون مختلف، ابتدا نیاز اطلاعاتی، انواع آن و عوامل موثر بر آن به­صورت خلاصه تشریح شده است؛ سپس مقولاتی مانند بیان و اندیشه رابطه متقابل آنها با یکدیگر و شیوه های پردازش نمادین را مورد بررسی قرار می دهد. در ادامه بیان نیاز اطلاعاتی، انواع پرسش و مسائلی پیرامون نظام­های اطلاعاتی در ارتباط با بیان نیاز اطلاعاتی و شیوه های بیان آن مورد کاوش قرار می گیرد و به الگوهای اطلاع یابی که در آنها به بیان نیاز اطلاعاتی به­عنوان یک جزء از الگو اشاره شده است، نظری می شود. نتیجه­گیری : درنهایت این مقاله رهیافت هایی نظیر زبان­شناختی، روان­شناختی و نظام­های ذخیره و بازیابی برای پژوهش در حوزه نیاز اطلاعاتی، با تاکید بر زبان فارسی ارائه را می کند که می تواند آغازگر پژوهش های نو در کتابداری و اطلاع رسانی ایران باشد.

هدف: هدف از این مقاله آشنایی با ویژگی های حقوقی مربوط به اداره و امور مالی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و شناخت تعارضات و نقاط ضعف آن و همچنین ارائه تحلیل حقوقی در راستای حل تعارضات و شفاف کردن نظام حقوقی خاص آن در راستای تحقق مفهوم «اداره خوب» می باشد. روش: در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و با مراجعه مستقیم به اسناد و مراجع (روش سندی) به توصیف و بیان داده ها و اسناد معطوف به موضوع پرداخته شود و سپس با مقایسه و تحلیل داده ها و اسناد، نتیجه مطلوب ارائه گردد. یافته ها: نظام حقوق اداری و مالی حاکم بر نهاد کتابخانه های عمومی کشور را می توان با استفاده از دو ابزار قوانین و مقررات خاص آن نهاد و ساختار حقوقی مؤسسات عمومی غیردولتی که بر این نهاد حاکم می باشد موشکافی کرد. تحلیل های این پژوهش نشان می دهد درحالی که وجود شخصیت اداری و مالی و استقلال در این زمینه ها ثمرات بسیار خوبی از جمله عدم تمرکز فنی و تخصصی شدن امور کتابخانه را در پی دارد؛ اما تزلزل اداره و عدم شفافیت و همچنین عدم وجود سازوکار و نظارت مناسب مالی بر این نهاد نقطه ضعف های مهمی محسوب می شوند. بررسی ها حاکی از آن است که راه حل این تعارضات اداری و مالی نه لزوماً تلفیق و نه انحلال ساختار آن است؛ بلکه بهترین راه حل اصلاح قانون مصوب سال 1382 جهت ایجاد مدیریت واحد و فراگیر در امور مربوط به کتابخانه ها و اصلاح ترکیب هیأت امنا می باشد. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان و مدیران ستادی در شناسایی نقاط قوت و ضعف نظام اداری و مالی حاکم بر نهاد کتابخانه های عمومی کشور یاری رسانده و با ارائه پیشنهاهایی در تصمیم گیری و سیاست گذاری متناسب کمک کند. همچنین با استفاده از اصول حقوقی تبیین شده در این پژوهش همچون شخصیت حقوقی، استقلال مالی، نظام بودجه ای و نظارت مالی و با روش توصیف و تحلیل مواد قانونی و اصول حقوق عمومی می توان بر مدون سازی علمی نظام حقوق اداری و مالی نهاد کتابخانه های عمومی همت گمارد.

هدف: در این نوشته، نمایه پایان کتابهای فارسی حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی منتشر شده در فاصله سالهای 1389-1385 از نظر رعایت معیارهای ارزیابی استاندارد ایزو 999-1996 ارزیابی شده است. روش: پژوهش حاضر پیمایش کمّی و از نوع توصیفی- ارزشیابی است و بنا به ماهیت موضوع و هدفهای پژوهش، برای گردآوری اطلاعات از بررسی موردی استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده و برای آزمون پرسشهای پژوهش از آزمون مجذور خی( χ² )، همبستگی پیرسون، و تحلیل واریانس(آنووا) استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد از 169 عنوان کتاب بررسی شده در موضوع علوم کتابداری و اطلاع رسانی، تنها 27/37% دارای نمایه پایانی بوده اند. میزان رعایت معیارهای ارزیابی در نمایه های پایانی مورد بررسی بر اساس میانگین نسبتها 65/56% می باشد. هر چند نمایه پایانی کتابهای حوزه علوم کتابداری واطلاع رسانی نسبت به سایر حوزه های موضوعی از نظر رعایت معیارهای استاندارد ایزو عملکرد بهتری داشته اند، انتظار استفاده کنندگان بالقوه خیلی بیشتر از اینهاست. اصالت/ ارزش: در این پژوهش، محقق تفاوت یا معناداری نمایه را با لحاظ کردن معیارهای ارزیابی استاندارد ایزو مورد کند و کاو قرار داده است. پژوهش حاضر بر آن است که توجه نویسندگان و ناشران این حوزه بیش از پیش به ضرورت وجودی نمایه های پایانی کارآمد جلب شود.

