درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف مقاله حاضر، ارزیابی محیطی کتابخانه های عمومی استان کرمان وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور از دیدگاه کتابداران بر اساس معیارهای نظام آراستگی 5S است. روش: روش پژوهش، پیمایشی ارزیابانه و جامعه پژوهش، کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در استان کرمان است که شامل 154 زن و 53 نفر مرد می شود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. بدین منظور پرسشنامه ای حاوی 77 مؤلفه برای کتابداران طراحی گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمان، محیط کتابخانه ها را از لحاظ سازماندهی مواد و وسایل خوب و مثبت ارزیابی کردند. متأسفانه در رابطه با معیار نظم و ترتیب در کتابخانه های عمومی مورد مطالعه، کتابداران عدم رضایت خود را از این معیار ابراز داشتند. 80 درصد کتابداران پاسخگو، رعایت معیار پاکیزگی را در کتابخانه های خود مثبت و قابل قبول دانستند. همچنین60 درصد اظهار کرده اند که معیار استانداردسازی در کتابخانه های استان رعایت شده و نظر مثبتی در این زمینه داشتند. در خصوص معیار پنجم یعنی مشارکت و انضباط کاری، 42 درصد کتابداران نظر قابل قبولی در این زمینه ابراز داشته و نحوه عمل و همکاری خود و سایر همکاران و کتابداران در محیط کتابخانه ها را قابل قبول ارزیابی کردند. اصالت/ارزش: تاکنون در ایران از معیارهای نظام آراستگی 5S برای ارزیابی محیطی کتابخانه های عمومی استفاده نشده است. کاربرد این معیارها در ارزیابی محیطی همه کتابخانه های عمومی، و تلاش برای نزدیک شدن به سطح بالایی از این معیارها، محیط های ارزشمندی چون کتابخانه های عمومی که محل مراجعه عموم مردم است را بهبود خواهد بخشید.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت ساختمان و تجهیزات کتابخانه مرکزی تبریز و مقایسه آن با استاندارد های کتابخانه های عمومی و تعیین میزان رضایت مراجعان از وضعیت ساختمان و خدمات کتابخانه است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی- توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش عبارت از کتابخانه مرکزی تبریز و مراجعه کنندگانی است که به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل سیاهه وارسی و پرسشنامه است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار اکسل ماکروسافت استفاده شده است و نیز برای توصیف یافته ها از آمار توصیفی استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که 92.53 درصد مراجعه کنندگان دسترسی راحت به محل کتابخانه داشته و 69.69 درصد آن ها معتقدند بخش های پرمراجعه به هنگام ورود مشخص است. 87.09 درصد مراجعان نیز اعتقاد دارند که سطوح شیب دار برای استفاده معلولین به شکل مناسبی تعبیه شده است. 68.57 درصد مراجعان دسترسی راحت به فهرست رایانه ای دارند که از این تعداد 74.24 درصد به راحتی از آن استفاده می کنند. همچنین 75.47 درصد آن ها دسترسی راحت به بخش مرجع دارند و از تسهیلات موجود در آن ابراز رضایت می کنند. 60.65 درصد استفاده کنندگان روشنایی بخش ها و 81 درصد رطوبت قسمت های مختلف کتابخانه را مناسب می دانند. با این وجود 62.29 درصد مراجعه کنندگان تسهیلات بهداشتی کتابخانه را ناکافی اعلام کرده اند. به طور کلی، با توجه به یافته های پژوهش می توان اظهار داشت که وضعیت ساختمان و تجهیزات کتابخانه مرکزی تبریز تا حد زیادی با استاندارد های ایفلا در مورد کتابخانه های عمومی مطابقت دارد. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه ارتقاء کیفیت خدمات در کتابخانه های عمومی و استانداردسازی آن ها همواره نیازمند شناسایی و تحلیل نیازمندی ها و خواسته های کاربران است، پژوهش حاضر نیز از این منظر به شناسایی و تحلیل توقعات کاربران پرداخته است تا گامی در راستای ارتقاء خدمات این کتابخانه و متقابلاً ارتقاء سطح رضایت مندی کاربران بردارد.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان همخوانی کلیدواژه های عنوان در پایان نامه های مندرج در «پایگاه چکیده نامه های ایران» با توصیفگرهای اختصاصیافته به این پایان نامه ها صورت پذیرفت. جامعة مورد بررسی، کلیة رکوردهای موجود در این پایگاه (65536 رکورد) از ابتدا تا پایان سال 1381 است. با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه از هر حوزة علوم انسانی، علوم پایه، علوم پزشکی، فنی و مهندسی، علوم کشاورزی و هنر، 100 رکورد به شیوة تصادفی انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین تعداد متوسط کلیدواژه های عنوان در حوزه های مورد بررسی تفاوت معناداری وجود دارد و 67 درصد توصیفگرهای نمایه سازان را کلیدواژه های عنوان تشکیل میدهند. همبستگی بالایی بین تعداد کلیدواژه های عنوان و تعداد توصیفگرها و میزان همخوانی آن ها وجود دارد. از نظر شیوة نگارش 48 درصد توصیفگرها به صورت تکواژه، 52 درصد ترکیب واژه، 87 درصد توصیفگرها مفرد و 13 درصد آن ها به صورت جمع تهیه شده اند. بازیافت بیشتر از طریق توصیفگرها در مقایسه با کلیدواژه های عنوان، اثربخشی طرح هایی را نشان داد که به منظور افزایش ارتباط بین توصیفگرهای هم موضوع در این پایگاه صورت پذیرفته است.

