درخت حوزه‌های تخصصی

زبان شناسی کاربردی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
زبان شناسی چیست؟ زبان شناسی کاربردی زبان شناسی نظری سیر تحول زبان شناسی (تاریخچه) علوم مرتبط میان رشته ای ها نقد و بررسی کتاب
آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دستور نویسی زبان شناسی پیکره ای فرهنگ نویسی گویش شناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۹۱۱ مورد.
۱۴۱.

قلب نحوی در گویش مازندرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره پنجم بهمن و اسفند ۱۳۹۳ شماره ۵ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: گویش مازندرانی قلب نحوی ساخت اطلاع کوتاه برد دوربرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 898 تعداد دانلود : 517
قلب نحوی تاکنون در زبان های مختلف به لحاظ نحوی و گفتمانی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق در گویش مازندرانی نشان می دهد که قلب نحوی هم تابع اصول و محدودیت های جهان شمول و هم تابع محدودیت های زبان ویژه است. در این تحقیق نشان می دهیم که انواع قلب نحوی کوتاه برد، دوربرد و چندگانه در گویش مازندرانی به کار می رود و کارکرد اصلی قلب نحوی در گفتمان، تغییر توزیع ساختار مبتدا و خبر و همچنین توزیع اطلاع کهنه و نو است. دربارة قلب نحوی کوتاه برد می بینیم که حرکت سازه ها در فرایند قلب نحوی، تابع اصول گفتمانی و ساخت اطلاع است؛ اما در این گویش، در قلب نحوی دوربرد عوامل نحوی و اصول نحوی کمینه گرایی علاوه بر اصول گفتمانی، در تبیین ساخت های قلب نحوی شده نیز دخیل هستند. به عبارت دیگر در فرایندهای قلب نحوی دوربرد به نوعی شاهد تعامل بین گفتمان و نحو، به ویژه کمینه گرایی هستیم و چنین نتایجی با دستاوردهای زبان شناسان در حوزه های مختلف زبانی همسویی و همخوانی دارد. هدف اصلی تحقیق بررسی رفتار قلب نحوی در گویش مازندرانی است.
۱۴۲.

بررسی برخی تغییرات در افعال مرکب و اسنادی گویش گیلکی

نویسنده:
منبع: فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۸۰ شماره ۳۷ و ۳۸
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 89 تعداد دانلود : 406
* در این مقاله به تغییرات فعل مرکب و اسنادی در گویش گیلکی اشاره می شود.گاه در افعال مرکب که از اسم و فعل، یا صفت و فعل، یا قید و فعل، یا جز آن تشکیل می شود، عنصر دیگری ملاحظه می شود که برخی آن را عنصر غیر فعلی فعل مرکب محسوب می دارند.بحث مقاله ی حاضر درباره ی این عنصر است.نویسنده بر آن است تا نتیجه بگیرد که این عنصر، به خلاف نظر بعضی از گویش شناسان، یک پیشوند کوتاه شده ی فعلی است و دلایل خود را با ذکر مثال در گویش گیلکی، مازندرانی و تاتی مستدل می سازد.
۱۴۳.

کاربرد ضمایر شخصی در طبقات الصوفیة خواجه عبدالله انصاری و گویش کهن هرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره پنجم مهر و آبان ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: دستور زبان فارسی ضمیر شخصی گونة هروی گویش کهن هرات شبه شناسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 866 تعداد دانلود : 509
«ضمایر شخصی» یکی از مباحث مهم دستوری زبان فارسی است که بیشتر دستورنویسان و زبان شناسان در آثار خود به آن پرداخته اند و تعاریفی کمابیش مشابه از آن ارائه کرده اند. ضمیرهای شخصی در زبان فارسی دری و بیشتر متون به جا مانده از آن، یکسان به کار رفته اند؛ اما با توجه به وجود برخی اختصاصات زبانی در برخی متون کهن که حاصل تعلق آن ها به دوره ها و حوزه های جغرافیایی و گونه های متفاوت زبانی است، ممکن است ضمایر شخصی نیز تا حدودی در آن ها به شکلی متمایز به کار رفته باشد. هدف از این نوشتار، نشان دادن چگونگی صورت ها و کاربردهای مختلف ضمایر شخصی در طبقات الصوفیه، منشأ هر یک از آن ها و میزان همگونی و ناهمگونی طبقات با دیگر متون کهن است. ضمیرهای شخصی در این متن بیشتر به صورت مشترک با دیگر متون و در برخی موارد به صورتی متفاوت با آن ها به کار رفته اند. در این مقاله کاربرد خاصی از ضمایر شخصی در طبقات و گویش کهن هرات را مورد توجه قرار دادیم و از آن به عنوان «شبه شناسه» یاد کردیم. بیشتر کاربردهای خاص ضمیرهای شخصی، به ویژه ضمایر شبه شناسه در گونة زبانی هرات و متن طبقات، متأثر از فارسی میانه است. این نوشتار از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوة جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای است که پس از خوانش دقیق متن طبقات الصوفیه، به روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته است.
۱۴۴.

