درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مطالعه آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی در ایران انجام گرفته است. امروزه اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان برای گسترش سواد رسانه ای و اطلاعاتی تلاش درخورتوجهی چه در حوزه سیاست گذاری و چه در حوزه برنامه ریزی و اجرا انجام داده اند. در ایران نیز طی دهه گذشته به ضرورت این مسئله در حد مباحث نظری توجه شده است و اقدامات عملی در حیطه سیاست گذاری و قانون گذاری و حتی اجرا مغفول مانده است؛ ازاین رو در این پژوهش تلاش شد با رویکرد کیفی، اقدامات و فعالیت های آموزش سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی در ایران از دیدگاه 30 نفر از خبرگان و متخصصان با بهره گیری از روش نمونه گیری غیر احتمالی از نوع هدفمند مورد شناسایی قرار گیرد. ابزار اندازه گیری، مصاحبه نیمه عمیق و متون مرتبط با موضوع تحقیق بوده است. همچنین از نرم افزار nvivo برای شناسایی کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتایج نشان داد، گفتمان های حاکم در سواد رسانه ای و اطلاعاتی در ایران شامل گفتمان حکومتی، گفتمان آموزش های رسمی (آموزش و پرورش و آموزش عالی)، گفتمان آموزش های غیررسمی (انجمن سواد رسانه ای ایران و مؤسسه های مردم نهاد) است.

جمهوری اسلامی ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه ای، از دیرباز به عنوان دو رقیب اصلی در خاورمیانه شناخته شده اند. در طی سال-های اخیر روابط ایران و ترکیه همواره آمیخته ای از تعامل و رقابت بوده است. در این میان، یکی از مسائلی که در سال های اخیر به نحوی نمایانگر بُعد رقابتی میان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه بود، عراق و تحولات سیاسی در این کشور است. در جریان تحولات سیاسی عراق، جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در بسیاری از موارد رفتار متناقضی را در قبال تحولات سیاسی این کشور در پیش گرفتند. از همین رو، هدف این نوشتار حاضر، تبیین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در قبال کشور عراق و تحولات سیاسی این کشور در دوران پسا صدام می-باشد. در این راستا، نویسنده با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با رویکردی مقایسه ای، به دنبال پاسخ گویی به این پرسش اساسی بوده است که جمهوری اسلامی ایران و ترکیه چه رویکردی را در قبال تحولات سیاسی عراق اتخاذ کرده اند؟ فرصیه ای که در پاسخ به این پرسش مطرح می شود این است که ترکیه سعی کرده است تا با حمایت از گروه های عرب سنی و کرد، موازنه را به نفع خویش تغییر دهد. جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش کرده است تا با حمایت از گروه های شیعی و کرد، موازنه را به نفع خویش حفظ کند.

پیش شرط اثرگذاری پیام های رسانه ای، داشتن اعتماد مخاطب است. در این مقاله به دنبال دستیابی به اسلوب های اختصاصی جلب اعتماد مخاطبان در شبکه بی بی سی فارسی است و برای این کار اصلی ترین بخش خبری این شبکه یعنی خبر 60 دقیقه را مورد مطالعه قرار می دهد. این پژوهش از نظریۀ اعتبار منبع، جنگ نرم، نظریه استفاده و رضامندی و اَنگ زنی استفاده کرده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی با راهبرد استقرایی دو ماه از خبر 60 دقیقه را به طور کامل مورد مطالعه قرار داده است. در پایان با طبقه بندی کدهای به دست آمده 78 مفهوم احصا شد که در 20 مقوله انسجام یافتند و این مقوله ها مبنای تحلیل قرار گرفت. اسلوب های اختصاصی این شبکه برای جلب اعتماد مخاطبان عبارت است از: فرا اطلاعات، اعتباربخشی، واقع نمایی مکان رویداد، حضور در مکان های خبرساز، درگیر کردن مخاطب، ارتقای واقعی کردن اهمیت رویداد، توجه به تازگی رویداد، جامع نگری، مخاطب محوری، پیوند خبر و زندگی روزمره مخاطب، بی واسطگی، نزدیکی به مخاطب، مشارکت دادن مخاطب در تولید خبر، مرجعیت خبرنگاران، بکارگیری فیلم های تولیدی گروه های دخیل در خبر، بکارگیری شاهدان عینی، بیان چراها، رجوع به متخصصان خبره، مستند کردن گفته ها، استفاده از نقل قول و مکتوبات. یکی از خصوصیات اصلی برنامه خبری 60 دقیقه، نشان دادن ملموس معیارهای جلب اعتماد به مخاطب است و این خود نشان دهندۀ این موضوع است که این برنامه به خوبی اهمیت خبر تلویزیونی را که اساس آن بر تصویر است، درک کرده و می کوشد به انحای گوناگون هر رویدادی را به طور ضمنی و مستقیم به نمایش بگذارد.

دومین اجلاس جهانی«تلویزیون برای کودکان»، از نهم تا سیزدهم مارس 1998 در لندن، بیش از 1300 گوینده رادیو تلویزیونی، تهیه کننده، نویسنده، سیاستگذار، تنظیم کننده، معلم، پژوهشگر و مصرف کنندگان مختلفی را از 74 کشور جهان به خود جلب کرد، که ریاست این اجلاس به عهده آناهوم، مدیر برنامه های کودکان تلویزیون بی‌بی‌سی،بود.

مقاله با این مقدمه که در آینده ای نه چندان دور، تحولات سخت افزاری ارتباطات و توسعه ابزارهای نوین ارتباطی، بشریت را وارد دوره جدیدی از مواجهه ادیان با یکدیگر خواهد نمود، بر این نکته تأکید نموده که در آن شرایط، وابستگان به هر یک از سه دین ابراهیمی فرصت خواهند یافت که بدون واسطه به شناخت بیشتر کتب مقدس یکدیگر بپردازند. متعاقباً این سؤال را مطرح کرده که گزاره های هنجاری مربوط به پیامبران در سه کتاب مقدس چیست و از این نظر، چه مشابهت ها و تفاوت هایی در آن ها وجود دارد؟ سپس به تعریف مفهومی «پیامبر» و «هنجار» پرداخته و دلایلی را مطرح کرده تا نشان دهد احتمالاً «هنجار» در کتب مقدس، تفاوت هایی با هنجار در ادبیات جامعه شناسی دارد. سپس برای دستیابی به پاسخ سؤالات مقاله، به یک روش تحقیق تلفیقی در تحلیل محتوا روی آورده و با کمک نرم افزار، گزاره های هنجاری موجود در آیات تورات، انجیل و قرآن را استخراج و موضوع را در هفت دسته به شرح زیر در هر سه کتاب دنبال و مشابهت ها و تفاوت ها را تبیین کرده است؛ 1- بایدها و نبایدها در رابطه ما و پیامبران به طور عام، 2- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت ابراهیم (7)، 3- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت موسی (7)، 4- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت عیسی (7)، 5- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت محمد (6)، 6- بایدها و نبایدها در رابطه ما و سایر پیامبران و 7- بایدها و نبایدها در نگرش ما به معجزات پیامبران. در انتها با کمک محاسبه ضریب همبستگی فی، تقارن مضامین هفتگانه را استخراج و مدل های حاصل از آن را ارائه کرده است.

کتاب تاریخ 2 دوره ی دوم متوسطه، قرائتی از تاریخ ایران در دوره ی مغولان و ایلخانان به دست می دهد که بیش از اینکه ناظر بر یک بازنمایی هویت محور و مبتنی بر یک بازخوانی مسئله محور باشد و پیوندی میان آن تجربه های تاریخی با برخی مسائل روزگار کنونی برقرار کند، صرفاً با رویکردی توصیفی و البته فشرده به رشته ی تحریر درآمده است. آن چه مشخص است اینکه دوره ی حکومت مغولان در ایران، از منظر تداوم انگاره ی هویت و فرهنگ ایرانی و نحوه ی گذار تدریجی ایران از این دوره، در زمره ی یکی از مهم ترین دوره های تاریخ ایران به شمار می رود. تأکید بر این اهمیت از برخی منظرهای هویتی- فرهنگی البته در حیطه ی نهاد آموزش و پرورش است؛ نهادی که مهم ترین و مقتدرترین نهاد در فرهنگ سازی و تقویت بن مایه های هویتی در جامعه محسوب می شود. در این پژوهش که با روش تحلیل محتوا انجام خواهد گرفت، تلاش می شود تا با تاکید بر مسئله ی هویت و پیوند آن با نهاد آموزش، نقدی بر محتوای کتاب درسی تاریخ 2 دوره ی دوم متوسطه از منظر بازنمایی و بازخوانی تاریخ ایران دوره ی ایلخانان مغول برود. فرضیه اصلی این پژوهش این است که محتوای توصیفی این کتاب در آن چه که به تاریخ مغولان مربوط می شود، نمی تواند بازنمایاننده ی مهم ترین مسائل هویتی- فرهنگی این دوره ی تاریخی باشد.

هدف از این تحقیق، تدوین الگوی صورت بندی ارتباطات دینی در اندیشه دفاعی امام خمینی( ; ) است. روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیل مضمون است که با استفاده از روش تنظیم شبکه مضمونی اَتراید و استرلینگ انجام شده است. جامعه آماری در این تحقیق، کلیه سخنرانی ها و آثار مکتوب امام است که قبل و پس از انقلاب از سال 1342 تا 1368 در مجموعه صحیفه نور و صحیفه امام منتشر شده اند. نتایج تحقیق نشان داد در اندیشه دفاعی امام، محور اصلی دفاع از جامعه اسلامی نه تنها سازمان های رسمی مانند ارتش و سپاه پاسداران، بلکه آحاد مردم انقلابی هستند که ارتباطات دینی و استفاده از رسانه ها، آن ها را در برابر تهاجم نظامی و غیرنظامی مانند تهاجم فرهنگی و جنگ نرم، به قوایی مستحکم و شکست ناپذیر تبدیل می کند. یکی از مضامین فراگیر در الگوی ارتباطی امام، هستی شناسی است. در مضمون فراگیر ارتباطات دینی که برخاسته از همان هستی شناسی توحیدی است، ایشان به عدل الهی اعتقاد دارند و بر رعایت آزادی انتقاد و آزادی مطبوعات توصیه و تأکید دارند و در عین باور به تحمل انتقاد، انتقام جویی در لفافه انتقاد را منع می کنند. هرچند مضمون فراگیر ارتباطات دینی در اندیشه دفاعی امام جایگاه مهمی دارد اما در کنار رکن چهارم جامعه (رسانه ها) و سه رکن مهم قوای مجریه، مقننه و قضاییه، باید نهادهای مدنی حاصل از نهادسازی را که برخاسته از نیازهای دفاعی جامعه هستند، مکمل رکن چهارم در اندیشه دفاعی امام دانست.

شکست طرح های پیشین برای سازش بین دو طرف صهیونیستی- فلسطینی، سران رژیم-صهیونیستی و آمریکا را بر آن داشت تا طرحی نو برای تحقق اهداف پیشین ارائه کنند که امروزه از آن به «معامله قرن» یاد می شود. لذا پرسش اصلی مقاله پیش رو عبارت است از: «چه زمینه هایی موجب طرح چنین معامله ای شده است؟» واکاوی ماهیت طرح یاد شده و رفتار سیاسی طرّاحان و بازیگران آن در چارچوب ابعاد 5 گانه مکتب کپنهاگ و به روش توصیفی- تحلیلی، نگارندگان را به این نتیجه رساند که طرح مزبور، با توجه به زمینه هایی چون تأمین امنیت رژیم صهیونیستی، وجود نزاع سیاسی بین گروه های فلسطینی، تحولات قدرت در عربستان سعودی، کند شدن روند بیداری اسلامی، گسترش مقبولیت منطقه ای ایران به دنبال پیروزی های محور مقاومت، توسعه روابط آشکار و پنهان عربی- صهیونیستی، افزایش بحران اقتصادی در غرب آسیا و اهمیت انرژی در معادلات قدرت، در کنار جایگاه محوری مسجدالاقصی، صحرای سینا و کرانه باختری از منظر فرهنگی و ژئوپلیتیک، ارائه شده است.

رسانه ها می توانند با تشویق جامعه به علم آموزی و بهبود جایگاه آن در جامعه، مسیر توسعه را هموارتر کنند. تلویزیون، یکی از مهم ترین منابع در دسترس مخاطبان برای آگاهی از اخبار علم و فناوری است و نقش مهمی در این فرایند دارد. یکی از راه ایفای این نقش مهم، استفاده از برجسته سازی علم و فناوری در اخبار است. روش انجام این پژوهش تحلیل محتوای کمی و جامعه آماری آن، همه بخش خبری پخش شده در نیمه دوم سال 1395 است. با استفاده از روش نمونه گیری نظام مند، 60 روز از اخبار بخش خبری ساعت 20 شبکه چهار سیما بررسی شد. نتایج پژوهش، نشان داد بیشترین فراوانی را در حوزه علم، دانشگاه و پژوهش، کمترین فراوانی را علوم تغذیه، داشته اند. در حوزه فناوری نیز بیشترین فراوانی را فناوری اطلاعات و فرش و نساجی کمترین فراوانی را در اخبار داشته اند. در ارائه این اخبار، بیشتر از قالب خبری صدای گوینده روی تصویر استفاده شده است. این اخبار بیشتر از نوع سخت خبر بودند. در این بخش خبری، اخبار داخلی بیشتر از اخبار خارجی ارائه شده و عمدتاً دارای ارزش خبری تازگی و در برگیری بودند. در میان منابع و کُنشگران حوزه علم، اعضای دولت بیش از سایرین برجسته شده و شرکت دانش بنیان و عموم مردم، کمتر مورد توجه بوده اند. حدود 75 درصداز اخبار علم و فناوری در نیمه ابتدایی اولویت این بخش خبری قرار داشت.

در این مقاله تلاش شده تا وضعیت فرهنگ کار در سازمان های ایرانی اعم از دولتی و خصوصی مطالعه شود. برای فهم این وضعیت، شاغلین ایرانی خارج از کشوری مورد مطالعه قرار گرفته اند که تجربه کار در ایران و غیر از ایران را به طور همزمان داشته اند. مطالعه فرهنگ کار در سه سطح فردی, سازمانی و کلان صورت گرفته و این مصاحبه ها با کمک تلفن های اینترنتی و شبکه های ارتباطی به انجام رسیده است. در میان موانع موجود در برابر شکل گیری فرهنگ سازنده کار، بی عدالتی, خودگرایی, نبود بیمه های حمایت گر، نبود چشم انداز و آینده روشن کار, زمینه های فرهنگی و اجتماعی مانع از کار، نبود مشوق های علمی پیش برنده, نظم اجتماعی و نظم مستقر در سازمان ها از مواردی است که در نگاه ایشان وجود داشته است. برخلاف دیدگاه هایی که متاثر از مطالعات شرق شناسانه اجزایی را در تاریخ دراز مدت و ذات فرهنگ ایرانی به عنوان عوامل بازدارنده در مسیر شکل گیری فرهنگ سازنده کار بیان می دارند, مطالعه حاضر نشان می دهد که مجموعه ای از عوامل اجتماعی و ساختاری سازنده موقعیت هایی است که باعث می شود همان کنشگران غیر فعال در ساختار ایران به کنشگران موثر در ساختار خارج از ایران تبدیل شوند.

هدف پژوهش حاضرارائه الگوی مطلوب مدیریت اطلاعات فرهنگی جهت یکپارچه سازی اطلاعات فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. این پژوهش از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر نوع داده ها، تلفیقی (کمی و کیفی) و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه صاحب نظران حوزه مدیریت فرهنگی و مدیریت اطلاعات بویژه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند که تعداد 30 نفر از آن ها بصورت هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. ابعاد و مولفه های اولیه مدیریت اطلاعات فرهنگیبراساس مطالعات کتابخانه ای و مبانی نظری (نظریه ها، روشها و مدل ها) و مطالعه پیشینه تحقیق در ایران و جهان در 4 بعد و 23 مؤلفه (6 مولفه شناسایی، 5 مولفه مستندسازی، 6 مولفه سازماندهی و ذخیره، و 6 مولفه اشاعه و کاربرد) استخراج شد و برای تایید در اختیار پاسخگویان قرار گرفت. بخش پایانی پرسشنامه با 17 گویه به بررسی مهمترین موانع مدیریت اطلاعات فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می پردازد. روایی پرسشنامه تحقیق با استفاده از روش روایی محتوا و با نظر اساتید راهنما و مشاور و چند صاحبنظر صاحب تألیف در حوزه مدیریت اطلاعات و مدیریت فرهنگی پس از اعمال اصلاحات محدود مورد تأیید قرار گرفت. برای سنجش پایایی ابزار نیز پرسشنامه تحقیق پس از توزیع آزمایشی، از طریق آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت که ضریب 91/0 به دست آمد. به منظور تحلیل استنباطی نیز از روش های متعددی همچون تحلیل عاملی، t تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی در تمام موارد، مولفه های استخراج شده بر پایه مبانی نظری و ادبیات پژوهش را تایید کرده اند و باتوجه به بالا بودن میزان بارعاملی 23 مولفه مدیریت اطلاعات فرهنگی از 4/0، تمام این مولفه ها در مدل نهائی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که بین رتبه های موانع مدیریت اطلاعات فرهنگی تفاوت معنی داری وجود دارد. از طرف دیگر "ضعف در مدیریت محتوا" با میانگین 46/8، مهمترین مانع مدیریت اطلاعات فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از دیدگاه پاسخگویان بوده است. محقق براساس تحلیل ابعاد و مولفه های به دست آمده از مدیریت اطلاعات فرهنگی و شناسایی مهمترین موانع آن از طریق پرسشنامه محقق ساخته، الگوی مطلوب مدیریت اطلاعات فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کرده است.

بسیاری از افراد و مکاتب تصور کرده و می کنند که کار زن در تاریخ اجتماعی فرهنگی اسلام منحصر به محیط خانه و خانه داری است و احیاناً حضور در برخی شرایط و موقعیت های سیاسی مانند جنگ، مناسک حج و بیعت نیز وجود داشته است، که عرفاً اشتغالی در پی ندارد. تفحص دقیق در سیره و تاریخ نگاری های معتبر و گونه شناسی اشتغال زنان در سیره نبوی به خوبی بیان می کند که اگرچه کار طاقت فرسا و مقرون به صرفه زن در خانه برای تقویم نهاد خانواده و پویایی جامعه بسیار مهم وحساس است اما اشتغال او منحصر به این ساحت نمی شود. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با هدف شناخت گونه های شغلی زنان در عصر نبوی که در سیره ایشان هم تبلور داشته است به بررسی نهاد کار زنان در سیره نبوی می پردازد و دستاورد آن احصاء و اثبات حضور زنان در مشاغل اقتصادی، هنری، فرهنگی، کشاورزی، پزشکی و نظامی و تنوع در این حضور می باشد که طبعاً شرایط فرهنگی اجتماعی صدر اول اسلام را نیز نمایاند چرا که جامعه و عرف این اشتغال را تأیید کرده و مدیریت می کرده است. ضمناً اشتغال زنان با رویکرد اجتماعی و نه چندان اقتصادی بوده است.

پژوهش حاضر بر اساس راهبرد پژوهش کیفی نظریه داده بنیاد، الگوی سازوکارهای تسهیل گر تغییر ساختار معاونت فنی صداوسیما را طراحی کرده است. روش گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساخت یافته و روش نمونه گیری، گلوله برفی بوده است. تحلیل داده ها نیز طی، سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) صورت گرفته است. در این پژوهش با 9 نفر از مدیران و کارشناسان سازمان صداوسیما مصاحبه شده است. در خلال مصاحبه ها 450 کد اولیه، 48 کد مفهومی و 14 مقوله در 6 طبقه، اجزای مختلف الگو را تشکیل داده اند. «ظهور فضای همگرایی فناورانه» به عنوان شرط علّی و «لزوم طراحی مجدد ساختار معاونت فنی» به عنوان پدیده اصلی الگو انتخاب شده است. راهبرد، «تغییر فعالیت های معاونت فنی» و «سازوکارهای قانونی» نیز، به عنوان شرایط مداخله گر معرفی شده اند. «ایجاد تفکر رقابتی» زمینه را برای چگونگی بازتعریف فعالیت های معاونت فنی سازمان فراهم می کند. آخرین جزء الگو نیز، «طراحی سازوکارهای تسهیل گر تغییر ساختار»، از طبقه بندی مقولات به دست آمده است. بر اساس یافته های پژوهش، بسیاری از فعالیت های معاونت فنی با ویژگی ها و الزامات عصر همگرایی فناورانه همخوانی ندارد. اقداماتی نظیر شناسایی فعالیت های غیر هدف و برون سپاری آنها، به همراه جذب نیروی انسانی چندمهارتی، در چابک سازی و انعطاف پذیری ساختار ضروری است.