درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله با اتکاء به مبانی و قواعد «نظام ارتقای کیفیت» و با نگاهی به فعالیت ها و تولیدات در سپهر رسانه ای کشور؛ فرایند و چالش های این حوزه بررسی و تحلیل شده و بر شناسایی شبکة مسائل اصلی موجود در مراحل ایده پردازی، طراحی، تولید و انتشار آثار و محصولات رسانه ای، تأکید شده است. هدف این تحقیق؛ واکاوی نقش و عملکرد نظام ارتقای کیفیت در حوزة فعالیت ها و تولیدات رسانه ای کشور بوده و رفع چالش های اساسی این حوزه و سازوکارهای بهبود آن، استخراج و توصیه شده است. این تحقیق با روش پژوهش «مطالعة موردی» که از راهبردهای کیفی مورد استفاده در مطالعات مدیریت و نظام ها می باشد، با بهره گیری از ابزار مصاحبه برای بررسی عمیق شرایط خاص «فعالیت های رسانه ای» و بایسته های «نظام ارتقای کیفیت» سامان یافته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که؛ روابط و فرایند فعالیت های رسانه ای، روابطی است که هنوز هم در عرصه هایی به طور مشخص و معناداری بر پایة استقلال فرهنگی استوار نیست و در این میان رعایت نظام مند فرایند ارتقای کیفیت «فعالیت ها و تولیدات رسانه ای» نقش عمده و زیربنایی در تعالی فرهنگی کشور خواهد داشت.

مفهوم قدرت نرم در علوم انسانی به منظور توصیف قابلیت برای نفوذ غیرمستقیم بر رفتار سایر مجموعه ها از طریق ابزارهایی متفاوت با قدرت سخت بکار می رود. در سطح ملی، قدرت نرم، توانایی های یک کشور در بکارگیری ابزاری است که بر دیگر رفتارهای موجود تأثیر بگذارد. این ابزارها می توانند از حوزه های فرهنگی پدید آیند. سینما در جایگاه رسانه ای فراگیر و عامه پسند به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی در حوزۀ قدرت نرم محسوب می شود. از سویی دیگر هویت مقاومت مفهومی است که در تبیین رابطۀ نوعی از هویت و قدرت استفاده می شود. هویت مقاومت هویت کنشگرانی هست که در شرایطی قرار دارند که از طرف منطقِ سلطه بی ارزش شناخته می شوند. از این رو هدف اصلی هویت مقاومت ساخت هویت دفاعی در مواجهه با نهادهای سلطه و تقویت حد و مرزها و خطوط تمایز است. در این پژوهش ابتدا مفهوم جنگ نرم از منظر جوزف نای و هویت مقاومت از منظر مانوئل کاستلز تشریح می شود. سپس در ادامه با مطالعه سیر تاریخی سینمای فلسطین، چگونگی تبدیل سینما به هویت مقاومت و ابزاری برای قدرت نرم در این کشور تحلیل می شود. پژوهش با بررسی دوره های مختلف سینمای فلسطین نشان می دهد که چگونه هویت فلسطینی ابتدا از ابزار سینما برای مقاومت در برابر قدرت سخت بهره می گیرد و در ادامه به واسطه موفقیت های فیلمسازان فلسطینی در عرصه های بین المللی، سینمای فلسطین به ابزاری برای قدرت نرم تبدیل می شود.

پژوهش حاضر به بررسی شیوه های گوناگون مستند و راهبردهای مداخله، بیان و مصور ساختن واقعیت و راه های به کار گرفته شده از سوی مستندساز با استفاده از روش اسنادی- توصیفی می پردازد. ارائه چارچوبی نظری برای شناخت تفاوت ها میان مستندهای تلویزیونی، نحوه مداخله مستندساز، تفسیر او از دنیای پیرامون و سرانجام راهبردهای اتخاذ شده از سوی مستندساز در مواجهه با واقعیت، اهداف پژوهش حاضر می باشد. حرکت از حوزه گسترده و وسیع «دنیای واقعیت» به سمت برنامه مستند، الزاماً نوعی انتخاب و گزینش را به دنبال دارد که به دگرگونی ناگزیر در مراحل مختلف تولید برنامه می انجامد که نوعی «مداخله» محسوب می شود. فرضیه پژوهش بر این چارچوب نظری استوار است که برای درک بهتر نحوه مداخله مستندساز در انعکاس واقعیت می توان از مقیاسی تحت عنوان «مستند بسته – مستند باز» بهره گرفت. این پژوهش سعی دارد، دو مقیاس نظری «میزان» و «نحوه مداخله» را در قالب نظریه ای تحت عنوان «مستند باز و مستند بسته» بررسی کند و آن را به اثبات برساند .

موسیقی تصویر   Music Video، قالبی نسبتاً جدید و بسیار تأثیرگذار در برنامه سازی و تلویزیونی ترین شکل استفاده از موسیقی است. موسیقی تصویر به عنوان شکلی جذاب، اکنون در بسیاری از شبکه های تلویزیونی غرب جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این پدیده، ابزار جدیدی برای گسترش امکانات بیانی در فرم های پیشرو فیلم سازی و هنرهای رسانه ای است. اما نکتة مهم، تأثیر انکارناپذیر این پدیده بر ذهن مخاطب است. به خصوص از این نظر که مخاطبانِ این پدیده را غالباً جوانان تشکیل می دهند. پرسش اصلی این پژوهش آن است که زمینه های نشانه شناسانة موسیقی تصویر و حضور ستاره (خواننده)، تا چه حد برای هویت سازی در ذهن مخاطب (که غالبا طیف نوجوان و جوان را در برمی گیرد) تأثیرگذارند؟ از این رو این مقاله در پی آن است تا چهارچوبی نشانه شناسانه برای درک هویت سازی در موسیقی تصویر، به عنوان پدیده ای همه گیر و عامه پسند Popular، بیابد. مبنای بحث در این مقاله، قطعات موسیقی تصویر غربی است که اجراکننده (خواننده) نقشی کلیدی در آن ها ایفا می کند. در چنین حالتی ارائة تصویری یک قطعه موسیقی، به حضور خواننده به عنوان راوی، شخصیت داستانی و خالق جهانِ درونِ اثر، در نوعی حالت آرمانی، و القای تفکرات مورد نظر سیاست گذاران رسانه ای غرب، بسیار وابسته است. در واقع موسیقی تصویر نشانه های جدیدی را برای ارتباط با مخاطب ساخته و رمزگان هایی را به کارگرفته که بر ناخودآگاه تماشاگر تأثیر می گذارد. این رمزگان ها، بنا به گفتة پژوهش گران علوم رسانه ای، زمینه ای مناسب را برای هویت سازی و القای ایدئولوژی های خاص بر ذهن جوانان پدید می آورند. ایدئولوژی هایی که گاه در غالب یک تفکر منحط (تقابل با هنجارهای فرهنگی جامعه) و گاه در هیئت فرهنگ های مصرفی (برای وابسته سازی بیش تر جوانان) نمود می یابند. از این رو در این مقاله پس از مرور تاریخ موسیقی تصویر، به نشانه شناسی عناصر اثرگذار آن و سپس به عنوان پدیده ای که هر روز جلوه ای نو می یابد، می پردازیم و سپس سیستم و کارکرد ستاره سازی در موسیقی تصویر بررسی شده و در نهایت عملکرد این سیستم در خلق جهانی آرمانی برای جذب بیننده و ساخت هویتی تازه برای او تحلیل می شود.بررسی کارکردهای اثرگذاری این پدیده، از مهم ترین بحث های آکادمیک امروز جهان در علوم رسانه ای، هنرهای بصری و روان شناسی اجتماعی است.

بررسی عوامل موثر در تعامل مثبت بین جامعه و نمایش در یونان باستان عوامل و عناصر متنوعی را شامل می شود. تعریف و تعیین این عناصر و میزان تأثیر آنها در گسترش نمایش های آئینی ارتباط مستقیم با مضمون و محتوای نمایش دارد در این مقاله تلاش می شود عوامل کلیدی و تأثیر گذار بین جامعه و نمایش از طریق بررسی خصوصیات بازیگران نمایش و تحلیل انتظارات تماشاگران و باورهای حاکم بر جامعه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. تئاتر یونان باستان بازتاب آئین ها، اسطوره ها و ارزشهای ملی و قومی این سرزمین هستند. شناسایی مراسم آیینی و آشنایی با فوائد آن یکی از عوامل مهم شناخت رابطه بازیگر و تماشاگر در یونان باستان است. بررسی متون نمایشنامه نویسان یونان باستان و حضور انبوه تماشاگران در جشنواره های نمایشی و مشارکت مؤثر آنان در تماشاخانه ها ثابت می کند شناخت نیازهای تماشاگر و توجه به باورها و انتظارات شرکت کنندگان در جشنواره های نمایشی از اولویت های اساسی درام نویسان یونان بوده است. تئاتر دوره اولیه یونان خصلتی آیینی دارد. داستان ها و اسطوره هایی که در آثار بزرگان درام نویس یونان باستان همچون آشیل (458 523 ق.م. )، سوفوکل (406 -496 ق.م.) و اوریپید (406 480 ق.م.) وجود دارد، نشان می دهد اشخاص داستان و حوادث نمایش از درون آیین های ملی و قومی به وجود آمده اند. نیروهای فوق طبیعی که محور نمایش آئینی است در پیش برد طرح های داستانی و روایت تاریخی نمایش های یونان باستان نقشی سرنوشت ساز و کلیدی به عهده دارند. 

هدف از نگارش مقاله ای در زمینه کارگردانی تله فیلم، تجهیز علمی هنری کارگردانان تلویزیون در آثار بلند روایتی دراماتیک، یافتن راه کارهای مناسب برای ارتقاء سطح کیفی فیلم های تلویزیونی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. برای رسیدن به این هدف، این پرسش اساسی مطرح است که آیا کارگردانی اثر دراماتیک در سینما و تلویزیون یکی است و آیا اشراف به تفاوت های دو رسانه، باعث تغییر در فرم و ایجاد تفاوت زیبایی شناختی نمی شود؟ بنیادی ترین پرسش نیز این است که چگونه می توان فیلمی ویژه تلویزیون ساخت؟ نتیجه به دست آمده این بوده است که فیلم سازی برای تلویزیون باید با توجه به ویژگی های انحصاری تلویزیون برای این رسانه صورت گیرد، چرا که مخاطب تلویزیون با مخاطب سینما تفاوت دارد و هم چنین ابعاد صفحه تلویزیون نیز با پرده سینما یکی نیست. بنابراین فیلم سازی برای تلویزیون در عین حال که روش ها و شیوه های فیلم سازی سینمایی را به عاریت گرفته و اصول آن را رعایت می کند، اما متفاوت از آن است و به همین اعتبار، زیبایی شناسی تله فیلم متفاوت از زیبایی شناسی فیلم سینمایی می شود، بنابراین می توان در مقایسه با سینما آن را این گونه تعریف کرد که امکان استفاده بیش تر از زوایای دوربین، ایجاد عمق میدان مناسب با توجه به تکنیک تصویربرداری که از عمق کمتری نسبت به دوربین سینما برخوردار است، استفاده از حرکات دوربین روی دست در نماهای بسته برای ایجاد هیجان، ریتم سریع تر و به تبع آن ایجاد هیجان در ارائه اطلاعات و ایجاد جلوه های بصری بیش تر با استفاده از لوکیشن های متعدد و متنوع و طراحی های هنرمندانه است. هم چنین می توان با ارائه فرم سریال های کوتاه که دو یا سه قسمت بوده و مجموع زمان آنها 90 تا 120 دقیقه است و به تله فیلم نزدیکی زیادی دارند، شیوه دیگری در برنامه سازی تلویزیونی را آزمود. 

زبان در کارکرد اجتماعی آن، یعنی گفتمان، نقشی بسیار مهمی در تعیین قدرت اجتماعی دارد. از آنجا که استعاره پدیده ای بسیار رایج در زبان و حاکم بر نظام مفهومی است، می تواند در این راستا نقشی برجسته ایفا کند. با توجه به اینکه در زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس، جامعه بیش از هر زمانی در معرض نزاع گفتمان های رقیب برای تغییر روابط قدرت قرار می گیرد، در این پژوهش، در پی آنیم که در چارچوب رویکرد «تحلیل انتقادی استعاره» چارتریس بلک که حاصل تلفیق رویکردهای شناختی، تحلیل انتقادی گفتمان، کاربردشناسی و پیکره ای است، استعاره های به کاررفته در مناظره های تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 ایران را بررسی و از این رهگذر به اندیشه ها و نگرش های پنهان در پس متون تولیدشده دست یابیم. در این پژوهش سه فرضیه بررسی شد و یافته ها هر سه فرضیه را تأیید کردند: 1) بستر تجربی مشترک با رأی دهندگان، متقاعدسازی منطقی واحساسی آن ها و مشروعیت بخشی به دیدگاه های خود و مشروعیت زدایی از دیدگاه های رقیب، مهم ترین انگیزه های کاربرد و گزینش استعاره ها در این مناظره ها هستند؛ 2) در این مناظره ها از حوزه های سفر، منازعه و ساختمان بیش از سایر حوزه ها استفاده شده است؛ 3) با وجود شباهت در استفاده جریان های سیاسی از حوزه های مبدأ استعاره ها، تفاوت هایی در فراخوانی هستی های این حوزه ها مشاهده می شود که بازتاب تفاوت های ایدئولوژیک این جریان هاست.

فیلم مستندی که با به کارگیری سندهای آرشیوی باقی مانده ازیک موضوع، به بازسازی آن موضوع دست می زند، "فیلم مستند آرشیوی" خوانده می شود. در این مستندها، مرحله پژوهش؛ اهمیت ویژه ای دارد که یکی از اهداف آن دستیابی به اسنادی است که مستقیماً در فیلم به کار گرفته می شوند. برای رسیدن به چنین هدفی، پژوهشگر این نوع مستندها باید با مراحل «روش پژوهش اسنادی» آشنا باشد تا با به کارگیری آن بتواند به اسنادومدارک معتبرو موثق دست یابد. این مقاله می کوشد با معرفی فیلم مستند آرشیوی و ویژگی های آن، نقش پژوهش اسنادی را در یافتن مدارک مفید به منظور تولید این نوع مستندها بررسی کند و با تبیین مراحل گوناگون این روش پژوهشی و تنگناهای پیش رو، اطلاعات کاربردی در این زمینه به پ ژوهشگرفیلم ارائه دهد.

در دهه های انتهایی قرن نوزدهم و دهه های ابتدایی قرن بیستم، در کلان شهرهای مدرن به واسطه پیشرفت های فنّاورانه و تغییراتی که به واسطه فرایندهای صنعتی سازی پدید آمد، زندگی انسانی با ماشین ها و فنّاوری ها درهم تنیده شد. فرهنگ فنّاورانه ماشینی مدرن، فهم سنتی از بدن انسانی و ظرفیت های ادراکی و جسمانی اش را دگرگون کرد، گونه ای درهم آمیختگی میان بدن و فنّاوری به وجود آورد و مرزهای میان امر ارگانیک و امر فنّاورانه را از بین برد. در این دوره می توان از مفاهیم نوظهوری همچون «ادراک فنّاورانه» و «زیبایی شناسی ماشینی» یاد کرد. این پژوهش که از نوع نظری و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است، می کوشد ظهور فنّاوری سینما را در رابطه با این چرخش تاریخی و در ارتباط ایجادشده میان بدن ها و فنّاوری ها در دوران مدرنیته موردمطالعه قرار دهد. از این منظر، مفهوم سینما چشم مطرح شده توسط ژیگا ورتف، به عنوان یکی از مهم ترین تبلورهای این نگره، مورد تحلیل و بازخوانی قرار می گیرد.ورتف در نوشته هایش و به خصوص در این بیانیه، بارها به ترکیب و آمیزش میان بدن انسان و ماشین، میان چشم انسان و چشم فنّاورانه دوربین اشاره می کند، آمیزشی که موجب فائق آمدن بر محدودیت های ادراک ناکامل انسانی می شود. سینما چشم ادراک جسمانی حسانی را با ادراک صنعتی ترکیب می کند و نتیجه این آمیزش، به یک «ادراک نوین از جهان» می انجامد، ادراکی که فراسوی قواعد ادراک انسانی قرار می گیرد.

در این مقاله، از منظرِ یک راوی که زاویه ی دیدِ دانایِ کل محدود به یک شخصیت را برای روایتِ خود برگزیده است با تمرکز بر یک شخصیتِ ایرانیِ خاص در سریال تلویزیونی میهن، می کوشیم با استفاده از رهیافتِ تحلیلی نشانه شناسی اجتماعی تصویر که توسط کرس و ون لیوون چارچوب بندی شده است، نحوه ی برساختِ هویتِ ایرانیِ مهاجر را در یک متنِ رسانه ای بررسی کنیم. تحلیلِ ما نشان می دهد که در مدّت حضور این شخصیت در سریالِ میهن، سیرِ تطوّرِ هویتِ او، با استفاده از نمادپردازی های بصری و فنّ ِ بلاغت، به شیوه ای خاص به تصویر کشیده شده است. از منظر نشانه شناسیِ اجتماعی، روایت زندگی این قهرمان خیالی، می تواند به منبعی برای برسازیِ هویت های مطلوب و منطبق بر رویکردِ ایدئولوژیکِ سازندگان، تبدیل شود. فرح در کنار دیگر شخصیت های ایرانیِ مهاجرِ بازنمایی شده در متونِ رسانه ایِ دیگر، هم در برساختِ دوگانه ی خود/دیگریِ جدید مشارکت می کند و هم به جزئی از «منبعِ نشانه ایِ» ایرانیِ مهاجرِ امریکایی شده تبدیل می شود که بعداً نیز می تواند به منظورِ نیل به اهداف خاص، در متونِ دیگر مورد ارجاع قرار گیرد.

با توجه به استفاده زیاد سالمندان از تلویزیون و افزایش جمعیت سالمندی در کشور، تلویزیون با ساخت و ارائه برنامه هایی با محتوا و ساختار مناسب می تواند جامعه را برای داشتن سالمندی موفق و فعال آماده سازد. این پژوهش با هدف دستیابی به راهبردهایی مناسب در رسانه ملی برای سالمندی موفق و فعال انجام شده است. گردآوری اطلاعات با مصاحبه عمیق به روش نمونه گیری گلوله برفی است. نمونه آماری منتخب، 36 تن از خبرگان، مشتمل بر مدیران رسانه ملی، استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارشناسان و برنامه سازان رسانه ای و سالمندی و  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات مدل سوات است. پژوهشگر با تجزیه و تحلیل یافته ها و با مقایسه نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی)، تهدیدها و فرصت ها (عوامل خارجی)، به نتایجی دست یافت که با انجام و رعایت این نکات می توان راهکارهای مؤثری در جهت اعمال راهبردهایی برای سالمندی موفق و فعال در رسانه ملی ارائه کرد. مهم ترین نتایج عبارت اند از: لزوم آسیب شناسی جامع در برنامه های سالمندی تلویزیون،  لزوم بازنگری در اهداف و ساختارهای برنامه های سالمندی تلویزیون، لزوم تشکیل شورای راهبردی سلامت و احیاء آن برای تهیه و تولید برنامه های خاص سالمندان و اجرای استراتژی های مؤثر، لزوم بازنگری در ساختار نیروی انسانی شبکه های سیما، لزوم بهسازی در سیستم های فناورانه و فنی سیما، لزوم تشکیل کمیته های پژوهشی، تهیه محتوا و تهیه و تولید برنامه در زمینه سالمندی موفق و فعال، بررسی و تدوین محتوا برای سالمندان در شبکه های سیما، تعامل با سازمان ها و نهاهای دولتی و غیردولتی و جذب مشارکت کننده.

این پژوهش، به تحلیل روایت در بازی های دیجیتال، نقش آفرینی و تأثیر آن ها بر پویانمایی های بلند سینمایی می پردازد. بازی های دیجیتال اولیه ازلحاظ عناصر ساختاری وام دار سینما بودند، اما در دو دهه اخیر، شکل روایی بازی های ژانر نقش آفرینی که مبتنی بر داستان است، به سرعت بر سینمای دیجیتال تأثیر گذاشته است. سینماگرانِ پیش رو نظیر جیمز کامرون، نولان و ... با تأسی از ساختار روایی این بازی ها آثار پیچیده ای خلق نموده اند که صنعت سینما را به مسیری جدید کشانده است. فیلم هایی نظیر بدو لولا بدو (1998)، تلقین (2010)، سه گانه ماتریکس (1999-2003)، کد منبع (2011) و آواتار (2009) جزء این دسته هستند که شامل شکل جدیدی از روایت بوده و ازنظر ساختار روایی کاملاً مشابه دنیای بازی دیجیتال هستند. این مقاله، توصیفی و تحلیلی است. علاوه بر توصیف خصوصیات روایی، نمونه های سینمایی و پویانمایی متأثر از بازی ها، با تکیه بر نظرات صاحب نظرانی مانند جاسمین کالی، دیوید بودرول و کریستین تامسون، به تحلیل روایت و عناصر روایی آن ها می پردازد و آن ها را با بازی هایشان تطبیق می دهد. یافته های پژوهش تأیید می کنند که پویانمایی های متأثر از بازی های نقش آفرینی ازلحاظ عوامل تأثیرگذار بر روایت ازجمله زاویه دوربین، دیدگاه شخصیت ها، شخصیت پردازی، خط روایت، به چالش کشیدن زمان و ساختار پیچیده و تودرتوی روایت، شباهت های زیادی با بازی ها دارند.

رسانه ملی به عنوان رسانه ای پرمخاطب، تاثیراتی گسترده بر فرهنگ مصرف مخاطبین خود دارد. از این رو لازم است طی فرایندی تاثیرات محتمل تولیدات این رسانه، پیش از تولید مورد شناسایی قرار گرفته و اقدامات مقتضی در جهت کنترل و کاهش تاثیرات نامطلوب و تقویت تاثیرات مطلوب صورت گیرد که به این فرایند، اثرسنجی گفته می شود. به منظور اثرسنجی محتوای تولیدات، در گام نخست باید به طراحی چارچوب اثرسنجی اقدام نمود. لذا این پژوهش به دنبال ارائه چارچوب اثرسنجی برنامه های رسانه ملی بر فرهنگ مصرف است. چارچوب اثرسنجی پژوهش حاضر، در قالب بازبینه ی(چک لیست) اثرسنجی ارائه شده است. برای این منظور در ابتدا الگوی تاثیرات محتوای رسانه معرفی و سپس با روش تحلیل مضمون، ابعاد فرهنگ مصرف با توجه به منابع دینی و لاتین ارائه گردید. سپس با استفاده از روش دلالت پژوهی، فهرست اولیه نقاط قابل بررسی که تاثیرات محتمل محتوای رسانه بر فرهنگ مصرف است، تولید گردید. این فهرست اولیه شامل 51 نقطه قابل بررسی بود که با توجه به مراحل پیشنهادی استافل بیم در طراحی بازبینه، در چهارده طبقه و سه کلان طبقه دسته بندی و سپس تشریح گردید و کابرد و اعتبار آن مورد تایید قرار گرفت. در پایان این پژوهش نیز به فرایند پیشنهادی اجرای اثرسنجی با محوریت بازبینه اشاره گردید. اثرسنجی برنامه های رسانه ملی با محوریت بازبینه ی تولیده شده ی این پژوهش، می تواند تنبه مدیران، برنامه سازان و ناظران تولید در رسانه ملی را نسبت به تاثیرات محتوا بر فرهنگ مصرف بیشتر نموده و به آنان در کاهش تاثیرات نامطلوب و تقویت تاثیرات مطلوب یاری رساند.