کاربست نظریه های زبان شناسی در تحلیل اثر هنری کاربرد نقض اصل ادب در تحلیل نمایشنامة وای بر مغلوب غلامحسین ساعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲۶

کلید واژه ها: شخصیت تحلیل گفتمان کاربردشناسی نمایشنامه نقض ادب غلامحسین ساعدی وای بر مغلوب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی
تعداد بازدید : 761 تعداد دانلود : 348
کاربردشناسی1 مطالعه معنی است؛ معنایی که فرستندة پیام آن را منتقل و گیرنده، آن را برداشت می کند. از سرفصل های اصلی این رویکرد مباحث ادب2، اصول همکاری در مکالمه3، بهره گیری از قواعد نوبت گیری4 و همچنین کنش های گفتاری5 است. در میان اصول فوق، اصل نقض ادب در نمایشنامة وای بر مغلوب (1349) غلامحسین ساعدی (1364-1314) بروز بیشتری دارد. به همین علت در این پژوهش برآنیم تا شیوة شخصیت پردازی در آثار او را از این منظر مورد بررسی قرار دهیم. در تاریخ ادبیات نمایشی ایران، «ساعدی» را به عنوان چهرة نوگرای این عرصه می شناسند. از این رو پژوهش حاضر می کوشد با الگوهای منتج از دانش کاربردشناسی زبان، فارغ از ساختار نمایشی اثر، تم و سایر عناصر شکل دهنده به درام، نشان دهد نوگرایی، چگونه در زبان نمایشی او جلوه گر است و نیز به این پرسش پاسخ دهد چگونه شخصیت هایی که متعلق به طبقات فرودست جامعه هستند، با بهره گیری از زبان به عنوان یک ابزار بر دیگر شخصیت هایی که به طبقات فرادست اجتماع تعلق دارند چیرگی پیدا می کنند. تحلیل مبحث نقض ادب در این نمایشنامه نشان می دهد به طور نسبی، میزان بهره گیری هر شخصیت از این اصل، رابطه مستقیمی با میزان قدرت او در هر مقطع از نمایشنامه دارد. به عبارتی، شخصیت های مقتدر که لزوماً از شأن و طبقة اجتماعی بالاتری برخوردار نیستند، به طور گسترده تری اصول ادب را نقض می کنند. می توان چنین مدعی شد به نوعی ساختارهای تثبیت شدة نظام قدرت در این اثر رنگ باخته است.
۱۴۸.

تمایز جنس مؤنث و مذکر در گویش تاتی خلخال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ویژه نامه نامه فرهنگستان (زبان ها و گویش های ایرانی) دوره جدید خرداد ۱۳۹۲ شماره ۲

کلید واژه ها: جنس دستوری گویش های ایرانی تاتی خلخال تمایز جنس جنس طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 142 تعداد دانلود : 873
زبان تاتی یکی از زبان های ایرانی شما ل غربی است که در نقاط مختلفی از ایران (به نام تاتی جنوبی و گاه آذری) و خارج از آن (تاتی شمالی) رواج دارد و بسیاری از ویژگی های کهن زبانی را حفظ کرده است. تاتی جنوبی در مناطق جنوب غربی قزوین، اشتهاردِ کرج، دو بخش شاهرود و خورش رستم خلخال، طارم علیا و خویین، در خویین استان زنجان، دیزمار، کرینگان، کلیبر، کلاسور آذربایجان شرقی، و بخش های جیرنده و فاراب رودبار رواج داشته و دارد. تمایز جنس (مذکر، مؤنث و خنثی) یکی از مباحث مهم زبان شناسی است. به طور کلی جنس در زبان ها به دو صورت دستوری و غیردستوری یا طبیعی خود را نشان می دهد. گرچه در زبان تاتی خلخال تمایز جنس دستوری در مقوله های اسم، ضمیر (ضمیر شخصی، اشاره، مبهم و ملکی) و فعل به چشم می خورد، اما تا حال تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته است. آنچه در این مقاله آمده بررسی جنس از منظر دستوری و طبیعی در زبان تاتی است. در این زبان اسم های مؤنث در حالت فاعلی مفرد، با داشتن پی بست بدون تکیه -a؛ ضمایر ملکی با -ə؛ و فعل ها با -â از نمونه های مذکر خود تمایز دارند. در بخشی از مقاله به جنس طبیعی تاتی اشاره ای شده است. در تاتی، علاوه بر واژه هایی که بر جنس مؤنث و مذکر دلالت دارند، تکواژهایی نیز یافت می شود که در آغاز بعضی از واژه ها ظاهر می شوند تا جنس آن را تعیین کنند. در انتهای مقاله تعدادی از اسم های مذکر و مؤنث تاتی فهرست شده اند.
۱۵۰.

فعل در گویش تاتی کلاسور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۵ شماره ۱۹۸
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
تعداد بازدید : 810 تعداد دانلود : 316
با توجه به اهمیت حفظ و بررسی لهجه های مختلف زبان فارسی، به خصوص لهجه های رو به فراموشی نهاده، و با توجه به نقش گویشهای ایرانی بازمانده در منطقه، در تشخیص و شناسایی زبان دیرین آذربایجان،‌ در این مقاله کوشش شده است که ضمن معرفی روستای کلاسور (Kalasur) و موقعیت جغرافیایی و انسانی و نحوه معیشت مردم، به بررسی گویش تاتی این روستا پرداخته شود. در بخش آغازین سعی شده که درباره واژه تات، مطالب اندکی مطرح شود و در بخش اصلی مقاله با مثالهای کافی چگونگی متعدی ساختن، فعل اسنادی، همکردهای فعلی و چگونگی سوالی کردن و منفی کردن از مطالب اصلی این گفتار است. از نکته های مهم متفاوت بودن شناسه در ساختمان فعل ماضی ساده لازم و متعدی است که با فارسی میانه (پهلوی) ارتباط دارد. همچنین شناسه های نهادی جدا در فعلهای ماضی استمراری و مضارع اخباری که پیش از فعل ذکر می شوند.
۱۵۳.

ساخت هجا در گویش بلوچی سرحدی گرنچین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲

کلید واژه ها: هجا پایانه آغازه هسته گویش بلوچی سرحدّی گرنچین واج شناسی همخوان- واکه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری واج شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
تعداد بازدید : 451 تعداد دانلود : 874
بررسی ساختِ هجا در مطالعاتِ غیرِخطّیِ واج شناختی از اهمیتِ خاصّی برخوردار است. پژوهش حاضر، در قالبِ پژوهشی میدانی، به بررسی ساختِ هجا در گویش بلوچی سرحدّی گرنچین، براساسِ نظریه واج شناسی همخوان- واکه، به عنوان نظریه ای پسازایشی، می پردازد و شیوه واج آرایی همخوان ها در خوشه های دوهمخوانی آغازه و پایانه هجا و همچنین تأثیرِ واکه هسته هجا در انتخابِ همخوان های خوشه ناهمانندِ پایانه را بررسی می کند. داده های زبانی پژوهش از پیکره زبانی گردآوری شده در منطقه گرنچین، از توابعِ شهرستانِ خاش در استان سیستان و بلوچستان، استخراج شده است. گردآوری داده ها و تدوینِ پیکره زبانی براساسِ روش هدفمند، در قالبِ مصاحبه و گفتارِ آزاد انجام شده است. جامعه زبانی این پژوهش را 10 گویشورِ ساکنِ گرنچین، شاملِ 5 زن، و 5 مرد، از رده های سنّی متفاوتِ 60 تا 80 سال و بی سواد تشکیل می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهند که هجا در گویش بلوچی سرحدّی گرنچین دارای یک عنصرِ هجایی، یعنی هسته، است که قبل از آن حدّاکثر سه همخوان و بعد از آن حدّاکثر دو همخوان می توانند واقع شوند. به علاوه، بر واج آرایی خوشه های دوهمخوانیِ آغازه و پایانه در این گونه زبانی محدودیت هایی حاکم است. همچنین، نوعِ واکه هسته هجا در گزینشِ خوشه پایانه نقش دارد.
۱۵۷.

The Status of [h] and [ʔ] in Sistani Dialect of Miyankangi(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی زبان سال اول ۲۰۰۹ شماره ۱
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری آواشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 321
The purpose of this article is to determine the phonemic status of [h] and [ʔ] in the Sistani dialect of Miyankangi. Auditory tests applied to the relevant data show that [ʔ] occurs mainly in word-initial position، where it stands in free variation with Ø. The only place where [h] is heard is in Arabic and Persian loanwords، and only in the pronunciation of some speakers who are educated and/or live in urban centres، where inhabitants are in closer touch with Persian than in rural areas. The sound [h] also occurs in the pronunuciation of some Arabic loanwords where it replaces the glottal plosive، particularly in word medial، intervocalic position. The investigation shows that neither [ʔ] nor [h] have phonemic status in the Sistani dialect of Miyankangi at present، but that more intense contact with Persian may change this state in the future، particularly for [h].
۱۵۹.

نارسایی های لغت نامه های روسی به فارسی چاپ ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان های خارجی ۱۳۸۳ شماره ۲۲

کلید واژه ها: لغت نامهء بسامدى پارسر ، لغت نامهء دو زبانه پردازش واژگان ، لغت نامهء دستورى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری معنی شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی فرهنگ نویسی
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط ترجمه شناسی
تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 695
"با توجه به اهمیت فرهنگ نویسى، در یک فعالیت تحقیقى فشرده بر آن بوده ایم، وضعیت لغت نامه هاى روسى- فارسى را بررسى و رویهء استاندارد مناسبى براى تجدید نظر در جهت ارتقاء آن ها جستجو و معرفى کنیم، بررسى هاى ما نشان مى دهد که در لغت نامه هاى روسى- فارسى ، نواقص متعدإى وجودد ارد. اهمیت لغت نامه هاى تشریحى، دو زبانه، بسامدى، دستورى و متنى در آن است که این ها به عنوان منابع بنیادین، مصالح اولیهء فعالیت هاى زبانى را تشکیل مى دهند که فقدان آن ها و یا نامناسب بودن شان،د یگر فعالیت هاى زبانى را که شامل آموزش ، ترجمه، و یا ساخت پارسر ترجمهء ماشینى را شدیدا تحت الشعاع قرار مى د هند. بنابراین، به علت نیاز روزافزون ملى و با لحاظ آگاهى از منسوخ شدن واژگان و یا حتى روش هاى جمع آورى و تنظیم لغات،د ر این مقاله سعى بر آن نموده ایم ک با تبین اهمیت موضوع و کندوکاو در نقاط ضعف منابع موجود، با ارائهء پیشنها دهایى، چشم انداز مناسبى به منظور ایجاد انگیزه براى تدوین لغت نامه هاى مناسب در عرصه های ذکر شده ارائه کنیم و زمینه ساز ساماندهى فعالیت هاى بالندهء پژوهشى در این باره باشیم. "
۱۶۰.

ضرورت لغتنامه نویسی تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۶ شماره ۵۵

کلید واژه ها: معناشناسی واژه‏نامه نویسی دوزبانه و تطبیقی بررسی تطبیقی مترادفات معانی صریح ساختار ناهمگون زبان‏ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 98 تعداد دانلود : 378
لغتنامه‏های دوزبانه به رجوع کننده این‏طور وانمود می‏کنند که انگار برای هر واژه زبان مبدا یک یا چند واژه دیگر در زبان مقصد موجود می‏باشد که از نظر معنی با واژه زبان مبدا هیچ‏گونه تفاوتی ندارد. حال اگر با نگاه موشکافانه و دقیق واژه‏هایی را که هم در زبان مبدا و هم در زبان مقصد با یکدیگر از نظر معنی مترادف می‏باشند مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم متوجه خواهیم شد که در حقیقت هریک از واژه‏های موردنظر حداقل در دو سیستم واژگانی قرار دارند که به هیچ‏وجه معادل همدیگر نمی‏باشند. در مقاله ذیل سعی بر این شده که این مسئله را به‏وسیله چند واژه برگزیده از آلمانی و فارسی که متعلق به حوزه واژه‏ای ـ معنایی ''نبرد'' می‏باشند مورد بحث و بررسی قرار داد. در این مقاله دعوت به تالیف نوعی لغتنامه تطبیقی شده است که به عنوان جایگزین و مکملی مطلوب واژه‏های زبان مبدا و مقصد را نه تنها به عنوان معادل یکدیگر بلکه به عنوان اجزای مختلف دو سیستم واژگانی مورد بررسی و مقایسه قرار دهد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان