محرم رضایتی کیشه خاله

محرم رضایتی کیشه خاله

مدرک تحصیلی: استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۲ مورد.
۱.

نقد و بررسی رویکردهای زن محور در پژوهش های ادبیات عامۀ ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات عامه نقد پژوهش های زن محور فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 899 تعداد دانلود : 47
ادبیات عامه از یک قرن پیش با جمع آوری متون آغاز شد و در دهه های بعد با استفاده از رویکردهای مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. پژوهش های مرتبط با زنان از حوزه های مهم در ادبیات عامه است که بخاطر بازتاب صداهای خاموش جامعه، ظرفیت زیادی برای مطالعه دارد. همزمان با دانشگاهی شدن ادبیات عامه، عوامل مختلفی باعث شد که به مسأله زنان بخصوص در این حوزه توجه ویژه ای شود. در این مقاله با رویکرد تحلیلی- انتقادی، ابتدا با مطالعه و طبقه بندی آثار مرتبط با زنان در ادبیات عامه که از سال 1300 تا 1400 نوشته شده اند، سیر صعودی این تحقیقات و موضوعات آن ها را نشان دادیم، سپس تأثیر رویکردهای دوگانه سنت و مدرنتیه را در ایجاد نگرش های مختلف به زنان در متون ادبیات عامیانه واکاوی کردیم، و در نهایت نظریه های تحلیلی چند پایان نامه مرتبط با زنان در حوزه ادبیات عامیانه را با نگاه انتقادی بررسی نمودیم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد: نگاه غالب به زنان در متون ادبیات عامه، منفی است. معمولاً کوشیده اند تا رویکرد سنتی مردسالار را در ذهن و زبان مردم نهادینه کنند. زن را به عنوان موجودی حیله گر و جنس دوم تلقی کنند. در معدود آثاری نیز زن از جهت مثبت به عنوان نقش مادری مورد ستایش قرار گرفته است. از رویکردهای نظری مختلف در پایان نامه های زن محور به خوبی استفاده نشده و به نتایج جدید و متفاوتی نرسیده است.
۲.

نقدی بر کتاب فرهنگ عامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ عامه ادبیات عامه کتاب دانشگاهی نقد نقد محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 392 تعداد دانلود : 405
کتاب های دانشگاهی لازم است به گونه ای نوشته شوند که در حوزه های مرتبط علمی پاسخگوی نیاز مخاطبان باشند. به این منظور، ارزیابی انتقادی متون دانشگاهی گامی حیاتی در قوام هر رشته و سامان دهی برنامه درسی آن است. این نیاز به ویژه در رشته نوبنیاد ادبیات عامه بیشتر احساس می شود. کتاب هایی که تاکنون درباره مبانی این رشته نوشته شده اند، از انگشتان دست تجاوز نمی کنند؛ امَا مطالعات در این حوزه روزبه روز در حال گسترش است، بنابراین نقد این منابع به منظور، بهبود کیفیت کتاب ها ضرورت دارد. بدون شک هر نگاشته ای دارای جنبه های مفید و قابل توجه است. در کنار آن کاستی هایی نیز ممکن است داشته یاشد که یادآوری و رفع آن ها مسلماً به تنقیح اثر منتهی می شود. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و رویکردی نقادانه، یکی از مهم ترین کتب رشته ادبیات عامه یعنی کتاب «فرهنگ عامه» آسیب شناسی کرده است. از مهم ترین نتایج این تحقیق، بی توجهی به پیشینه پژوهش، کلی گویی در برخی موارد، رویکرد توصیفی صِرف، نداشتن ارتباط سازمان یافته بین نظریه و سایر بخش های کتاب و ... و هم چنین برخی محاسن و جنبه های نوآورانه این کتاب است. این اثر، با تغییراتی می تواند یک اثر ارزشمند برای پژوهشگران رشته ادبیات عامه باشد.
۳.