هدف: برپایه آراء مارشال مک لوهان، سورن کییرکگور، ژیل دولوز، مانوئل کاستلز، هربرت دریفوس و دیگر فیلسوفان و جامعه شناسان و دانشمندان علوم ارتباطات و اطلاع رسانی، مدلی مفهومی براساس سه نوع ساختار تاریخی ذهن و توصیف ویژگی های هر یک و نقش فناوری های نوین شبکه ای در تغییر ماهوی ذهن انسان ارائه شده تا برای درک تأثیرات فضای شبکه ای بر عام گرایی مخاطبان و کاهش گرایش های خاص گرایانه در میان آنها در مطالعات آینده نگرانه به کار برده شود. روش/ رویکرد پژوهش: براساس آرای صاحبنظران فوق، تعدادی شاخص برای عام گرایی و خاص گرایی تعریف و برمبنای آنها گویه هایی برای سنجش نگرش ها استخراج شد. پرسشنامه نهایی، سابقه، کمیّت و کیفیت حضور افراد را در فضای اینترنت سنجید و گرایش های خاص گرایانه و عام گرایانه آنها را منطبق بر ساختار طیف لیکرت اندازه گیری کرد. یافته ها: میزان و شدت قرارگیری در معرض شبکه جهانی اطلاعات، بر رشد عام گرایی در مقابل خاص گرایی اثرگذار است، گرچه این اثرگذاری شدت قابل توجهی را نشان نمی دهد. نتیجه گیری: عوامل متعددی بر عام گرایی و خاص گرایی افراد اثرگذارند و رشد فضای شبکه ای، یکی از مهم ترین آنهاست که علاوه بر آثاری که محتوای اطلاعاتی این شبکه ها دارند، بخشی از این اثر به ماهیت و ساختار بنیادینِ شبکه برمی گردد و پژواک نظریه معروف مک لوهان را که «رسانه، همان پیام است»، در مورد شبکه های اطلاعاتی جدید طنین می افکند.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین مؤلفه­های اصلی و رئوس مطالب به منظور تدوین خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه­های مرکزی دانشگاه­های دولتی ایران است. نوع پژوهش کیفی- کاربردی، و روش آن پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسشنامة محقق­ساخته­ای است که بین مدیران 112 کتابخانه مرکزی وابسته به دانشگاه­های دولتی توزیع شده است. یافته­ها نشان داد از نظر مدیران مذکور، دست کم وجود 9 عامل در تدوین خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه­های مورد بررسی ضروری است و باید در آن لحاظ شود. این 9 عامل به ترتیب واریانس تبیین شده، عبارتند از: مسائل مربوط به دسترسی، مباحث فنی و تخصصی، نیازسنجی از کاربران، بیان رسالت، هدفها و مسائل مالی، اجرا و بازنگری در خط­مشی، مسائل مربوط به دیجیتال­سازی، معیارهای انتخاب منابع الکترونیکی، مقدمه و تعریفهای مربوط به انواع منابع الکترونیکی، و نیروی انسانی. از نتایج مهم این پژوهش می­توان به روابط درونی بین عوامل نه­گانه اشاره کرد که در مدلی عینی این روابط و تأثیرگذاری دو جانبه آنها بر یکدیگر ترسیم شده­ است. پیشنهاد می­شود تهیه­کنندگان خط­مشی مدیریت منابع الکترونیکی در تدوین خط­مشی به این عوامل و تأثیر و تأثر آنان بر همدیگر به شکل خاص توجه کنند

