رسانه های دیداری و شنیداری (رادیو تلویزیون سابق)

رسانه ملی به عنوان رسانه ای پرمخاطب، تاثیراتی گسترده بر فرهنگ مصرف مخاطبین خود دارد. از این رو لازم است طی فرایندی تاثیرات محتمل تولیدات این رسانه، پیش از تولید مورد شناسایی قرار گرفته و اقدامات مقتضی در جهت کنترل و کاهش تاثیرات نامطلوب و تقویت تاثیرات مطلوب صورت گیرد که به این فرایند، اثرسنجی گفته می شود. به منظور اثرسنجی محتوای تولیدات، در گام نخست باید به طراحی چارچوب اثرسنجی اقدام نمود. لذا این پژوهش به دنبال ارائه چارچوب اثرسنجی برنامه های رسانه ملی بر فرهنگ مصرف است. چارچوب اثرسنجی پژوهش حاضر، در قالب بازبینه ی(چک لیست) اثرسنجی ارائه شده است. برای این منظور در ابتدا الگوی تاثیرات محتوای رسانه معرفی و سپس با روش تحلیل مضمون، ابعاد فرهنگ مصرف با توجه به منابع دینی و لاتین ارائه گردید. سپس با استفاده از روش دلالت پژوهی، فهرست اولیه نقاط قابل بررسی که تاثیرات محتمل محتوای رسانه بر فرهنگ مصرف است، تولید گردید. این فهرست اولیه شامل 51 نقطه قابل بررسی بود که با توجه به مراحل پیشنهادی استافل بیم در طراحی بازبینه، در چهارده طبقه و سه کلان طبقه دسته بندی و سپس تشریح گردید و کابرد و اعتبار آن مورد تایید قرار گرفت. در پایان این پژوهش نیز به فرایند پیشنهادی اجرای اثرسنجی با محوریت بازبینه اشاره گردید. اثرسنجی برنامه های رسانه ملی با محوریت بازبینه ی تولیده شده ی این پژوهش، می تواند تنبه مدیران، برنامه سازان و ناظران تولید در رسانه ملی را نسبت به تاثیرات محتوا بر فرهنگ مصرف بیشتر نموده و به آنان در کاهش تاثیرات نامطلوب و تقویت تاثیرات مطلوب یاری رساند.

رویکرد ساختاری در مطالعات روایت و خصوصاً آثار ادبی و نمایشی، امکان کشف الگوهای پنهان ساختاری و زمینه های شناخت سازوکارهای درونی و نحوه ی ساخت این آثار را فراهم می آورد. این جستار به مطالعه کاربرد ظرفیت های الگوی روایت تودوروف در تحلیل و طراحی پیرنگ سریال های داستانی می پردازد و مسئله اصلی آن کاوش در کاربرد یکی از الگوهای ساختاری روایت، برای طراحی و توسعه پیرنگ سریال های داستانی است. روش این پژوهش، کیفی و مبتنی بر رویکرد تحلیل روایت و نمونه مورد بررسی نیز به صورت هدفمند انتخاب شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری و متنی کردن نمونه های مشاهده ای است. این پژوهش نشان می دهد با استفاده از الگوی روایت تودوروف، می توان واحدهای بنیادی ساختار سریال های داستانی و سازوکارهای درونی آنها را شناسایی و آشکار کرد. برای تحلیل و بسط ساختارگرایانه و شناسایی ظرفیت های الگوی روایت تودوروف، سریال چیزهای عجیب به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. براساس الگوی روایت تودوروف می توان نشان داد که چگونه پی رفت های روایت، اپیزود گذار و وضعیت در نمونه مورد مطالعه نمود می یابد و خطوط داستانی سریال ، چگونه می توانند درون یکدیگر درونه گیری شوند. این جستار نشان می دهد نظریه روایت تودوروف کاربرد وسیعی در تحلیل ساختار روایت سریال های داستانی دارد و ساختار پی رفت این نظریه، منطبق با ساختار درام های تلویزیونی است.

دکوپاژ را جدا از اصول شناخته شده می توان به منزله شیوه بیانی انحصاری میان کارگردان و اثر شناخت؛ به گونه ای که فراتر از فن، وضعیتی را پیش از قواعد و چارچوب های قراردادی میان کارگردان و روایت متنی ایجاد می کند. این پژوهش باهدفی بنیادین اجراشده و مسئله اصلی، بررسی عملکردی است که فرایند دکوپاژ از آن برای عینیت بخشیدن تخیلات و تصویر ذهنی بر اساس روایت در ذهن سازنده اثر بهره می برد. روش این پژوهش، کیفی و با رویکردی علوم شناختی و بر اساس نظریه گیرایش مادی و با استفاده از مطالعه منابع کتابخانه ای و آرشیوهای شنیداری و دیداری انجام گرفته است. پژوهشگر برای امکان سنجی و آشکارسازی بحث، به شیوه مطالعه موردی سه اثر سه کارگردان که در کشورهای گوناگون و در سال های متفاوت از داستان «مسخ» کافکا ساخته شده است را به دقت بررسی  و تجزیه تحلیل کرده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد نما در وضعیت اجرایی شکل می گیرد که به طور کامل متأثر از شرایط ذهنی لحظه ای، وابسته به تجربه های زیسته، ماده پیش رو و توانمندی های کارگردان است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که کارگردان با انتخاب شیوه و سبک سینمای موردنظر، از قابلیت ها و امکانات موجودش استفاده کرده و در وضعیت اجرایی دست به خلق نماهایی می زند که درعین حال که برگرفته از شیوه سینمایی مشخص است، متعلق به خود اوست و درنتیجه اثر او را از سایرین متفاوت می کند. 

شبکه های اجتماعی هم زمان با رشد و پویایی فضای مجازی، فرصت ها و چالش های جدیدی را برای ارتباط مخاطب فراهم آورده و بستری فراهم کرده اند که روابطی تعاملی و متقابل شکل گیرد. در این میان حمایت چهره ها (سلبریتی) و افراد مشهور به یک روش محبوب در رسانه های سنتی و شبکه های اجتماعی تبدیل شده است. بنابراین تحقیق پیش رو به بررسی اثرات جذابیت افراد مشهور در تبلیغات در تجارت اجتماعی را با استفاده از مدل نظری برگرفته از احتمال موشکافی (ارزیابی) و اعتبار منبع بررسی کند. این پژوهش از نوع کاربردی است، با روش توصیفی همبستگی انجام شده و جامعه آماری شامل کاربران ایرانی صفحات تجارت اجتماعی اینستاگرامی هستند که در معرض تبلیغات افراد مشهور قرارگرفته و تجربه خرید از این صفحات داشته اند؛ در این راستا اطلاعات از طریق پرسشنامه آنلاین، در میان 400 نفر از مخاطبان صفحات اینستاگرامی تجارت اجتماعی به دست آمده و برای پردازش و مدل سازی از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS استفاده شده است. نتایج نشان داد که متغیرهای جذابیت و قابل اعتماد بودن فرد تبلیغ کننده با متغیر نگرش به نشان تجاری (برند)؛ همچنین متغیرهای تخصص و قابل اعتماد بودن فرد تبلیغ کننده با متغیر جذابیت محصول رابطه معناداری دارند؛ ازسویی میان متغیر جذابیت فرد تبلیغ کننده و جذابیت محصول؛ همچنین تخصص فرد تبلیغ کننده با نگرش به نشان تجاری رابطه معناداری یافت نشد.

شیوع ویروس کووید 19 و ضرورت اطلاع رسانی دقیق درباره شرایط بیماری و آگاهی بخشی به مردم، اهمیت رسانه ها، به ویژه رسانه های جمعی را در مدیریت این بحران نوپدید بیش از پیش نشان داد. این مطالعه با هدف شناخت شیوه پوشش خبری شیوع کووید 19 در شبکه خبر صدا و سیما و شبکه بی بی سی فارسی، به راهبردهای رسانه های خبری در مواجهه اولیه با این بحران دنیاگیر پرداخته است. به این منظور با تکیه بر نظریه های برجسته سازی و چارچوب سازی، اخبار مرتبط با کرونا در دو بخش مهم خبری (ساعت ۱۳ شبکه خبر و ساعت ۱۸ شبکه بی بی سی فارسی) به روش طبقه بندی انتخاب و در بازه زمانی اول اسفند ماه ۱۳۹۸ تا ۳۱ شهریور ۱۳۹۹ تجزیه و تحلیل شدند. بر اساس یافته های پژوهش، شبکه خبر چهار راهبرد «آرام سازی جامعه»، «مطالبه گری»، «اطلاع رسانی» و «توجه به ارتباطات سلامت» را برای مواجهه اولیه با بحران کرونا مدنظر قرار داده است. در سوی دیگر، بی بی سی فارسی در پوشش خبری شیوع ویروس کرونا در ایران با تکیه بر راهبرد «اطلاع رسانی»، رویکرد «ابهام افکنی» و «اعتماد زدایی عمومی» درخصوص حاکمیت جمهوری اسلامی را در پیش گرفته است. «ایجاد تردید در صحت آمار روزانه اعلامی وزارت بهداشت ایران» و «القای ناتوانی در مدیریت» ازجمله مؤلفه های این اعتمادزدایی در مواجهه با بحران است. شبکه خبر علاوه بر انتشار آمار روزانه مبتلایان به کرونا، با پیگیری مطالبات مردمی و همچنین به منظور آرام سازی جامعه، به مسائل و مشکلات مرتبط با ویروس کرونا در حوزه های مختلف به ویژه حوزه اقتصادی پرداخته و بررسی مستمر مشکلات موجود و اقدامات انجام شده را در اولویت پوشش خبری خود قرار داده است.

رقابت پذیری رسانه در سپهر رسانه ای ملی و فراملی، ارتباط نزدیکی با سرعت و چابکی رسانه دارد. این سرعت و چابکی در درجه اول باید در فرایندهای تولید رادیویی تلویزیونی قابل مشاهده باشد. فناوری نوین ارتباطی با هوشمندسازی سیستم رسانه ای و فرایندهای تولید جاری و آتی آن، ابزاری برای چابک سازی هستند. پژوهش پیش رو تلاش دارد با استفاده از روش پیمایشی نقش و جایگاه فناوری های نوین ارتباطی را در چابک سازی فرایندهای تولید تلویزیونی در رسانه ملی بررسی نماید. جامعه آماری این مقاله مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان صداوسیما هستند. یافته های پژوهش نشان می دهد: فناوری های نوین ارتباطی، ابزاری کارآمد برای «افزایش سرعت انجام عملیات تولید»، «انعطاف پذیری مدل و سیستم تولید»، «کیفیت بالا و افزایش تولید سفارشی» و «یکپارچگی و پیچیدگی کم فرایندهای تولید در مراحل قبل، حین و پس از تولید» است. این مؤلفه ها از ضروریات تحقق تعالی رسانه نیز هست که به طور مستقیم بر چابک سازی فرایندهای تولید رادیو تلویزیونی مؤثرند.

یک سال پس از خروج آمریکا از توافقنامه برجام، شورای عالی امنیت ملی ایران با صدور بیانیه ای اعلام کرد اجرای برخی اقدامات در چارچوب این تهعدنامه را متوقف می کند. سایت های خبری گوناگون که به پوشش اخبار مربوط به ایران می پردازند، در راستای مواضع و بر اساس گفتمان خود، اخبار کاهش تعهدات برجامی ایران را پوشش دادند که هدف این پژوهش تحلیل گفتمان سایت خبری بی بی سی فارسی در  پوشش اخبار  «کاهش تعهدات برجامی ایران» است. تحلیل گفتمان با بهره از رویکرد گفتمان کاوی ون دایک ، روشی است که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است . شروع بازه زمانی پژوهش، از روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ و پایان بازه زمانی مورد مطالعه 20 آبان ماه 1398 است. متون موردمطالعه 9 خبر از از بین 122 خبر منتشر شده در بی بی سی فارسی، دربازه زمانی مورد مطالعه است و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد گفتمان ایران هراسی، گفتمان غالب در متون خبری بی بی سی فارسی است . دستیابی ایران به سلاح هسته ای هدف ایران از فعالیت های هسته ای معرفی می شود و نگرانی اروپا و سایر طرف های برجام از نقض برجام توسط ایران مورد تاکید قرار می گیرد. بی بی سی در عین حالی که به مقصر بودن آمریکا معترف است اما این تقصیر را برجسته نمی کند و تلاش می کند ایران را نقض کننده اصلی برجام معرفی کند. آنچه مشهود است گفتمان امپریالیسم جهانی بر بی بی سی فارسی مسلط است و آمریکا به عنوان یک ابرقدرت که کشورهای دیگر در برابر او دست بسته و ناچار هستند، پذیرفته شده است.