درخت حوزه‌های تخصصی

با ورود به قرن بیست و یکم، از مهم ترین چالش هایی که سازمان ها با آن رو به رو هستند، افزایش استرس شغلی در بین کارمندانشان است. در این بین، این سوال مطرح می شود که این استرس فزاینده چه تاثیری بر کارایی، رضایت و تعهد کارمندان دارد. هدف این پژوهش، ارائه مدلی است که بتواند روابط بین استرس شغلی، رضایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی را بسنجد. نمونه مورد مطالعه، 103 نفر از کارکنان شرکت حفاری نفت فلات قاره ایران بودند. از روش مدل سازی معادلات ساختاری، برای ارزیابی مدل پیشنهادی استفاده گردید. نتایج حاکی از برازش مناسب مدل پیشنهادی بوده و یک رابطه معنادار و منفی بین متغیر استرس شغلی و متغیرهای رضایت شغلی و تعهد سازمانی مشاهده شد. همچنین مشخص شد که رضایت شغلی به صورت مثبت و معنادار، بر رفتار شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی تاثیر می گذارد

برنامه ریزی آرمانی در سیستم هایی که چندین هدف، و اغلب متضاد با هم مورد نظر است، بکار می رود. هدف های نادقیق، استفاده از برنامه ریزی فازی را ایجاب می کند.برنامه ریزی آرمانی فازی، موضوع مجموعه تحقیقاتی است که از اوایل دهه 1980 شروع شده و روش های متعددی پیشنهاد گردیده است. ارزیابی ساختار ارجحیت اهداف و تابع عضویت آرمان های فازی دو ویژگی بارز EGP هستند که این روش ها را از هم متمایز می نمایند. این مقاله به بررسی این روش ها می پردازد.

ارگونومی علمی است انسان محور که از رابطه عام و مؤثر میان انسان و تکنولو ژی سخن میگوید و میکوشد تا با شناخت تعامل بین عوامل انسانی و ویژگیهای تکنولوژی و محیط، بیشترین بهره وری را برای یک سازمان ایجاد نماید. چون هدف انسان از کار ساختن دنیایی بهتر است و ساختن پدیده هایی که در آن تفکر انسان نقش دارد را تکنولوژی می نامیم، بشر به دنبال گسترش کمی و کیفی دامنه فعالیت های خود از طریق ارتباط بهینه انسان با تکنولوژی است که نتیجه چنین ارتباطی در عصر ما موجب سهولت کار کردن، ارتقای سلامت و ایمنی کار و جذابیت و لذت از کار و تطابق فیزیکی و فرهنگی با ماشین آلات و تکنولوژی خواهد گردید. با بررسی رشد و توسعه علم ارگونومی در سالهای گذشته (از دهه 1950 میلادی تاکنون ) میتوان دریافت که این علم همواره در تلاش بوده تا قابلیت اجرای کار و بهره وری سازمان را همراه با حفظ سلامت نیروی کار وتامین ایمنی و آسایش کارکنان افزایش دهد. این واقعییت را در مطالعه جایگاه ارگونومی در نظام مطالعه زمان و حرکت - نظام مطالعه کار - نظام تحقیق در عملیات و نظام توسعه سازمانی، میتوان دریافت. در این مقاله با مرور چگونگی رشد و توسعه علم ارگونومی و خدمات این علم در شش دهه گذشته به مطالعه رویکردی که این علم در ارتقاء سلامت و ایمنی کار داشته می پردازیم و چالش هایی را که در آینده ارگونومی در این حوزه با آنها روبروست بررسی خواهم کرد.

مقابله با چالش های پیش روی سازمان ها نیازمند آن میباشد که مدیران آنها الگوی مناسبی از اندازه گیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینه ها دست یابند. اندازه گیری عملکرد، پیشرفت مداوم به سمت اهداف تعیین شده را ممکن می سازد و نقاط رکود و رونق را شناسایی مینماید. از جمله معیارهای مهم عملکرد، معیار مالی است که اندازه گیری آن از روش های گوناگون امکان پذیر است. در این مقاله از ترکیب آنالیز روابط خاکستری و تصمیم گیری چندمعیاره فازی با معیار نسبت های مالی استفاده شده است. پژوهش حاضر به صورت پیمایشی در بورس اوراق بهادار تهران انجام شد. نمونه آماری تحقیق از بین پنجاه شرکت برتر بورس در سال 1387 ـ که داده های آنها طی 12 ماه سال مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند ـ انتخاب شد. یافته های این تحقیق شامل خوشه بندی شاخص های ارزیابی عملکرد مالی و انتخاب شاخص از بین نسبت های مالی است که با استفاده از آنالیز روابط خاکستری انجام گرفته است. از آنجا که برخی نسبت های مالی شبیه به هم و دارای ساختار یکسانی هستند، ابتدا نسبت های مالی برای سال مورد بررسی را با استفاده از آنالیز روابط خاکستری خوشه بندی کردیم. هر خوشه، شامل تعدادی از نسبت های مالی مشابه است شاخص نمایانگر که به دست آمده است. رتبه بندی نهایی شرکت های نمونه آماری، یافته این تحقیق است که با ترکیب تاپسیس فازی و آنالیز روابط خاکستری به دست آمده است. نتایج نشان میدهد با به کارگیری این رویکرد ترکیبی، عملکرد مالی شرکت ها را می توان به سادگی مقایسه و رتبه بندی کرد

مدل های تعالی سازمانی ابزاری قدرتمند در ارزیابی عملکرد سازمان ها بشمار می آیند و بسیاری سازمان ها در جهان از این ابزارها بهره جسته­اند. در این سال ها سازمان های ایرانی هم برای ارزیابی عملکرد خود یکی از رایج ترین این مدل­ ها یعنی مدل تعالی بنیاد کیفیت اروپا (EFQM) را به کار گرفته­اند. از آنجا که بررسیِ تطبیقیِ نتایج چنین ارزیابیهایی می تواند در درک و بهبود سازوکارهایِ ارزیابی عملکرد راهگشا باشد، مقایسه عملکردِ سازمان ها با ابعاد ساختاری و محتوایی متفاوت(کوچک/بزرگ، دولتی/ خصوصی، خدماتی/ تولیدی و غیره) اهمیت می­یابد. این نوشته بنا دارد بررسی مقایسه­ای نتایج ارزیابی بر اساس مدل EFQM را بر­اساس متغیر اندازه (کوچک/بزرگ) پی بگیرد. این پژوهشِ پیمایشی-توصیفی برای جامعه شرکت های تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران انجام می شود و فرض وجود تفاوت در معیارهای 9 گانه تعالی سازمانی در سازمان های بزرگ و کوچک به آزمون گزارده می شود. با توجه به نوع توزیع یافته­ها، روش آماری مورد استفاده آزمون لِوِن و آزمون تفاوت میانگین های دو جامعه است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در معیارهای توانمندسازهای مدل EFQM بین سازمان های بزرگ و کوچک تفاوت معناداری وجود ندارد ولی در معیارهای نتایج می توان تفاوت هایی را سراغ گرفت.

در محیط تجاری جدید، خرید فعالیتی حیاتی در ایجاد ارزش افزوده برای محصولات و عاملی تعیین کننده برای بقا و سودآوری است. با توجه به مسائل زیست محیطی، فرایند خرید، پیچیده تر می شود چرا که در خرید سبزباید علاوه بر معیارهای سنتی مانند هزینه، کیفیت، زمان تدارک و انعطاف پذیری، مسئولیت زیست محیطی تأمین کننده نیز مدنظر قرار گیرد. در نتیجه این امر بر اهمیت عملکرد زیست محیطی تأمین کنندگان بیش از پیش افزوده شده و شناسایی مجموعه ای از معیارهای سبز و انتخاب تأمین کنندگان بر آن اساسبه امری ضروری در طی زنجیره تأمین تبدیل شده است. در این پژوهش پس از بومی سازی مدل جامع بویوکوزکان و سیفسی(2011) که به ارزیابی تأمین کنندگان سبز می پردازد با استفاده از تکنیک های ترکیبی ANP-DEMATELبه تعیین اهمیت معیارهای مدل پرداخته شد. به این منظورنظرهای شش نفر از خبرگان شرکت دیزل سنگین ایران با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده وتجزیه و تحلیل آن ها از طریق نرم افزارهای اکسل و متلب صورت گرفته است. با توجه به معیارهای موجود در این مدل(سازماندهی، عملکرد مالی، سطح خدمت، تکنولوژی و شایستگی سبز)، یافته های پژوهش بیانگر اولویت بالای معیار سازماندهی در انتخاب تأمین کننده سبز است و معیارهای عملکرد مالی، تکنولوژی، سطح خدمت و شایستگی های سبز، به ترتیب از اولویت های بعدی برخوردار هستند.

اتیل بنزن ماده اولیه تولید منومر استایرن می باشد که استفاده از آن هر ساله در حال افزایش است. این ماده از الکیلاسیون بنزن در مجاورت اتیلن تولید می گردد. یکی از ابزارهایی که می تواند به توسعه این فرایند کمک قابل ملاحظه ای نماید نرم افزار شبیه سازی این فرایند است. در این تحقیق فرایند، الکیلاسیون بنزن جهت تولید اتیل بنزن شبیه سازی شده است.معادلات موازنه جرم، انرژی و مومنتم برای رآکتور با جریان محوری نوشته شدند. با توجه به اینکه هیچیک از معادلات سینتیکی موجود در منابع شرایط واکنش های فرایند را ارضاء نمی کرد، با استفاده از تکنیک های بهینه سازی، معادلات موجود اصلاح شدند و با استفاده از آن فرایند آلکیلاسیون بنزن شبیه سازی گردید. نتایج بدست آمده از قبیل دمای رآکتور، فشار، درصد تبدیل خوراک و درصد اجزاء محصول با داده های تجربی حاصل از یک واحد صنعتی مقایسه شد که سازگاری بسیار خوبی مشاهده گردید بطوریکه از آن می توان با دقت بالایی در طراحی پایلوت و واحدهای جدید استفاده نمود.

یکی از عارضه های جدید زندگی به سبک مدرن، وجود استرس در محیط کار است. در زندگی تمامی افراد که در یکی از مشاغل موجود در جامعه فعالیت می کنند، استرس وجود دارد و این استرس، به شکل های گوناگون به آنها فشار وارد می آورد. شناسایی منابع و عوامل موثر بر بروز استرس شغلی در یک سازمان، می تواند به مواجهه هرچه بهتر با این پدیده کمک رساند. هدف از این پژوهش نیز شناسایی منابع ایجاد کننده استرس شغلی در بین کارکنان منطقه 3 عملیات انتقال گاز است. روش تحقیق مورد استفاده، روش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان منطقه 3 عملیات انتقال گاز تشکیل داده اند و نمونه آماری تحقیق، مشتمل بر 148 نفر از کارکنان منطقه 3 عملیات انتقال گاز است. ابزار پژوهش، پرسشنامه منابع استرس دیویس و هم کاران، با مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. مدل تحقیق با ده متغیر، مورد ارزیابی قرار گرفته است و در نهایت، سه منبع اصلی برای استرس شغلی در منطقه 3 عملیات انتقال گاز ایران، شناسایی شد. به علاوه، نتایج آزمون های آماری، نشانگر وجود رابطه معنی داری بین «منابع استرس شغلی» با «میزان استرس شغلی» کارکنان است.

در سالهای اخیر مطالعات مکان یابی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در موفقیت و بقای مراکز صنعتی مطرح است. مطالعات مکان یابی (Facility Location) هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این میان شناخت هدفها و روشهای حل مسایل مکان یابی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این مقاله ضمن بیان اهمیت مطالعات مکان یابی پیش از احداث واحد صنعتی، انواع مسایل مکان یابی و هدفهای مطرح در مطالعات مکان یابی مورد بررسی قرار می گیرد. در مرحله بعد عوامل عمده خطا در مطالعات مکان یابی برای مقابله با ریسک این نوع مسایل، ارائه می شود.

رشد سریع فنی و اقتصادی در چند دهه گذشته، زندگی بشر را تغییر داده است و جامعه پیشرفته تکنولوژی را با مسائل تصمیم گیری پیچیده ای مواجه کرده است. این مشکلات معیارها یا اهداف متضاد یا متناقضی از قبیل هزینه، قابلیت اطمینان، عملکرد، ایمنی و بهره وری را معرفی نموده است. به طورکلی اطلاعات ترجیحی گزینه ها و معیارها به صورت قضاوت های تصمیم گیرندگان ارایه میشود و قضاوت ها هم نامعین بوده و نمیتواند به صورت اعداد قطعی ارایه شود. در این مقاله به منظور حل مسائل تصمیم گیری چند معیاره در شرایط نامعین، یک مدل بر مبنای نظریه سیستم خاکستری شامل تحلیل نسبی و اعداد خاکستری پیشنهاد شده است و همچنین از آنتروپی شانون به منظور وزن دهی معیارها استفاده شده است. در نهایت مدل پیشنهای نیز به منظور رتبه بندی شد که در سرمایه گذاری و مادر تخصصی در بازار بورس ایران استفاده شده است و توانمندی و قابلیت استفاده آن مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در این مقاله مدلی ریاضی برای حمل ونقل شرکت های بزرگ ارائه می شود. مدلی که در این مقاله ارائه می شود، مدل حمل و نقل در حالت چند محصوله، چند وسیله نقلیه همراه با تقاط واسطه است. ویژگی دیگر این مدل، فازی بودن آن است؛ یعنی عوامل مورد استفاده در این مدل می تواند به صورت عددهای فازی مطرح شود. از آنجا که در مدل های ریاضی فازی باید به نوعی اعداد فازی را به اندازه های قطعی تبدیل کرد، لذا در این مقاله از روشی جدید نیز برای تبدیل به اندازه های قطعی استفاده می شود.

براساس دیدگاه مبتنی بر منابع، قابلیت های سیستم های اطلاعاتی شرکت ها شامل سه دسته قابلیت های داخل به خارج، قابلیت های خارج به داخل و قابلیت های پوشا است. بررسیها نشان میدهد که این قابلیت ها، توانایی شرکت ها برای ارائة عملکردی بهتر را ارتقا میبخشد و برخورداری آن ها را از موقعیت رقابتی فراهم میکند. با توجه به اهمیت نقش های مختلف این قابلیت ها در عملکرد شرکت ها، همواره این سؤال مطرح است که کدامیک از این قابلیت ها بر موفقیت عملکرد شرکت ها مؤثرند. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی ((FAHP، رابطة میان این قابلیت ها و عملکرد شرکت ها را مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار دهد. به دلیل تعدد شاخص ها، چندگانگی قابلیت ها، پیچیدگی تصمیم گیریها، برخورد مناسب و علمی با ابهام و عدم اطمینان ذاتی این گونه بررسیها از روش FAHP بهره گرفته اند. نتایج بررسیها نشان میدهد که از میان شاخص های مختلف، بازدة فروش و بهای تمام شدة کالای فروش رفته به عنوان معیارهای کلیدی عملکرد شرکت بوده و از میان سه نوع قابلیت های سیستم های اطلاعاتی، قابلیت¬های سیستم-های اطلاعاتی داخل به خارج محرک مهم تری برای بهبود عملکرد شرکت میباشد. از این رو، قابلیت های داخلی شرکت در پاسخ به بازار، نسبت به قابلیت های خارجی یا برونگرا از اهمیت بیشتری در جهت ارتقای عملکرد شرکت ها برخوردار می باشند.

صنعت خودرو با توجه به وسعت دامنه عمل و توانمندی در زمینه اشتغال زایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ توان بالقوه کشور برای رشد و پیشرفت و حضور در بازارهای جهانی به زیر بخش خودروی سنگین در صنعت خودروسازی کشور جایگاه خاصی بخشیده است که این توان بالقوه را می توان ناشی از توان سازندگان داخلی در ساخت بدنه و به صرفه نبودن صادرات کامل خودرو برای تولیدکنندگان برتر دنیا دانست. پیچیده شدن روزافزون رقابت و متغیر و متلاطم بودن محیط کسب و کار در جهان امروز کوچک ترین غفلت شرکت های بزرگ را به مشکلات عدیده ای منتهی می سازد؛ لذا جهت بقای حضور در یک صنعت نیاز به داشتن راهکارهای عملی و استراتژی های مشخص و مدون ضروری به نظر می رسد در حالی که برای صنعت خودروی سنگین کشورمان تاکنون جهت گیری مشخص، مدون و علمی ای تعیین نشده است؛ به همین خاطر پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه بین سازگاری استراتژی های کسب و کار تولیدی و عملکرد شرکت سایپادیزل زیر مجموعه گروه تولیدی سایپا می باشد.استراتژی کسب و کار شرکت بر اساس مدل مایکل پورتر (1980) و در دو بخش اصلی استراتژی رهبری هزینه و استراتژی تمایز و از طریق مصاحبه با تعدادی از مدیران و کارشناسان بررسی شده و محتوای استراتژی تولید که دربر گیرنده تعدادی از متغیرهای کلیدی تصمیم شامل منابع انسانی، برنامه ریزی تولید، کنترل مواد، ادغام عمودی و سازمان و مدیریت است نیز از طریق پرسشنامه ای که بین مدیران و کارشناسان شاغل در شرکت توزیع گردیده، سنجیده شده و نتایج حاصل از پرسشنامه هم از طریق بررسی اسناد و مدارک سازمانی مورد تایید واقع گردیده است.عملکرد شرکت نیز بر اساس دو معیار کلیدی سود و فروش طی سال های 1375 تا 1381 از اسناد مالی شرکت استخراج گردیده تا نسبت به بررسی رابطه سازگاری استراتژی های کسب و کار تولیدی و عملکرد مورد استناد قرار گیرد. روش تحقیق حاضر از نوع روش تحقیق غیرآزمایشی یا توصیفی و نیز به شکل مطالعه موردی بوده و نتایج حاصل از آن برای استفاده در جامعه آماری مورد مطالعه به کار گرفته شده است.

هدف از انجام این تحقیق تعیین مکانهای مناسب و انتخاب بهترین مکان برای احداث ایستگاه آتش نشانی در شهر صنعتی البرز قزوین می باشد. برای این منظور از سامانه اطلاعات مکانی (GIS) و روش TOPSIS وSAW و مقایسه آنها با استفاده از روش بردا استفاده شده است. در این تحقیق با بررسی و ارزیابی فاکتورهای موردنیاز در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی ابتدا با توجه به فاکتورهای لازم برای مدل سازی مکانهای مناسب ایستگاه ها، نقشه های فاکتور تهیه و طبقه بندی مجدد روی آنها انجام گرفته و سپس با استفاده از مدل تهیه شده، نقشه های فاکتور به روش همپوشانی شاخص تلفیق و مناطق مناسب مشخص و با استفاده از روش TOPSISو SAW که از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه هستند، بهترین مکان برای احداث ایستگاه آتش نشانی تعیین گردیده است.

یکی از زمینه‌های تحقیقاتی در زنجیره تامین اثر شلاقی (BULLWHIP EFFECT) است . اثر شلاقی یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی زنجیره تامین است . از زمای که «فارستر» حدود 45 سال پیش این مطلب را کشف کرد که تغییرات از مشتری تا تامین کننده افزایش می‌یابد ، محققان در جستجوی دلایل آن بوده‌اند . در این مقاله ضمن بیان مفهوم اثر شلاقی ، تاثیرات و دلایل اثر شلاقی و همچنین راههای مقابله بان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم...

یکی از مهم ترین موضوعات تولیدی زمان سنجی است که مبنای بسیاری از تصمیمات نظیر تعیین تعداد کارگران و ماشین آلات باشد. یکی از رایج ترین روش های زمان سنجی استفاده از کرنومتر است که در آن پس از ثبت زمان مشاهدات، از ضریب عملکرد برای محاسبه زمان نرمال و از مقادیر الوانس برای تعیین زمان استاندارد استفاده می-شود. به دلیل اهمیت زیاد ضریب عملکرد، روش های مختلفی برای تعیین آن ارائه گردیده، که رایج ترین آنها روش وستینگهاوس است. متاسفانه علیرغم اینکه زمان اغلب پدیده ها در شرایط مختلف عملکرد غیرقطعی است، این روش از اعداد قطعی برای ارزیابی بهره می گیرد. لذا ممکن است نتایج حاصل از محاسبات با نتایج دنیای واقعی متفاوت باشد که این اختلاف در تولید با حجم بالا، اثر بسیار چشم گیرتری ایجاد کند. از این رو در این مقاله، از منطق فازی به عنوان ابزار مفیدی جهت حل مسائل غیرقطعی دنیای واقعی استفاده شده و الگوریتمی برای تعیین ضریب عملکرد بر مبنای منطق فازی و روش وستینگهاوس ارائه گردیده است. همچنین مثال عددی با جزییات حل بیان شده که می تواند نتایج واقع بینانه تری نسبت به حالت قطعی داشته باشد.

"یکی از مهمترین ابزارهای تعیین نقاط قوت، ضعف عملکرد، شناسایی فرصتها و تهدیدهای بیرونی شرکتها، رتبه‌بندی شرکتها است. از جمله مشکلات اساسی روشهای موجود رتبه‌بندی شرکتها، تأکید عمده آنها تنها بر یک شاخص اصلی نظیر فروش یا درامد و عدم جامعیت آنها است. به عبارتی دیگر، این روشها به‌جای تعیین برترین شرکتها، حجیمترین و بزرگترین آنها را تعیین می‌کنند. این مقاله درصدد رفع مشکل فوق از طریق ارائه مدل جامع رتبه‌بندی شرکتها، مبتنی بر عملکردشان است. اگر چه مدل پیشنهادی، بر اساس مدل ارزیابی متوازن شرکتها (BSC) طراحی شده، ولی تفاوتهای عمده‌ای با آن دارد. در مدل پیشنهادی، پس از مطالعه جامع ادبیات تحقیق، جهت تبیین جامعتر عملکرد شرکتها و تعیین دقیقتر نقاط قوت و ضعف شرکتها، به جای 4 مؤلفه مذکور در مدلهای BSC از شش مؤلفه اصلی بهره گرفته شده است. این مؤلفه‌ها عبارتند از: مالی، فرایندهای داخلی، مشتری، توسعه و نواوری، نیروی انسانی و مدیریت. با مطالعه جامع ادبیات تحقیق، 422 شاخص عملکردی جهت ارزیابی و رتبه‌بندی استخراج شد. با توجه به تعدد شاخصها و جهت امکانپذیر کردن قضاوت نهایی و جمعی در خصوص رتبه نهایی هر شرکت از مدل تصمیم‌گیری چند شاخص بهره گرفته شد. براساس داده‌های بازار بورس اوراق بهادار تهران در خصوص تعدادی از شرکتهای خودروساز عمده ایران و با بهره‌گیری از تکنیک وزندهی آنتروپی شانون و تاپسیس ، مدل پیشنهادی مورد آزمون عملی قرار گرفت و نتایج آن در انتهای مقاله ارائه شد. جامعیت مؤلفه‌ها و شاخصهای پیشنهادی در کنار امکان بهره‌گیری از مدلهای تصمیم‌گیری چند شاخصه، عمومیت و قابلیت کاربرد آن در ارزیابی جامع عملکرد و رتبه‌بندی شرکتهای سایر صنایع کشور (غیر از صنعت خودروسازی) را نیز ممکن و میسر کرده است."