مقاله حاضر ارائه نتایج یک طرح پژوهشی بوده که با هدف بررسی میزان آشنائی و استفاده مدرسان کتابداری و اطلاع رسانی ایران با فنّاوری های وب 2 و کشف مشکلات و چالش هایی که مدرسان در استفاده از این فنّاوری ها با آن روبرو هستند، انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه تحت وب با هر دو نوع سؤالات باز و بسته بود. پرسشنامه به نشانی ایمیل 175 مدرس کتابداری و اطلاع رسانی ایران شاغل در دانشگاه های دولتی و آزاد و پیام نور ارسال شد. نتایج نشان داد که مدرسان پاسخ دهنده با برخی فنّاوری های وب 2 از قبیل وبلاگ، ویکی3، یوتیوب4 و فیس بوک5 به خوبی آشنا بودند، اما آشنایی آنها با برخی دیگر از این فنّاوری ها نظیر آر.اس.اس6، توییتر7، فلیکر8، دلیشس9، و پادکست10 محدود بود. پاسخ دهندگان از فنّاوری هایی مانند وبلاگ، گروه های مباحثه، چت، ابزارهای اشتراک فایل، ویکی، پیامک، ابزارهای اشتراک ویدئو، و فروم برای اهداف آموزشی و پژوهشی استفاده می کردند. از نظر آنها فیلترینگ اینترنت بزرگترین مانع استفاده از این فنّاوری ها بود. عدم دسترسی به اینترنت پرسرعت و فقدان آموزش از دیگر موانع بیان شده توسط پاسخ دهندگان بود. نویسندگان پیشنهاد کردند که برای بهره مند شدن از مزایای وب 2، مدرسان کتابداری و اطلاع رسانی ایران از فنّاوری های وب دویی مشابهی که فیلتر نشده اند در آموزش و پژوهش استفاده نمایند.

از آنجایی که همواره فرض بر این بوده است که علم می تواند به سلامت و رفاه ساکنان کره زمین کمک کند، نیاز به سنجش و ارزیابی علم که ""علم سنجی"" به دنبال آن است نیز همواره در سطح جهان مطرح بوده و هست . استفاده از نتایج حاصل از این نوع پژوهش ها می تواند تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، و فرهنگی شگرفی را در پی داشته باشد. از این رو، همواره پژوهش های""علم سنجی"" مورد توجه محافل علمی و پژوهشی و توسعه ای جهان که افق های دوردستی را برای خود ترسیم کرده اند، قرار داشته است. این محافل، از نتایج یافته های ""علم سنجی"" به عنوان ابزاری برای توسعه استفاده می کنند. این مقاله، ضمن معرفی مختصر ابعاد ""علم سنجی""، اثرات نتایج این نوع پژوهش ها را بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، و فرهنگی کشور و همچنین، تأثیر آن را بر خدمات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی مورد تأکید قرار داده است. بر این اساس، این مقاله با روش کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی درنظر داشته است ضمن تبیین جایگاه علم سنجی در فرایندهای سیاست علم، به بیان نقشی که این علم می تواند در فرایند توسعه جامعه ایفا کند، بپردازد

هدف پژوهش حاضر مقایسه میزان ربط نتایج حاصل از محدودسازی عبارت جستجو به عنوان و نشانی اینترنتی در دو حوزه علوم انسانی و علوم کشاورزی از دید کاربر بوده است. همچنین، مقایسه میزان حضور کلیدواژه های مورد جستجو در عنوان و نشانی اینترنتی وب سایت های دو حوزه و نیز رابطه حاکم بر کلیدواژه های مورد جستجو و همخوانی عنوان و نشانی اینترنتی وب سایت های حاصل از جستجو در موتور کاوش نیز از اهداف این پژوهش بوده است. نتایج پژوهش میزان ربط بیشتر نتایج حاصل از نشانی اینترنتی را نسبت به عنوان در حوزه علوم کشاورزی نشان داد. اما، در حوزه علوم انسانی تفاوت معنی داری بین میزان ربط نتایج جستجوی مبتنی بر عنوان و نشانی اینترنتی وجود نداشت. همچنین، نتایج حاکی از آن بود که هر چه تعداد کلیدواژه مورد جستجو کمتر باشد، میزان همخوانی عنوان و نشانی اینترنتی بیشتر است؛ هرچه میزان همخوانی عنوان و نشانی اینترنتی بیشتر باشد، میزان ربط نتایج نیز بالاتر است. نتیجه نهایی پژوهش این بود که کاربران با کنترل تعداد کلیدواژه های مورد جستجو نیز می توانند به موارد مرتبط تر دست یابند. همچنین، موتورهای کاوش تخصصی می توانند با افزایش وزن دهی به کلیدواژه های موجود در نشانی، نتایج مرتبط تری را رتبه بندی کنند و در اختیار کاربران خود قرار دهند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش سنجش کارآفرینی سازمانی در نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری، کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور می باشد. حجم نمونه برابر با 150 نفر تعیین شد که در نهایت 147 پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری گردید. روایی پرسشنامه به وسیله روایی محتوا و پایایی آن به وسیله ضریب آلفای کرانباخ مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که کارآفرینی سازمانی در نهاد کتابخانه های عمومی در سطح مطلوبی قرار ندارد. همچنین آزمون های آماری فرضیه ها نشان داد که سه مؤلفه ساختار سازمانی، جو سازمانی و فرهنگ سازمانی نوآور در سطح مطلوبی نیستند؛ اما مؤلفه قابلیت های نیروی انسانی در سطح مطلوبی قرار دارد. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش به مدیران نهاد کتابخانه های عمومی در شناسایی نقاط قوت و قابل بهبود کارآفرینی در سازمان کمک می نماید.