تنوع و گستردگی خدمات و منابع کتابخانه بریتانیا سبب گردیده که این کتابخانه به عنوان دنیای دانش شناخته شود. در مقاله حاضر، بخشهای گوناگون کتابخانه بریتانیا، خدمات، منابع و فهرستهای آن معرفی گردیده و توضیحاتی پیرامون هر کدام داده خواهد شد.

پیدایش و پیشرفت نظریه های سازمان و مدیریت، همواره نقشی حیاتی در تلاش به منظور افزایش و بهبود کارآیی و اثربخشی یک سازمان ایفا نموده است. کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیز در اجرای صحیح و موفق این نظریه ها تلاش روزافزون داشته اند. علاوه بر طرحهای سروکوال و لیبکوال، بهکارگیری راهبردها و رویکردهای مدیریتی همچون مدیریت کیفیت فراگیر، مدیریت تعارض و ... در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، آغازگر توجه به راهکارهای مدیریتی است. یکی از این رویکردها، مدیریت روابط با مشتری(سی.آر.ام.) است. از آنجا که کاربر/ مشتری مؤلفه ای اساسی در کانون فعالیتهای سازمانی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است، معرفی، شناخت و به کارگیری این رویکرد و فرایند میتواند در بهبود عملکرد این مراکز خدماتی و دانش ـ محور مورد توجه قرار گیرد. این مقاله سعی دارد از یک سو جایگاه کاربر/مشتری، وفاداری و رضایت وی و نیز کیفیت خدمات کتابخانه ای را بررسی کند و از سوی دیگر، علاوه بر معرفی موانع اجرای سی.آر.اِم. از قبیل نبود راهبرد مناسب، وجود نگرشهای منفی کارمندان و مقاومت آنها در برابر تغییر، روشهایی همچون آموزش کارمندان و کاربران/مشتریان، شناخت کامل سی.آر.ام، و ایجاد و گسترش خط مشیهای اجرایی مناسب در تعیین چارچوبها را به عنوان ضرورتهای اجرای موفق این رویکرد در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی مورد بررسی قرار دهد

هدف: مطالعه تأثیر و کاربردهای مصورسازی در بازیابی اطلاعات به منظوربهینه سازی فرایند روش/ رویکرد پژوهش: مطالعه کتابخانه ای یافته ها: مصورسازی اطلاعات یکی از راهبردهای مؤثر برای بهره گیری بهینه در حوزه بازیابی اطلاعات است و در کنار راهبردهای جست وجو، فنون کاوش، طراحی مناسب پرس و جو، و تحلیل اطلاعات می تواند میزان دسترس پذیری به اطلاعات را افزایش دهد. نتایج: اینفوکریستال می تواند نقش مؤثری در بازیابی اطلاعات داشته باشد. همچنین مصورسازی با تعاملی که با راهبردهای متعدد جست وجو برقرار می کند می تواند باعث دسترسی مناسب تر به اطلاعات شود. روش های مصورسازی با تکیه بر رابط کاربرِ مناسب به بازیابی بهینه اطلاعات منجر می شود. مصورسازی با تکیه بر روش های خوشه بندی و ایجاد روابط سلسله مراتبی می تواند مشکلات مربوط به بازیابی را کاهش دهد. اصالت/ارزش: مصورسازی اطلاعات در متون علوم رایانه مورد بحث قرار گرفته است، ولی تعداد اندکی از پژوهش ها به تبیین انتظارات موردنظر کتابداران پرداخته است.

رسانه ای شدن علم را می توان فرایند توجه فزاینده رسانه ها به علم از سویی و پیش بینی ملاک های رسانه ای در علم برای مشروعیت بخشی به علم با استفاده از ارتباط عمومی از سوی دیگر تعریف کرد. در این فرایند سه دسته کنشگر اصلی؛ یعنی نقش دارند و تعاملات بین این سه دسته در فرایند » عموم « و » روزنامه نگاران « ،» دانشمندان « رسانه ای شدن منجر به چارچوب بندی علم در رسانه ها می شود. در این مقاله با طرح سه ویژگیهای کنشگران اصلی ارتباطات علم و « ،» معنای رسانهای شدن علم « پرسش درباره چگونگی شکلگیری چارچوبهای رسانهای علم در جریان روابط « و » روابط میان آنها تلاش شده تا ضمن پاسخ به این پرسش ها، مدلی مفهومی برای تبیین ،» میان کنشگران چگونگی چارچوب بندی علم در رسانه ها ارائه شود

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت عملکرد مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو/آی.ای.سی. 27002 انجام شده است. روش پژوهش توصیفی – پیمایشی است و به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد مذکور شامل 11 شاخص و 39 مولفه، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 74 نفر از مدیران اصلی و میانی شاغل کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بر اساس آخرین فهرست موجود در پایگاه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق هر دو نوع آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007 و نرم افزار آماری اس. پی. اس. اس صورت گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در کتابخانه های مورد پژوهش میانگین رعایت استاندارد ایزو/ آی. ای. سی. 27002 در شاخص های سیاست های امنیتی (91/3) ، مدیریت امنیت اطلاعات سازمان(23/4)، مدیریت امنیت اموال سازمان (38/4)، مدیریت امنیت منابع انسانی(4)، مدیریت امنیت فیزیکی و محیطی(07/4)، مدیریت امنیت عملیات و ارتباطات (15/4)، مدیریت کنترل دسترسی به اطلاعات (38/4)، مدیریت اکتساب، توسعه، حفظ و نگهداری سیستم های اطلاعاتی (92/3)، مدیریت بحران امنیت اطلاعات (84/3)، مدیریت استمرار کسب و کار (46/3)، مدیریت تطابق (69/3) می باشد. بر اساس جدول ارزشیابی، میانگین تمام شاخص های استاندارد در وضعیت مطلوب قرار دارند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بطور کلی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات در شرایط مطلوبی قرار دارند و با اطمینان 95% می توان گفت میانگین مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو آی. ای. سی. 27002 برابر با 4 بوده و بالاتر از حد متوسط است و در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین بین کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات تفاوت معناداری وجود ندارد.

پژوهش حاضر تلاش می کند تا ضمن بررسی زیرساخت اطلاعاتی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، طرح پیشنهادی ایجاد شبکه ی اطلاع رسانی در این کتابخانه ها را جهت ایجاد ارتباط منظم و همکاری متقابل بین آنها ارائه نماید. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است. مرحله ی اول، به بررسی وضعیت کنونی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اختصاص دارد. نتایج پژوهش، بیان گر این مطلب است که 7/55 درصد از نیروهای شاغل در کتابخانه های مورد مطالعه دارای تحصیلات کتابداری و 3/44 درصد دارای تحصیلات غیرکتابداری هستند. همچنین بیش از دوسوم این کتابخانه ها با مجموعه سازی نادرست، کمبود منابع، کمبود فضا و نیروی انسانی، کمبود بودجه و کمبود امکانات و تجهیزات رایانه ای مواجه هستند، با این وجود 95 درصد از آنها با ایجاد شبکه و استفاده از مزایا و قابلیت های آن موافق هستند. در مرحله ی دوم، پس از بررسی وضعیت کتابخانه ها، شبکه ی اطلاع رسانی جهت بهبود وضعیت فعلی آنها و ایجاد ارتباط متقابل به صورت منظم و هماهنگ در قالب همکاری های شبکه ای میان کتابخانه های مذکور پیشنهاد می شود. شبکه پیشنهادی دارای ریخت شناسی ترکیبی است، به طوری که برخی از فعالیت ها از قبیل کنترل کتابشناختی، خدمات آگاهی رسانی جاری، تامین نیروی انسانی متخصص، تجهیزات و امکانات رایانه ای، ارتباط با شبکه های داخلی و خارجی، تهیه و تدوین و تصویب استانداردها و دستورالعمل ها از طریق هسته ی شبکه (اداره ی امور کتاب و کتابخانه ها) به صورت متمرکز انجام می شود.