منطق، فلسفه و کلام اسلامی

نمایش ۱٬۴۸۱ تا ۱٬۵۰۰ مورد از کل ۱۷٬۸۸۲ مورد.

۱۴۸۱.

پیام مسیح

نویسنده: محمد سلطانی

منبع: بشارت ۱۳۸۶ شماره ۵۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی

تعداد بازدید : ۴۰۲۶

۱۴۸۲.

تاثیر منطق در علم اصول 2

منبع: حوزه بهمن ۱۳۶۳ شماره ۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۶

۱۴۸۳.

اصول تربیت از دیدگاه امام على(ع)

نویسنده: شهاب الدین مشایخی

منبع: حوزه و دانشگاه ۱۳۸۰ شماره ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۳۲

اساسا در منابع تربیت دینى نباید اولویت را به پیگیرى شیوه‏هاى جزیى داد، بلکه نیل به اصول و قواعد جامع که دربرگیرنده چارچوب تربیتى از منظر دین است، یگانه انتظار صحیح و مناسبى است که در مواجهه با این منابع باید مدّنظر قرار گیرد. سلوک و گفتار امام على(ع) به عنوان نمونه‏اى غنى از منابع مزبور با این رویکرد مورد توجه قرار گرفته است. برخى از این اصول عبارتند از: آخرت‏گرایى ـ دنیاگریزى، عمل‏گرایى ـ آرزوگریزى، امیدوارى ـ یأس‏گریزى، پایدارى ـ پرهیز از رفاه‏زدگى، تعقل‏ورزى ـ غفلت‏زدایى، تواضع‏گرایى ـ تکبرگریزى.

۱۴۸۴.

اقسام جوهر از نظر صدرالمتالهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا مصطفوی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان زمستان ۱۳۸۶ شماره ۵۱

کلید واژه ها: نفس عقل صورت مثال جسم ماده جوهر عرض وهم عوالم سه گانه هیولا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۴ تعداد دانلود : ۱۲۱۴

صدرالمتالهین درباره مسائل جوهر و عرض همانند بسیاری از مسائل فلسفه اسلامی دارای نظرات خاصی است، اما در بسیاری از نوشته های خود بر اساس نظرات عام فلسفی بحث می کند و محقق را پیرامون نظر نهایی خود به اشتباه می افکند. این مقاله در صدد است تا بیان کند که در بحث اقسام جواهر نظر صدرا آن است که جوهر، جنس الاجناس نبوده، اقسام جوهر نیز هیچ کدام از قبیل ماهیات نیستند، بلکه اختلاف آنها به وجود و نحوه وجود آنها باز می گردد. ماهیات اموری هستند فارغ از آنکه جسم یا عقل یا برزخ میان آنها باشند. نفس انسانی نیز به واسطه سعه وجودی خود می تواند از عالمی به عالم دیگر قدم گذارد و با حرکت جوهری و اشتداد مرتبه وجودی خود، با محسوس و متخیل و معقول متحد شود. بنابراین، نفس نیز از سنخ ماهیات نیست. صورت جوهری نیز که عین فعلیت و هویت اشیاء است، از سنخ وجود است. هیولا تنها جوهری است که به روشنی مشخص نیست که صدرالمتالهین آن را از سنخ ماهیات می داند یا خیر. همچنین این مقاله به نظر ملاصدرا پیرامون تعریف جوهر و عرض، اقسام جوهر و میزان در تشخیص جوهر از عرض می پردازد.

۱۴۸۵.

تبیین و بررسی دیدگاه علّامه طباطبائی دربارة عالم ذر در تفسیر آیة میثاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد فاکر میبدی باقر ریاحی مهر علی اصغر حدیدی

منبع: معرفت کلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: ملکوت عالم ذر علامه طباطبائی آیة میثاق پیمان ربوبیت خدا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۹۰

یکی از دشوارترین آیاتی که در تفسیر آن میان مفسران اختلاف پدید آمده است، آیة میثاق یا ذر است، با توجه به نقاط قوت و جامعیتی که تفسیر المیزان داراست، نظر علّامه طباطبائی در تفسیر این آیه مهم می نماید. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و بررسی کلام علّامه می پردازد. ایشان وجود عالم ذر را بر طبق ظواهر برخی روایات نمی پذیرد و معتقد است پیمان به ربوبیت خدا از انسان ها در عالم ملکوت و به صورتی که انسان ها هیچ گونه تشخصی نداشتند، گرفته شده است. گذشته از نقاط قوت تفسیر ایشان دربارة آیه میثاق، از موارد ضعف نیز نمی توان چشم پوشی کرد.

۱۴۸۶.

حق مطلق و نفی حد و برهان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: احمد بهشتی

منبع: کلام اسلامی ۱۳۷۸ شماره ۳۰

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی

تعداد بازدید : ۴۰۲۳

۱۴۸۷.

تأثیر دعا در نظام آفرینش از منظر سه فیلسوف (ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی محمد ساجدی فاطمه زارع

منبع: اندیشه دینی دوره چهاردهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۵۳

کلید واژه ها: قضا و قدر علامه طباطبایی دعا ابن سینا ملاصدرا علم الاهی اراده ی الاهی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۶۶

دعا و نیایش وسیله ی اظهار عجز و نیاز بنده به خالق و زیباترین جلوه ی سرسپردگی و عبودیت در آستان قدس ربوبی است. ابعاد معنوی دعا متفکران را از تحلیل و بررسی های نظری بی نیاز نساخته است؛ بلکه در خصوص رابطه ی آن با قضا و قدر الاهی، نظام علی و معلولی، علم و اراده ی خدا و این که آیا تأثیر دعا سبب انفعال در ذات خدا می گردد یا نه، فیلسوفان اسلامی را به تأمل فراخوانده است. در این جستار، از نگاه سه فیلسوف نام برده در عنوان مقاله، به نکات ذیل دست یافتیم: اولاً دعا خود بخشی از قضا و قدر الاهی در نظام اسباب و مسببات بوده، به منزله ی وسائط و اسبابی است که سبب وصول داعی به مقصد می گردد. ثانیاً فعل انسان با همه ی ویژگی هایش، ازجمله اختیاری بودنش، معلوم و مراد حق تعالی بوده، نقش آفرینی عوامل معنوی در تعیین سرنوشت بشر در همین راستا ارزیابی می گردد. ثالثاً لازمه ی پذیرش دعای بنده انفعال در ذات و علم معبود نیست؛ زیرا به اعتقاد ابن سینا، مؤثر حقیقی در امر دعا، اعم از حال تضرع و نیاز بنده و نیز آثار آن، تنها همان مبدأ نخستین است. دعا معلول ذات حق تعالی است و عالی از دانی منفعل نمی شود؛ اما به اعتقاد ملاصدرا، این نفوس سماوی هستند که از احوال زمینیان تأثیر پذیرفته و دچار انفعال می گردند، نه ذات یا اراده ی حق تعالی. سرانجام، به اعتقاد علامه طباطبایی، علم خدای تعالی به موجودات و رویدادهای جهان، مطابق وجود نفس الامری آن هاست و علم خداوند علم فعلی است که منشأ صدور موجودات است. از آن جا که علم خداوند با ذات او یکی است، دعا مستلزم انفعال در ذات و علم حق تعالی نیست.

۱۴۸۸.

تعریف و موضوع مابعدالطبیعه از دیدگاه ابن سینا: بررسی تأثیر رساله اغراض مابعدالطبیعه فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لیلا کیان خواه رضا اکبریان محمد سعیدی مهر

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۴۷

کلید واژه ها: فارابی ابن سینا تعریف مابعدالطبیعه موضوع مابعدالطبیعه موجود بما هو موجود اغراض مابعدالطبیعه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۰۱

در طول تاریخ فلسفه، ابن سینا نخستین فیلسوفی است که بحث از موضوع و تعریف علم مابعدالطبیعه را به عنوان یک مسئله مهم متافیزیکی مطرح کرده و آن را مطلع الهیات شفاء قرار داده است. دیدگاه ابن سینا در باب موضوع و تعریف مابعدالطبیعه بسیار متأثر از اثر ماندگار حکیم ابونصر فارابی با عنوان رساله اغراض مابعدالطبیعه است. تأمل در عبارات فارابی در این رساله، نشان دهنده میزان تأثیر دیدگاه فارابی در مورد مابعدالطبیعه، بر اندیشه ابن سینا است؛ تا حدی که می توان گفت که ساختار کلی نظام مابعدالطبیعی ابن سینا بر اساس مفاد این رساله شکل گرفته است و همان گونه که خود ابن سینا در زندگی نامه اش بدان معترف است، در مابعدالطبیعه، مدیون این اثر فارابی است. البته به رغم وجود شباهت های فراوان این دو اثر، تمایزات مهمی نیز بین آن ها مشاهده می شود که نشان دهنده ابتکارات و نوآوری های ابن سینا در بحث موضوع و تعریف مابعدالطبیعه نسبت به مباحث فارابی در رساله اغراض است.

۱۴۸۹.

سیاست و حکومت در سیره امام سجاد(ع)

نویسنده: سید احمد خاتمى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۷ شماره ۱۹۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۶

۱۴۹۰.

آیات ولایت و خلافت

نویسنده: جعفر سبحانی

منبع: ماهنامه مکتب اسلام ۱۳۷۸ شماره ۱۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۱۴

۱۴۹۱.

مهدویت و مدینه فاضله

منبع: حوزه سال ۱۳۷۴ شماره ۷۰ و ۷۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت

تعداد بازدید : ۴۰۱۱

۱۴۹۲.

تصرف در طبیعت فلسفه دین (54)

نویسنده: احمد بهشتی

منبع: ماهنامه مکتب اسلام ۱۳۸۰ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی نبی کیست، وحی چیست

تعداد بازدید : ۴۰۱۰

۱۴۹۳.

مکتب تفکیک، مبانی و پیشه

نویسنده: ماجد الغرباوی

منبع: کیهان اندیشه ۱۳۷۴ شماره ۶۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی

تعداد بازدید : ۴۰۱۰

۱۴۹۴.

امام حسین(علیه السلام) مـیـــزان حـــق و بـاطــل

نویسنده: عبدالله جوادی آملی

منبع: مجله الکترونیکی اسراء ۱۳۸۹ شماره ۱۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۰۱

۱۴۹۵.

امامیه

نویسنده: علی ربانی گلپایگانی

منبع: کیهان اندیشه ۱۳۷۳ شماره ۵۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام فرق و مذاهب تسنن

تعداد بازدید : ۳۹۹۹

۱۴۹۶.

تجربه گرایی دینی و قرائت پذیری

نویسنده: محمدتقی فعالی

منبع: کتاب نقد ۱۳۸۱ شماره ۲۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۹۸

۱۴۹۷.

نقش عقل فعال در حیات انسان از منظر ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فروغ السادات رحیم پور فاطمه زارع

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۴۵

کلید واژه ها: ابن سینا حدوث نفس ناطقه عقل فعال بقاء قوه عاقله

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۰۹

عقل فعال، موجودی برتر از عالم طبیعت، عاری از ماده و احکام آن، قائم به نفس، غیر ذی وضع، و فعلیت صرف است. این عقل، حلقه ارتباط بین مجردات و مادیات و مبدأ صدور کثرات جهان مادی است و در کنار تمام افعال مرتبط با تدبیر عالم ماده، نقش برجسته ای در ارتباط با انسان یافته است. از منظر شیخ الرئیس در تمام مراحل حیات آدمی نقش بی واسطه و باواسطه عقل فعال مشهود است. در ناحیه حدوث انسان عقل فعال با عهده دار شدن نقش باواسطه در ایجاد مزاج و نقش بی واسطه در افاضه نفس به مزاج مستعد، خودنمایی می کند. همچنین در استکمال قوای نفس به ویژه قوه عاقله و به فعلیت رساندن عقل نظری و عملی دخالت تام دارد. عقل فعال تنظیم کننده ارتباط نفس ناطقه با عالم غیب، در خواب و در بیداری به شمار می رود و در مسئله نبوت هم به عنوان ملک وحی جلوه گر می شود. نحوه بقای نفوس پس از مرگ به چگونگی ارتباط نفس با عقل فعال وابسته است و نفوسی که به سبب شدت اتصال به کمال علمی و عملی رسیده اند، با مرگ و مفارقت از بدن به مرحله اتصال تام می رسند و باقی به بقای عقل فعال خواهند بود، اما نفوس ناقص که فاقد معقولات بالفعل اند، ارتباطی با عقل فعال ندارند، بلکه با تعلق به نفوس فلکی به مراحلی از کمال دست خواهند یافت.

۱۴۹۸.

علم الهی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی

نویسنده: محمدعلی اژه ای فاطمه ترابی زیارتگاه

منبع: پژوهش های اسلامی سال اول بهار ۱۳۸۷ شماره ۲

کلید واژه ها: علم ادراک علم الهی جوهر عرض کیف

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی صفات و اسماء خدا

تعداد بازدید : ۳۹۹۶ تعداد دانلود : ۱۵۴۸

«یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم و لا یحیطون بشیءٍ من علمه الا بما شاء»( س 2، آیه 255) [ می داند آنچه را میان دستهای ایشان و آنچه پشت سر ایشان است و احاطه نمی کنند به چیزی از دانش او، مگر به آنچه او خواهد . در این مقاله نظر خواجه نصیر الدین طوسی در مورد علم الهی و نقد او را از دیدگاه مشاء مورد بحث قرار خواهیم داد و نشان خواهیم داد روش او در این زمینه بر نظر حکمای مشاء برتری دارد . ابن سینا عقیده دارد که علم خداوند به اشیا به ارتسام صور آنها در ذات حق تحقق می پذیرد؛ یعنی بر وجه کلی این صورتها در ذات حق حاصل می شود. خواجه نصیر پس از رد نظریه ابن سینا، نظریه خود را بیان می کند. او معتقد است علم باری تعالی به اشیا به اضافه اشراقیه است؛ یعنی وجود مجردات و وجود علمی مادیات که در مجردات حاصل می شوند، مناط عالمیت حق تعالی هستند.مقاله با بیان ارجحیت نظر صدرالمتا لهین پایان می پذیرید .

۱۴۹۹.

کارکردهای معرفتی قلب از دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حوراء حسینی شعبان نصرتی علیرضا قایمی نیا

منبع: ذهن پاییز ۱۳۹۵ شماره ۶۷

کلید واژه ها: علامه طباطبایی قلب المیزان کارکردهای معرفت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۹۴ تعداد دانلود : ۱۰۱۵

قلب به عنوان یکی از محوری ترین کلمات در قرآن کریم برای معرفت و رسیدن به ایمان معرفی شده است. علامه طباطبایی قلب در قرآن را در جهت جسمی آن و به معنای قلب صنوبری که در درون سینه می تپد، در نظر نگرفته است، بلکه به اعتقاد وی قلب در قرآن همان نفس یا روح انسان است. علامه طباطبایی معتقد است، قرآن قلب را در معناهایی مانند عقل، نفس و روح بیان کرده است و عباراتی مانند فؤاد، صدر و نفس در قرآن به معنای قلب استفاده شده اند. تفاوت در تعابیر قرآنی به اعتقاد علامه هرگز به معنای تفاوت هستی شناختی نیست. با این بیان قلب دارای جایگاه ها و کارکردهای متفاوتی می باشد. پژوهش حاضر در صدد بیان نظریات تفسیری علامه طباطبایی درباره کارکردهای معرفتی قلب است. برای این منظور ابتدا معنای قلب ازنگاه لغویون مورد واکاوی قرار گرفته است؛ سپس کارکردهای معرفتی که عبارت اند از عقل، سمع، علم، وحی، ذکر، فقه، از تفسیر المیزان استخراج شده و ارتباط قلب با هر کدام جداگانه مورد تحلیل قرار گرفته است. هر کدام از این کارکردها ضمن فرایندی به افزایش ادراک قلب منجر می شوند که فرایندها در این نوشتار بیان شده است.

۱۵۰۰.

نخستین امام از دیدگاه آخرین پیامبر صلى الله علیه و آله وسلم

نویسنده: غلامرضا گلی زواره قمشه ای

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۹ شماره ۲۲۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۹۲

درخت حوزه‌های تخصصی