فارسی ستیزی در یک سدۀ اخیر در افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فارسی دری زبان پشتو فارسی ستیزی طالبان زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 694 تعداد دانلود : 975
زبان فارسی که آن را در ایران «فارسی»، در افغانستان «دری» و در تاجیکستان «تاجیکی» می خوانند، از گذشته های دور زبان رسمی و درباری سرزمینی که امروزه افغانستان می خوانند، بوده است. این زبان از زمان شکل گیری حکومت مستقل در افغانستان و تغییر نام خراسان به افغانستان (1747م)  تا به امروز سرگذشت غم انگیزی داشته است. سیاست به حاشیه راندن زبان فارسی که از دوره امیر حبیب الله خان (1901-1919م) شروع شد، در دوره های بعد و تا امروز با فرازونشیب هایی دنبال شده است. چنانکه در دوره نیم قرنه حکمرانی خاندان آل یحیی (1308-1357ش) برای مدت کوتاهی به کلی از نظام اداری و آموزشی حذف شد و سپس در سال 1343ش اسم «دری» بر این زبان تحمیل شد و به عنوان یکی از دو زبان رسمی در کنار زبان پشتو در قانون اساسی دوره ظاهرشاه درج شد. این جایگاه در دوره نظام های کمونیستی نیز حفظ شد؛ اما پس از جنگ های داخلی و تسلط طالبان (1375-1380ش) بیش ازپیش مورد بی مهری قرار گرفت. با روی کار آمدن دموکراسی و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی (1380-1400ش) و در قانون اساسی مصوب 1382ش، زبان پشتو و فارسی به عنوان دو زبان رسمی در افغانستان شناخته شد، با این تفاوت که ارجحیت به زبان پشتو داده شد و سرود ملی این کشور نیز به زبان پشتو ساخته شد. همچنین اصطلاحات دانشگاهی، نظامی و اداری تنها به زبان پشتو واگذار شد. سرانجام، با سقوط نظام جمهوری و تسلط دوباره طالبان بر خاک افغانستان، این گروه مجددا درصدد حذف زبان و اصطلاحات فارسی از ادارات و لوایح دولتی شده است. 
۴.

آسیب شناسی کتاب های «کلیات» ادبیات عامه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتاب های کلیات فرهنگ و ادبیات عامه آسیب شناسی و نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 778 تعداد دانلود : 474
از دهه 1380 به بعد با ورود فرهنگ و ادبیات عامه به حوزه دانشگاهی تحولی در مطالعه آن ایجاد شد و هر روز آثار پژوهشی متنوعی در قالب: کتاب، پایان نامه و مقاله و ... در قلمرو های مختلف آن نوشته می شود. از اصلی ترین این آثار کتاب هاست که به منزله آثاری بنیادین در رشته ادبیات عامه باید خصوصیات ممتازی داشته باشد تا بتواند بار آموزشی و پژوهشی این رشته را به دوش بکشد. یکی از انواع کتاب های ادبیات عامه کتاب های «کلیات» است. منظور از کتاب های «کلیات» کتاب هایی است که هم زمان به موضوعات مختلف در حوزه ادبیات عامه می پردازد و عموماً این کتاب ها برای تدریس نوشته و چاپ شده است. هرچند که در مبانی و کلیات پژوهش های این رشته نیز نقش اساسی دارد. با اینکه روز به روز تعداد انتشار این نوع کتاب ها در حال افزایش است، اما تاکنون هیچ نقدی درباره آن ها صورت نگرفته است تا به طبقه بندی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف این آثار کمک کند و پژوهشگران را در انتخاب بهتر این آثار یاری دهد. باتوجه به اهمیت این مسئله، در این جستار پنج کتاب مهم از مجموعه کتاب های کلیات فرهنگ عامه به ترتیب زمانی از اولین کتاب در دهه 1350 تا کتاب های دهه اخیر معرفی و نقد می شود. چون این کتاب ها عموماً در دانشگاه تدریس می شوند، با نگاهی به مصوبات وزرات علوم در رشته فرهنگ و ادبیات عامه به نقد این آثار از جهت محتوا، توالی، جامعیت و وسعت بررسی، کاربست نظریه، روزآمدی و اعتبار علمی، جریان شناسی درست از پیشینه و مبانی و ... در دو بخش صوری و محتوایی موردنقد و مقایسه قرار می دهد.
۵.

اصطلاحات خویشاوندی و خطاب واژه های تالشی مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تالشی مرکزی خویشاوندی خطاب واژه ارجاع واژه جنسیت مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 583 تعداد دانلود : 199
تالشی مرکزی ازنظر جغرافیایی، شامل بخش اسالم شهرستان تالش و بخش پره سر شهرستان رضوانشهر است که بین حوضه رودهای ناورود در شمال، و شفارود در جنوب قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، کاربرد اصطلاحات خویشاوندی و خطاب واژه های تالشیِ گونه مرکزی بررسی و تحلیل شده است. داده های پژوهش به روش میدانی و در گفت وگو با گویشورانِ منطقه گردآوری، و در چهار بخش تحلیل شده اند: اصطلاحات خویشاوندی نَسبی، اصطلاحات خویشاوندی سَببی، اصطلاحات خویشاوندی رضاعی و پیمان دوستی، و خطاب واژه های مربوط به غیرخویشاوندان. این تحقیق نشان می دهد که اصطلاحات خویشاوندی و خطاب واژه های گویش تالشیِ مرکزی ضمن تنوع و گستردگی، بر اثر تحوّل در مناسبات و ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، مهاجرت به شهرها، و دو یا چندزبانگیِ نسل جدید، کاربرد اندک پیدا کرده و احیاناً فروپاشیده اند و در مواردی معادل های رایج فارسی جایگزین آنها شده که این رخداد، از تحول زبان ها و گویش های ایرانی به سوی همسان سازی با زبان رسمی و غالب حکایت می کند.
۶.

سازوکارهای به واژه سازی در رمان های دوره مشروطه مطالعه موردی؛ سرگذشت یتیمان، مصاحبه، نیرنگ سیاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: به واژه حُسن تعبیر رمان مشروطه سرگذشت یتیمان مصاحبه نیرنگ سیاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 781 تعداد دانلود : 933
هدف اصلی در این جستار، برشمردن انواع به واژه در رمان های دوره مشروطه و مقایسه آنها با معادل ادبی، فرهنگی و اجتماعی امروزی و بررسی تحول آنهاست. برای نیل به این منظور به واژه در سه رمان سرگذشت یتیمان ، مصاحبه و نیرنگ سیاه ، از رمان های اجتماعی دوره مشروطه مطالعه شده است. در این جستار ابتدا به واژگان براساس بافت متن، موقعیت داستانی و مفهوم توجه شده، سپس سازوکار ساخت به واژه تعیین شده است. براساس این مطالعه می توان گفت به واژه ها علاوه بر مفهوم اصلی، معانی ضمنی را نیز شامل می شوند؛ این معانی می توانند برساخته اجتماع یا دوره تاریخی خاصی باشند یا عاطفه و ایدئولوژی خاصی را حمل کنند یا در مقابل واژگان و مفاهیم تابو به کار روند. در این مقاله نشان داده شده که رمان های مطالعه شده چگونه با به واژه ها، که با استفاده از سازوکارهای کاربرد اطناب، ایجاز، کنایه، استعاره، مجاز، ترکیب وصفی، ترکیب اضافی، استفاده از واژگان غیرفارسی، استفاده از واژگان کهن فارسی و استفهام انکاری ساخته شده اند، به بیان مفاهیم اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی دوره مشروطه پرداخته اند.
۷.

آسیب شناسی پایان نامه های ادبیات عامه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پژوهش ادبیات عامه پایان نامه آسیب شناسی پژوهش های رویکرد محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 781 تعداد دانلود : 884
ادبیات عامه در ایران دانشی بسیار نوپاست و در مقایسه با کشورهای دیگر پژوهش های زیادی درباره آن صورت نگرفته است. همین مقدار پژوهشی که به لحاظ کمی و کیفی درباره آن انجام شده است، تأثیر بسزایی در معرفی این رشته دارد. یکی از مهم ترین پژوهش هایی که در ایران در دانشگاه ها صورت می گیرد و نتیجه کار فشرده پژوهشگران دانشگاهی است، پایان نامه هاست . پایان نامه ها در این عرصه اگر درست و متقن نوشته شوند، می توانند در حل بسیاری از مشکلات علمی رشته ادبیات عامه که دانشی جدید است، مؤثر و کارساز باشند و به نتایج سودمند و علمی بدل شوند. در مقاله حاضر مجموع 100 پایان نامه، که در سامانه ایران داک ثبت شده است، به صورت رندمی انتخاب و ارزیابی شدند. هدف از انجام این پژوهش روشن شدن وضعیت بخشی از پژوهش های دانشگاهی در این زمینه و نقد سازنده آن ها به منظور تقویت بنیان های پژوهشی در این رشته علمی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای با رویکرد آسیب شناسانه است. اصلی ترین یافته های این پژوهش نشان می دهد، بیشتر پایان نامه هایی که مورد مطالعه قرار گرفته، توصیفی اند، به نتایج جدیدی نرسیده اند و در بخش کلیات معمولاً تقلیدی عمل کرده اند. در ساختار اصلی پایان نامه ها کلیشه ملال آوری دیده می شود. به پیشینه تحقیق درست توجه نشده است. از منابع معتبر استفاده نشده است و در کل رویکرد مسئله محور و دانشگاهی ندارند. از 100 پایان نامه بررسی شده، تنها 17 پایان نامه رویکرد علمی دارند و مسئله محورند. توصیفی و گردآوری بودن پایان نامه های دانشگاهی در این رشته نشان دهنده ابتدایی بودن پژوهش های ادبیات عامه در ایران است. ازآنجا که پژوهش درباره هر مسئله ای در هر کشوری با گردآوری آغاز می شود و سپس به مرحله پختگی و تحلیل می رسد، باید گفت هنوز این رشته در ایران در مرحله اولیه است؛ هرچند در سال های اخیر گام های خوبی برداشته شده است.
۸.

