درخت حوزه‌های تخصصی

جغرافیا

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۳۶۱ تا ۱۰٬۳۸۰ مورد از کل ۳۰٬۵۳۲ مورد.
۱۰۳۶۱.

علل و موانع نهادی تبدیل رویکرد انتقال حقوق توسعه (TDR) به سیاست توسعه شهری با تأکید بر مورد پژوهی (مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم تابستان ۱۳۹۹شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 11 - 32

کلید واژه ها: انتقال حقوق توسعه (TDR) سیاست توسعه شهری ظرفیت های نهادی توسعه شهری منطقه 9 شهرداری اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۳۰۰
انتقال حقوق توسعه، به مثابه ساز و کاری بازار محور، که در پی ناکارآمدی طرح های توسعه شهری در حفاظت از زمین های ارزشمند مطرح شد، می کوشد با ایجاد تعادل میان منافع عمومی و خصوصی، رشد و توسعه شهر را مدیریت کند. در ایران نیز رویکرد TDR در چند دهه اخیر مطرح شده است ؛ لیکن، به دلیل فراهم نبودن بستر های نهادیِ مورد نیاز، تاکنون نتوانسته از حیطه نظری گذر کرده و به عرصه عمل وارد شود. مشابه اکثر مناطق ایران، ناکارآمدی طرح های توسعه شهری در حفاظت، موجب شده است تا باغ ها و زمین های ارزشمند کشاورزی در منطقه ی 9 واقع در حوزه غربی اصفهان، به مثابه ریه تنفسی شهر، در معرض نابودی قرار گیرند و ضرورت طرح ساز و کار ی کارآمد همچون TDR را بیش از پیش آشکار سازند. در این راستا پرسش اصلی پژوهش به این مهم اختصاص یافته است که برای موفقیت این ساز و کار، موانع نهادی پیشِ رو کدام اند و چگونه می توان ظرفیت نهادی لازم را برای تحقق رویکرد انتقال حقوق توسعه با تاکید بر تجربه منطقه 9 اصفهان فراهم ساخت. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از روش های مطالعات اسنادی (هم چون آمیخته پژوهی) و شیوه های پیمایشی (هم چون مصاحبه نیمه ساختاریافته و ساختاریافته)، نخست به شناسایی نظری پیش شرط های نهادی پرداخته است. سپس در قالب چارچوب مفهومیِ مستخرج، دیدگاه های چهار نهادِ دخیل (شامل مردم، مالکان، توسعه دهندگان و کارشناسان شهری) در تحقق سیاست TDR را در منطقه 9 شناسایی کرده است. در نهایت، دستاورد های این پیمایش به شیوه تحلیل عوامل ریشه ای با استفاده از روش های آماری چون آزمون های فریدمن و t و رگرسیون چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفته است. به مثابه برون داد پژوهش، پیاده سازی این رویکرد به سبب وجود موانع نهادی بسیار از جمله آگاهی پایین، عدم تمایل به مشارکت و فراهم نبودن بستر های قانونی نیازمند برنامه های درازمدت و آگاهانه برای دستیابی به موفقیت است.
۱۰۳۶۲.

شناخت اولویت های توسعه گردشگری شرق استان سمنان (کاربرد ترکیب گروه کانونی و منطق سلسله مراتبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 93 - 104

کلید واژه ها: گردشگری استان سمنان گروه کانونی تحلیل سلسله مراتبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۳۲
با توجه به ظرفیت های کشور، برنامه ریزی توسعه گردشگری پایدار امری ضروری است. در این میان، با توجه به اتخاذ رویکردهای توسعه ای دولت در سال های اخیر شرق استان سمنان علی رغم وجود پتانسیل های مطلوب، توسعه گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی مهمترین طرح ها و پروژه های پایدار گردشگری شرق استان سمنان است. بدین منظور، پژوهش حاضر کاربردی، توصیفی (غیرآزمایشی) و از نوع ترکیبی (کیفی- کمی) است. برای شناسایی طرح ها و پروژه های گردشگری از نظرات گروه کانونی (روش کیفی)، شامل 12 تن از خبرگان از جمله مسئولین، اساتید دانشگاهی و مردم محلی بهره گرفته شد. سپس 30 پروژه خروجی با توجه به میزان انطباق با معیارهای توسعه پایدار و اهداف تعریف شده در  اسناد بالادستی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP (روش کمی)، رتبه بندی شدند. بر اساس رتبه بندی صورت گرفته، آموزش به مردم محلی منطقه، بسترسازی زیرساخت های لازم در مناطق نمونه و روستاهای هدف و  تعیین شیوه های مناسب بازاریابی و تهیه نقشه تبلیغاتی برای توسعه گردشگری در منطقه از اولویت بیشتری برخوردار می باشند.
۱۰۳۶۳.

ارزیابی و تحلیل نرخ بیکاری در سطح استان های کشور با استفاده از خوشه بندی مبتنی بر چگالی پیش بینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 1 - 16

کلید واژه ها: خوشه بندی مبتنی بر چگالی پیش بینی سری های زمانی بوت استرپ غربالی نرخ بیکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۵۱
آگاهی از وضعیت نرخ بیکاری استانهای کشور در افق های زمانی معین، برای برنامه ریزان منطقه ای و سیاستگزاران اقتصادی کشور بسیار مهم می باشد. در این مقاله خوشه بندی سری های زمانی بر اساس چگالی پیش بینی آنها تا افق مشخص بررسی شده است. در این روش به منظور تقریب توزیع پیش بینی ها از فرآیند بوت استرپ غربالی استفاده می شود. تفاوت های بین هر زوج از چگالی های بوت استرپ یک ماتریس عدم تشابه تولید می کند که برای خوشه بندی  استفاده می شود. به همین منظور از داده های فصلی نرخ بیکاری استانی در بازه زمانی بهار 1384 تا پاییز 1396 استفاده گردید و با توجه به الگوریتم چگالی پیش بینی، نرخ بیکاری استان های کشور را برای دو افق زمانی 4 فصل (یک سال) و 10 فصل (دو سال و نیم) خوشه بندی کردیم. بهترین وضعیت را چه در 4 گام و چه در 10 گام (دو سال و نیم)، استان های سمنان و زنجان خواهند داشت و بدترین وضعیت استان های لرستان و کرمانشاه دارا می باشند. همچنین در دو افق زمانی مورد مطالعه، به جز چند استان، بقیه در خوشه های اصلی خود ثابت بودند. همچنین نمودار پراکنش فضایی بیکاری در ایران بر اساس خوشه بندی مبتنی بر چگالی پیش بینی نشان می دهد که همچنان استان های غرب و جنوب غربی بالاترین نرخ بیکاری را خواهند داشت. بنابراین لزوم برنامه ریزی منطقه ای و توجه جدی به اشتغال استان های فوق الذکر توصیه می شود. در ضمن استان هایی که در وضعیت نامطلوبی قرار دارند، دارای همسایگان با نرخ بیکاری بالا هستند و استان های با نرخ بیکاری پایین عمدتاً دارای استانهای همجوار با نرخ بیکاری پایین هستند. به عبارت دیگر یک همبستگی مکانی مثبت بین استانهای همجوار و نرخ بیکاری وجود دارد.
۱۰۳۶۴.

سنجش و تحلیل شاخص های خلاقیت در نظام سکونتگاهی استان لرستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 91 - 108

کلید واژه ها: شهر خلاق جغرافیای خلاقیت مدل ویکور مدل دیمتیل شهرستان های استان لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۳۴۱
جهان در حال تغییرات عمده اقتصادی و اجتماعی است. به نظر می رسد ما به سمت برهه ای از زمان پیش می رویم که خلاقیت محرک رشد اقتصاد ملی، منطقه ای و شهری است و از آنجایی که امروزه شهرها زیستگاه اصلی طبقه خلاق هستند، همواره رقابت اصلی شهرها بر سر پرورش، حفظ و جذب طبقه خلاق و سرمایه انسانی خواهد بود. با توجه به اهمیت موضوع، هدف این پژوهش نیز تعیین مهم ترین شاخص ها و رتبه بندی شهرستان های استان لرستان ازنظر میزان برخورداری از شاخص های خلاقیت است. این تحقیق ازنظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها به صورت مرور اسنادی بوده است. در این پژوهش پس از حل مدل DANP وزن هریک از شاخص های سی وچهارگانه خلاقیت به دست آمد. در ادامه از مدل VIKOR برای رتبه بندی شهرستان ها براساس ضریب خلاقیت (Q) استفاده شد. در این راستا، نتایج تکنیک VIKOR نشان داد که شهرستان خرم آباد به عنوان مرکز استان با ضریب (0) در رتبه اول و شهرستان های بروجرد (2214/0)، الیگودرز (4966/0)، ازنا (6802/0)، سلسله (6803/0)، دورود (7075/0)، پلدختر (7586/0)، کوهدشت (8639/0) و دلفان (9244/0) به ترتیب در رتبه های بعدی از لحاظ برخورداری از شاخص های خلاقیت قرار دارند. یافته های به دست آمده از تکنیک DANP نشان داد که از میان شاخص های 34گانه شهر خلاق ازنظر میزان اهمیت در تحقق مفهوم خلاقیت در شهرستان های استان لرستان شاخص درصد متخصصان (0434/0) به عنوان تأثیرگذارترین عامل و همچنین شاخص تعداد صندلی سینما (0202/0) به عنوان کم اثرترین شاخص شناخته شد.
۱۰۳۶۵.

مدیریت توسعه شهری با رویکرد اقتصاد پایدار و مدلسازی LQ (نمونه موردی بافت شهری دزفول)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 53 - 68

کلید واژه ها: گسترش فیزیکی ادغام روستاهای پیرامون کلانشهر کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۸۳
توسعه پایدار با تاکید بر توسعه پایدار شهری طی دهه های اخیر به تدریج به پاردایم نوین و مسلطی در ادبیات نظری و علمی رایج درباب برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. توسعه پایدار، توسعه ای است که بتواند نیازهای نسل حاضر را بدون تخریب و یا آسیب رساندن به تامین نیازها و خواسته های نسل های آینده تامین نماید. شهری دارای توسعه پایدار است که اقتصاد شهری پایدار، جامعه شهری پایدار و محیط زیست شهری پایدار را با حفظ اکوسیستم داشته باشد. که این شاخص ها از شرایط توسعه پایداراقتصادی است. ماهیت تحقیق حاضر توسعه ای – کاربردی و از نظر روش تحقیق (توصیفی – تحلیلی) است. داده های فعالیت های صنعتی، خدماتی، کشاورزی به صورت مقایسه ای درسال 1395 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است. همچنین داده های بخش های اقتصادی به وسیله ضریب مکانی (LQ) و نمایش نموداری با سه عنصر اقتصاد کشوری، اقتصاد شهر دزفول و مقایسه میان دو بافت شهر مورد ارزیابی قرار گرفته است. با تحلیل و بررسی اقتصاد توسعه پایدار شهر دزفول از لحاظ ضریب مکانی که خود شامل اشتغال پایه و غیر پایه می باشد. به ارائه پیشنهاداتی برای بهبود یافتن نسبت و ضرایب اقتصادی ارائه گردیده است. که با افزایش این دو مولفه میزان اشتغال نیز افزایش می یابد که در انتها باعث داشتن اقتصادی پایدار می شود، و با سنجش اقتصاد شهر دزفول بر اساس معیار کشوری بهراه بافت قدیم و جدید دزفول به اشتغال غیرپایه می رسیم که این امر باعث از کارافتادگی اقتصاد شهر و در نهایت شهر را از توسعه پایدار دور می کند. که برای رفع این مشکل از دو سناریور الگوی مصرف و بهروری نیروی ثابت کار پیشنهاداتی ارائه می شود که به توسعه پایدار شهری کمک می کند.
۱۰۳۶۶.

