فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۰۱ تا ۵۲۰ مورد از کل ۲٬۰۱۴ مورد.
حوزه های تخصصی:
ملاحظه روایاتی که از قتاده در لابه لای کتاب های تفسیر وعلوم قرآن به دست آمده است.دیدگاه های قتاده را درباره برخی ازعلوم قرآن منعکس می سازد مثل 1.ناسخ ومنسوخ 2.محکم ومتشابه 3.اختلاف قراءات4.حروف مقطعه 5.امثال قرآن 6.سوگند7.مکی ومدنی8.الفاظ غریب9.تقدیم وتاخیر 10.قصص 11.مبهمات 12.لهجه قرآن 13.علم الغات 14.آیات الاحکام. مثلا یکی از مباحث مهم وگسترده علوم قرآنی نزد قتاده نسخ در قرآن است که از مسائل بحث انگیزبشمار می رود که مدرسه بصره عاملی در جهت پیشرفت قتاده در زمینه مفهوم نسخ بوده وهمین موجب تآلیف کتابی مستقل از ایشان شده است. همچنین قتاده در خصوص محکم ومتشابه محکم را ناسخی می داند که به حلال وحرام آن می توان عمل کرد ومتشابه،را منسوخی می داند که نمی توان به آن عمل کرد وفقط باید به آن ایمان داشت.و درباره حقیقت حروف مقطعه هم،این حروف را اسامی قرآن می داند و در خصوص قصص قرآن،تفسیر قتاده کمی به اسراییلیات آلوده شده است. ضرورت بحث در این علوم قرآنی از آن جهت است که تا قرآن کاملا شناخته نشود و ثابت نگردد که کلام الهی است پی جور شدن محتوای آن موردی ندارد. بنابراین هریک از مسایل علوم قرآنی در جای خود نقش مهمی در بهره گیری از محتوای قرآن ایفا می کند.
معیار پژوهش قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
مقاله معیار پژوهش قرآنی به بیان شاخصهای اساسی قرآنی بودن پژوهش میپردازد. در این مقاله برای نخستین بار کاربرگی برای ارزیابی قرآنی بودن پژوهش طراحی و عرضه میشود. پس از بیان مفاهیم و تعریف پژوهشِ قرآنی، مراحل سهگانه تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که مطالعه ارزیابی میزان قرآنی بودن پژوهش بیش از همه در مرحله آغازین پژوهش ضرورت دارد که همان مرحله طرح ایده، بیانِ عنوان یا تبیین مسئله یا مسائل پژوهش است؛ زیرا مدیران پژوهش در این مرحله بیش از هر مرحله دیگری به ارزیابی و تشخیص قرآنی بودن پژوهش نیازمندند تا بتوانند بر اساس آن در تخصیص منابع انسانی و علمی پژوهش به گونهای دقیقتر و مؤثرتر به مدیریت پژوهش بپردازند. کاربرگ مورد نظر نیز بر اساس سه شاخص اصلی تنظیم و برای هر شاخص یک طیف پنج فاصلهای در نظر گرفته شده است که در ضریب هر یک از شاخصها ضرب میشود. کمترین امتیاز صفر و بالاترین امتیاز بیست و چهار و امتیاز متوسط دوازده است که به عنوان حداقل امتیاز قرآنی بودن پژوهش تعیین شده است. این کاربرگ به وسیله یک یا چند کارشناس تحقیقات قرآنی تکمیل و معدل امتیاز به عنوان امتیاز نهایی در نظر گرفته میشود. به این ترتیب انتظار میرود با کمّی شدن اندازه نسبیِ قرآنی بودن پژوهش، داوری در این باره تسهیل و تقسیم کار با دقت بیشتری انجام شود.
از رسم الخط پرعلامت تا رسم الخط کم علامت
حوزه های تخصصی:
وحدت موضوعی سورهها در تفاسیر المنار و المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
این نوشتار، وحدت موضوعی در نگاه علامه طباطبایی و محمد رشید رضا در تفسیر المیزان و المنار را به بحث نشسته است، طرح پرسشهای سه گانه در تناسب آیات و سوره های قرآن، گذار شتاب آلود به پیشینه دیدگاه مفسران و قرآن پژوهان در وحدت موضوعی و تعریف سوره های قرآن ورودی مطلب را فراهم آورده است. لایههای شش گانه وحدت موضوعی در قرآن از نگاه المنار و المیزان اسلوب و شیوه المیزان و المنار در موضوع یابی سورهها، ساحتهای اختلاف المیزان و المنار در موضوع یابی، ساختار بندی مطالب، پیوست مفهومی سورههای پیاپی، بر شماری خلأها و کاستیهای تصویر وحدت موضوعی سوره های قرآن از منظر علامه طباطبایی و رشیدرضا مباحث محوری و عناصر اصلی این پـژوهش را سامان داده است.
هدفمندی سورههای قرآن در تفسیر مراغی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
احمد مصطفی مراغی یکی از تفسیر نویسان برجسته اهل سنت به شمار میآید. او در جای جای تفسیر گرانسنگ خویش از هدفمندی سورهها می گوید و در این راستا آیات سوره را به یکدیگر پیوند می دهد. مراغی در ارتباط میان آیاتِ یک سوره، گاه میان صدر یک سوره و پایان آن ارتباط برقرار می کند و گاه میان آیات هم سیاق.
در ارتباط میان آیات هم سیاق، انواع گوناگونی از ارتباط در تفسیر مراغی دیده می-شود: ارتباط میان دو مجموعه در کنار هم، ارتباط میان یک مجموعه با آخرین آیه مجموعه قبل، ارتباط میان یک مجموعه با بخش میانی مجموعه قبل، ارتباط میان دو مجموعه از یگدیگر جدا، ارتباط میان یک مجموعه با چند مجموعه پیشین و ...
ارتباط واژگانی، سبب و مسبب، اجمال و تفصیل، دلیل و مدلول، توصیفی، غرضی، مفهومیو تبیینی برخی از روش شناسی مراغی در ارتباط میان آیات است.
در کشف غرض سوره، مرحوم مراغی از اسامی سورهها و مکی و مدنی بودن آنها بهره می برد.
هم ایشان شناخت سورههای مکی و مدنی و فهم بهینه آیات را از نتایج بحث هدفمندی سورهها می بیند و ترتیب آیات و تدریجی بودن نزول قرآن را از مبانی بحث می خواند.
یکی از نشانه های روشن اعتقاد مراغی به هدفمندی سورههای قرآن، اعتقاد ایشان به هدفمندی قرآن و آیات و بهره گیری از روش هایی تقریباً مشابه برای رسیدن به هدف است.
وحدت موضوعی سورهها در «تفسیر تسنیم»(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
یکی از امتیازات تفسیرتسنیم، توجه ویژه به هدفمندی سورهها و اختصاص فصلی با عنوان «تناسب آیات» در خلال مباحث تفسیری است. آیت الله جوادی آملی با نگاهی ژرف، نظریه وحدت موضوعی سورهها را دنبال کرده و نکات ارزشمندی در حوزههای مختلف، از جمله پیشفرضها، مبانی، اصول و ضوابط نظریه افزوده است.
در این نوشتار دیدگاههای مفسر گرانقدر تفسیر تسنیم در سه زمینه پیشفرضهای نظریه وحدت موضوعی سورهها، اصول تبیین نظریه وحدت موضوعی و روش کشف موضوع اصلی هر سوره بررسی میگردد.
جایگاه اسباب نزول در مسالک الافهام(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
شهید ثانی در مسالک الافهام به طور مستقل به علم اسباب نزول نپرداخته اما در مواردی از سبب نزولهای ذکر شده درباره آیات بهره گرفته؛ گاهی در خلال برداشت های خود به آنها توجه کرده و گاه در نقل و نقد نظرات دیگران به این اسباب اشاره می کند. در مجموع می توان گفت که شهیدثانی اسباب نزول را به عنوان ابزاری در تفسیر و برداشت از آیات پذیرفته است.
بررسی آراء منکرین و مثبتین نسخ در آیه نجوا(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
روایات متعددی از ائمه (ع) مبنی بر اهمیت شناخت نسخ و پرهیز از اظهار نظر درباره قرآن، فقه، قضاوت و... بدون شناخت آیات ناسخ و منسوخ نقل شده است. بنابراین هر اسلامپژوه، چه مفسر باشد یا فقیه و یا در منصب قضاوت نشسته و حتی متکلم اسلامی، بینیاز از آگاهی از علم نسخ نیست. از این روست که بحث درباره ناسخ و منسوخ آیات، پیشینهای به قدمت تاریخ اسلام دارد و اولین کتب مستقل در این زمینه در اوایل قرن دوم هجری تدوین شده است. (ر.ک: عتاعقی حلی، مقدمه محقق، ص 13-10؛ مولایی نیا، ص 65- 38).
موضوع نسخ، تعریف، مبانی و شرایط، امکان و وقوع و تعداد آیات منسوخ از جمله مباحثی است که مورد اختلاف نظر علمای اسلامی قرار گرفته است. در این مقاله بر آنیم که پس از گذری کوتاه بر تعریف و نظرات علمای اسلام در مسئله نسخ، به بیان و بررسی نظرات و دلایل مخالفین و موافقین نسخ در مشهورترین آیهای که ادعای نسخ درباره آن شده (آیه نجوا) بپردازیم. همچنین در این مجال اندک سعی شده نظر آیت الله خویی درباره نسخ آیه نجوا مورد بررسی قرار گیرد.
ارزیابی و نقد نظری اعجاز عددی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فراگیر شدن رایانه ها و برنامه های نرم افزاری، در پژوهشها و مطالعات دینی نیز، تحول بزرگی پدید آورد. برای اولین بار، این استاد عبدالرزاق نوفل (ت 1984) بود که واژه«اعجاز» را در زمینه تناسب اعداد در قرآن به کار برد و در کتاب الاسلام دین و دنیا چنین آورد که دو واژه دین و دنیا در قرآن به تعداد برابر به کار رفته اند؛ اما پر سر و صداترین پژوهشها را دکتر محمدرشاد خلیفه، شیمیدان مصری مقیم آمریکا (ت 1990) انجام داد و با استفاده از رایانه، مدت 4 سال به پژوهش درباره کلمات قرآن پرداخت. بر این نظریه، در هر دو قسم صغروی و کبروی، اشکالات بسیاری وارد است؛ اشکالاتی که مختص عدد خاصی مانند عدد 19 نیست و مربوط به همه اعداد است؛ زیرا هر فرد یا گروهی، بسته به علاقه خود می تواند عددی مثل 5 و 6و 7 و 12 و... را معیار قرار دهد و به نتایجی دست یابد؛ بنابراین اطلاق اعجاز برای این نظریه، صحیح به نظر نمی رسد و تنها می توان آن را شگفتی در تناسب اعداد نامید. باید افزود که انتظار اعجاز عددی از قرآن، توقعی نابجاست و نمی توان پذیرفت که خدای متعال با بندگان خود از طریقی عوام فریبانه سخن گفته باشد. اعجاز قرآن در نگاه نخست و برای اعراب جاهلی صدر اسلام و مردمان هنرجوی دورانهای بعد، در زیبایی های شگفت آور ظاهری و تاثیرگذار آن، اعم از بلاغت و هماهنگی های صوتی و عددی و... است؛ و در نگاه عمیق و موشکافانه، معارف و دانشهای والای الهی آن.
تحلیلی بر کیفیت چینش آیات و سوره ها در قرآن
حوزه های تخصصی:
نوشتار حاضر برای شناخت چگونگی چینش اجزاء ساختار ظاهری قرآن یعنی کلمات،جُمَل،آیات و سوره ها شکل گرفته است؛تا با بررسی دقیق نقلی و عقلی به حقیقت این چینش دست یابد چرا که این مساله به عنوان بستر بعضی از مباحث علوم قرآنی هم چون«تناسب آیات و سُوَر»و«تحریف ناپذیری قرآن»مطرح است. در گام اول،معناشناسی«آیه»و«سوره»به عنوان اجزای اصلی ساختار ظاهری قرآن مطرح گردیده است و سپس به مساله«نزول تدریجی قرآن»پرداخته شد که در حقیقت زیر بنای نوشتار ماست چرا که نزول تدریجی قرآن است که لازم می نماید شخص یا اشخاص به سامان بندی ساختمان ظاهری قرآن بپردازند.و در ادامه به طور مجزا به بررسی چینش جملات،آیات و سوره ها در قرآن کریم پرداختیم. پس از بررسی های انجام شده حاصل گردید که چینش همه اجزای قرآن اعم از کلمات جُمَل و آیات و سُوَر به طور کامل با توقیفی از جانب خداوند صورت گرفته و هیچ گونه دخالت بشری در چینش وجود نداشته است. کلید واژه ها:ساختار ظاهری قرآن،آیه،سوره،نزول تدریجی،چینش آیات و سوره ها،توقیفیت،اجتهادی.
پژوهشی در باب ناسخ و منسوخ
منبع:
سفینه ۱۳۸۸ شماره ۲۳