تداخل نحوی دوزبانه های تالشی-فارسی و فارسی-تالشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان تالشی دوزبانگی برخورد زبانی تداخل زبانی تداخل نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 184 تعداد دانلود : 498
بررسی برخورد زبانی و کشف انواع تداخل در میان دوزبانه ها به ما کمک می کند تا مشکلات و موانع آموزشی را شناسایی کنیم و به راه حل های علمی برای ایجاد و اجرای آموزش درست و به دور از تبعیض در میان گروه های قومی متفاوت با یک زبان رسمی دست یابیم. هدف این پژوهش، بررسی تداخل های نحوی فارسی و تالشی در میان دوزبانه های تالشی- فارسی، و فارسی- تالشی براساس تجزیه و تحلیل مقابله ای است. به علاوه، انواع تداخل ها، عوامل مؤثر بر رخداد آنها، و نیز نقش جنسیت در بروز این پدیده تبیین می شود. جامعه آماری این پژوهش بیست دوزبانه فارسی- تالشی، و بیست دوزبانه تالشی- فارسیِ هشت تا بیست ساله از دو جنسیت است که به روش نمونه گیری در دسترس از روستای تالشی زبان عنبران در استان اردبیل و مهاجران دوزبانه تالشی روستای عنبران در غرب استان تهران، شهرک آزادشهر و شهر قدس انتخاب شده اند. ابزار این پژوهش، پرسشنامه ای حاوی پنجاه جمله فارسی و به همین شمار معادل تالشی آنها بوده است. داده های این پژوهش پس از گردآوری، آوانویسی و گلاس نویسی شده اند. نتایج پژوهش نشان داد که جنسیت در ایجاد تداخل نحوی تأثیر معناداری ندارد. دوزبانه های دو گروه بیشتر تداخل ها را از زبان نخست به زبان دوم انجام داده اند و میزان تداخل در میان دوزبانه های فارسی-تالشی بیشتر از تالشی- فارسی است.
۹.

تداخل واژگانی دو زبانه های تالشی - فارسی و فارسی - تالشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان تالشی زبان فارسی برخورد زبانی دو زبانگی تداخل زبانی تداخل واژگانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 271 تعداد دانلود : 952
افراد دوزبانه به دلیل ضعف در برقراری ارتباط به زبان دوم، ناخواسته عناصری را از زبان نخست به زبان دوم انتقال می دهند تا ارتباط برقرار شود. این مسأله در زبان شناسی اجتماعی و علم آموزش زبان تداخل زبانی نامیده می شود. برای رسیدن به نتیجه مطلوب آموزشی در جامعه چندزبانه ای مانند ایران که از زبان فارسی برای اهداف آموزشی استفاده می کند، بررسی نتیجه برخورد زبان ها، تداخل زبانی و دوزبانگی بسیاری از مسائل و موضوعات و تدوین منابع آموزشی را برای متصدیان آموزش کشور روشن و آن ها را در برآوردن نیاز های آموزشی کشور هدایت می کند. در این پژوهش تداخل واژگانی دوزبانه های تالشی فارسی و فارسی تالشی در میان جامعه تالشی زبان های روستای عنبران و مهاجران این روستا به غرب تهران، به صورت مقایسه ای بین دوگروه دوزبانه بررسی می شود. داده های پژوهش با پرسش نامه و ترجمه تعدادی جمله به وسیله افراد دوزبانه به هر یک از زبان ها به دست آمده است. افراد آزمون شونده به شکلی تصادفی از میان ساکنین عنبران و مهاجران دوزبانه غرب تهران انتخاب شده اند. به نظر می رسد تداخل بیشتر از زبان اول به زبان دوم صورت گرفته باشد و جنسیت گویشوران هم تأثیر کمی در تداخل زبانی داشته باشد.
۱۰.

مسأله انتقال ساختار نحوی زبان فارسی به دانشجویان خارجی

کلید واژه ها: زبان دوم زبان فارسی مسأله محور انتقال مثبت و منفی نظریه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 911 تعداد دانلود : 626
آموزش زبان فارسی به دانشجویان خارجی دارای مشکلاتی است که صاحب نظران با نظریه ها و روش های خود به حل آنها توجه کرده اند. یکی از مشکلات آن انتقال و گرته برداری از ساختار جمله های زبان مادری در زبان دوم است. ساختگرایان بر ساختار جمله های زبان تأکید می- ورزند و رفتارگرایان به تکرار طوطی وار زبان دوم اشاره می کنند و دستور زبان زایشی بر این باور است که درک ساختار زبان سبب توانش زبانی در نو آموزان می گردد. اما در انتقال دستور زبان بهتر است از ساختارهای مشابه و موازی دو زبان استفاده شود. برای مثال ساختار جمله های استدلالی زبان های یادشده با همدیگر قابل قیاس اند. این مقاله تلاش می کند که با رویکردی مسأله محور و خطامحور به مشکلات نحوی نوآموزان خارجی بویژه روسی و انگلیسی نظر کند و مساله ی انتقال ساختارهای نحوی را با ترکیب بخشی از نظریه های ساختارگرایی، رفتارگرایی و زایشی مطرح نماید.
۱۱.

توالی های تبادل اطّلاعات در مکالمات افراد ناآشنا (با تکیه بر تحلیل مکالمه مشارکین کردزبان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکالمه مشارکین ناآشنا توالی های مستقیم توالی های غیرمستقیم کردی سورانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 746 تعداد دانلود : 52
این مقاله با استفاده از مدل و چارچوب تحلیل مکالمه اسونویگ (1999) به بررسی عمده ترین توالی های زبانی در مکالمات مشارکین ناآشنا می پردازد. در این راستا، مکالمه های شش مشارک ناآشنای کُردزبان تجزیه و تحلیل شده اند. مشارکین مذکور، اعضای تازه وارد یک گروه کوهنوردی در شهرستان بانه هستند که قصد داشته اند در هنگام مکالمه، اطلاعات شخصی یا اجتماعی مخاطب خود را استخراج کنند و یا اطلاعاتی در اختیار او قرار دهند. یافته های این تحقیق حاکی از وجود دست کم دو نوع توالی قابل تمایز در مکالمات افراد ناآشنا است: توالی مستقیم و توالی غیر مستقیم. توالی های مستقیم از سه نوبت اصلی تشکیل شده اند: درخواست فرد آغازکننده توالی با استفاده از پرسش مستقیم؛ پاسخ مخاطب به این پرسش و واکنش فرد آغازکننده توالی به این پاسخ. توالی های غیر مستقیم، از نوبت هایی فرعی تشکیل شده اند که شکافی موقت در مسیر موضوع مکالمه ایجاد کرده اند. این نوبت های فرعی -موسوم به توالی های جانبی- توسط مشارکین مکالمه و به منظور ارزیابی، اصلاح یا نمایش اطلاعات پیش زمینه ای مرتبط با موضوع جاری، وارد فرایند مکالمه شده اند.
۱۲.

مقایسة گویش کرمانجی رودباری با گویشهای کرمانجی خراسان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنس زبان کردی مجهول ارگتیو گویش کردی کرمانجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 877 تعداد دانلود : 74
کردی از کهن ترین زبانهای ایرانی و از شاخة شمال غربی آنهاست. این زبان به چندین گویش تقسیم می شود که در میان آنها کرمانجی بیشترین گویشور را در سطح جهان دارد. کرمانجها در منطقة وسیعی از آسیای میانه و خاورمیانه تا شرق اروپا زندگی می کنند. اکثر گروههای کرمانج ایرانی در زمان شاه عباس صفوی به دلایل سیاسی از نقاط غربی کشور به خراسان کوچانده شدند. بخشی از این اقوام سیصد سال بعد به امر نادرشاه افشار به نواحی کوهستانی شهرستان رودبار در جنوب استان گیلان مهاجرت کردند. مهاجرت های مذکور در طول تاریخ و جدا افتادن گروههای مختلف کرمانج از یکدیگر که خود به تضعیف جایگاه قومی و قدرت رسانه ای آنها انجامیده منجر به تأثیرپذیری این گویش از سایر زبانها شده است. در گویشِ کرمانجیِ خراسان، جایگاه ارگتیو (نظام کنایی) و جنس در اسامی و ضمایر، در مقایسه با کرمانجی معیار ضعیف شده است. در کرمانجی رودبار فراتر از تغییرات مذکور، و متأثر از ویژگی های دستوریِ زبان فارسی، گونة متفاوتی از مجهول ترکیبی شکل گرفته، نظام کٌنایی به نظام فاعلی- مفعولی تغییر یافته و نشانه های جنس از بین رفته است. این پژوهش، ضمن تدقیق در گویش کرمانجی گویشوران روستای گوفلِ شهرستان رودبار، می کوشد با بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای- میدانی به بررسی تغییرات گویش کرمانجی رودبار نسبت به گونه های متقدم این گویش و دلایل این تغییرات بپردازد.
۱۳.

فعل آینده در زبان ها و گویش های ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گویش های ایرانی فارسی نو ایرانی باستان ایرانی میانه فعل آینده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری ساخت واژه (صرف)/ واژگان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
تعداد بازدید : 285 تعداد دانلود : 477
فعل آینده در زبان های ایرانی از دوره باستان تاکنون با تحولاتی همراه بوده است. در فارسی باستان ساخت خاصی به نام آینده وجود نداشت و غالباً از وجه التزامی برای اشاره به آینده استفاده می شد. در اوستایی، علاوه بر وجه التزامی، فعل مستقل آینده نیز وجود داشت که از این ساخت تنها وجه اخباری و صفت فاعلی موجود است. در گروه غربی زبان های ایرانی میانه، خلأ کاربرد فعل آینده با وجه مضارع التزامی و مضارع اخباری جبران می شده است. در گروه شرقی زبان های ایرانی (سغدی و خوارزمی)، فعل آینده با افزودن پسوند زمان ساز به آخر فعل واژگانی ساخته می شد. در فارسی دری، و به تبعِ آن در فارسی نوشتاری امروز، فعل آینده از ترکیب شکل تصریفی فعل معینِ «خواستن» و فعل واژگانی (در شکل مصدر کامل یا کوتاه) بنا می شود. اما در فارسی گفتاری معمولاً این شیوه کاربردی ندارد و عملاً مضارع اخباری جانشین آن گردیده است. در بیشتر گویش های ایرانی ویژگی فعل ِآینده مشابه فارسی گفتاری است. در این مقاله ضمن بررسی سیر تحول تاریخی فعل آینده از گذشته تا به امروز، چگونگی ساخت آن در برخی از گویش های ایرانی مطالعه شده است
۱۴.

بررسی نگرش های زبانی در گویش تالشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت رسانه نگرش زبانی جامعه شناسی زبان تالشی محل زندگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها زبان شناسی اجتماعی/جامعه شناسی زبان
تعداد بازدید : 964 تعداد دانلود : 763
نگرش های زبانی، دلایل انتخاب یک زبان در یک موقعیّت یا وضعیّت را نشان می دهد. مطالعه نگرش های زبانی، در حفظ، مرمّت و بازسازی تخریب های زبانی و اجرای موفق توسعة برنامه ها و سیاست های گویش تالشی نقش و اهمیت اساسی دارد. به منظورِ مطالعه نگرش های زبانی، از هریک از دبیرستان های پسرانه و دخترانه منتخب در شهرهای ماسال و تالش و روستا های خاله سرا و کشلی، 30 دانش آموز به صورتِ تصادفی انتخاب شد و از آنها در قالب پرسش نامه نظرسنجی به عمل آمد. نگرش مثبت پاسخ دهنده ها در مورد فرهنگ و گویش تالشی، 70 درصد و درباره سایر گویشوران تالشی ، 42 درصد بوده است. درمورد برنامه های سواد تالشی، 36 درصد نگرش کاملاً مثبت و 34 درصد نگرش نسبتاً مثبت داشتند. نسبت به رسانه های توسعه دهندة زبان تالشی، 63 درصد از پاسخ گویان نگرش مثبت داشتند و تلویزیون و رادیو و روزنامه، به ترتیب، در ردیف اول و دوم و سوم اولویت آنها قرار داشت. در هریک از نگرش های زبانی، اختلاف معنی دار آماری در بین شهر و روستا وجود دارد ولی در بین پسر و دختر وجود ندارد.
۱۶.

جلوه های رنگ در ترانه های عامة تالشی جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روان شناسی رنگ ترانه ماکس لوشر قوم تالش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای فرهنگ عامه
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات قالب های شعر معاصر تصنیف و ترانه
تعداد بازدید : 375 تعداد دانلود : 211
در روان شناسی نوین، رنگ ها یکی از معیارهای سنجش شخصیت به شمار می آیند و می توانند منبع غنی و مفیدی برای خوانش های ذهنی و تحلیل ویژگی های روحیِ هر قوم و ملتی باشند. از بررسی روان شناسی رنگ های به کار رفته در آثار مختلف ادبیِ هر ملت، می توان به نکات ظریف و منحصر به فردی از ویژگی های رفتاری آن ها دست یافت و از این طریق، پلی بین دانش روان شناسی و ادبیات عامه ایجاد کرد. در این مقاله سعی داریم ضمن بررسی خصوصیات زیبایی شناختی و هنری ترانه های عاشقانة قوم تالش، به تحلیل رنگ های آن براساس هشت رنگ کارکردی آزمایش ماکس لوشر بپردازیم تا از زبان سرایندگان گمنام این ترانه ها به برخی از ویژگی های روحی-روانی مردم منطقه پی ببریم. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی، و شیوة گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای است. در این بررسی حدود 50 ترانة عاشقانة تالشی که در آن ها انواع رنگ به کار رفته- از پربسامدترین رنگ ها تا کمترین آن ها- تحلیل و بررسی شده اند. یافته های این پژوهش خصوصیات روحی-روانی مردم منطقه را در بروز اعتقاد و احساسات، فشارها ، حساسیت ها، ناکامی ها، شادی ها و ... نشان می دهد.
۱۷.

تحلیلِ شهرآشوبِ صنفیِ مسعودِ سعدِ سلمان با دیدگاهِ گلدمن و بوردیو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرآشوب شهرآشوب صنفی مسعود سعد سلمان گلدمن بوردیو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 19 تعداد دانلود : 844
شهرآشوب متنی است که موضوع آن نکوهش یا ستایشِ مردمِ یک شهر یا درباریان، یا توصیفِ عاشقانه صاحبان شغل های اجتماعی باشد. شهرآشوب ها را می توان در سه دسته جای داد: شهری، صنفی، و درباری. در شهرآشوب های صنفی انواع شغل ها، فنون کار و ابزارهای آن، اصطلاحات و کنایات صنفی آمده و صاحبانِ حِرَف با نگاهِ عاشقانه و اصطلاحات مربوط به صنف و زبانِ ارتباطیِ خاصِ خود توصیف شده اند. شهرآشوب صنفی مسعود سعد سلمان در قالب قطعه است و روشن نیست در وصف صنوف کدام شهر از شبه قاره است. این مقاله به بررسی این شهرآشوب با نگاه به آرای گلدمن (Goldmann) و بوردیو (Burdieu) می پردازد و در آن شرایطِ تاریخیِ آفرینشِ شهرآشوبِ صنفیِ مسعودِ سعد، ساختارهای معنادار آن، پیوند آن با ساختار ذهنی سراینده، مهم ترین دلایل و عوامل آفرینش آن، ارتباط سراینده با حوزه قدرت، موقعیت وی با توجه به خاستگاه اجتماعی در میدان، منش و ذائقه وی و ارتباط این دو با منش و ذائقه کانون قدرت آمده است. نیز آمده که سراینده نماینده کدام طبقه اجتماعی است و جهان نگری این طبقه چیست.
۱۸.

بررسی ساخت واژه ای، دستوری و معنایی فرایند تکرار در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معنا ساخت واژه فرایند تکرار تکرار کامل تکرار ناقص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 724 تعداد دانلود : 841
از مسائل مهم فرایند تکرار در زبان فارسی، شناسایی و معرفی الگوهای متنوع آن است. در این مقاله با استخراج قریب به 1500 واژه مکرر از فرهنگ ها و بررسی ساخت واژه ای، دستوری و معنایی آن ها به دسته بندی آن ها پرداخته ایم. از نظر ساخت واژه ای، الگوهای مختلف تکرار کامل (اعم از افزوده و ناافزوده) و ناقص (اعم از پیشوندی و پسوندی) مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های دستوری الگوها نشان می دهد پایه هایی که متعلق به طبقه های مختلف دستوری هستند، در فرایند تکرار می توانند دچار تغییرات دستوری شوند. از لحاظ معنایی، بررسی معانی مرکزی کلمات مکرر مشخص می سازد که الگوها از یک تا چندین معنای مرکزی در پایه های مختلف ایجاد می کنند. اما کانونی ترین و مرکزی ترین معنای واژه های مکرر در بیشتر موارد نوعی معنی ناپسند و تقلیل گرایانه و یا افزاینده است که در پس زمینه معنای ظاهری و مجازی تداعی می شود. از لحاظ سبکی بسیاری از الگوهای تکرار کامل، هم در زبان رسمی و هم در زبان عامیانه کاربرد دارند امّا بیشتر الگوهای تکرار ناقص در زبان عامیانه رایج ترند.
۱۹.

تاریخ باوری و اسطوره رهایی در رمان های رئالیسم سوسیالیستی ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مارکسیسم رئالیسم سوسیالیستی تودوروف اسطوره رهایی تاریخ باوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 280 تعداد دانلود : 266
مارکسیسم از جنبش های تأثیرگذار و در عین حال مناقشه آمیز فکری و فلسفی در جهان معاصر به شمار می-آید. بعضی از منتقدان، نظریه تاریخ او را فاقد خصلت علمی، بلکه رهیافتی دینی، تاریخ باورانه، اسطوره ای و حتی ادبی دیده اند. از این رو، فلسفه تاریخ مارکس را می توان به مثابه متن روایی نگریست و با ابزارهای نقد ادبی تحلیل کرد. شیوه رئالیسم سوسیالیستی برای بسط آرمان های مارکسسیستی در روسیه تدوین شد و در ایران نیز در میانه های دهه بیست در اوج اقتدار حزب توده رواج یافت. این مقاله می کوشد با استفاده از رهیافت ساختگرایانه تزوتان تودوروف در تحلیل حکایت های دکامرون، شباهت های ساختاری معروف ترین رمان های رئالیسم سوسیالیستی ایران؛ یعنی دختر رعیت، چشمهایش و همسایه ها را با رویکرد تاریخ باورانه مارکس بررسی کند. همه کنش های رمان های رئالیسم سوسیالیستی فارسی و فلسفه تاریخ مارکس را می توان براساس دستور زبان داستان تودوروف در سه گزاره بنیادین و تکرارشونده که گذار از یک تعادل به تعادل پایدار دیگری است، تبیین کرد: 1) استقرار نظم نوین استبدادی یا سرمایه داری (تعادل)؛ 2) ظهور آگاهی و کنش انقلابی مبارزان و توده ها (عدم تعادل) و 3) سرکوب و شکست گذرا در جریان مبارزه، با وعده و امید به تحقق قطعی و اجتناب ناپذیر جامعه بی طبقه (تعادل).
۲۰.

اسطوره مرگ و باززایی در سووشون و کلیدر(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 387 تعداد دانلود : 35
اسطوره ها به عنوان نظامی بینامتنی در تولید آثار ادبی، مخصوصاً رمان، نقش بزرگی ایفا می کنند. دو رمان سووشون و کلیدر در بحران دهه چهل و پنجاه بر پایه اسطوره های آیینی و چرخه ای باروری (مرگ و باززایی) بازآفرینی شده اند. این مقاله تلاش می کند با استفاده از شیوه تحلیل ساختاری، کنش ها و مفاهیم بنیادین اسطوره های باروری را در لایه های پنهان این دو رمان بررسی، و عوامل تجسم نشانه ها و نمادهای آنها را تحلیل نماید. اسطوره های باروری بر چهار کنش بنیادین (عصیان، مرگ، باروری و باززایی) استوارند. این کنش ها را می توان در زیرساخت سووشون و کلیدر ردیابی کرد. در ساختار اسطوره ای این رمان ها، زمان، انسان و جهان پیوند می خورند و شخصیت های نامیرای رمان همچون قهرمانان اسطوره ای و حماسی- نظیر سیاوش، اوزیریس و دیونوسوس- در تکراری ابدی در مبارزه می میرند و بار دیگر به زندگی برمی گردند و در چرخة بی پایانِ زادن ها، سیزیف وار کیفر خدایان خودکامه را به سخره می گیرند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان