رحیم بدری گرگری

اختلالات یادگیری به صورت عام و با نارسایی ریاضی به صورت خاص، همواره یکی از شایع ترین و پیچیده ترین موضوعات در زمینه کودکان استثنایی محسوب شده و توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب نموده است. در سال های اخیر پژوهش های متعددی در زمینه اثربخشی مداخلات شناختی در زمینه اختلالات یادگیری انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر نتیجه گیری کلی در خصوص اثربخشی مداخلات شناختی مبتنی بر حافظه فعال، بر کارکردهای اجرایی کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی بوده است. جامعه آماری پژوهش عبارت بود از کلیه پژوهش های مرتبط با موضوع که در سال های 1390 تا 1400 و به زبان فارسی منتشر شده بود. برای بررسی این موضوع تعداد 21 پژوهش به روش فراتحلیل مورد بررسی قرار گرفت که در مجموع 48 اندازه اثر به دست آمد و به کمک نرم افزار CMA2 تحلیل شد. نتایج تحلیل نشان داد که مقدار اندازه اثر ترکیبی اثربخشی مداخله مبتنی بر حافظه فعال بر کارکردهای اجرایی در مدل ثابت 37/1 و در مدل تصادفی 53/1 به دست آمد که از نظر آماری معنادار بود (001/0>P). همچنین یافته ها بیانگر آن است که مداخلات مبتنی بر حافظه فعال بیشترین تأثیر را بر سرعت پردازش (11/3) و کمترین تأثیر را بر بازداری (74/0) داشته است. لذا طبق معیار کوهن و بر اساس اندازه اثر به دست آمده، می توان گفت که مداخله مبتنی بر حافظه فعال بر کارکردهای اجرایی کودکان دارای اختلال یادگیری ویژه با نارسایی ریاضی اثربخشی بالایی داشته است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه انجام گرفت. روش: این پژوهش از نوع مطالعه نیمه آزمایشی با پیش آزمون/ پس آزمون، دوره پیگیری و دارای گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر که به مراکز اختلال یادگیری منطقه 7شهر تهران مراجعه کردند. برای انتخاب نمونه، از طریق نمونه گیری در دسترس، تعداد 30 دانش اموز دختر دارای اختلال یادگیری ویژه که به مراکز اختلال یادگیری در سال تحصیلی 401-402 رجوع کرده بودند، انتخاب و در دو گروه 15 نفری به صورت تصادفی قرار گرفت. هر دو گروه کنترل و آزمایش در سه مرحله ی پیش از مداخله، پس از مداخله و سه ماه بعد از مداخله به مقیاس تاب آوری تحصیلی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس مختلط در  SPSS24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، برنامه آموزش پذیرش و تعهد بر مولفه های تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه تاثیر معنادار داشته (001/0P<) و اثر مداخله در مرحله پیگیری پایدار بوده است. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، آموزش پذیرش و تعهد می تواند، وضعیت تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه را بهبود بخشد و آنها را در مقابل چالش های تحصیلی توانمند کند و راه گشای تحقیقات بعدی در حوزه مداخلات مربوط به دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه شود.

زمینه و هدف: اختلال یادگیری ویژه، اختلالی عصبی تحولی است که علاوه بر خود فرد، والدین، معلمان، و نظام آموزشی را نیز با کشاکش هایی مواجه می کند. این پژوهش با هدف تعیین رابطه امیدواری، شفقت به خود، و تاب آوری والدینی با پیوند به مدرسه در دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری ویژه انجام شد. روش : روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری ویژه و مادران آنان در شهر تبریز در سال تحصیلی 1398-1399 بود. تعداد 132 نفر از مادران و دانش آموزان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و داده ها با استفاده از مقیاس های امیدواری اسنایدر(1991)، خودشفقت ورزی نف (2003)، تاب آوری کونر و دیویدسون (2003) و دلبستگی به مدرسه موتون و همکاران (1993) جمع آوری شدند. به منظور تحلیل داده های آماری از روش های آمار توصیفی مانند میانگین، و انحراف معیار و جهت تحلیل فرضیات پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه همزمان با نرم افزارSPSS23 انجام شد. یافته ها: باتوجه به نتایج آماری دلبستگی نسبت به مدرسه با امیدواری (001/0=p، 601/0=r)، اشتراک انسانی (005/0=p، 050/0=r)، ذهن آگاهی (005/0=p، 231/0=r)، و تاب آوری (001/0=p، 405/0=r)، همبستگی مثبت و با مؤلفه انزوای شفقت ورزی (001/0=p، 338/0=r)، و همانندسازی افراطی، (005/0=p، 241/0-=r) همبستگی منفی معناداری دارد و بین مؤلفه های مهربانی با خود و قضاوت نسبت به خود شفقت ورزی و دلبستگی نسبت به مدرسه همبستگی معناداری وجود ندارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که 5/47 درصد از تغییرات واریانس پیوند به مدرسه توسط امیدواری، شفقت به خود، و تاب آوری والدینی تبیین می شود. نتیجه گیری: وجود مهارت هایی مانند تجربه احساس مراقبت، مهربانی نسبت به خود، نگرش بدون قضاوت نسبت به شکست ها به همراه انگیزه و توانایی برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف با وجود موانع و همچنین توانایی غلبه بر وضعیت منفی یا تجارب آسیب زا از سوی مادران، شرایط پیش بینی پیوند به مدرسه را در دانش آموز دارای اختلالات یادگیری ویژه فراهم کرده است.

مقدمه: هدف این پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی و هیجانی در کاهش اعتیاد پذیری دانش آموزان پسر دوره متوسطه مدارس شاهد بود. روش: با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس، دو گروه به صورت کاملاً تصادفی و هر گروه به تعداد 25 نفر به عنوان گروه آزمایش و گروه کنترل برای انجام این پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات تحقیق هر دوگروه با استفاده از پرسشنامه اعتیاد پذیری مورد ارزیابی پیشین قرار گرفتند. سپس به گروه آزمایشی مهارت های اجتماعی و هیجانی طی ده جلسه یک ساعته، آموزش داده شد. طی این مدت، گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پس از اتمام آموزش، همان ابزار به عنوان پس آزمون روی آزمودنی ها اجرا شد. برای تجزیه وتحلیل نتایج از آزمون تجزیه وتحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج: تجزیه وتحلیل داده ها بیانگر آن است که آموزش مهارت های اجتماعی و هیجانی، باعث کاهش اعتیادپذیری، آمادگی به اعتیاد و کاهش اعتراف به آن در دانش آموزان می شود. بحث: یافته ها نشان دهنده آن است که این روش می تواند به منزله رهیافتی مقابله ای در آموزش نوجوانان مورد استفاده قرار گیرد که این امر باید مطمح نظر گروه های مرجع همچون مشاوران، مربیان مدارس و برنامه ریزان اجتماعی قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه نیازهای روانشناختی، نظریه ذهن و مهارت های تنظیم هیجان دانشجویان دختر دارای تجربه طلاق والدین و بدون تجربه طلاق والدین بود. طرح پژوهش از نوع علی- مقایسه ای بود. جامعه آماری شامل دانشجویان دختر دانشکده های مختلف دانشگاه تبریز در سال 1401 بود که از بین آنها 120 نفر به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شد. انتخاب نمونه به این ترتیب بود که ابتدا 60 نفر از دانشجویان دختری که تجربه طلاق والدین را داشتند انتخاب شدند. سپس از سایر دانشجویان دختر که تجربه طلاق والدین را نداشتند، 60 نفر به صورت همتاسازی از لحاظ سن، تحصیلات و وضعیت تاهل و به شیوه در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه نیازهای اساسی روانشناختی (BNSG-S) دسی و ریان (2000)، پرسش نامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ)گارنفسکی و کرایج (2006) و پرسش نامه ذهن خوانی (RMET) بارون و کوهن (2001) استفاده شد. تحلیل واریانس چندراهه و آزمون t مستقل نشان داد که میانگین نیازهای روانشناختی خودمختاری، شایستگی و ارتباط، میانگین نظریه ذهن و میانگین راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان در بین دانشجویان دختر دارای تجربه طلاق والدین بطور معنی داری در سطح 05/0 کمتر از دانشجویان دختر بدون تجربه طلاق والدین بود. اما راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان دانشجویان دختر دارای تجربه طلاق والدین بطور معنی داری در سطح 05/0 بیشتر از دانشجویان دختر بدون تجربه طلاق والدین بود. با توجه به بافته ها نتیجه می شود که بین دانشجویان دختر دارای تجریه و بدون تجربه طلاق والدین از نظر این سه متغیر تفاوت وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامه شایستگی اجتماعی در رفتارهای قلدری، بهزیستی و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان قلدر بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری اطلاعات از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر دوره اول و دوم متوسطه مدارس شهر ارومیه در سال تحصیلی 1401-1402 بود که از میان آن ها 30 نفر دانش آموز قربانی قلدری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش مداخله آموزش برنامه شایستگی اجتماعی را در ده جلسه (جلسه 60 دقیقه ای) دریافت کردند. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه قربانی قلدری Olweus, 1996))، مقیاس بهزیستی تحصیلی (Tuominen-Soini, Salmela- Aro & Niemivitra, 2021) و پرسشنامه اشتیاق تحصیلی (Fredricks, Blumenfeld & Paris, 2004) بودند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش شایستگی اجتماعی به صورت گروهی قرار گرفتند. بعد از اتمام آموزش نمرات پس آزمون اخذ و با استفاده از روش کواریانس چند متغیره تحلیل شد. نتایج آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که در پس آزمون، نمره رفتارهای قلدری گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته و نمره بهزیستی و اشتیاق تحصیلی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بیشتر شده است. می توان نتیجه گرفت که این شیوه درمان می تواند بر تنظیم و کاهش رفتارهای قلدری، افزایش بهزیستی و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان قلدر موثر واقع شود.