دین و ارتباطات

اصطلاح سبک زندگی برای اولین بار در سال 1908 توسط زیمل در علوم اجتماعی مطرح شد. این موضوع در دو سطح فردی و اجتماعی مطرح گردید و شاخصه مهمی برای تشخیص هویت فرد و جامعه محسوب شد. ورود موضوع سبک زندگی به جامعه دانشگاهی ایران آراء موافق و مخالفی را برانگیخت. برخی از نظری هپردازان مسلمان سعی در بومی سازی این مفهوم نمودند و تلاش کردند با واکاوی میراث علمی اسلامی و آثار اندیشمندان مسلمان، مفاهیم نزدیک و مرتبط با آن را بازیابند. ایشان با طرح اصطلاح سبک زندگی اسلامی به تولید متونی در این زمینه مبادرت ورزیدند. ادبیات بحث در حال نضج و شکوفایی است. مسئله مقاله حاضر آن است که مؤلف ههای سبک زندگی در آموزه های امام سجاد (ع) چیست؟ این مقاله با واکاوی آموزه های امام سجاد (ع) تلاش دارد مؤلفه های سبک زندگی را در این میراث بسیار غنی کشف نماید و به غنای ادبیات بحث، بیفزاید. برخی از این مؤلفه ها در مکتب تربیتی امام سجاد (ع) مانند: مهرورزی، عینیت بخشی به آموزه ها، ایجاد ارتباط مستمر با خدا، به عنوان رو شهایی کاربردی در انحراف زدایی و فضیل تافزایی مطرحاست. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی تحلیلی است. شیوه کار این گونه است که ابتدا متن صحیفه سجادیه و روایات امام سجاد (ع) بررسی شده، از آیات و دیگر روایات مرتبط با موضوع، به منظور کشف مؤلفه های سبک زندگی از آموزه های آن حضرت، استفاده شده است.

هدف این مقاله توصیف دین داری سرپرستان طبقه متوسط شهر تهران است. بدین منظور مطابق با چارچوب نظری بوردیو میزان دین داری به عنوان سرمایه فرهنگی در ساختار طبقه متوسط مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تصویر دقیق تر از دین داری طبقه متوسط، این طبقه در سه لایه متوسط بالا، متوسط میانی و متوسط پایین بر اساس دو شاخص هزینه خانوار و تحصیلات دسته بندی و میزان دین داری به عنوان نوعی از سرمایه فرهنگی در این لایه ها بررسی گردید. دین داری نیز در چهار بعد اعتقادی، عبادی، مناسکی و پیامدی مورد سنجش قرار گرفت. اجرای این بررسی به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام شد. بدین منظور نمونه ای به حجم 613 نفر و به روشpps جهت جمع آوری اطلاعات انتخاب شدند. نتایج بررسی نشان داد که بعد اعتقادی پاسخگویان در حد بسیار بالایی است ولی سایر ابعاد دین داری نسبت به بعد اعتقادی به صورت قابل ملاحظه ای پایین تر است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو بعد اعتقادی و پیامدی رابطه معکوس و ضعیفی با پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد دارد به صورتی که افراد لایه بالای طبقه متوسط میزان کمتری از دین داری را نسبت به دو لایه متوسط و پایین از خود نشان می دهند. همچنین بین دو متغیر تحصیلات و هزینه خانوار و بعد پیامدی و اعتقادی دین داری رابطه معکوسی وجود دارد. چارچوب نظری تحقیق نتایج نشان می دهد بعد پیامدی دین داری به عنوان نمودی از سرمایه فرهنگی امکان ایجاد تمایز در طبقه متوسط را دارا می باشد.

همواره طی دوره های گوناگون زندگی انسان، تلاش برای کسب شادکامی و آرامش بیشتر و کنکاش در جهت یافتن همبسته های آن، در اولویت های نظام بشریت قرار داشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیل کنندگی جهت گیری مذهبی اسلامی در رابطه مسئولیت پذیری چندبعدی با شادکامی دینی است. جامعه آماری متأهلین منطقه یک تهران می باشند و نمونه مورد نظر با روش نمونه گیری در دسترس و گلوله برفی در تعداد 385 نفر که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده اند، انتخاب گردیده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش رگرسیون تعدیل شده، رگرسیون چندمتغیره هم زمان و ضریب همبستگی پیرسون بوسیله نرم افزار spss انجام گردید. نتایج حاصل پژوهش بیانگر آن است که جهت گیری مذهبی اسلامی در رابطه مسئولیت پذیری و شادکامی به طور مثبت تعدیل ایجاد می کند و سبب افزایش این ارتباط می گردد. هم چنین مسئولیت پذیری چندبعدی و مؤلفه های آن (به جز مسئولیت در برابر طبیعت) به طور مثبت و معنادار پیش بینی کننده شادکامی اسلامی است. (37/0=R2، 0.05>p) جهت گیری مذهبی اسلامی و مؤلفه های آن نیز به طور مثبت و معنادار 75% واریانس شادکامی اسلامی را پیش بینی می کند. ( 76/0=R2، 0.05>p) و در نهایت تمامی مؤلفه های شادکامی اسلامی، توسط مسئولیت پذیری و جهت گیری مذهبی قابل پیش بینی است که بیشترین توان پیش بینی در رابطه با زیرمقیاس عاطفی معنوی و کمترین توان مربوط به صفات شخصیتی است.

وزارت آموزش و پرورش، به عنوان یکی از رسمی ترین سازمان های آموزشی در کشور عمل می کند. نقش این سازمان به عنوان مبدأ تحولات در جامعه پررنگ است. در دنیای رسانه ای شده امروز، این گروه به عنوان مرکز علم جامعه تحت تأثیر فعالیت های رسانه ای داخل و خارج از کشور قرار دارند. هدف این پژوهش بررسی ابعاد آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور، در راستای ارتقا سطح سواد رسانه ای و اطلاعاتی است. نتایج نشان می دهد این ابعاد شامل: 1)روش های آموزش، 2) سطوح آموزش، 3) تفکیک رسانه ها، 4) تعیین جامعه هدف، 5) محتوای آموزش، می شوند. در این پژوهش جامعه هدف، معلمان و مربیان سازمان آموزش و پرورش هستند. بر اساس یافته ها تعیین این ابعاد نقش مهمی در ارتقای سطح سواد رسانه ای و اطلاعاتی جامعه هدف دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر خبرگان حوزه سواد رسانه ای بوده و داده ها براساس مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند تا آنجایی که اشباع نظری حاصل شود. روش پژوهش نیز تحلیل تم است.

مقاله با این مقدمه که در آینده ای نه چندان دور، تحولات سخت افزاری ارتباطات و توسعه ابزارهای نوین ارتباطی، بشریت را وارد دوره جدیدی از مواجهه ادیان با یکدیگر خواهد نمود، بر این نکته تأکید نموده که در آن شرایط، وابستگان به هر یک از سه دین ابراهیمی فرصت خواهند یافت که بدون واسطه به شناخت بیشتر کتب مقدس یکدیگر بپردازند. متعاقباً این سؤال را مطرح کرده که گزاره های هنجاری مربوط به پیامبران در سه کتاب مقدس چیست و از این نظر، چه مشابهت ها و تفاوت هایی در آن ها وجود دارد؟ سپس به تعریف مفهومی «پیامبر» و «هنجار» پرداخته و دلایلی را مطرح کرده تا نشان دهد احتمالاً «هنجار» در کتب مقدس، تفاوت هایی با هنجار در ادبیات جامعه شناسی دارد. سپس برای دستیابی به پاسخ سؤالات مقاله، به یک روش تحقیق تلفیقی در تحلیل محتوا روی آورده و با کمک نرم افزار، گزاره های هنجاری موجود در آیات تورات، انجیل و قرآن را استخراج و موضوع را در هفت دسته به شرح زیر در هر سه کتاب دنبال و مشابهت ها و تفاوت ها را تبیین کرده است؛ 1- بایدها و نبایدها در رابطه ما و پیامبران به طور عام، 2- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت ابراهیم (7)، 3- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت موسی (7)، 4- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت عیسی (7)، 5- بایدها و نبایدها در رابطه ما و حضرت محمد (6)، 6- بایدها و نبایدها در رابطه ما و سایر پیامبران و 7- بایدها و نبایدها در نگرش ما به معجزات پیامبران. در انتها با کمک محاسبه ضریب همبستگی فی، تقارن مضامین هفتگانه را استخراج و مدل های حاصل از آن را ارائه کرده است.

از جمله مشکلات کنونی جوامع اسلامی یافتن بهترین راه مواجهه با اهانت های صورت گرفته به مقدسات است. برای کشف بهترین راه کارها در مواجهه با اهانت کنندگان به معصومان، یکی از روش های موجود بررسی مبانی مواجهه با اهانت در آموزه های اسلامی است. پژوهش حاضر کوشش نموده است تا با بررسی مبانی در سه حوزه مختلف، به این سؤال پاسخ دهد که مبانی دخیل در کشف بهترین راه کارهای مقابله با اهانت کدامند؟ این سه حوزه عبارتند از: 1- مبانی فقهی، حقوقی و حکومتی. 2- مبانی اخلاقی 3- مبانی فرهنگی و ارتباطی. از این جهت توجه به هر سه حوزه مطرح شده و استفاده از مبانی استخراج شده در این سه حوزه می تواند راه گشای مشکل مطرح شده در بالا باشد. از این رو مقاله حاضر با استفاده از روش متداول در پژوهش های فقهی با بررسی ادله فقهی و مراجعه به آثار فقهاء برای دست یابی به پاسخ این سؤال، مبانی زیر را برای راه کارهای مقابله با اهانت مطرح نموده است: وجوب تعظیم شعائر، پرهیز از اشاعه اهانت، حفظ وحدت، اصل هدایت، عدم اغراء به جهل، رعایت عدالت، رأفت حکومت اسلامی، حرمت وهن دین، اصل مقابله با فتنه و پرهیز از تقدس زدایی و جلوگیری از واژگونی ارزشی. این مبانی، زیربنای راه کارهای مختلف مواجهه با اهانت قرار می گیرد. توجه به این مبانی می تواند علاوه بر جلوگیری از گسترش اهانت به معصومان زمینه انتخاب بهترین راه کار مقابله با اهانت کنندگان را در شرایط مختلف فراهم آورد. از این رو مبانی فقهی، اخلاقی و ارتباطاتی مواجهه با اهانت به معصومان می تواند زمینه ساز یافتن بهترین راه کارهای برآمده از آموزه های دینی در این زمینه باشد.    

سریال تلویزیونی «حریم سلطان» با نام اصلی «سده باشکوه» محصول (2015- 2011) کشور ترکیه از مجموعه های تلویزیونی پرطرفدار بود که تاکنون چندین بار از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان پخش شده است. در این پژوهش به بررسی محتوایی این سریال پرداخته و برای این کار نیز از بین روش های مختلف مطالعه متون ارتباطی روش تحلیل روایت را انتخاب کرده ایم. نمونه مورد بررسی این مطالعه شامل 21 صحنه مرتبطی است که به روش نمونه گیری هدفمند از میان 60 قسمت این سریال انتخاب شده اند. ویژگی ها و کارکردهای مهم روایت، چگونگی روایت در سریال و تفاوت های آن با روایت داستان در رمان «سلطانه»، چارچوب گذاری های سریال، رابطه هویت و روایت و مهم ترین عوامل عاطفی و دراماتیک موجود در روایت این سریال شناسایی گردید. در نهایت نیز تحلیلی از عوامل موجود در روایت تاریخی زندگی «سلطان سلیمان» که تماشای این سریال را برای مخاطبان ایرانی جذاب کرده است، ارائه شد. اگرچه داستان سریال حریم سلطان، حوادث روزگار پیشین حکومت عثمانی ها را در قرن شانزدهم عنوان می کند اما زبان و گفتمان تصویری و شیوه روایت قصه، مدرن است و مخاطب به هیچ عنوان احساس دوری و غرابت با شخصیت های داستان نمی کند. به عبارت دیگر، این سریال سعی دارد روایت گذشته را با نگاهی مدرن ارائه و با استفاده از نشانه های مدرن در روایت خود به بیننده چنان القاء کند که گویی این رویدادها با زمان حال در ارتباط هستند.