شناسایی شکاف های کیفیت خدمات گردشگری پزشکی با رویکرد فازی (مورد مطالعه: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 91 - 106

کلید واژه ها: گردشگری پزشکی کیفیت خدمات شکاف کیفیت خدمات روش فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۴۸
کیفیت خدمات اهمیت به سزایی در زمینه جذب گردشگران از جمله گردشگران پزشکی دارد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناسایی شکاف های کیفیت خدمات گردشگری پزشکی به روش فازی در شهر اردبیل انجام شد. بدین منظور سه شکاف شامل 1- شکاف بین ادراکات مدیران مراکز درمانی از انتظارات بیماران و انتظارات بیماران؛ 2- شکاف بین ادراکات مدیران مراکز درمانی از انتظارات بیماران و مشخصات واقعی کیفیت خدمات و 3- شکاف بین انتظارات بیماران و ادراکات بیماران مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری شامل تمامی گردشگران آذربایجانی ورودی به شهر اردبیل و کلیه پزشکان و متخصصان، دندان پزشکان، داروسازها و کارشناسان رشته های مرتبط با علوم پزشکی در شهر اردبیل است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه برابر با 384 بیمار آذربایجانی و 100 نفر از کارکنان مراکز درمانی انتخاب شد. به منظور اندازه گیری مولفه های تحقیق از پرسشنامه استاندارد پادما و همکاران (2009) استفاده گردید و روایی آن به صورت محتوایی و پایایی نیز با ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی گردید. آزمون شکاف های کیفیت خدمات گردشگری پزشکی بر اساس روش فازی انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین ادراکات مدیران مراکز درمانی و انتظارات بیماران شکاف وجود دارد. همچنین وجود شکاف در بین ادراکات مدیران مراکز درمانی از انتظارات بیماران و مشخصات واقعی کیفیت خدمات تایید شد. در نهایت نتایج نشان دهنده وجود شکاف در بین انتظارات بیماران و ادراکات بیماران بود. بنابراین هر سه فرضیه پژوهش مورد تایید قرار گرفت.
۱۰۳۶۷.

پهنه بندی توسعه کارست به منظور شناسایی منابع آب های کارستی با استفاده از مدل منطق فازی و AHP (حوضه آبریز تکاب)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۸ 240 - 253

کلید واژه ها: کارست حوضه تکاب منابع آب و مدل AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
با توجه به نقش و اهمیتی که منابع آب کارستیک در تامین منابع آبی و مکان گزینی سکونتگاه ها دارند، یکی از کارهایی که در مناطق کارستی صورت می گیرد پهنه بندی و تأثیر عوامل مؤثر در توسعه یافتگی مناطق کارستی است. بر این اساس در تحقیق حاضر به پهنه بندی کارست پرداخته شده است و هدف شناسایی مناطق مستعد توسعه کارست که نتیجه آن شناسایی منابع آب های زیرزمینی و چشمه های کارستی می باشد. برای این پهنه بندی از8 پارامتر زمین شناسی، بارش، رودخانه، گسل، شیب، جهت شیب،دامنه ارتفاعی و دما استفاده شده است. با توجه به این هدف در این تحقیق از دو روش گامای فازی و AHP جهت پهنه بندی کارست در حوضه ی مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در نهایت با مقایسه کردن این دو روش از نظر بیشترین صحت و درستی نقشه با بازدیدهای میدانی، که نقشه نهایی حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) بیشترین تطابق را با واقعیت در منطقه دارد. به طوری که طبقه بسیار توسعه یافته، توسعه یافته و متوسط بیش از نیمی از مساحت حوضه را در برگرفته و از لحاظ جغرافیایی در جنوب و مرکز حوضه قرار گرفته اند که دهستان های چوپلو، قوجه و دورباش و منطقه تخت سلیمان و شهر تکاب را شامل می شود.
۱۰۳۶۸.

بررسی رضایتمندی زنان از فضاهای سبز شهری (مطالعه موردی: پارک آزادگان شهر دورود)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۳ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 356 - 372

کلید واژه ها: فضای سبز پارک شهری رضایت مندی زنان پارک آزادگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۱۶
در پژوهش حاضر به بررسی رضایتمندی زنان از فضای پارک ازادگان شهر دورود با توجه به 6 شاخص (ایمنی وامنیت، محرمیت، نفوذ پذیری وسهولت دسترسی، امکان برقراری تعاملات اجتماعی، تنوع وگوناگونی عملکردی وفضایی، غنای حسی وجذابیت بصری) پرداخته شده است. این تحقیق از نوع کاربردی به روش توصیفی-تحلیلی است و روش جمع آوری اطلاعات نیز به دو روش اسنادی و میدانی است. تعداد پرسشنامه از طریق جدول مورگان 59 عدد به دست آمد که شامل 20 سوال می باشد. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزار spss واز آزمون t تک نمونه ای استفاده گردید. براساس نتایج حاصل فقط سه شاخص ایمنی وامنیت، نفوذ پذیری وسهولت دسترسی، غنای حسی وجذابیت بصری از میزان(Test Value) یعنی عدد3(عدد متوسط) بالاترهستندو اما سه شاخص محرمیت، امکان برقراری تعاملات اجتماعی، تنوع وگوناگونی عملکردی وفضایی، از میزان(Test Value) یعنی عدد3(عدد متوسط)پائین تر هستندکه رضایتمندی کمتری می رساند. همچنین ضریب معناداری همه شاخص های مورد نظر چون کمتر از 009/0است، بدین معنا که این عوامل بیشترین تاثیر بر رضایتمندی از پارک آزادگان می گذارد وتا سطح 99 درصد معنادار می باشد.نتایج نشان می دهد که نارضایتی در بخش های عملکردی و محرمیت وبرقراری تعاملات اجتماعی دارد،که با تاکید بر راهبردهای ارایه شده در بخش ها بست و نارضایتی در این بخش ها را به حداقل رساند ودر مورد سه شاخص دیگر هم باید راهبردهای رضایت بخش را تقویت کرد.
۱۰۳۶۹.

نقش جشنواره انار در توسعه پایدار گردشگری جوامع محلی در نواحی مرزی مورد مطالعه: (روستاهای منطقه اورامانات شهرستان پاوه)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۳ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 422 - 441

کلید واژه ها: جشنواره انار گردشگری فرهنگی منطقه اورامانات شهرستان پاوه توسعه گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
روستاها و شهرها به شکل فزاینده ای تمایل دارند تا از طریق توسعه رویدادها، فرهنگ و طبیعت خود را با گردشگران به اشتراک بگذارند. جشنواره ها و رویدادها یکی از اشکال مهم گردشگری هستندکه در توسعه پایدارگردشگری جوامع محلی نقش بسیار مهمی ایفا می کند. مقاله حاضر به بررسی تأثیر جشنواره انار در توسعه گردشگری پایدار جوامع محلی می پردازد. روش این پژوهش توصیفی _ پیمایشی است. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات، از دو روش کتابخانه ای و میدانی و از طریق توزیع پرسشنامه، بین نمونه آماری که 384نفر که شامل روستاهای شرکت کننده در جشنواره و تورگردانان و مسافرین انتخاب شده است . با روش نمونه گیری تصادفی در دسترس متناسب با حجم جامعه و بر اساس جدول مورگان، و 5 نفر صاحب نظر با روش نمونه گیری هدفمند بودند،صورت گرفت. که روایی آنها با استفاده از نظرات متخصصین در زمینه گردشگری تأیید و پایایی ابزار نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تایید شد. و برای پردازش داده ها نیز از نرم افزار آماری SPSS20 وSmartPLS3 استفاده شد . نتایج به دست آمده از آزمون T تک نمونه نشان نشان داد که جشنواره انار می تواند ابزاری برای توسعه گردشگری جوامع محلی در نواحی در منطقه اورامانات باشد. همچنین نتایج حاصل از معادلات ساختاری نشان می دهد، شاخص اجتماعی – فرهنگی با بیشترین اثرگذاری با ضریب (704/۰) در توسعه پایدارگردشگری جوامع محلی ، شاخص اقتصادی در جایگاه دوم با ضریب (283/0) شاخص زیست محیطی در جایگاه سوم با ضریب اثر گذاری (017/0) موثر باشد.
۱۰۳۷۰.

شاخص شناسی معماری همساز با اقلیم در منطقه گرگان در راستای الگوی معماری پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 622 - 635

کلید واژه ها: معماری بومی اقلیم الگوی هویتی گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۳۵۵
هدف پژوهش حاضر شناسایی شاخص های معماری بومی شهر گرگان مبتنی بر خصوصیات اقلیمی و پایداری است. این تحقیق از نوع کاربردی می باشد که به صورت توصیفی - تحلیلی و با بررسی نمونه های متعدد صورت گرفته است. جمع آوری داده ها به شکل اسنادی، میدانی، کتابخانه ای و مشاهده می باشد. نتایج نشان داد که چهار مولفه اصلی نفوذپذیری، همبستگی، تفاوت و یگانگی و نیز هشت مولفه فرعی را می توان برای بافت معماری و شهرسازی بومی شهر گرگان تعیین نمود. همچنین؛ شاخص های معماری بومی گرگان نیز در پنج دسته خلاصه می شوند که عبارتند از: دسترسی، فضاها و حریم ها؛ تنظیم دما و مصرف بهینه انرژی؛ تهویه هوا؛ حفاظت در برابر رطوبت و بارندگی؛ مواد و مصالح. بیشترین مولفه بکار گرفته شده در نمونه های مورد مطالعه، خودبسندگی (90 درصد) و کمترین میزان مربوط به مولفه درونگرایی (18 درصد) بوده است. در مجموع، می توان نتیجه گرفت که با وجود فرهنگ غنی وارزشمند تاریخی و اصولی در زمینه ی معماری و شهرسازی در منطقه ، شرایط امروزی بیانگر ضعف، ناکارامدی و فقدان هویت است. عدم وجود یک الگوی مناسب ومنطبق با رویکردهای شهرسازی ایرانی- اسلامی از مهمترین مسائل امروزین شهر گرگان است.
۱۰۳۷۱.

بازکاوی رابطه اقتصاد فضا و سازمان سیاسی فضا مورد: روستا های مرزی سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 173-192

کلید واژه ها: سازمان سیاسی فضا اقتصاد فضا آمایش اقتصادی فضا روستا های مرزی سیستان و بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۶۸
سازمان سیاسی فضا، یکی از وجوه جغرافیایی و مدیریتی است که با بررسی و آمایشِ ابعاد و شاخص های آن، می توان مطلوبیت و عدم مطلوبیت سیاست های اقتصادی در مکان های جغرافیایی را تحلیل کرد. با توجه به اهمیت استراتژیک مناطق مرزی و به ویژه مقیاس فضایی روستا های مرزی، پژوهش حاضر کوشیده است تا به تحلیل فضایی شاخص های اقتصادی-رفاهی در روستا های مرزی واقع در 9 شهرستان زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سیب و سوران، سرباز، سراوان، خاش و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان بپردازد. پژوهش حاضر، ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت، عِلّی-مقایسه ای است. برای رتبه بندی و سطح بندی روستا های مرزی واقع در شهرستان های استان ازلحاظ میزان برخورداری از شاخص های اقتصادی-رفاهی، از روش تصمیم گیری چندمعیاره و تکنیک های Z-score استفاده شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که روستا های مرزی شهرستان زاهدان باوجود شناسایی به عنوان گزینه ی برخوردار، همبستگی ضعیفی (0.269) در تناسب با جمعیت دارد. این همبستگی ضعیف، نشانگر می دهد که توزیع فضایی امکانات اقتصادی-رفاهی در روستا های استان سیستان و بلوچستان با نیاز های جمعیتی نواحی مختلف آن همخوان نیست . همچنین، با توجه به عدم تناسب در توزیع فضایی شاخص های اقتصادی-رفاهی، می توان نتیجه گرفت که سازمان سیاسی فضا در استان سیستان و بلوچستان ازنظر برنامه ریزی و سیاست گذاری اقتصادی و توزیعی، ناکارآمد بوده است.
۱۰۳۷۲.

تاثیر شیرابه دفن زباله اراک بر کیفیت آب های زیرزمینی دشت امان آباد اراک از نظر فلزات سنگین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 111 - 128

کلید واژه ها: آلودگی آب زیرزمینی فلزات سنگین شاخص های آلایندگی دفن زباله اراک دشت امان آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
کیفیت آب زیرزمینی دشت امان آباد اراک از نظر فلزات سنگین (جیوه، آرسنیک، سرب، روی، مس، نیکل و کبالت) بر روی 12 حلقه چاه شرب در پایین دست محل دفن زباله اراک در دو سال 76 و 96 مقایسه شدند. مقایسه غلظت فلزات سنگین آب چاه ها با استاندارد شرب حاکی از آلوده نبودن آب ها به جیوه، روی، مس، نیکل و کبالت در دو سال مورد نظر است. آب ها آلودگی به عنصر آرسنیک در سال 96 و سرب در سال های 76 و 96 نشان دادند. شاخص آلودگی فلزی آرسنیک و سرب در آب چاه ها در سال 96 بیش از ده برابر آن در سال 76 است. 58 درصد از آب چاه های شرب با درجه آلودگی متوسط در سال 76 دارای درجه آلودگی زیاد در سال 96 بودند. بررسی غلظت آرسنیک و سرب در شیرابه و خاک محل دفن زباله اراک نشان داد که مقدار آنها بیش از 50 برابر استاندارد آب و حتی آب شرب دشت امان آباد است. این بررسی نشان داد آرسنیک و سرب آب چاه های منطقه ناشی از شیرابه دفن زباله است. سرب همچنین از ته نشست های اتمسفری صنایع اطراف و تردد وسایط نقلیه منطقه حاصل شده است. بنابراین، بایستی اقدامات لازم جهت کاهش آرسنیک و سرب در محل دفن زباله های جامد شهری اراک و همچنین صنایع و حمل و نقل شهری صورت گیرد.
۱۰۳۷۳.

بررسی مقایسه ای ژئومورفوسایت های کارستی استان کرمانشاه با استفاده از مدل های GAM و M-GAM(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ ۳۳-۵۰

کلید واژه ها: ژئوتوریسم ژئومورفوسایت مدل اصلاح شده GAM استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۳۰۹
هدف از این مقاله بررسی مقایسه ای ژئومورفوسایت های کارستی استان کرمانشاه است که بر پایه دو شاخص کلیدی ارزش های اصلی و ارزش های مکمل مدل ارزیابی ژئوسایت (GAM) ووجیسیچ 2011 و همچنین مدل اصلاح شده (M-GAM) تامیک و بوزیچ 2014 انجام گرفته است. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی تحلیلی (با فن پیمایش میدانی) انجام شده است. محدوده مورد مطالعه شامل 6 ژئوسایت استان کرمانشاه (آبشار ریجاب، سراب بیستون، سراب طاقبستان، سراب گیلانغرب، سراب صحنه و غار قوری قلعه) است که دارای بنیان های غنی محیطی برای توسعه ژئوتوریسم می باشند. یافته ها نشان داد ژئومورفوسایت ها از ارزش علمی/آموزشی و زیبایی شناختی تقریباً مناسبی برخوردارند، اما به لحاظ ارزش های گردشگری ژئومورفوسایت های منطقه مورد مطالعه وضعیت مطلوبی ندارند. سراب طاق بستان وضعیت مناسبی را از منظر ارزش های اصلی و ارزش های مکمل دارد، هم چنین ژئومورفوسایت های سراب بیستون و غار قوری قلعه نیز از این منظر دارای وضعیت نسبتاً مناسبی هستند، این در حالی است که به طورکلی اکثر ژئومورفوسایت های منطقه مورد مطالعه دارای ارزش اصلی بالاتر و ارزش مکمل کمتر است. به عبارتی این ژئومورفوسایت ها تنها می توانند به عنوان جاذبه های گردشگری بالقوه از منظر ارزش های علمی/آموزشی، زیبایی شناختی در نظر گرفته شوند و نیازمند ارتقای گردشگری پایدار هستند. درمجموع نتایج ارزیابی مدل ها یک تصویر کاملاً مبهم و فریبنده از وضعیت فعلی را نشان می دهد. یافته ها حاکی از آن است که گنجاندن نظر گردشگران در مدل اصلاح شده ژئومورفوسایت ها یک تصویر واقع بینانه و روشن تر به دست می دهد که می تواند در بهبود و برنامه ریزی فعالیت های گردشگری ژئوسایت های استان مفید واقع شود.
۱۰۳۷۴.

معیارهای تعیین حوزه های انتخابیه پارلمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 17-41

کلید واژه ها: انتخابات جغرافیای انتخابات حوزه های انتخابیه معیارهای تعیین حوزه های انتخابیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۴۷
انتخابات فراخوان ایجاد تغییر در ساخت دولت و تغییر نمایندگان است. از نظر فلسفی، چنانچه طول عمرحکومت کنندگان در ساختار سیاسی ماندگار باشد، ایجاد فساد می کند. انتخابات ساز وکار این تغییر و تحول است تا کرسی مدیریت عمومی شهروندان با اندیشه های جدید و مقبول آنان تغییرکند و مدیرانی جدید جایگزین مدیران کنونی گردند و از آنجا که در سرتاسر جهان، انتخابات در چارچوب حوزه های انتخابیه برگزارمی شود، ترسیم وتعیین محدوده حوزه های انتخابیه تاثیر مهمی بر ماهیت مجلس و نمایندگی خواهد داشت. لذا موضوع معیارهای تعیین حوزه های انتخابیه در جغرافیای انتخابات یکی از مباحث مهم در رشته جغرافیای سیاسی می باشد.حوزه های انتخابیه تقسیمات اداری فضا می باشند که توسط نمایندگان مردمی که در قلمروهای محدوده های کشورهای دموکراتیک زندگی می کنند برای مقاصد انتخاباتی طراحی شده اند. طراحی حوزه های انتخابیه باید با توجه به معیارها، اصول و روش های علمی و منصفانه باشد و در راستای تکامل و بهکرد حکمرانی دموکراتیک انجام شود. درغیر این صورت، قصور در این امر می تواند به پیدایش وضعیت مرزبندی جانبدارانه و سهمیه بندی ناعادلانه بینجامد. این مقاله با رویکر توصیفی – تحلیلی معیارهایی را که کشورهای جهان در تعیین حوزه های انتخابیه خود به کار می برند بررسی نموده است. هدف اصلی این مقاله تبیین این مطلب می باشد که آیا کشورها معیارهای تعیین حوزه های انتخابیه یکسانی دارند و بطور کلی در کشورها معیارهای تعیین حوزه های انتخابیه چگونه می باشد. نتیجه مقاله حاکی از این است که کشورها براساس قانون اساسی و قوانین انتخاباتی خود اقدام به تعیین معیارهای حوزه های انتخابیه می نمایند که با یکدیگر تفاوت دارند و این تحقیق نشان می دهد که در موارد مورد مطالعه برخی معیارهای مشترک وجود دارد و کشورها به فراخور شرایط سیاسی، اجتماعی و طبیعی خود معیارهای خاص خود را در تعیین حوزه های انتخابیه دارند.
۱۰۳۷۵.

ارزیابی کیفی طراحی عناصر اصلی ساخت فضایی شهرها در شهرهای ایرانی-اسلامی (مورد شناسی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دهم تابستان۱۳۹۹ شماره ۳۵ 27-48

کلید واژه ها: شهر ایرانی-اسلامی شاخص های کیفیت محیط مدل فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۲۰۰
شهرها بزرگ ترین مظاهر تمدن بشر بوده که در طول تاریخ همواره از عوامل متعددی چون دین و مذهب متأثر شده اند. در این میان دین اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده ؛ چرا که اساساً در شهر نمود یافته و توسعه آن نیز از طریق توسعه و ساخت شهرها بوده است. گسترش اسلام به سوی ایران و ادغام فرهنگ و معماری ایرانی با اصول اسلامی منجر به شکل گیری نوع خاصی از شهرسازی و معماری با عنوان «شهرسازی و معماری ایرانی-اسلامی» شد که بر پایه های مستحکمی بنا شده بود. امروزه شاهد کمرنگ شدن این سنت ها بوده و شهرها با فاصله گیری از معیارهای مثبت پیشین، شکل، فرم و عملکرد اصلی شان را از دست می دهند. این پژوهش با هدف ارزیابی روند تحولات کالبدی و کیفیت طراحی عناصر ساخت اصلی شهر ایرانی-اسلامی و رتبه بندی آن ها در شهر تبریز صورت گرفته است. پژوهش حاضر برحسب هدف، کاربردی و ازلحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها نیز مبتنی بر روش های اسنادی و پیمایشی است. بدین ترتیب، داده های تحقیق از دو گروه جامعه آماری (28 نفر از مدیران و کارشناسان و نخبگان امور شهری) جمع آوری شد. برای شناسایی و تحلیل شاخص های کیفی طراحی شهرسازی ایرانی-اسلامی از مدل فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) و نرم افزار Super Decision استفاده شده است. بر پایه نتایج به دست آمده، زیرمعیارهای زیبایی بصری، هویت و حس تعلق، کارآیی، ارزش های معمارانه و خوانایی به ترتیب با وزن نهایی 0.649، 0.489، 0.357، 0.278 و 0.263 دارای بیشترین وزن نهایی هستند. همچنین با مقایسه میزان ارجحیت معیارهای اصلی به این نتیجه رسیدیم که معیار عملکرد با وزن 0.730 بیشترین وزن و سپس معیار فرم با 0.188 در رده دوم و معیار معنا با ضریب 0.080 در رتبه آخر قرار دارد. نتایج محاسبات حاکی از آن است که سطح شاخص های کیفیت محیط همانند زیبایی بصری در بُعد فرم، کارایی، خلوت، دسترسی، فضای سبز و تنوع در بُعد عملکرد و امنیت، آسایش و خوانایی در بُعد معنا ارتقا یافته، اما شاخص های دیگری همانند ارزش های معمارانه و مقیاس انسانی در بُعد فرم و تعاملات اجتماعی، مشارکت و سرزندگی در بُعد عملکرد و هویت و حس تعلق و خودنمایی و دنجی بودن محیط در بُعد معنا تضعیف شده اند. درنهایت و پس از وزن دهی چک لیست های دودویی طراحی شهری، وزن نهایی عناصر اصلی شهرسازی ایرانی-اسلامی تبریز به لحاظ کیفیت محیط براساس مدل تحلیل شبکه ای ارائه شد که براساس نتایج آن، عناصر باغ ها، مدارس دینی، بازار و ارگ به ترتیب با وزن های 0.065، 0.046، 0.043 و 0.037 در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.
۱۰۳۷۶.

آشکارسازی سه بُعدی تغییرات کاربری اراضی شهری مبتنی بر تحلیل شیء مبنای مدل های رقومی ارتفاعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۰) 99-116

کلید واژه ها: آشکارسازی تغییرات ساختمان مدل سه بعدی شهری تحلیل شئ مبنا قطعه بندی ویژگی های ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۹۵
تغییرات در محیط زیست شهری، عمدتاً در ساخت، تخریب یا بازسازی ساختمان ها، تحت تأثیر عواملی نظیر بلایای طبیعی و یا گسترش شهری به وجود می آیند. شناسایی این تغییرات می تواند نقش بسزایی در بروز رسانی مدل های سه بُعدی شهری و تصمیم گیری صحیح مدیران در مدیریت سوانح و بحران ها داشته باشد. از میان تمامی روش های آشکارسازی تغییرات که به دو دسته دوبعدی و سه بُعدی تقسیم می شوند، روش های آشکارسازی سه بُعدی تغییرات ساختمان ها، به دلیل مرتفع بودن عارضه ساختمان، مناسب تر هستند و نتایج حاصل از آن ها به واقعیت نزدیک تر است. هدف از این مطالعه ارائه روشی مؤثر برای آشکارسازی سه بُعدی تغییر در ساختمان های مناطق شهری براساس مدل های رقومی ارتفاعی است. روش ارائه شده در این مقاله شامل سه مرحله اصلی است: 1) تولید مدل رقومی سطح، مدل رقومی زمین و مدل رقومی سطح نرمال در دو بازه زمانی، 2) انجام تجزیه و تحلیل شی ء مبنا شامل قطعه بندی و طبقه بندی ساختاری مدل های رقومی ارتفاعی به منظور تولید نقشه های طبقه بندی چندزمانه، 3) تهیه نقشه های تغییر و تجزیه و تحلیل درصد تغییر بین کلاس های مختلف عوارض در مناطق شهری. توانایی الگوریتم پیشنهادی در یک منطقه شهری در حال توسعه سریع در تهران، در فاصله زمانی 9 ساله ارزیابی شد. نتایج به دست آمده حاکی از کاهش سطح زمین و خاک لخت در حدود 37/1% است و همچنین، ساختمان های کم ارتفاع (کمتر از 3 طبقه) نیز در حدود 6/7% کاهش یافته اند. علاوه بر این، کلاس ساختمان های مرتفع (بیش از سه طبقه) در حدود 4/16% افزایش یافته که علاوه بر نوسازی ساختمان های کم ارتفاع، سازه های جدید را نیز شامل می شود. واژه های کلیدی: شکارسازی تغییرات، ساختمان ، مدل سه بُعدی شهری، تحلیل شی ء مبنا، قطعه بندی، ویژگی های ساختاری .
۱۰۳۷۷.

کالیبراسیون دمای سطح زمین به منظور برآورد دقیق دمای هوای نزدیک به سطح زمین، با استفاده از مدل های ریاضی و مشاهدات ایستگاه های هواشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سنجش از دور و GIS ایران سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 103 - 122

کلید واژه ها: دمای سطح زمین کالیبراسیون الگوریتم پنجره مجزا لندست 8 توابع رشنال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۲۴۱
دمای سطح زمین پارامتری بسیار مهم و کلیدی در بررسی های زیست محیطی، تغییرات آب وهوایی، رطوبت خاک، درصد تبخیر و تعرق و جزایر گرمایی شهری شمرده می شود. هدف از پژوهش حاضر محاسبه دمای سطح زمین، با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8 و کالیبراسیون آن، با استفاده از مدل های ریاضی غیرخطی است. در این پژوهش، به منظور محاسبه دمای سطح زمین، از الگوریتم پنجره مجزا استفاده شده است. در ادامه، از کالیبراسیون دمای حاصل از این الگوریتم به کمک توابع ریاضی رشنال، دمای نزدیک سطح زمین به دست آمده است. الگوریتم پنجره مجزا، برای برآورد دمای سطح زمین، از رادیانس طیفی و گسیل مندی سطح زمین استفاده می کند. به منظور تخمین رادیانس طیفی، از باندهای حرارتی سنجندهTIRS  ماهواره لندست 8 استفاده شده است. گسیل مندی سطح زمین نیز، به کمک شاخص کسر گیاهی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، برای باندهای حرارتی سنجنده TIRS محاسبه شده است. همچنین، در این پژوهش، با کمک سری زمانی دمای هوای ایستگاه های هواشناسی، دمای حاصل از مدل پنجره مجزا با استفاده از توابع رشنال کالیبره شد تا دمای هوای نزدیک سطح زمین با دقت بالایی برآورد شود. نتایج مدل پیشنهادی نشان می دهد که کالیبراسیون دمای منتج از مدل پنجره مجزا، با استفاده از توابع رشنال، باعث کاهش میزان خطای RMSE در دو مرحله کالیبراسیون از 13.464 درجه سانتی گراد، به ترتیب، به 13.169 درجه سانتی گراد و در نهایت، به 0.668 درجه سانتی گراد شده است. با توجه به نتایج و بررسی ها، می توان گفت که درجه و تعداد ترم های موجود در معادلات رشنال در نتایج کالیبراسیون تأثیر بسیاری دارند و انتخاب بهترین مدل می تواند دقت این توابع را افزایش دهد.
۱۰۳۷۸.

تحلیل فضایی توسعه منطقه ای استان های کشور بر مبنای شاخص های اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 61 - 72

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی توسعه منطقه ای رویکردهای توسعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۲۴۴
امروزه با توجه به روندها و تحولات فراگیر جهانی و سرعت فزاینده آن ها، اهمیت مطالعات منطقه ای بیش ازپیش ضروری تلقی می شود. شناخت وضعیت موجود مناطق و برنامه ریزی در راستای توسعه منطقه ای هم راستا با شرایط نوین جهانی امری اجتناب ناپذیر است که در کشور ایران مورد غفلت قرار گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. شاخص های مورد نیاز پژوهش از بررسی سالنامه آماری (1395) در قالب 30 شاخص استخراج و تحلیل شده اند. جهت تحلیل نتایج از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره از جمله از آنتروپی شانون، ضریب تغییرات و ویکور استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از عدم توسعه متوازن و متعادل اقتصادی بین استان های ایران هست. استان های اصفهان، خراسان رضوی، تهران، کرمان، فارس، آذربایجان شرقی در بالاترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند و استان های آذربایجان غربی، مازندران، مرکزی، سمنان، یزد، خراسان جنوبی، خوزستان در سطح توسعه متوسط؛ استان های گیلان، زنجان، کردستان، البرز، لرستان، همدان، گلستان، خراسان شمالی، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان در سطح توسعه پایین و استان های اردبیل، قزوین، قم، کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد در پایین ترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند.
۱۰۳۷۹.

تأثیر خلاقیت اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی در استان های ایران با رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 53 - 66

کلید واژه ها: خلاقیت تولید ناخالص داخلی تحلیل فضایی رگرسیون وزنی جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۳۳۸
      امروزه شهرها و مناطق خلاق باعث رشد و توسعه اقتصادی کشور می شوند. به همین دلیل است که مفهوم خلاقیت در مطالعات شهری و منطقه ای جایگاه ویژه ای به دست آورده است. ازاین رو شناخت و تقویت معیارها و شاخص های خلاقیت منطقه بسیار حائز اهمیت می باشد. نظریه ها و مطالعات مختلفی بیان کننده تأثیر خلاقیت بر رشد اقتصادی شهرها و مناطق می باشند. مطالعاتی که نشان می دهند بهبود شاخص خلاقیت و افزایش خلاقیت شهر و منطقه تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی شهر و منطقه خواهد داشت. بنابراین هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تحلیل فضایی تأثیر خلاقیت اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی استان های ایران می باشد. برای رسیدن به این هدف، از تکنیک اقتصادسنجی فضایی و از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. در مطالعه حاضر از داده های مقطعی سال 1393 برای 31 استان کشور استفاده شده است. در ابتدا با استفاده از روش تاپسیس، به محاسبه شاخص خلاقیت در هر استان پرداخته شده است. سپس با استفاده از نتایج بدست آمده استان های ایران به لحاظ خلاقیت رتبه بندی شده است. بر اساس نتایج بدست آمده استان های خراسان شمالی، زنجان، سمنان، قزوین و چهارمحال و بختیاری به ترتیب دارای کمترین خلاقیت و استان های خوزستان، خراسان رضوی، تهران، خراسان جنوبی و مازندران به ترتیب دارای بیشترین خلاقیت بوده اند. نتایج حاصل از برآورد مدل با استفاده از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان می دهد هرچقدر خلاقیت در استان ها افزایش پیدا کند، تولید ناخالص داخلی استان ها نیز افزایش پیدا می کند. بنابراین یکی از عواملی که باعث رشد و توسعه اقتصادی منطقه و کشور می گردد، بهبود شاخص ها و معیارهای خلاقیت منطقه و در نتیجه افزایش خلاقیت استان ها می باشد.
۱۰۳۸۰.

تأثیر سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه بر عملکرد صادراتی بنگاه های صنعتی استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 67 - 84

کلید واژه ها: صادرات بنگاه های صنعتی سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه استان های کشور گشتاور تعمیم یافته سیستمی (GMM-SYS)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۹۵
امروزه صادرات غیرنفتی نقش مهمی در ارز آوری کشور ایفا می نماید. مطالعات تجربی مربوط به صادرات نشان می دهد که میزان صادرات بنگاه ها تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نرخ ارز، بهره وری و سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه می باشد. هدف مطالعه حاضر بررسی اثر سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه بر عملکرد صادراتی بنگاه های صنعتی استان های کشور طی سال های 1394-1379 با استفاده از روش گشتاور تعمیم یافته سیستمی است. به دلیل تغییرات جغرافیای سیاسی استان ها در سال های مذکور، تقسیمات کشوری شامل 28 استان در نظر گرفته شده و استان های البرز، خراسان شمالی و جنوبی به صورت استان های جداگانه در مطالعه لحاظ نشده اند. داده های مورد نیاز با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای، از گزارش های سرشماری سالانه کارگاه های صنعتی بالای ده نفر کارکن و بیشتر و حساب های منطقه ای مرکز آمار ایران جمع آوری شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه تأثیر مثبت و معنی داری بر بهبود عملکرد صادراتی بنگاه های صنعتی دارد به طوری که با افزایش یک درصدی سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه، عملکرد صادراتی بنگاه های صنعتی 063/0 درصد افزایش می یابد. در کنار بررسی اثر سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، متغیرهای توضیحی مانند هزینه تبلیغات، بهره وری نیروی کار، سرمایه انسانی، سهم بازار بخش صنعت از کل بازار هر استان و مخارج کل بخش صنعت مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج حاکی از تأثیر مثبت آنها بر عملکرد صادراتی بنگاه های صنعتی دارد. همچنین یافته ها نشان داد متغیر بهره وری نیروی کار و سهم بازار بخش صنعت در بین متغیرهای توضیحی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عملکرد صادراتی داشته اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان