کاظم دزفولیان

کاظم دزفولیان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۵ مورد.
۱.

حکمت خسروانی در شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 247-281

کلید واژه ها: حکمت خسروانی ایران باستان جهان شناسی اهورا مزدا نور خرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۳۰۴
شاهنامه جلوه گاه فرهنگ و اندیشه های ایرانیان باستان است که در قالب عناصر متعددی از جمله اساطیر، حماسه ها و داستان های شاهان و پهلوانان بازتاب یافته است. این اندیشه ها روایتگر برداشت های جهان شناختی، ساختارهای اجتماعی، آیین ها و نمونه های اخلاقی و رفتاری ایرانیان باستان است که با نام حکمت خسروانی شناخته می شود. مبنای حکمت خسروانی نور است و مظاهر این امر در شاهنامه با مؤلفه های پربسامد اهورایی چون خرد، آتش، فرّ، امشاسپندان و ایزدان و نیروهای تاریکی همچون اهریمن و دیوان که در تضاد با نور و روشنی اهورایی هستند، همراه با جنبه های تغزلی، عاشقانه و غنایی خود، بیانگر فلسفه ی زندگی در حکمت ایران باستان است. در این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوا مؤلفه های حکمت خسروانی را در شاهنامه بررسی کرده و نشان داده ایم بازتاب درخشان این مضامین هم پیوند با بنیان های ریشه دار خود در شاهنامه، زمینه ای برای بنیان اندیشه های تعالی گرایانه، ایجاد فضای باز فکری و جریان آن در بطن اجتماع و آثار و نیز بستری برای گفتگوی متن ها در طول تاریخ فراهم آورده است. از این رو با شناخت این جریان، می توان به خوانشی نظام مند از آثار ادبی، تاریخی و دینی ایرانیان دست یافت.
۲.

معرفی و سبک شناسی نسخه خطی ترجمه تاریخ آل عثمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 1 - 17

کلید واژه ها: نسخه خطی تاریخ آل عثمان احمد جودت پاشا محمدحسین خویی نثر محاوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
تاریخ آل عثمان جزو متون تاریخی دوره عثمانی است که در یک مقدمه و دوازده مقاله در شرح احوال سلسله عثمانی به نگارش درآمده است. این اثر شرح وقایع و اتفاقات دولت عثمانی از مبدأ پیدایش تا زمان راغب پاشا و خلاصه اتفاق هایی است که بعد از سال 1188 قمری به وقوع پیوسته است. این اثر افزون بر ارزش تاریخی، آگاهی های گران سنگی درباره اوضاع اجتماعی مردم، رفتار و عملکرد حاکمان عثمانی، دگرگونی های فرهنگی و شیوه تفکر و نگرش مردم عصر به مخاطب ارائه می دهد. نویسنده اثر، احمد جودت پاشا، متولد 1823 میلادی در بلغارستان است که در دولت عثمانی شخصی بسیار مشهور و متنفذ بوده است. مترجم نیز فردی به نام محمدحسین خویی است که به اظهار خودش، به دستور ناصرالدین شاه در سال 1274 قمری به ترجمه این اثر همت گماشته است. نثر این اثر به جز مقدمه که نثری مصنوع و متکلف دارد، به زبان محاوره است و جزو متون گمنام دوره قاجار به شمار می رود. از این کتاب دو نسخه خطی در دست است که هر دو به قرن سیزدهم تعلق دارد. نسخه اول کامل و نسخه دوم ناقص و ناتمام است. به سبب اهمیتی که زبان محاوره ای قاجار در تغییر و تحولات فارسی امروزی دارد، بر آن شدیم تا به معرفی جایگاه مؤلف و مترجم و سبک ترجمه آن بپردازیم تا ارزش این نسخه گمنام که افزون بر ارزش زبانی، ارزش تاریخی نیز دارد آشکار شود. بر این اساس، به تناسب موضوع، به شرح حال نویسنده و مترجم، موضوع کتاب، ساختار مطالب کتاب، نسخه های موجود از آن، رسم الخط و سبک این اثر پرداخته می شود.
۳.

تحلیل منظره غروب در شعر پسینگاهی 2 از علی باباچاهی با توجه به نظریه ساختار اُفق میشل کولو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 273 - 294

کلید واژه ها: شعر معاصر علی باباچاهی پسینگاهی 2 نقد جغرافیایی میشل کولو نظریه ساختار اُفق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۵
یکی از شاخه های مهم نقد جغرافیایی، نظریه ساختار اُفق میشل کولو است. اُفق؛ بیانگر مرزهای منظره و منعکس کننده حالات درونی و منظره های انتزاعی فرد است و در شناخت آن باید به «وجه پنهان» پدیده ها توجه کرد. منظره در دیدگاه کولو ترکیبی از واقعیّت و تخیّل است و به همین دلیل هر شخص و هر نویسنده ای منظره خاص خود را از فضای پیرامونش دارد شعر پسینگاهی 2 از باباچاهی؛ فضایی جغرافیایی است که در آن چند مضمون و شبکه معنایی در ارتباط باهم منظره غروب را ایجاد کرده اند. هدف از این پژوهش توصیف منظره غروب و کشف افق های درونی و بیرونی این شعربا توجه به حالات شاعر است. روش انجام پژوهش توصیفی است. در بخش تحلیلی پژوهش؛ با بسط افق های شعر، ارتباط میان تاریکی، مرگ، ناقوس، پرنده، تقدّس فضا و غروب را نشان داده می شود و هرکدام از وجوه پنهان و پیدای منظره غروب، در ارتباط باهم تحکیم و تفهیم می شود.
۴.

بررسی ادبیات آیینی در سروده های شاعر اردو زبان، افتخار عارف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۱) 91 - 120
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۹۴
مذهب و آیین موضوعی است که از دیرباز تاکنون نویسندگان جهان به آن توجه داشته ا ند. مذهبْ موضوع گسترده ای است و در چند کتاب و نوشته مختصر گنجانیده نمی شود. شاعران، به ویژه شاعران اردو زبان، عقیده خاصی درباره مذهب، آیین و پیشوایان دین خود دارند. آیین و مذهب در زندگی انسان تأثیر بسزایی دارد. انسانی که تحت تأثیر مذهب قرار می گیرد، هر گفتار و نوشتارش بیانگر این عقیده و تأثیر است. این پژوهش نیز با هدف نشان دادن اظهار علاقه افتخار عارف، شاعر اردو زبان، نسبت به مذهب و درک و تأثیرپذیری او از پیشوایان دین اسلام انجام شده است. افتخار عارف توانسته است در ادبیات آیینی، نام و شعرهای خود را به اوج آسمان ادبیات ببرد. شعرهای وی سرشار از فهم عمیق اسلام، عشق به پیامبر اسلام  (ص) و اهل بیت است. از داده های به دست آمده جدول هایی ارائه شده است که نشان می دهد عارف فقط به مذهب ازنظر دین و آیین توجه نداشته است؛ بلکه وی فهم کافی از دین دارد و موضوعات عصر حاضر را در گرو دین بیان می کند. در پژوهش حاضر از داده ها به این نتیجه رسیده ایم که موضوعات آیینی که توجه بیشتر شاعر را جلب کرده اند، عبارت است از: پیامبر اکرم (ص) و شوق رفتن به زیارت شهر پیامبر؛ کربلا و دلاوری های اباالفضل العباس  (ع) و حضرت زینب  (س) ؛ همچنین شاعر گفتارهای امام علی (ع) را در سروده های خود بیان کرده است. ذکر شهر پیامبر و سیره پیامبر در همه آثار شاعر بیش از ده درصد آمده است. ذکر کربلا و امام حسین  (ع) نیز بیش از هشت درصد یا در بعضی آثارها بیش از ده درصد آمده است. از داده های ارائه شده می توان پی برد که بیشتر موضوعات آیینی در کتاب جهان معلوم و حرف باریاب است. این پژوهش با روش توصیفی   تحلیلی به استخراج مفاهیم دینی و آیینی شعر وی پرداخته است.
۵.

تحلیل الگوی کنشی و زنجیره های روایی گریماس در روایت مرگ رستم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸۰ 32 - 7

کلید واژه ها: روایت شناسی گریماس الگوی کنشگر زنجیره های روایی رستم و شغاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۴ تعداد دانلود : ۶۷۳
روایت شناسی به دنبال طبقه بندی همه روایات در یک نوع واحد است. گریماس یکی از این نظریه پردازان است که با کاستن از تعداد کنشگرهای الگوی پراپ سعی داشت الگویی فراگیر برای تمام روایات ارائه دهد. در این پژوهش، داستان «رستم و شغاد» بر اساس الگوی کنشی گریماس، تحلیل سیر وضعیت روایت با توجه به تقابل های دوگانه و نیز الگوی نحوی و زنجیره های روایی (میثاقی، اجرایی و انفصالی) بررسی شده است. در این داستان، الگوی گریماس دوگانه عمل کرده است و یک کنشگر در موقعیت های مختلف، نقش مخالف و یاریگر را به عهده دارد. کنشگر فاعل برای کم رنگ کردن و از بین بردن نقش کنشگر بازدارنده به مکر و حیله روی می آورد. نقض و عقد یک پیمان به وسیله شغاد، عامل اصلی روایت است که در زنجیره میثاقی شکل می گیرد. همین مسئله، زنجیره اجرایی و کنش های آن را شکل می دهد تا در نهایت، در زنجیره انفصالی به وضعیتی مثبت یا منفی ختم شود.
۶.

متن شناسی کتاب مناهج الطالبین فی معارف الصادقین و معرفی نسخه های خطی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷۹ 25-46

کلید واژه ها: نسخه شناسی مناهج الطالبین فی معارف الصادقین علاء قزوینی نثر فارسی در سده هشتم حافظ شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۳۸۴
در سده هشتم هجری، مورخین ایرانی، کتاب های تاریخی فراوانی به زبان فارسی پدید آوردند. یکی از مهم ترین کتاب های تاریخی این عصر، کتاب مناهج الطالبین فی معارف الصادقین ، نوشته علاء قزوینی (ولادت: 726 یا 727ق- زنده در 782ق.) است. این کتاب، تاریخ از ابتدای خلقت تا سال 779ق. را در برمی گیرد. تألیف آن در سال 779ق. و به نام شاه شجاع مظفری پایان پذیرفته است. مناهج الطالبین تا کنون به چاپ نرسیده است. در این مقاله نگارندگان کوشیده اند اهمیت این کتاب را بنمایانند. بنابراین ضمن معرفی علاء قزوینی از خلال کتابش، ویژگی های محتوایی مناهج الطالبین فی معارف الصادقین را بیان کرده اند. در ادامه به برخی از ویژگی های ادبی و زبانی این اثر اشاره شده و سپس منابع علاء قزوینی در تألیف مناهج الطالبین بررسی و تأثیرپذیری وی از منابع پیش از خود نشان داده شده است. در پایان نیز به نسخه شناسی این کتاب پرداخته شده است.
۷.

ناگفته هایی از قصص الانبیای دیدوزمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلید واژه ها: قرآن دیدوزمی نفایس العرایس قصص الانبیا کسائی تاج القصص ابونصر بخاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۹ تعداد دانلود : ۴۷۲
تأکید قرآن کریم به دانستن سرگذشت پیامبران سبب شد که از همان سالیان آغازین حیات دین مبین اسلام، در کتاب های تفسیر و تاریخ به قصص انبیا پرداخته شود و در دوره های بعد آثار مستقلی در شرح زندگی و بیان قصص انبیا پدید آید. از میان انبوه این کتاب ها می توان به نسخه خطی قصص الانبیای «محمد بن حسن دیدوزمی» اشاره کرد. هویت مؤلف نامعلوم است و همه فهرست نویسانی که از وی و اثرش یادکرده اند، کتاب وی را «نفایس العرایس و قصص الانبیاء» نام نهاده، آن را ترجمه فارسی قصص الانبیای محمد بن عبدالله کسائی دانسته اند. از متن عربی کتاب کسائی دو ترجمه فارسی به صورت نسخه خطی از قرن هفتم در دست است. با مقایسه متن عربی قصص الانبیای کسائی و ترجمه های فارسی موجود از آن با متن کتاب دیدوزمی مشاهده می شود بین آن ها ارتباطی نیست؛ بنابراین به نظر می رسد گزارش فهرست نویسان دراین باره نادرست باشد. این پژوهش سعی دارد با ارائه دلایل و قرائنی بیان کند که قصص الانبیای دیدوزمی نمی تواند ترجمه عربی کتاب کسائی باشد بلکه بازنویسی کتاب «تاج القصص» ابونصر احمد بن محمد بخاری (قرن چهارم هجری) است.
۸.

متن شناسی ترجمه های فارسی قصص الانبیای کسایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۲۸)

کلید واژه ها: قرآن نسخه خطی قصص الانبیاء کسایی دیدوزمی نفایس العرایس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۱۹۵۲
جستار حاضر می کوشد تا ضمن آشناساختن پژوهشگران با قصص الانبیای محمدبن عبدالله کسایی، به معرفی تفصیلی نسخ خطی ترجمه های فارسی آن بپردازد. بررسی نظام درون متنی این ترجمه ها به منظور دستیابی به ساختار سبکی (زبانی و ادبی) نیز یکی از اهداف راهبردی این پژوهش است. با عنایت به نبود اطلاعات کافی درباره زندگی مؤلف و هویّت مترجمان فارسی این اثر، نقد نظرات فهرست نویسان و کتابشناسان در این باره نیز در این مقاله مطمح نظر بوده است. مهم ترین دلایل رویکرد نویسنده به طرح این موضوع را می توان شیوه روایی اثر کسایی؛ اشتهار آن در میان قصّه پردازان جوامع اسلامی؛ وجود نسخ خطی متعدد از آن در کتابخانه های معتبر جهان و نیز ناشناخته بودن نسخه های خطی ترجمه های فارسی قصص الانبیای کسایی در ایران و جهان دانست.
۹.

استعمار و شیوه های مبارزه شعری علیه آن در عصر نهضت عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱ (پیاپی ۶۹) 93-119 صفحه

کلید واژه ها: استعمار عصر نهضت شعر عرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۳ تعداد دانلود : ۴۵۱
بحث استعمار یکی از مضامین اصلی شعر عرب در عصر نهضت یعنی نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم است. در شعر این دوره میتوان از غرب چهرهای دوگانه و متعارض دید. از طرفی الگوی پیشرفت های علمی و صنعتی و دموکراسی است و از طرف دیگر استعمارگری ظالم و مستبد . زمانی که غرب از لحاظ علمی و تمدنی مورد بحث است شاعران آن را میستایند و به تقلید از آن تشویق م یکنند ولی زمانی که از غرب به عنوان استعمارگر بحث میکنند با شیوه های مختلف به مبارزه با آن برمیخیزند . در این مقاله به شیوه توصیفی تاریخی و بر اساس تحلیل محتوای شعر این دوره سعی شده تا چه ره دوگانه غرب به ویژه سیمای استعمارگری آن از منظر شاعران نشان داده شود. این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسش است که شاعران عصر نهضت چه تصوری از استعمار غرب دارند و چگونه و با چه شیوههایی و تا چه اندازه در شعرشان به آن پرداختهاند؟ از آن جا که شاعران این عصر، مصلحان سیاسی اجتماعی هستند تلاش میکنند تا با ابزار شعر و تکیه بر آموزههای دینی و احساسات میهنی، مردم را به اتحاد در برابر استعمار و مبارزه با آن دعوت و برنامه های استعمار را برای مردم بیان کنند. تعدد کشورهای عربی و تکثر شعرای این دوره باعث شده تا فقط به شاعران بزرگ و مشهور استناد شود . از جمله این شاعران میتوان به احمد شوقی و حافظ ابراهیم از مصر، جمیل صدقی زهاوی و معروف رصافی از عراق و خلیل مطران از شام اشاره کرد.
۱۰.

ساختار قصّه در قصص الأنبیاء کسایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۳۹۴ شماره ۶۴

کلید واژه ها: قرآن عناصر داستان قصص الأنبیاء کسایی ساختار قصه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۲ تعداد دانلود : ۶۷۵
«قصص الأنبیاء» کسایی اثری است به زبان عربی که به قلم محمّدبن عبدالله کسایی نگارش یافته است. هویّت واقعی نویسندة آن به درستی معلوم نیست. این اثر با نام هایی همچون «بدء الدّنیا و قصص الأنبیاء»، «قصص الأنبیاء و المبتدا» و «بدءالخلق و قصص الأنبیاء» در جوامع اسلامی، به ویژه در میان عوام رواج داشته است. انسجام در ساختار قصّه ها، این کتاب را به یک متن ادبی داستانی تبدیل کرده است. نویسنده در تصنیف قصّه های خود، از قصص قرآن و روایات تاریخی بهره گرفته است و کتاب را با چاشنی تخیّل آمیخته است. قصّه های این کتاب در دو دسته قابل بررسی است: قصّه هایی در آفرینش هستی (امور نخستینه؛ مثل لوح، قلم، عرش، کرسی، بهشت، دوزخ و ...) و قصّه های پیامبران. مهم ترین بخش داستانی کتاب، به قصّة پیامبران اختصاص دارد. در این پژوهش، انواع قصّه و تحلیل ساختاری آن به همراه بررسی عناصر داستان و برشمردن بنمایه های قصص الأنبیاء کسایی به اجمال مورد بررسی قرار می گیرد.
۱۱.

بررسی ناسیونالیسم ایرانی و عربی و بازتاب آن در شعر دوران مشروطه ایران و نهضت عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۷

کلید واژه ها: نقدادبی شرق و غرب احسان عباس زرین کوب ادب یونان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۶۴۲
ناسیونالیسم از جمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و رشد آن، زیادی محصول استعمار بود. از آن جای که وقایع این دوران تمامی جنبه های زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه های جدید مخصوصاً ناسیونالیسم قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذهنیت گرایی بیرون آمد و حالت عینیت گرا و رئالیستی یافت. در این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی ناسیونالیسم ایرانی و عربی در دوران نهضت عربی و مشروطه ایران مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته و چهار مؤلفه ناسیونالیسم؛ یعنی زبان، تاریخ و فرهنگ، سرزمین و دین در شعر شاعران بزرگ این عصر بررسی شده با این هدف که دیدگاهی نسبتاً جامع و گویا ارائه شود. در نهایت این نتیجه به دست آمد که ناسیونالیسم عربی به دلیل پراکندگی سرزمین، تنوع تاریخی، تعدد ادیان و نقش دوگانه حکومت عثمانی با چالش های زیادی روبرو بوده است. در ناسیونالیسم عربی، زبان عربی بیش از سایر مؤلّفه ها مدنظر بوده، ولی در میان شاعران ایرانی، بیش تر بر تاریخ و فرهنگ و سرزمین تکیه شده است. دین اسلام نیز به دلیل حضور تاریخی و مبارزه با استعمار در میان شاعران ایرانی و عربی به عنوان یکی از عناصر ناسیونالیسم مورد توجّه قرار گرفت؛ از این روی ناسیونالیسم ایرانی و عربی بر خلاف نوع اروپایی نه تنها ضد دین نبود بلکه رنگ دینی هم داشت.
۱۲.

بررسی برخی همپوشانی ها و اختلافات بین شاهنامه، گرشاسب نامه و کوش نامه در مورد جمشید،فریدون، مازندران و . . .(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۷۷ 89-106

کلید واژه ها: شاهنامه جمشید برماین دیو سپید مازندران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۴ تعداد دانلود : ۶۱۱
در اواخر عهد ساسانیان و اوایل دوره اسلامی، تاریخ باستانی ایران از صورت شفاهی بیرون آمده و با نام خدای نامه به کتابت در آورده شده است. این نوشته ها چون خشک و بی روح بود و خارج از طبع خواننده، کسانی مانند فردوسی آنها را به نظم کشیده و با اضافه کردن ظرایف و صنایع ادبی حال و هوایی دلنشین به آن نوشته ها بخشیدند. حماسه سرایان قرون پنجم و ششم هم شاهنامه فردوسی را اصل قرار داده، کاستی های آن را با نوشتن حماسه های دیگر کامل کرده و هرکجا که به اختلافی در روایات برخورد کرده یا سخنی را لازم به توضیح می دیدند، به شرح و رفع موضوعات می پرداختند. در این مقاله به تحقیق در نوشته های اسدی طوسی و ایرانشاه ابی الخیر پرداخته شده است. این دو تن از کسانی هستند که در کتابهای خود با نام گرشاسب نامه و کوش نامه اختلاف روایتهای خود با شاهنامه فردوسی در مورد جمشید، برمایه، دیو سپید و مازندران را با اسلوبی بسیار دلنشین، بیان کرده و به شرح آن پرداخته اند.
۱۳.

بررسی نسخه خطی ایاصوفیه از کتاب ترجمه تفسیر طبری (از سوره مریم تا پایان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۷۵

کلید واژه ها: نسخه خطی ایاصوفیه ترجمه تفسیر طبری بلعمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۴۰۰
در این مقاله بارزترین ویژگی های نسخه ارزشمندی از کتاب ترجمه تفسیر طبری که در کتابخانه مسجد ایاصوفیه نگهداری می شود مورد بررسی قرار می گیرد و به نکاتی چند از قبیل ویژگی های کلی نسخه، وقفنامه نسخه و تاریخ آن، رسم الخط کاتب یا کاتبان و نیز خصوصیات زبانی نثر نسخه پرداخته می شود. دامنه تحقیق این مقاله مشتمل بر نیمه دوم نسخه یعنی از ابتدای سوره مریم تا پایان سوره ناس است و در این نیمه نیز با چشم پوشی از بخش تفسیر، به ترجمه آیات توجه می گردد. شایان ذکر است که این نوشتار بر اساس لوح فشرده ای است مشتمل بر عکس هایی که زنده یاد مجتبی مینوی از روی اصل نسخه فراهم آورده و در اختیار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران قرار داده است.
۱۴.

جنبه تعلیمی مقوله آز در شاهنامه فردوسی و بهگود گیتا

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۶ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲ 91 - 114

کلید واژه ها: مهابهاراتا بهگودگیتا آز کرشنا ارجونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۲۶۲
بی گمان شاهنامه فردوسی و مهابهاراتا از بزرگ ترین شاه کارهای حماسیِ تاریخ ادب جهان اند. دفتر ششم مهابهاراتا با نام بهگودگیتا، به زعم بسیاری از منتقدان، فلسفی ترین بخش مهابهاراتاست که نمودی از ژرف ترین اندیشه های حکمی و عرفانی هندی را در پیش می نهد. این اثر با تزلزل حاصل از تردیدِ ارجونا، پهلوان سپاهِ خیر، از گرفتار شدن در چنگال آز و کژی آغاز می شود که باعث کناره گیری او از رزم فرجامین شده است. پس از آن گفت وگویی درازدامن میان این سلحشور و کرشنا، اوِتاری در هیات حکیمی فرزانه، است که با تبیین سه راه کار، چراغ های دانستگی را روشن نموده و غبار تردید از ذهن و ضمیر ارجونا سترده راه رستگاری را بدو      می نمایاند. از سویی شاهنامه بزرگ ترین اثر حماسی فارسی است و آز از بن مایه های تکرار شونده در سراسر این شاهکار ادبی است که البته هر کجای شاهنامه ذکری از آن رفته است ردپای خرد را نیز می توان دید که چون سپری گران در برابر این رذیلت در پیش نهاده شده است. این مقاله تحلیلی است گذرا به این راهکارهای اسطوره ها برای مقابله با آز: خرد ایرانی و دانستگی هندی.
۱۵.

رمان پاورقی و تاریخ سیاسی معاصر: خوانشی تحلیل گفتمانی از رمان ده نفر قزلباش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۹۲ و بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۵ (پیاپی ۷۳/۵)

کلید واژه ها: رمان پاورقی سال های 1332 1320 تحلیل گفتمان رمان ده نفر قزلباش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۵۱۸
در پژوهش حاضر گفتمان های عمده مقطع زمانی 1320 تا 1332 بررسی شده است. با مشخص نمودن گفتمان های سیاسی اصلی در مقطع مورد نظر شامل گفتمان های اسلامی، سلطنت طلب، ملیت گرا و مارکسیستی، به سنجش پیوند آنها و گفتمان های موجود در رمان پاورقی ده نفر قزلباش نوشته حسین سخنیار (مسرور) پرداخته شده است. برای کاوشِ داده ها، رویکرد نظری لاکلائو و موفه انتخاب شد. کاوش داده ها بر پایه این رویکرد گفتمانی نشان می دهد که گونه خاصی از گفتمان ملیت گرا در این اثر دیده می شود که بُعد های گفتمان های اسلامی و سلطنت طلب را در خود مفصل بندی کرده است. گفتنی است بُعد های مدرن گفتمان های سیاسی این مقطع زمانی، شامل گفتمان ناسیونالیسم، سلطنت طلب و اسلامی در این مفصل بندی دیده نمی شود و در موارد بسیاری نسبت به آنها تخاصم وجود دارد. در گفتمان های این رمان اثری از بُعد های گفتمان مارکسیستی دیده نشد. Abstract In the present study, major discourses of serial novels published from 1320 to 1332 are investigated. Identifying the dominant political discourses of the period including the Islamic, the Royalist, the Nationalist, and the Marxist discourse, it then attempts to find the links among such discourses in Hossein Sokhanyar’s (Masroor) Ten Ghezelbash. The theoretical framework upon which the data analysis here is based is Laclau and Mouffe’s discourse theory. This analysis demonstrates that, among other things, there exists in this work a particular variety of the nationalist discourse within which both Islamic and Royalist discourses are articulated. It is worth mentioning that not only the modern dimensions of the major political discourses of the period in question – including the Nationalist, the Royalist, and the Islamic discourse – are not reflected in this work, but that there exists a certain kind of hostility towards them all. For example, there is no trace of the Marxist discourse within the discourses of this serial novel. Keywords : Serial Novel, The Period Between 1320 to 1332, Discourse Analysis. Ten Ghezelbash
۱۶.

نگاه مولانا به طبیعت در غزلیات شمس تبریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال چهارم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: مولوی طبیعت غزلیات شمس تبریزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸۹ تعداد دانلود : ۶۰۴۷
با مطالعه در شعر فارسی ملاحظه می شود که شعرا از گذشته تا به امروز در اشعار خود از عناصر طبیعت برای مقاصد متفاوتی همچون توصیف، مدح، ذم، تغزل، و مرثیه استفاده کرده اند. هدف از نگارش این مقاله بررسی نقش طبیعت و عناصر آن و میزان کاربرد صور خیال برساخته از عناصر طبیعی در غزلیات دیوان کبیر است. نمود طبیعت در غزلیات مولانا چشمگیر است. این حضور هم ازلحاظ تعداد ابیات و هم ازنظر تنوع عناصر طبیعی به کاررفته درخور توجه است. کثرت توجه مولانا به طبیعت، علاوه بر آن که معلول ذوق شاعرانه و مطالعه فراوان اوست، آگاهی مولانا از امکانات لفظی و تأثیربخشی مظاهر طبیعت را به نمایش می گذارد. می توان گفت نگاه غالب در اشعار مولانا، نگاهی برگرفته از فرهنگ اسلامی و قرآن است. او به اکثر عناصر طبیعی از دید تازه ای نگریسته و از آن ها برای بیان مقاصد تعلیمی و عرفانی خود بهره برده است.
۱۷.

نگرش عرفانی و دینی مولانا به چیستی و چرایی مرگ در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۹ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳۳

کلید واژه ها: مثنوی مولوی مرگ انواع مرگ مرگ سرخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۸۲
یکی از موضوعات پرداخته شده در مثنوی معنوی، موض وع خیره کننده، حیاتی و مه یّج مرگ)death) است . مولانا با تمسّک به آموزه های اسلامی و عرف انی، به تبی ین و ت شریح این م هم پرداخ ته و رس الت خویش را به اب نای الزّمان، خاص ّه طی طریق کنندگان کوی دوست ادا نم وده است. ضرورت توجه ب ه این موضوع از آن روست که تا چیستی، چرایی و فلسفه وجودی مرگ از دیدگاه عرفانی و دینی به عنوان یکی از گذرگاه های مهم زندگی انسان موشکافی شود و برای اذهان سالکان، روش ن گردد که مرگ نه تن ها نابودی نیست بلکه ت ولد است نه تن ها ناگوار نیس ت بلکه از بین برنده حجابی (curtain) بین عاشق و معشوق است .به س خن دی گر م رگ در حک م «جسرٌ یوص ل الحبی ب ال ی الحبیب» اس ت. م رگ آزم ون و مح کی اس ت ب رای م دعی ان ک وی دوس ت و مشتاق ان محبوب ازل ی. م ولانا با ای ن نگ رش، م رگی که برای بسیاری از انسانها ناشناخته و منزجرکننده بوده است  به گون ه ای دل نش ین عرضه داشته است و خاط ر ن شان می سازد که هی چ چی ز در آفرینش از جمله مرگ، بی حکمت آفریده نشده است.
۱۸.

کارکرد نماد در حکایتی از هفت پیکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلید واژه ها: نماد اسطوره حکایت هفت پیکر کهن الگو میتوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۱ تعداد دانلود : ۹۵۷
یکی از انواع نقد ادبی نقد اسطوره ای است که برگرفته از نظریات یونگ در زمینة ناخودآگاه جمعی است. کار منتقد اسطوره ای بررسی کهن الگوهای اثر ادبی به مثابة بازتاب های ناخودآگاه جمعی ذهن شاعر یا نویسنده در اثر ادبی است؛ کهن الگوهایی که در نهاد ناخودآگاه ذهن مردمان قوم یا جامعه یا فراتر از آن، کل بشر، ساری و جاری است. ذهن آدمی این عقاید و رفتارهای اسطوره ای را اغلب به شیوه ای نمادین در می آورد. یکی از اشکال بروز این کهن الگوها به شکل نماد، علاوه بر خواب و رؤیا و ...، خلاقیت های ادبی است. هفت پیکر نظامی از آثاری است که سرشار از نمادهای اسطوره ای و کاربردهای کهن الگویی است. در این مقاله سعی شده با استفاده از امکاناتی که الگوی روان شناسی یونگ در زمینة ناخودآگاه جمعی به دست داده است و نظر نورتروپ فِرای در زمینة میتوس ها، حکایتی منظوم از این اثر بررسی شود تا کارکردهای نماد در این حکایت روشن شود.
۲۰.

تحلیل منطق الطیر بر پایه روایت شناسی

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی بهار ۱۳۹۰ شماره ۲۰

کلید واژه ها: ژنت گرماس منطق الطیر الگوی کنشی سطوح روایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۲۰
این مقاله بررسی ساز و کار روایت منطق الطیر از دیدگاه دو روایت شناس ساختارگرا، گرماس و ژنت است. از یک سو، با طرحِ الگوی کنشیِ معناشناسانه گرماس و ساختارِ بنیادینِ تقابل های دوگانه در این الگو، فرایند معناسازی و پیش رویِ واحدهای روایت در منطق الطیر تحلیل میشود. همچنین نقشِ تقابلِ جفت های متضاد همچون معنا و صورت، روح و جسم، لاهوت و ناسوت در شکل گیریِ نقش های کنشیِ این الگو تبیین میگردد. از دیگرسو، بر اساسِ نظریه ژنت، سه سطحِ رواییِ داستان، روایت، روایت گری و مولفه های رابطِ این سطوح در متنِ منطق الطیر نشان داده میشود تا از دیدگاهِ ژنت، میزانِ روایت مندی این اثر معلوم شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان