درخت حوزه‌های تخصصی

توجه به ابعاد تعامل به عنوان مفهومی اساسی در محیط های رایانه ای برای درک و ترسیم کارکرد روانی و رفتارهای کاربران و در نتیجه، طراحی بهینه نظام های بازیابی تعاملی اطلاعات ضروری است. از طرف دیگر، مسئله تعامل به دلیل ماهیت پیچیده ای که دارد، توجه همزمان به عوامل شخصی-شناختی، رفتاری و محیطی کاربران در فرایند بازیابی اطلاعات و درک درست این مؤلفه ها را می طلبد. از این رو، هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوب و تعیین عناصر اصلی و فرعی تعامل بازیابی اطلاعات مبتنی بر نظریه شناختی اجتماعی «بندورا» و توسعه سیاهه وارسی بعد تعامل بازیابی اطلاعات در کتابخانه های دیجیتال مبتنی بر این نظریه است. پژوهش حاضر در دو مرحله به روش کتابخانه ای و پیمایشی، یعنی نظرسنجی از خبرگان و پانل «دلفی» انجام شده است. نخست، با بررسی متون مختلف، مؤلفه های مختلف تعامل در سامانه های کتابخانه های دیجیتال و همچنین، مؤلفه های تأثیرگذار نظریه شناختی اجتماعی در رفتار اطلاعاتی استخراج و ارزیابی شد. سپس، ابعاد و مؤلفه های تعامل مبتنی بر نظریه شناختی-اجتماعی با استفاده از آرای خبرگان دانشگاهی برآوُرد و در پرسشنامه ای در قالب طیف «لیکرت» پنج گزینه ای تنظیم و اعتبارسنجی گردید. مؤلفه های اصلی شامل سه بعد تعامل با اطلاعات، تعامل با رابط کاربری و تعامل با وظایف، و مؤلفه های فرعیِ هر یک از آن ها گروه معلول، و نظریه شناختی-اجتماعی با سه مؤلفه اصلی شخص، محیط، و رفتار، گروه علت ها را تشکیل می دهند. جامعه خبرگان، بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی، شامل ۱۷ متخصص حوزه بازیابی اطلاعات بود. با توجه به مقادیر بالای ض ریب ت وافقی «کن دال» در دو مؤلفه شخص و رفتار ح دود ۰/۷۷ و ضریب ۰/۷۲ در مؤلفه محیط در مجموع، ۶۰ مؤلفه در این سه بعد مورد توافق و اجماع واقع شد. بر اساس یافته های پژوهش و در ضمن مراحل دوگانه دلفی و پس از حذف مؤلفه هایی با میانگین کمتر از عدد ۳ در طیف «لیکرت»، تعداد ۲۱ مؤلفه در بُعد شخص، ۲۰ مؤلفه در بُعد رفتار و ۱۹ مؤلفه در بُعد محیط مورد تأیید خبرگان پژوهش قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گویه اعتبار در هر سه مولفه شخص، رفتار، و محیط و گویه های جامعیت و پیچیدگی وظیفه کاری عینی در مؤلفه محیط و گویه دشواری وظیفه کاری ذهنی در مؤلفه رفتار از نظر خبرگان پژوهش نیز کم اهمیت بود و در نتیجه، حذف شدند. چارچوب به دست آمده از این پژوهش می تواند به عنوان مبنای پژوهش های آتی در جهت کاربست این مؤلفه ها با تأکید بر سه جنبه اساسی رفتار کاربر در طراحی بهینه نظام های بازیابی تعاملی اطلاعات قرار گیرد. .

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی امکان کسب درآمد در کتابخانه های عمومی با رویکرد اقتصاد خلاق انجام شده است. روش: پژوهش از نظرِ هدف بنیادی و از نظرِ ماهیت کیفی بود که با روش نظریه زمینه ای انجام شد. تعداد مشارکت کنندگان 19 نفر از خبرگان حوزه های کتابداری، کارآفرینی و اقتصادی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و با روش نظام مند پرسش های باز انجام شد. برای اعتبارسنجی پژوهش، از روش کشف اطلاعات موازی، ارزیابی شرکت کنندگان و خودبازبینی پژوهشگر استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که مبنای نظری الگوی درآمدی در کتابخانه ها شش مؤلفه اصلی شامل: 1. سازوکارهای مدیریتی با زیرمؤلفه های نقش حمایتی مدیران ارشد در ایجاد تحول، فراهم آوری امکانات و تجهیزات، نقش آفرینی کتابداران و توجه مدیریت به منابع انسانی خلاق؛ 2. سازوکارهای امورمالی و اداری شامل توسعه و پایدارسازی منابع و بهینه سازی مصارف، مدیریت منابع، حمایت های اداری از سرمایه گذاری و افزایش بنیه مالی کتابخانه ها)؛ 3. سازوکارهای قانونی و حقوقی با زیرمؤلفه های اصلاح قانون تأسیس اداره کتابخانه ها، ایجاد فرایند اخذ قانونی مجوز درآمدزایی، شفاف سازی قوانین و آیین نامه ها؛ 4. سازوکارهای آموزشی شامل آموزش ضمن خدمت همگانی، آموزش و آشنایی با روش های تعاملی، آموزش و آفرینش، تغییر شیوه های آموزشی، آشنایی با شیوه های آموزش جدید و تغییر نگرش شیوه های آموزش مدیران؛ 5. سازوکارهای درآمدزایی با زیرمؤلفه های ایجاد تعامل منطقی با مشتریان، طراحی رسانش خدمات و برنامه ها، تنظیم برنامه زمان بندی شده استقلال مالی، ایجاد شبکه گسترده پخش محصولات)؛ 6. سازوکارهای ساختاری شامل حمایت قوی و مستمر از برنامه های مدیریتی، ارتقای کیفیت خدمات و محصولات فرهنگی، ارتقای پایگاه اجتماعی، ارتقای مدیریت تخصصی، تنظیم سند راهبردی اقتصاد خلاق. اصالت/ارزش: در حالی که رکود اقتصادی و مشکل کمبود منابع مالی کتابخانه ها را وادار به انتخاب راه درآمد اضافی برای بقای خود کرده است، تاکنون پژوهشی درباره این موضوع در ایران انجام نشده است. اقتصاد خلاق و کارآفرینی این فرصت را به کتابخانه ها می دهد تا از طریق هنر، فرهنگ و علم درآمدزایی کنند. کسب درآمد خلاقانه گامی بلند برای استقلال بودجه و کاهش فشار بار مالی در کتابخانه ها و در نتیجه کاهش دغدغه های تأمین نیازهای معیشتی کارکنان، تأمین اعتبار مجموعه سازی و منابع روزآمد و همچنین نگهداری و تعمیر ساختمان ها خواهد شد.

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی مفهوم برند برای کتابخانه ها بر پایه مرور نظام مند پژوهش هاست. روش: این پژوهش با استفاده از روش مرور نظام مند و بر پایه نُه گام «مرکز مرور و نشر خدمات ملی بهداشت (ان اچ اس)» است. آثار علمی (مقاله، پایان نامه، و رساله) با موضوع برندسازیِ کتابخانه ها در ده پایگاه داده فارسی و هفت پایگاه داده جهانی جست وجو شد. آثار بازیابی شده، ارزیابی کیفیت و سرانجام 36 منبع انگلیسی و سه منبع فارسی تحلیل شدند. نتایج پژوهش بر پایه روش کرسول و میلر (2000) و با کاربرد روش های تبادل نظر با همتایان، ممیزی، و تعامل بلندمدت در بافت، روایی سنجی شدند. برای بررسی پایایی نیز روش گیبس (2007) به کار رفت. یافته ها: برند کتابخانه ها با 11 بُعد هویت برند، تداعی برند، آگاهی برند، تصویرسازی برند، هم خوانی برند، کیفیت برند، اعتبار برند (تخصص برند و اعتماد برند)، برتری برند، و وفاداری رفتاری مفهوم می یابد. اصالت/ارزش: دنیای بازاریابی و برندسازی پیچیده است و نمی توان از مدیران و کتابداران انتظار داشت که بدون آموزش یا مطالعه، با این مفاهیم آشنا باشند و بتوانند در مسیر درست بازاریابی و برندسازی پیش روند. این پژوهش نخستین پژوهشی است که برند را برای کتابخانه ها مفهوم سازی کرده است. نتایج پژوهش می تواند راهنمای خوبی برای درکی آسان از مفهوم برند و اهمیت آن برای کتابخانه ها، مدیران، و کتابداران باشد.

در عصر حاضر که حجم اطلاعات به صورت نمایی در حال افزایش است و کاربران گزینه های زیادی برای دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود دارند، نشر و اشاعه اطلاعات در محیط وب باید با دقت بیشتر و مبتنی بر اصولی مشخص صورت گیرد. از این رو، اگر سازمان ها به دنبال جلب رضایت کاربران خود در استفاده از وبگاه هایشان هستند باید ضمن شناخت نیازها و رفتار کاربران، درک روشنی از اهداف کسب وکار خود و نوع محتوایی داشته باشند که قصد ارائه آن را در بستر وب دارند. بدین منظور عناصر اطلاعاتی باید به نحوی مناسب سازماندهی و برچسب زنی شوند تا بتوانند به راحتی در دسترس کاربران قرار گرفته و قابل فهم باشند. چنین چالش هایی موضوع معماری اطلاعات، به عنوان یک حوزه عملی و یک زمینه پژوهشی است. نقش معماری اطلاعات در کاربردپذیری محیط های اطلاعاتی از یک سو و نیاز سازمان ها و کسب وکارها به ایجاد بستری اطلاعاتی برای تعامل هدفمند و سازنده با مخاطبان و کاربران خود و ارائه خدمت به آن ها از سوی دیگر، اهمیت به کارگیری اصول معماری اطلاعات در سازمان ها را برجسته می سازد. با توجه به آنچه گفته شد، در این پژوهش قصد داریم که ضمن تبیین سیستم معماری اطلاعات، به بررسی و معرفی اجزای مختلف آن بپردازیم. سپس، با بهره گیری از مطالعات اسنادی و پنل خبرگی، چارچوبی برای ارزیابی معماری اطلاعات در وبگاه به عنوان بستر اصلی تعامل با کاربران سازمان پیشنهاد خواهیم داد. چارچوب پیشنهادی، سیستم معماری اطلاعات را در یک فضای بزرگ تر با نام محیط اطلاعاتی در نظر می گیرد. محیط اطلاعاتی از سه مؤلفه بافت، محتوا و کاربر تشکیل می شود. کاربر به دنبال بهره برداری از محتواست و این محتوا برای بافت محیط اطلاعاتی که معرف سازمان و کسب وکار آن است، تولید ارزش می کند. از سوی دیگر، بافت به دنبال بهبود محتواست و محتوا نیز در جذب کاربر مؤثر است. با شناخت هر یک از این مؤلفه ها و توجه به روابط بین آن ها، نیازهای محیط اطلاعاتی مشخص شده و به سیستم معماری اطلاعات وارد می شود. سیستم معماری اطلاعات خود از چهار زیرسیستم به نام های سازماندهی، برچسب زنی، پیمایش، و جست وجو تشکیل یافته که بر یکدیگر تأثیرات متقابلی داشته و در بهبود هم نقش دارند. سیستم سازماندهی ساختار و دسته بندی اطلاعات یک وبگاه را مشخص می کند، سیستم برچسب زنی اطلاعات مرتب شده توسط سیستم سازماندهی را با کمک برچسب هایی توصیف می کند، سیستم پیمایش به کاربر کمک می کند که در وبگاه حرکت کرده و به محتوا و اطلاعات مورد نظر دسترسی پیدا کند، و سیستم جست وجو به نوار جست وجو و امکانات آن در یک وبگاه اشاره دارد. برای ارزیابی هر یک از زیرسیستم های معماری اطلاعات در چارچوب پیشنهادی، یک سیاهه وارسی ارائه شده که از اجماع نظر خبرگان به دست آمده است. در نهایت، ارزیاب می تواند با شناسایی مؤلفه های محیط اطلاعاتی و با کمک این سیاهه های وارسی نسبت به ارزیابی معماری اطلاعات وبگاه اقدام کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش برنامه های جانبی کتاب خوان (نشست کتاب خوان، نشست مدرسه ای و جمع خوانی) بر آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه (مطالعه کلی، مطالعه حمایتی و حل مسئله) دانش آموزان مقطع متوسطه شهر صحنه انجام شد. روش: پژوهش حاضر مطالعه ای شبه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون-پس آزمون بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه (پایه اول تا چهارم) در شهرستان صحنه در سال تحصیلی 1396-1397 بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه استاندارد آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه مختاری و ریچارد (2002) بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در گروه نشست کتاب خوان، میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن بعد از مداخله نسبت به قبل از آن افزایشی معنادار دارد (05/0 P< ). در گروه نشست مدرسه ای، میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن در پیش آزمون و پس آزمون تفاوتی معنادار ندارد (05/0 P> ). در گروه جمع خوانی نیز میانگین نمره آگاهی فراشناختی از راهبردهای مطالعه در کل و مؤلفه های آن بعد از مداخله نسبت به قبل از آن افزایشی معنادار یافته است. (05/0 P< ). همچنین، یافته ها نشان دادند که هر دو روش گروه نشست کتاب خوان و گروه جمع خوانی بر مؤلفه های مطالعه کلی، مطالعه حمایتی و حل مسئله تأثیر مثبت معناداری دارند. اصالت/ارزش : برنامه های جانبی نشست کتاب خوان و جمع خوانی می توانند آگاهی فراشناختی دانش آموزان از راهبردهای مطالعه را اثربخش تر و کارآمدتر سازند. با توجه به اینکه برنامه های جانبی کتاب خوان در مراکز آموزشی (در همه سطوح) قابل اجرا و آموزش هستند، نهادهای آموزشی و فرهنگی کشور باید برنامه ریزی دقیق و منسجمی در این زمینه داشته باشند.

هدف: شناسایی پژوهشگران کلیدی، ویژگی های نشر منابع، روند موضوعی و کمبود ها و کاستی های قابل شناسایی درموضوع رده بندی کتابخانه ای. روش پژوهش: .با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی پایگاه اطلاعات علمی ایران (ایرانداک)، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پایگاه مجلات تخصصی نور ابتدا تعداد 231 مقاله و 64 پایان نامه در این موضوع شناسایی شد. پس از پالایش در نهایت 22 مقاله و 33 پایان نامه مرتبط انتخاب و تحلیل شد. یافته ها: بررسی ها نشان داد بیشتر پژوهشگران این موضوع در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی تحصیل کرده اند. اغلب پایان نامه ها در دانشگاه تهران دفاع شده است. 17 مقاله در مجلات علمی پژوهشی چاپ شده و همانگونه که انتظار می رفت، نشریه «فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات» با 5 مقاله، بیشترین فراوانی را در انتشار مقالات رده بندی کتابخانه ای داراست و پس از آن «نشریه کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس» قرار دارد. همچنین منابع زیادی به مطالعه رده بندی دیویی و کنگره مربوط است. بیشترین مقالات منتشرشده متعلق به دانشگاه اصفهان است و دانشگاه تهران پرکارترین دانشگاه در انجام  پایان نامه در این موضوع بود. مطالعات در این موضوع به دو بخش نظری و عملی قابل تقسیم است؛ در بخش نظری پژوهش ها مقدمات و کلیات، مباحث نظری و نظریه های رده بندی، ارتباط علوم و رده بندی های کتابخانه ای را  بررسی کرده اند و به ویژه  پژوهشگران از تعیین جایگاه علوم میان رشته در دهه اخیر استقبال کرده اند پژوهشگران بود. در بخش عملی، بررسی نظام های رده بندی و گسترش های آن و همچنین کاربرد این نظام ها در انتخاب موضوع و مدل سازی هستی نگاری با استفاده از تاکسونومی نظام رده بندی دهدهی دیویی از جمله مطالعات انجام شده پژوهشگران در این موضوع است. مشکلات گسترش رده بندی ها و همچنین رده بندی منابع دیجیتالی و ضرورت تغییر در نظام های رده بندی از مهمترین چالش های پیش روی پژوهشگران در طول این سال ها بوده.  پژوهش در موضوع رده بندی منابع دیداری شنیداری ناکافی است و نیاز به توجه بیشتری دارد. نتیجه گیری: در سال های اخیر توجه به مباحث نظری بیشتر شده و این امر می تواند باعث تقویت و گسترش و یا حتی تحول در نظام های رده بندی شود. با رشد منابع دیجیتالی و شکل گیری علوم جدید و میان رشته ای و تغییرات به وجود آمده در موضوع سازماندهی اطلاعات، از کارایی نظام های رده بندی سنتی کاسته شده و لازم است تغییراتی ساختاری و محتوایی صورت پذیرد.

مقدمه: اخلاق حرفه ای و مهارت های ارتباطی کارکنان کتابخانه های عمومی می توانند در کیفیت خدمات مؤثر واقع شوند. هدف پژوهش حاضر تبیین نقش واسطه ای اخلاق حرفه ای در رابطه کیفیت ارائه خدمات و ابعاد مهارت های ارتباطی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش کارکنان و مراجعان کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی بودند که با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی-مورگان و روش نمونه گیری تصادفی ساده 200 نفر کارمند و 1000 نفر مراجعه کننده (5 نفر برای هر کارمند) انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع و جمع آوری شد. در این پژوهش از پرسشنامه های محقق ساخته اخلاق حرفه ای با 8 گویه، مهارت های ارتباطی با 26 گویه و 5 مؤلفه و کیفیت خدمات با 10 گویه استفاده شد. این ابزارها، مبتنی بر پرسشنامه های اخلاق حرفه ای کادوزیر (2002)، مهارت ارتباطی کوئین دام (2004) و کیفیت خدمات لایب کوال (2003) بودند و ضرایب پایایی آنها به ترتیب 79/0،82/0 و 87/0 به دست آمدند. داده ها نیز با روش آزمون مدل یابی معادلات ساختاری و با کمک نرم افزار ایموس تحلیل گردید. یافته ها : بر اساس یافته ها، میانگین نمره مهارت های ارتباطی، اخلاق حرفه ای و کیفیت ارائه خدمات کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی به ترتیب 59/3، 22/3 و 54/3 هستند. همچنین بر اساس یافته ها، رابطه معنی داری بین متغیر اخلاق حرفه ای و انواع مهارت های «بینش نسبت به فرآیند»، ارتباط توأم با قاطعیت، توانایی دریافت و ارسال پیام، مهارت گوش دادن مشاهده شد. بین متغیرهای اخلاق حرفه ای کتابداران و کیفیت ارائه خدمات آنان نیز ارتباط معنی داری به دست نیامد. همچنین، نتایج آزمون مدل سازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که مدل ارائه شده در خصوص رابطه بین ابعاد مهارت های ارتباطی، اخلاق حرفه ای و کیفیت ارائه خدمات کارکنان کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی از نیکویی برازش برخوردار است (RMSEA=0.052، CFI=978، GFI=0.972). نتیجه : به طور کلی می توان گفت مهارت های ارتباطی و اخلاق حرفه ای به عنوان مهارت های اساسی کارکنان می توانند بر کیفیت ارائه خدمات تأثیرگذار باشند. بر این اساس، در فرایند به کارگیری افراد در پست های اداری مختلف، دارا بودن مهارت های ارتباطی و اخلاق باید به عنوان عوامل اثرگذار بر فرایندهای سازمانی و کیفیت خدمات مدنظر متولیان قرار گیرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین وضعیت توصیف نسخ خطی در پایگاه نسخ خطی آستان قدس رضوی و استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) است. روش/ رویکرد پژوهشی: این پژوهش با روش سندی-کتابخانه ای با رویکرد تطبیقی انجام شده است. به این صورت که از روش سندی-کتابخانه ای برای استخراج عناصر فهرست نویسی نسخ خطی آستان قدس رضوی و استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.)؛ و روش پیمایشی- توصیفی با رویکرد تطبیقی جهت بررسی میزان انطباق عناصر پیشینه های کتاب شناختی پایگاه نسخ خطی آستان قدس رضوی با عناصر نسخ خطی استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.)، استفاده شده است. بدین منظور پیشینه های کتاب شناختی نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و به طریق سیاهه وارسی با قواعد آر.دی.ای. مطابقت داده شد. این پژوهش ضمن تطبیق فوق، وضعیت توصیف نسخ خطی در پایگاه نسخ خطی آستان قدس و استاندارد آر.دی.ای. را نشان می دهد. جامعه مورد بررسی، عناصر موجود در فصل (1-7) استاندارد توصیف و دسترسی به منبع آر.دی.ای. (2014) و عناصر به کاربرده شده در فهرست نویسی نسخ خطی کتابخانه آستان قدس (عناصر کتاب شناسی و نسخه شناسی پایگاه نسخ خطی آستان قدس (روزآمدشده در سال 1393) ) و همچنین کتاب قواعد فهرست نویسی نسخ خطی از محمد وفادار مرادی است. یافته ها: با بررسی روشمند مشخص شد از مجموع عناصر شناسایی شده در آر.دی.ای. (فصل 1 تا 7)، 33 عنصر مناسب جهت توصیف نسخ خطی است. از این کل، تعداد 29 عنصر، به عبارتی 77.88 درصد عناصر موجود در آر.دی.ای. با عناصر به کار رفته در فهرست نویسی آستان قدس رضوی مطابقت دارد و تنها 12.12درصد عدم تطابق مشاهده شد. همچنین از سوی دیگر، 46 عنصر در فهرست نویسی نسخ خطی آستان قدس رضوی به کار رفته که از این تعداد، 63 درصد با عناصر استخراج شده از استاندارد RDA دارای تطابق است؛ از آنجا که فهرست نویسی خطی آستان قدس به دو بخش کتاب شناسی و نسخه شناسی تقسیم می گردد، از 34 درصدی که شامل عدم تطابق است، 97.30 درصد مربوط به بخش نسخه شناسی (توسط سیاهه ای از عناصر استخراجی از دو مجموعه ذکر شده) است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان دهنده نزدیکی مجموعه عناصر و قواعد مرتبط در فهرست نویسی نسخ خطی آستان قدس به آر.دی.ای. است. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد آر.دی.ای. در تبیین ویژگی های خاص نسخ خطی و جزئیات، ضعیف تر از قواعد آستان قدس رضوی عمل کرده است. با توجه به این که ویژگی هایی از نسخ خطی در فهرست نویسی آستان قدس مدنظر قرار می گیرد که تحت عنصر مشخصی نیست؛ بدین جهت نمی توان در فراوانی و آمار موجود در تحقیق محاسبه گردد و در صورت رفع این ایراد، ضعف ذکر شده در آر. دی. ای. بیشتر نمایان می گردد.  

در عصر حاضر، سازمان ها درک کرده اند که بدون استفاده از فناوری های تحول آفرین و رویکردهای نوین کسب وکار، امکان بقا نخواهند داشت. تحول دیجیتال، مفهومی است که با وجود مطرح شدن در ابتدای این دهه، به سرعت در ادبیات سازمان ها، جایگاه مهم و استراتژیکی پیدا کرده است. بررسی ابعاد تحول دیجیتال در مدل ها و چارچوب های این حوزه، نشان دهنده آن است که حکمرانی تحول دیجیتال، به معنای هدایت و برنامه ریزی تحول دیجیتال، یکی از مؤلفه های ثابت و تأثیرگذار در تحقق اهداف این تحول است. با این وجود، در مبانی نظری این حوزه، تبیین ابعاد حکمرانی تحول دیجیتال و ویژگی های حکمران تحول دیجیتال در سازمان به صورت نظام مند صورت نگرفته است. جایگاه «مدیر ارشد دیجیتال»، مفهومی است که هم در حوزه کسب وکار و هم در حوزه پژوهش های آکادمیک از آن به عنوان حکمران تحول دیجیتال یاد می شود. با وجود اهمیت این جایگاه در موفقیت برنامه های تحولی سازمان و نیز مطرح شدن این جایگاه در ساختار بسیاری از سازمان ها، مدلی همه جانبه برای تبیین شایستگی های وی معرفی نشده بود. در این مقاله به منظور بررسی شایستگی های مورد نیاز مدیر ارشد دیجیتال (به عنوان اساسی ترین سازوکار حکمرانی تحول دیجیتال)، از استراتژی دومرحله ای برای تبیین مدل شایستگی استفاده شد. در گام نخست، با روش فراترکیب، ابعاد این شایستگی و نیز شایستگی های مدیر ارشد دیجیتال شناسایی شد و پس از ایجاد مدل شایستگی، با هدف اصلاح و تکمیل مدل استخراج شده از فراترکیب، از مصاحبه خبرگان استفاده شد تا مدلی برای شایستگی مدیران ارشد دیجیتال تبیین شود. در نهایت مدل مذکور با 71 شایستگی در چهار بعد «خصیصه های فردی»، «مهارت های حرفه ای»، «دانش کسب وکاری» و «دانش فنی» تبیین گردد. خصیصه های فردی و مهارت های حرفه ای، محل اجماع این موقعیت شغلی با اکثریت مدیران ارشد این سطح می باشد، اما نکته تمایز شایستگی های مدیر ارشد دیجیتال در سطح معلومات فنی و شناخت گسترده وی از فناوری های دیجیتال می باشد. مدیران ارشد دیجیتال گستره وسیعی از معلومات فنی و کسب وکاری نیاز دارند تا شایستگی حکمرانی تحول دیجیتال سازمان را داشته باشند.

ارائه محتوای آموزشی در قالب اصطلاح نامه تصویری به منظور افزایش یادگیری فراگیران فرضیه ای است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. نشان می دهیم که: 1) می توان محتوای آموزشی را در قالبِ ساختار اصطلاح نامه ای ارائه کرد، و 2) این الگوی ساختاری به عنوان یک ابزار مؤثر آموزشی، در آموزش علوم کاربرد دارد و موجب افزایش یادگیری فراگیران می شود. نخست، به عنوان مطالعه موردی، کتاب شیمی سال اول دبیرستان انتخاب شد و تمام مفاهیم و موضوعاتی که در این کتاب مطرح شده ، در قالب یک اصطلاح نامه تصویری ارائه شد. سپس، با استفاده از دو روش آزمون و پیمایش به سنجش نمرات و نظرات گروه های آزمون و واپایش در چند دبیرستان تهران اقدام شد. نتایج فعالیت های میدانی انجام شده بر روی گروه های دانش آموزان، فرضیه افزایش یادگیری به دلیل استفاده از اصطلاح نامه تصویری را تأیید می کند. استفاده از الگوی اصطلاح نامه ای برای تنظیم محتوای آموزشی ایده جدیدی است که برای اولین بار مطرح می شود. از مزایای اصطلاح نامه آموزشی می توان حشو زدایی، نگاه کلی به موضوع، یادآوری مطالب پیش آموخته، طبقه بندی و سازماندهی محتوای آموزشی، سهولت در انتقال مفاهیم، دسترسی سریع به مطالب مورد نظر، استفاده در شبکه اینترنت، و آموزش مجازی را بر شمرد.

هدف: پژوهش حاضر به دنبال بررسی و تعیین میزان آگاهی و مهارت دانشجویان دکتری در انتشار منابع خود در مجلات علمی و سنجش رابطه بین مهارت نشر در مجلات و متغیرهای رشته، جنسیت، سن و همچنین رابطه آن با تعداد مقالات منتشر شده در مجلات داخلی و بین المللی و در نهایت تأثیر شرکت در کارگاه های آموزشی مرتبط بر میزان این مهارت است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش کمی و پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل تمام دانشجویان دکتری دانشگاه اصفهان به تعداد 2432 نفر است. نمونه گیری از نوع تصادفی طبقه ای بود که حجم آن با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 332 نفر برآورد شد که در نهایت 302 نفر پاسخگو بودند. یافته ها: میزان مهارت دانشجویان در حد متوسط و در رشته های مختلف متفاوت بود. اما جنسیت و سن بر میزان آن تأثیری نداشت. همچنین میزان این مهارت با تعداد مقالات منتشره در مجلات داخلی و بین المللی همبستگی مثبتی داشت و شرکت در کارگاه های آموزشی مرتبط موجب افزایش میانگین امتیاز آن بود. ارزش: از آنجا که مهارت دانشجویان در حد متوسط بود، این پژوهش می تواند آغازگر پژوهشی باشد که مشابه سواد اطلاعاتی، چارچوبی را تحت عنوان سواد نشر در مجلات علمی ایجاد نماید تا پژوهشگران مبتدی از آن بهره مند گردند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر اکتسابی بودن این مهارت، ضرورت طرح ریزی دوره های آموزشی مرتبط تأثیر نقش نویسنده در افزایش این مهارت، ضرورت اصلاح و توجه به آیین نامه ها و ضوابط پذیرش دانشجو و اهمیت برگزاری کارگاه های آموزشی مرتبط از جانب دانشگاه ها بود.

هدف: مرور مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع داده های پیوندی و شناسایی بیشترین موضوعات پرداخته شده در این موضوع، مزایا و چالش های موجود. روش: روش پژوهش مرور نظام مند است. در جستجوی اولیه در وبگاه علوم مشخص شد که 20 مجله بنا به نتایج پژوهش دارای بیشترین تولیدات علمی موضوع داده های پیوندی در مقوله علم اطلاعات و دانش شناسی اند. پس از بررسی و پایش 22966 مقاله استخراج و سپس با استفاده از راهنمای استاندارد پریزما، نهایتاً 20 مقاله انتخاب شد. ابزار پژوهش از نوع سیاهه وارسی بر مبنای معیارهای ورود و خروج بود و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها: وب معنایی، هستی شناسی، داده های باز پیوندی، تعامل پذیری، شباهت داده ها، پردازش زبان طبیعی، فراداده و کتابخانه دیجیتال بیشترین موضوع هایی است که در مقالات موردنظر به آنها پرداخته شده است. مزایا و چالش های فنی(مرتبط با مجموعه داده های پیوندی، ابزارهای داده های پیوندی مرتبط با مسائل فناورانه، و هستی شناختی)، عوامل مالی و انسانی در مقالات بررسی شد. در ادامه طبق یافته ها مشخص شد که مزایا و چالش های داده های پیوندی هر دو به تفکیک به مقوله فنی و زیرمقوله فرعی«مزایا و چالش های مرتبط با مجموعه داده های پیوندی» هر کدام با 35 درصد اختصاص یافته است. امکان کشف گسترش موجودیت ها با بررسی انواع پیوند در داده های پیوندی، ایجاد پیوند مناسب داده ها با داده های سایر خدمات پیوسته، بهبود در کشف داده های باز، افزایش رؤیت پذیری داده های پیوندی با داده های سایر خدمات پیوسته از جمله مزایای مرتبط با مجموعه داده های پیوندی، و تنوع بیش از حد داده های بین رشته ای، پیچیدگی واژگانِ در دسترسی، مشکلات مربوط به فهرست نویسی منابع از جمله چالش های مرتبط با مجموعه داده های پیوندی است. طبق یافته های پژوهش، بیشترین روش ها و ابزارهای به کارگیری داده های پیوندی مربوط به «نظام ساده سازماندهی دانش» یا اسکاس، هستی شناسی دی.بی.پدیا، هستی شناسی کتابشناختی و اف.اُ.ا.اف. به ترتیب با 7، 7، 5 و 4 فراوانی است. راهکارها و پیشنهادهایی در مقالات مورد بررسی نیز در رابطه با به کارگیری داده های پیوندی ارائه شد که باز، مفید، قابل کشف، سالم و پیوندی بودن داده ها از جمله آنها است. نتیجه گیری: با توجه به مطالعات مورد بررسی، برای پیاده سازی و به کارگیری داده های پیوندی در کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و پروژه های مختلف خارجی از روش ها و ابزارهای مختلفی استفاده شده است که با وجود چالش های موجود، سازماندهی، جستجو، و بازیابی اطلاعات را تسهیل کرده است و مزایای مختلفی نیز به همراه دارد. پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی، مهندسان نرم افزار و... با آگاهی از موارد مطرح شده در این پژوهش می توانند در معماری کتابخانه های دیجیتال و پروژه های مبتنی بر وب موفق تر عمل کنند.

هدف: رایانش ابری یکی از اشکال نوین ارائه خدمات اطلاعاتی است که طی سال های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. به منظور بهره برداری از زیرساخت ها و خدمات رایانش ابری در مراکز آرشیوی، نیاز است تا با ارائه مدل هایی، خدمات و برنامه های کاربردی این مراکز، در فضای ابری مستقر شوند؛ بنابراین هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی مفهومی جهت طراحی و پشتیبانی از پیاده سازی رایانش ابری در مرکز آرشیو ملی ایران است. روش شناسی: رویکرد پژوهش حاضر ترکیبی است و در آن از روش های کتابخانه ای، فراترکیب و پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای و فراترکیب فیش برداری؛ و در روش پیمایش پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری شامل خبرگان موضوعی که دارای تجربه یا تخصص در زمینه موضوعات آرشیوی و رایانش ابری یا هر دو حوزه هستند می باشد که با روش نمونه گیری گلوله برفی انجام شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از شناسایی 59 مؤلفه در 11 بعد کلی است که پس از تأیید توسط خبرگان موضوعی به ارائه مدل پیشنهادی منتج شد. نتایج: نتیجه پژوهش ارائه مدلی در دو بخش کلی، واسط کاربری مبتنی بر وب و ابر خصوصی است که ابر خصوصی دارای معماری 5 لایه که شامل لایه های تعامل، مدیریت، امنیت، فراداده و زیرساخت است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف میزان آگاهی و استفاده کتابداران کتابخانه های دانشگاهی از فناوری هوش مصنوعی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر، توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. جامعه آماری تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز که از روش سرشماری استفاده شد و در نهایت تعداد 79 پاسخنامه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه وود و آلن (2018) جمع آوری و با نرم افزار اس. پی.اس. اس. نسخه 24 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد وضعیت استفاده و تعامل کتابداران در کتابخانه در رابطه با هوش مصنوعی و دستیاران مجازی (داده های مربوط به کتابخانه های برخوردار از هوش مصنوعی و دستیاران مجازی) معادل  295/3 است که در مقایسه با عدد معیار اختلاف معناداری وجود دارد. اکثر کتابداران در خصوص استفاده مسئولین کتابخانه از  قابلیت های مبتنی بر هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای ارتباط با اعضاء معتقدند از این ابزار استفاده نمی شود. در خصوص برگزاری کارگاه آموزشی مربوط به هوش مصنوعی یا دستیاران مجازی اکثر کتابدارن عنوان کردند که این کار انجام نمی شود. اکثر کتابداران (2/53 درصد) عقیده دارند که  هوش مصنوعی تأثیرگذاری مثبت بر کیفیت ارائه خدمات کتابخانه دارد.  نتیجه گیری: استفاده از فناوری هوش مصنوعی و دستیاران مجازی در کتابخانه ها جهت سهولت فعالیت های کتابخانه ای در جامعه اطلاعاتی امروز، یک امر مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد و زیرساخت های لازم جهت استفاده از این فناوری ها ایجاد شود. این سیستم ها گرچه در همه موارد نمی توانند جایگزین مناسبی برای کتابداران باشند اما وجود آن ها در کتابخانه ضرورتی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

مقدمه: نام گذاری به عنوان یک پدیده زبانی، منتقل کننده معانی توصیفی، بیانی و اجتماعی است. کتابخانه های عمومی ایران نیز به جهت کارکردهای اطلاع رسانی، آموزشی و فرهنگی به صورت گسترده دارای شعبه هایی در کشور هستند که هریک دارای نام هستند و نام گذاری صحیح آن ها می تواند بر خلق ارزش و موفقیت و ارتقای جایگاه آن ها کمک کند. در این مقاله تلاش بر این است که وضع موجود نام های کتابخانه های عمومی ایران بررسی شود و مشکلات آن استخراج گردد. روش شناسی: پژوهشگران در این پژوهش طی دو مرحله، ابتدا با روش تحلیل محتوا، اقدام به توصیف وضع موجود نام های کتابخانه های عمومی کردند که از کنترل تقاطعی برای اعتبارسنجی یافته ها استفاده شد و سپس با یافته های حاصل از پاسخ سؤال اول و مطابقت وضعیت موجود با دستورالعمل نام گذاری کتابخانه های عمومی و همچنین مطابقت با نحوه نگارش خط فارسی و معیارهای زبان شناختی، مشکلات نام گذاری فعلی را استخراج کردند. یافته ها : از نتایج مرحله اول، می توان به گرایش بیشتر نام گذاری به اسامی انسان مدار با جنسیت مردانه، که بیشتر از نام شهدای انقلاب اسلامی، علمای دین و مفاخر با اندازه های نزدیک به هم بودند اشاره کرد. همچنین بیشتر اسامی متعلق به افراد معاصر بوده و بیشترین فراوانی در نام کتابخانه ها متعلق به نام شهدای منطقه خاصی یا دارای ویژگی خاص (شهدای مشهد یا شهدای گمنام) بوده است. همچنین این نتیجه حاصل شد که فرایند موجودِ نام گذاری کتابخانه های عمومی در کشور نشانگر نبود خط مشی ای علمی است که این فقدان موجب مشکلاتی مانند عدم رعایت حساسیت های مذهبی یا عدم توجه به معیارهای زبان شناختی همچون طول نویسه ها شده است. نتیجه : می توان نتیجه گرفت که وضعیت نام گذاری کتابخانه های عمومی ایران نیز همچون نام گذاری اماکن و گذرگاه هایی که در پیشینه ها بررسی شد گرایش به نام گذاری های انسان مدار، مردانه  و افراد معاصر، بیشتر از دیگر مقوله ها است و در میان اسامی کتابخانه ها بیشترین تکرار مربوط به اسامی شهدا، معصومین و شخصیت های دینی است. توجه به مشاهیر علمی فرهنگی و بانوان در نام گذاری به طور قابل توجهی اندک بوده است که این وضع نشانگر اعمال ایدئولوژی حاکمان بر کتابخانه های عمومی همچون دیگر فضاهای شهری است و اگرچه می توان از نام گذاری به عنوان ابزاری قدرتمند برای اجرای بهتر کارکردهای فرهنگی اجتماعی کتابخانه استفاده کرد ولی مسئولان از این ابزار برای کنترل نمادین محیط استفاده می کنند. همچنین این نتیجه حاصل شد که دستورالعمل فعلی نام گذاری نهاد کتابخانه های عمومی به طور کامل اجرا نمی شود و مغایرت هایی در میان وضعیت نام فعلی کتابخانه ها و دستورالعمل های سازمانی و ملی وجود دارد. پیشنهاد می شود مغایرت ها رفع شده و همچنین خط مشی نام گذاری توسط نهاد کتابخانه های عمومی اصلاح شود.

کاربردپذیری یکی از مهمترین شاخص های ارزیابی کیفیت نرم افزارها است که نقش مهمی را در بهبود عملکرد و کارایی آن ها ایفا می کند. لذا هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت کاربردپذیری نرم افزار مدیریت دانش (MTAShare) از دیدگاه کارکنان بانک شهر و شرکت مشاوران توسعه آینده است.داین پژوهش کاربردی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 28 نفر از کاربران نرم افزار مدیریت دانش (MTAShare) در بانک شهر و شرکت مشاوران توسعه آینده است. برای ارزیابی کاربردپذری نرم افزار از مدل ISO/IEC 9126 و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها نشان داد که مقوله های قابلیت نگهداری، انتقال پذیری، کارایی، اطمینان، کارکردی بودن و قابلیت استفاده از نرم افزار (MTAShare) از دیدگاه کاربران شرکت مشاوران توسعه آینده و مقوله های قابلیت اطمینان، انتقال پذیری، استفاده، کارایی، قابلیت نگهداری و کارکردی بودن از دیدگاه کاربران بانک شهر به ترتیب بیشترین میزان کاربردپذیری را در مدیریت دانش سازمانی دارند. همچنین نتایج آزمون تی نشان داد که اختلاف میانگین مقوله های کاربردپذیری نرم افزار معنی دار هستند و میزان کاربردپذی آن از دیدگاه کاربران مطلوب است و این نرم افزار برای درونی سازی، بیرونی سازی، اجتماعی کردن و ترکیب دانش در سازمان ها مناسب است. نتایج نشان داد که کاربردپذیری و استفاده بیشتر از نرم افزار (MTAShare) در سازمان ها می تواند به تسهیل و تسریع فرایندهای مدیریت دانش در سازمان ها کمک کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناخت دیدگاه کتابداران و کاربران کتابخانه های عمومی شهر بندرعباس درمورد چالش ها و راهکار های مشارکت کاربران در فعالیت ها و خدمات کتابخانه عمومی است. روش: روش این پژوهش کیفی است. مشارکت کنندگان این پژوهش شامل 20 کتابدار شاغل در 5 کتابخانه عمومی شهر بندرعباس و کاربران این کتابخانه ها بودند. برای جمع آوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. پس از مصاحبه با 11 کتابدار و 11 کاربر و با حاصل شدن اشباع نظری، مصاحبه ها خاتمه یافت. برای دقت و اعتبار سؤالات تهیه شده برای مصاحبه، از سه استاد علم اطلاعات و دانش شناسی کمک گرفته شد. برای پایایی داده ها، از روش هدایت دقیق جریان مصاحبه و استفاده از اعضای کمیته پژوهش برای ارزیابی و بررسی داده های مصاحبه استفاده شد. یافته ها: با تجزیه وتحلیل مصاحبه ها، مضامین پایه برای مفهوم مشارکت کاربران در کتابخانه، چالش های پیشِ روی کاربران و راهکار های آنان برای مشارکت ارائه شد. اکثر کتابداران و کاربران مشارکت کننده در پژوهش به تأثیر مشارکت کاربران در کتابخانه باور دارند و آن را به سود کتابخانه، کتابدار و کاربر می دانند؛ در عین حال، محدودیت ها و موانعی در این مسیر وجود دارد که می توان گفت راهکار نهایی رفع چالش های مرتبط با مشارکت کاربران در کتابخانه، نهادینه شدن کتابداری جامعه مدار است. اصالت/ارزش: شناخت پدیده مشارکت کاربران در فعالیت ها و خدمات کتابخانه های عمومی و فهم چالش ها و راهکار های مشارکت کاربران در این فعالیت ها از جمله دستاورد های مهم این پژوهش است.

هدف: هدف این پژوهش مقایسه دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاهی و عمومی شهر تهران در مورد خدمات اشاعه اطلاعات و اخبار معتبر در دوران همه گیری از نظر خدمات و ابزارهای مورد استفاده و عوامل و متغیرهای تأثیرگذار است. روش: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی با رویکرد توصیفی-تحلیلی با استفاده از روش های اسنادی و پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی و عمومی شهر تهران است. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی تحلیل شد. یافته ها: میانگین خدمات اطلاعاتی ارائه شده در کتابخانه های دانشگاهی و عمومی، بین 3 تا 4 و تنها میانگین ارائه خدمات مجازی در بستر شبکه های اجتماعی در کتابخانه های دانشگاهی بالاتر از ۴ است. از نظر ابزارهای مورد استفاده، در کتابخانه های عمومی ابزار شبکه های اجتماعی و در کتابخانه های دانشگاهی ابزارهای پایگاه های اطلاعاتی، شبکه های اجتماعی و رسانه ها دارای میانگین بالاتر از ۴ هستند. متغیرهای تأثیرگذار در سه بخش سازمان و زیرساخت، سرمایه انسانی و کاربری فعال قابل رهگیری است. از دیدگاه کتابداران، میانگین متغیرهای تأثیرگذار در بخش های سازمان و زیرساخت، سرمایه انسانی و کاربری فعال بسیار زیاد و بالاتر از 4 است. در بخش عوامل سازمان و زیرساخت، از نظر کتابداران کتابخانه های عمومی متغیر «ساعت کار و تعداد نیروی انسانی در کتابخانه» عامل مؤثرتری بر ارائه این خدمات است. در بخش کاربری فعال، متغیرهای سطح سواد و گروه سنی کاربران در کتابخانه های دانشگاهی و عمومی اهمیت کمتری داشته اند. نتیجه گیری: میان نگرش کتابداران کتابخانه های دانشگاهی و عمومی شهر تهران تفاوت معناداری نسبت به شاخص های مربوط به متغیر سرمایه انسانی از میان متغیرهای تأثیرگذار بر خدمات اشاعه اطلاعات معتبر وجود دارد.