غلامرضا جمشیدیها

غلامرضا جمشیدیها

سمت: دانشیار
مدرک تحصیلی: استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی؛ دانشگاه تهران؛ ایران
پست الکترونیکی: gjamshidi@ut.ac.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۸۰ مورد.
۶۱.

ترسیم شبکه مفهومی نفوذ در مدارس ایرانی با رویکرد بررسی اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران

کلید واژه ها: نفوذ علمی و فرهنگی اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران سبک زندگی زبان انگلیسی مدارس ایرانی هویت آموزش دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۵۰
نفوذ در مراکز علمی نظیر مدارس یکی از وجوه نفوذ در جهان است که قدرت های جهانی از آن برای کسب منافع خود بهره می گیرند و بررسی تاریخ سیاسی معاصر ایران نشان می دهد که آمریکا همواره در عرصه ی علم و دانش ایران مداخله داشته و تلاش سردمداران این کشور، وابسته سازی علمی ایران بوده است. اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران به عنوان یکی از مهم ترین اسناد در فهم و شناخت ارتباط بین ایران و آمریکا، از ظرفیت مناسبی برای شناسایی وجوه نفوذ غرب در ایران برخوردار است و با توجه به اهمیت موضوع، مقاله ی حاضر با بهره گیری از روش تحلیل مضمون و مطالعات اسنادی تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که شیوه های نفوذ ایالات متحده آمریکا در مدارس ایرانی بر اساس اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران چه بوده است؟ مرجع اصلی پاسخگویی به این سؤال، دوره یازده جلدی اسناد لانه جاسوسی آمریکا می باشد و فرضیه اصلی نوشته، حاکی از این است که سفارت آمریکا با بهره گیری از تمامی ظرفیت های خود نظیر نهادهای بین المللی، نیروهای غرب گرا و مربیان خارجی برای تأثیر بر جریان علمی و فرهنگی در مدارس ایرانی بهره گرفته است. یافته ها نشان می دهند آمریکا در راستای نفوذ پایدار در مدارس ایرانی از شگردهایی نظیر تبادل علمی، تغییر سبک زندگی، هویت زدایی، تخریب آموزش های دینی، حمایت از شخصیت های غرب گرا، کم کردن روحیه ضد استعماری، نفوذ علمی- فرهنگی، جاسوسی اطلاعات و ترویج زبان انگلیسی استفاده کرد.
۶۲.

بررسی آثار وحدت و تفرقه امت اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره)

کلید واژه ها: وحدت اسلامی امام خمینی (ره) جهان اسلام امت اسلامی تفرقه عزت امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
یکی از مفاهیم راهبردی در اندیشه امام خمینی (ره) که علاوه بر ابعاد ملی، جنبه های بین المللی برای جهان اسلام دارد، وحدت در جهان اسلام است. به اعتقاد امام (ره) ، مسلمانان برای رشد و تعالی نیازمند وحدت، همبستگی و همدلی هستند و دور شدن از وحدت اسلامی یکی از عوامل استحاله نظام اسلامی و فرایند تمدن سازی محسوب می شود. با توجه به این اهمیت، مقاله حاضر تلاش دارد با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه ای به این سؤال پاسخ دهد که وحدت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) چه آثاری دارد و در نقطه مقابل، دوری از اتحاد اسلامی (تفرقه) چه تبعات منفی برای جهان اسلام و کشورهای اسلامی خواهد داشت؟ یافته های مقاله نشان می دهد که وحدت اسلامی عامل ارتقا امنیت، پیشرفت، عزت و کرامت امت اسلامی در برابر دشمنان اسلام است و اگر به جای وحدت، فرایند تفرقه در جهان اسلام گسترش یابد، امت واحده اسلامی تحقق نمی یابد و به از بین رفتن اسلام ناب محمدی (ص) ، سلطه قدرت های بزرگ بر جهان اسلام و دوری جوامع اسلامی از استقلال پایدار و همه جانبه منجر می شود.
۶۳.

تحلیل محتوای کمی منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت نرم علم و دانش سند مولفه های هویت ملی ایرانیان جمهوری اسلامی ایران فرهنگ ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
شناسایی منابع قدرت نرم یکی از موضوعات مهمی است که بازیگران سیاسی در دهه های اخیر نسبت آن حساس هستند و کارگزاران حکومتی مترصد سیاستگذاری در حوزه منابع قدرت هستند. اولین گام در روند ارتقاء قدرت نرم کشورها، شناخت منابع بومی درونی و بیرونی قدرت می باشد. به همین منظور، مقاله حاضر تلاش دارد منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دهد و به صورت موردی، سند مولفه های هویت ملی ایرانیان را مورد بررسی قرار خواهد. مقاله حاضر با بهره گیری از مطالعات اسنادی و الگوی نظری منابع سه گانه قدرت نرم تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد که؛ منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان کدامند و شامل چه مولفه هایی می باشند؟ روش پژوهش این مقاله نیز تحلیل محتوای کمی با رویکرد واحد تحلیل کلمه در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان می باشد. یافته های مقاله نشان می دهد که منابع سه گانه سیاسی، علمی و فرهنگی در این سند وجود دارد که برخی از مولفه های آنها عبارت از؛ وحدت ملی، همگرایی فرهنگی با جهان اسلام، رسالت جهانی، عزت سیاسی و ولایتمداری، تولیدات علمی، هویت اسلامی-ایرانی، میراث تاریخی و فرهنگی، دین، زبان فارسی و... می باشد که توجه به آنها می تواند قدرت ملی ایران را در سطوح داخلی و خارجی بیفزاید.
۶۴.

بررسی پدیدارشناسانه فلسفه تاریخ از نظرگاه ابن خلدون و هگل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون هگل فلسفه ی تاریخ پدیدارشناسی ضرورت تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۶
ابن خلدون و هگل به عنوان پایه گذاران «فلسفه ی تاریخ» در عالم اسلام و غرب به شمار می روند، لذا موضوع این پژوهش، توصیفی است در راستای بررسی نحوه ی مواجهه دو اندیشمند، از دو سنت مختلف، با مفهوم فلسفه تاریخ. در این تحقیق با روش مقایسه ای ابتدا ضمن تمرکز بر بنیاد های نظری ابن خلدون در کتاب «مقدمه» که زمینه ا ی نظری برای تامل در باب فلسفه تاریخ فراهم آورده است را بررسی خواهیم نمود، سپس اندیشه هگل، نحوه ی ورود، تبیین و نهایتاً چگونگی شکل گیری فلسفه تاریخ در اندیشه ی او مورد بحث قرار می گیرد. از این روی، سعی بر کشف ذات دو جانب اندیشه، جدای از اینکه مسیر گفتگوی طرفینی را فراهم می آورد، مقایسه را نیز میسر می سازد؛ رهیافتی که به روش مقایسه ی پدیدراشناسانه معروف است. ماحصل این مقایسه، با عنایت بر تمایز های دو اندیشمند، نتایج مشترکی است در باب تاریخ و امر تاریخی، سیاسی و اجتماعی، نگاهی که حکایت از جبر محتوم و ضرورت اجتناب ناپذیر در حرکت تاریخ می نماید.
۶۵.

بازنمایی تحولات ایران عصر صفوی به مثابه «دیگری» در سفرنامه های مستشرقان اروپایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحولات ایران عصر صفوی دیگری سفرنامه مستشرقان اروپایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۸۸
عصر صفوی به لحاظ شناخت دیگری، نقطه عطفی در تاریخ ایران اسلامی است. هویت و شخصیت اجتماعی جامعه صفوی با مولفه هایی نظیر: یکپارچگی و استقلال ملی، تشیع و شاهنشاه به مثابه مرشد کامل شناخته می شود. مجموع این مؤلفه ها موجبات زایش لایه فرهنگی و تمدنی ایران عصر صفوی را فراهم کردند که نتیجه آن هویت جدید اجتماعی بود. نوشتار مزبور با روش تاریخی در پی پاسخ به این پرسش است که تحولات ایران عصر صفوی به مثابه «دیگری» چگونه در سفرنامه های مستشرقان اروپایی بازنمایی شده است؟ نظرگاه مستشرقان در بازنمایی این تصویر بسیار متغیر است. این متغیربودن در ارتباط مستقیم با اعصار و ادوار نسل های شاهان و حکمرانان صفوی است به نحوی که در زمان اوج و حضیض قدرت حاکمه نحوه بازنمایی از تمامیت ایران بسیار متفاوت از هم هستند که به نظر می رسد دلیل آن فقدان سطوح نهادی باشد. همچنین، جامعه ایران عصر صفوی در مواجهه با دو جامعه و تمدن -عثمانی و غرب مسیحی- تصویری جدید از خود ساخت؛ بدین معنی که به توسط شناخت دیگری شناختی جدید از خود به دست آورد. دیگری، آیینه ای بود که منِ خود را در آن می دید. این اتفاق برای دو تمدن دیگر نیز رخ داد. البته، تمدن غرب در آن زمان در مقابل ایران یک «منِ واحد» نبود لکن در برابر دشمنش -عثمانی- در قامت یک کل واحد خود را بازنمایی می کرد. نتیجه این مثلث دیگری، شناخت و آگاهی جدید برای هر سه این جوامع بود
۶۶.

بررسی جایگاه عقل و برهان در معرفت دینی از منظر مکتب تفکیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکتب تفکیک میرزا مهدی اصفهانی عقل برهان معرفت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۶
جریان موسوم به مکتب تفکیک که پایه گذار آن میرزا مهدی اصفهانی و شاگردش شیخ محمود حلبی است، یکی از دیدگاه هایی است که برای تبیین معارف الهی و نحوه نیل به آن شکل گرفته است. بانیان این مکتب برهان آوری و عقلانیت را حجاب اصلی رسیدن به عمق مطالب و معارف دین شمرده و به مقابله با آن پرداخته اند. ایشان دلیل به اشتباه افتادن فلاسفه و متکلمین را اهل برهان و تعقل بودن آنان دانسته و در راستای نقد آن معتقدند تمام معقولاتِ بدیهی ظلمت بوده و طلب معرفت از این راه عین گمراهی و ضلالت است و برهان آوری در کسب معرفت مساوی با ابطال و هدم اسلام می باشد. مقاله حاضر، با روش توصیفی و تحلیلی، ضمن نشان دادن جایگاه عقل و برهان در مکتب تفکیک به نقد نحوه حصول معرفت از منظر این مکتب پرداخته است. برررسی معرفت شناسی دینی در مکتب تفکیک نشان می دهد با طرد عقلانیت در این مکتب و عدم ارائه ملاکی معتبر در سنجش معارف دینی و نبود راهی برای تعامل با دین گریزان به عنوان ملاک مشترک، مهم ترین نقاط ضعف مبانی معرفت شناسی در این مکتب است.
۶۷.

اصالت فرد یا جامعه از منظر شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه گرایی فرد گرایی شریعتی رویکرد جامعه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۵
همه جامعه شناسان به نوعی با دو مفهوم اصالت فرد و جامعه یا ساختار اجتماعی و کنش انسانی درگیرند. بر این اساس هریک با برقراری ارتباط میان این دو مفهوم، به برتری یکی بر دیگری توجه می کنند یا رابطه ای را میان این دو مفهوم برقرار می سازند. شریعتی به عنوان متفکری مسلمان، متأثر از تعلیمات اسلامی بوده و فضای فرهنگ اسلامی و مذهب شیعه تأثیرات عمیقی بر شیوه تفکر او به جا گذاشته است. او در هیچ یک از موضوعات مورد توجهش، نه تکیه ای صرف بر اصالت فرد و عاملیت انسانی دارد و نه جامعه و ساختار اجتماعی را امری منحصر به فرد در این باره می داند؛ بلکه رابطه ای متقابل را لحاظ کرده و هردو عامل فرد و جامعه را در شناخت موضوعات و مسائل دخیل می داند. در این مقاله در راستای آشنایی بیشتر با رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع، با بهره گیری از دیدگاه شهید مطهری، به واکاوی رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع خواهیم پرداخت. برای این منظور از روش پژوهش اسنادی استفاده شده است.
۶۸.

صورت بندی مسائل و آسیب های اجتماعی در اندیشه ابن خلدون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسائل اجتماعی آسیب های اجتماعی عمران شهرنشینی مقدمه ابن خلدون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
ابن خلدون در زمره بنیان گذاران علم تاریخ و جامعه شناسی، طی سده های اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران جهان بوده است. تنوع و گستره ی موضوعات موردتوجه او باعث شده است تا طیف وسیعی از متفکران و پژوهشگران از جامعه شناسی، مردم شناسی، تاریخ، اقتصاد، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جغرافیا و جمعیت شناسی، آثار او را مورد توجه قرار داده و تالیفات متعدد درباره اندیشه او، دال بر اهمیت این اندیشمند بزرگ مسلمان است. اما آنچه کمتر در آرا و آثار ابن خلدون مورد عنایت پژوهشگران قرار گرفته است، مباحث مفصل او پیرامون مسائل و آسیب های اجتماعی است. پژوهش حاضر با عطف نظر به رویکرد تحلیلی ابن خلدون در بررسی مسائل و آسیب های اجتماعی که متمرکز بر وضعیت جوامع اسلامی در جغرافیای بزرگ جهان اسلام بوده است، با روش مطالعات اسنادی و تمرکز بر متن اثر اصلی او یعنی «مقدمه»، از منظر رویکردی توصیفی به بازشناسی، استخراج و دسته بندی مضامین و مقولات مرتبط با این موضوع در اندیشه ابن خلدون پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، هفت مسئله و آسیب اجتماعی عمده در جای جای کتاب مقدمه مورد تاکید ابن خلدون بوده است که شامل: مسئله «فقر»، «حاشیه نشینی»، «رفاه اجتماعی»، «اشتغال و معیشت»، «مسکن و سرپناه»، «امنیت اجتماعی» و «جرائم و بزهکاری» می باشد. آنچه از تحلیل ابن خلدون پیرامون مسائل اجتماعی بدست می آید، تمرکز او بر چارچوب مفهومی علم عمران است؛ بدین معنا که کلیه موضوعات اجتماعی را در نسبت با آبادی اجتماع بشری در مقیاس زندگی شهری معنا و تفسیر می کند.
۶۹.

نگرش جامعه شناختی بر تأثیر فرهنگ مدرن از منظر جنسیتی بر تحولات خانواده در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ازدواج تحول خانواده خانواده سنتی خانواده مدرن دیدگاه جنسیتی روابط خانوادگی مدرنیته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۷
تحول خانواده در جهان معاصر از مباحث کانونی جامعه شناسی خانواده طی دهه های اخیر است. تأثیر مدرنیته، به خصوص از بُعد فرهنگی آن، بر تحولات خانواده در غرب، که به شکل گیری و تکوین خانواده مدرن و پست مدرن منجر گردیده است، موضوع تتبعات نظری و پژوهش های تجربی فراوانی بوده است. این مقاله در پی آن است که این موضوع را در جامعه ایران از منظر کنشگران اجتماعی، به ویژه از دیدگاه جنسیتی، بررسی و مهم ترین عوامل مؤثر بر این تحولات را شناسایی کرده و پیامدهای تأثیرات ناشی از آن را تحلیل نماید. این پژوهش به روش کیفی با نمونه های گزینشی و محدود در سطح شهر تهران انجام شده و جمع آوری داده ها با مصاحبه های عمیق صورت گرفته است. تحلیل یافته ها نشان می دهد، به لحاظ جنسیتی، تفاوت های درخور ملاحظه ای بین زنان و مردان در تعریف ویژگی های خانواده سنتی و مدرن، روایت آنان از دگرگونی ساختار و روابط خانوادگی در جریان تحول خانواده، نحوه مواجهه و میزان پذیرش این تغییرات، و شکل گیری گفتمان های مختلف در این زمینه وجود دارد.
۷۰.

کودکی در ادیان: تحلیل کودکی در مسیحیت و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کودکی کودک مسیحیت اسلام تحلیل تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
پژوهش حاضر به دنبال مطالعه و شناسایی مفهوم کودکی در ادیان، با تمرکز بر مسیحیت و اسلام است. در این راه، با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته است. کودکی در مسیحیت پیرو گناه نخستین، ذاتاً شرّ پنداشته می شود. زیرا طغیان گر از امر الهی و گرایش به بدی دارد. پیرو این موضوع باید با تعمید گناه نخستین در ذات او شسته شود. چنین نگاه بدبینانه ای به کودکان با اسطوره ی دیونوسوسی مطرح شد. لذا کودک دیونوسوسی مستحق بد اخلاقی، بد رفتاری، سقط جنین، تنبیه سخت، به کار واداشته شدن، عدم حمایت، گرسنگی، فقر، بیماری، بی سوادی و جهل و... است. نگاه مسیحیت به کودکی به دلیل اقدامات اومانیستی دوره رنسانس به بعد از جمله تحولات کلیسا و اقدامات جهان مدرن در قرن بیستم، بخصوص اعلامیه ی حقوق بشر 1948م، و اعلامیه و کنوانسیون حقوق کودک 1989م، منجر به تحول رویکرد مسیحیت به کودکی و تضعیف رویکرد شرّانگاری و کودک دیونوسوسی شد. دین اسلام، کودک را ذاتاً خیر و الهی می پندارد، کودک آپولونی است، زیرا کودک روح خداوند را در خود داشته و معصوم و مقدس است. اما پیرو قدرت اختیار ممکن است به گناهان و آلودگی های نفسانی دنیا، آلوده شود. نیازمند مراقبت و تربیت مناسب است که آلوده به بدی ها و گناهان نشود و ذات الهی او مصون از هرگونه بدی بماند. هرگونه آسیب جسمی، روحی و روانی به کودک ممنوع است و باید با او بر اساس احترام و رعایت شأن انسانی برخورد شود و مورد حمایت همه جانبه در جهت رشد و تعالی قرار گیرد.
۷۱.

جامعه شناسی برهانی، نگاهی نو در نظریه پردازی جامعه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه پردازی نظریه جامعه شناختی پیش فرض های فلسفی جامعه شناسی برهانی قیاس تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
اختلافات نظری، پیرامون نسبت میان علم مدرن با دین، منجر به نوعی طیف بندی میان متفکرین این حوزه شده است. دیدگاه علم تجدد طلب، پیرایه زدا و سنت گرایی اسلامی، سه رویکرد کلان این میدان منازعه هستند که هر یک به گونه ای متفاوت نسبت به موضوعِ امکان یا امتناع تحقق علم دینی به طور عام و علوم اجتماعی اسلامی به طور خاص اظهار نظر کرده اند. تمامی نظریه ها و رویکردهای این حوزه با اتکای بر پیش فرض های فلسفی شکل گرفته اند که در بطن خود تحقق الگویی از مختصات جامعه مطلوب را هدف گذاری کرده اند. این موضوع به اختلاف و عدم در اختیار داشتن دیدگاهی اجماعی جهت نظریه پردازی اجتماعی منجر شده است. «جامعه شناسی برهانی» ایده ای بدیع و پیشنهادی است که تلاش می کند با توجه به تغییرات اجتماعی- فرهنگی در عصر جدید، صورتی نو از تفکر معرفت شناختی در حوزه فلسفه مضاف دانش جامعه شناسی ارائه دهد. جامعه شناسی برهانی با تاکید بر حضور غیرقابل انکار پیش فرض های فلسفی که ترسیم کننده مختصاتی از جامعه مطلوب در پس نظریه های جامعه شناسی و در نتیجه ارزش مداری آنها است، داعیه دار آن است که با اتکا بر گزاره های یقینی و عقلی- فلسفی، می توان ضمن ارزیابی بنیادهای فلسفی نظریه ها، با استفاده از «قیاس تجربی»، به نتایج جامعه شناختی هرچه مطمئن تر و عمیق تری دست یافت که فاصله حداکثری با ظنّیات دارد.
۷۲.

الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی از منظر شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشرفت اسلام شریعتی تمدن هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۸۲
در الگوى پیشرفت غربى، دانشى که با افزایش قدرت و ثروت همراه است و از رهگذر تسلط بر طبیعت کسب می شود، اهمیت فراوان دارد. چنین دانشى موجب خوشبختى انسان و جامعه است و بهترین گونهٔ رفاه را براى او به وجود می آورد. بر این اساس، الگوى پیشرفت بومى مطرح نیست و جهان فرهنگى کشورها و ملتها اهمیت چندانى ندارد. شریعتى از الگوى پیشرفت غربى انتقاد می کند. او می کوشد باتوجه به لایه هاى معرفتى و فرهنگى در جامعه ایران و براى حل مسائل و تأمین نیازهاى آن، الگوی پیشرفت جدیدى بنیان گذارد. در این راستا، راه برون رفت از محدودیت هاى موجود در الگوى پیشرفت غرب را انکار فن و عقل ابزارى نمی داند؛ بلکه راه حل را در تدوین الگوى پیشرفت جدیدى می داند که علاوه بر خرد ابزارى، سایر ابعاد عقل را که اسلام بر آنها مهر تأیید زده است، به رسمیت بشناسد. در این الگو، همچنین توجه به تاریخ و فرهنگ هر جامعه مبنا قرار می گیرد. الگوى اسلامى شریعتى، براى پیشرفت، «امت» نام دارد که کاملاً عینى و دستیافتنى و نیز راهکار نجاتبخش بشر است. «کتاب» و «ترازو» و «آهن» سه رمز پیشرفت در اسلام است. علاوه بر این، از نگاه او، پیشرفت به معناى خوداندیشى و بازگشت مستمر به خویشتن مذهبى و ملى و بهکارگیرى همهٔ وجوه عقلانیت است.
۷۳.

جایگاه زنان در سیاست نامه خواجه نظام الملک براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان انتقادی زن خواجه نظام الملک سلجوقیان سیاست نامه نظریه فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۲
امروزه وضعیت زنان در هر کشوری شاخصی مهم جهت بررسی رشد و توسعه انسانی در آن کشور محسوب می شود. در واقع، بررسی پیشینه تاریخی جایگاه زنان تاریخچه فراز و فرود حیات فردی و اجتماعی آنان را روشن و مسیر ایشان را در راه رسیدن به توسعه آشکار می کند. اما آنچه چنین مطالعاتی را کامل تر می کند، بررسی واکنش مردان سیاستمدار در هر دوره تاریخی نسبت به حضور و فعالیت های اجتماعی زنان آن دوره است. به این منظور، در این مقاله کتاب سیاست نامه خواجه نظام الملک طوسی، وزیر مقتدر سلجوقیان در قرن پنجم هجری، برای مطالعه وضعیت زنان این دوره تاریخی و همچنین شناخت دیدگاه های نظام الملک درباره ایشان برگزیده شده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و در سه سطح واژگان، تفسیر و تبیین صورت گرفته است. سؤال هایی که این پژوهش در پی پاسخ گفتن به آن هاست عبارت اند از: حضور زنان در سیاست نامه چگونه است؟ خواجه نظام الملک چه واکنشی به حضور ایشان نشان می دهد؟ و علت واکنش های وی چیست؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخلاف نظر برخی پژوهشگران، خواجه نظام الملک به طور کلی نگاه منفی به نوع زنان ندارد، اما دخالت های بعضی زنان دربار، به ویژه ترکان خاتون، همسر ملکشاه سلجوقی، در امر سلطنت و حوزه اقتدار وزیر سبب می شده وی برای حفظ قدرت و سلطه سیاسی خود و طرد مخالفان و رقبای سیاسی، به انتقادهای کوبنده از زنان و برحذر داشتن سلطان از نفوذ ایشان بپردازد.
۷۴.

واکاوی الزامات و راهکارهای نهاد مدرسه در راستای دستیابی به تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدرسه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت معلم کتب درسی فعالیت پرورشی جامعه پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۲
دستیابی به اهداف متعالی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیازمند شناخت راهکارهای دستیابی به تدابیر در سازمان ها و نهادهای کشور است. پژوهش حاضر با هدف یافتن الزامات و راهکارهای مناسب نهاد مدرسه برای انطباق با تدابیر از منظر جامعه شناسی انجام شده است. با استفاده از روش کیفی، 45 نفر از معلمان با سابقه مدارس دولتی مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. ابتدا تدابیر مرتبط با نهاد مدرسه نشانه گذاری و سپس الزامات اساسی و راهکارهای دستیابی به آنها بر اساس نیازمندی های موجود استخراج شده است. استخدام و آموزش مداوم معلمان با انگیزه و معتقد به آرمان های جمهوری اسلامی ایران، توجه به محتوای ارائه شده در مدارس (اعم از رسمی و غیر رسمی)، بازنگری فعالیت های پرورشی از جمله مهم ترین نتایج در بخش الزامات اساسی و اضافه شدن کتاب قانون اساسی به دروس رسمی، بازطراحی کتب دینی دوره متوسطه بر اساس شبهات رایج، بازطراحی مسابقات بر اساس نیازهای پایه های تحصیلی، تقویت روحیه مشارکت سیاسی از طریق مسابقات، اضافه شدن متناسب نهج البلاغه و صحیفه سجادیه در کتب تمام پایه های دوره متوسطه اول و دوم از جمله مهم ترین راهکارهای جزئی است.
۷۵.

تأثیر زندگی کوخ نشینی و کاخ نشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجمل پرستی جامعه اسلامی کاخ نشینی کوخ نشینی مستضعفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۸۷
پژوهش حاضر درباره موضوع «تأثیر زندگی کوخ نشینی و کاخ نشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)» انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی ماهیت و چگونگی کوخ نشینی و کاخ نشینی و تأثیر آن ها بر زندگی اجتماعی و رفتار انسان است که از منظر امام خمینی (ره) به آن ها پرداخته شده است. روش پژوهش با رویکرد کیفی و طرح تحقیق «تحلیل اسنادی» است. برای انجام پژوهش بر منابع دست اول تمرکز شده است که مبانی اعتبار پژوهش هستند. یافته های پژوهش نشان می دهد در جامعه اسلامی، کاخ نشینی و زندگی به این سبک فساد و برای جامعه مضر است؛ زیرا موجب ایجاد فاصله در اجتماع، بی اعتمادی عمومی، تضعیف همبستگی و انسجام اجتماعی، ایجاد حس بی عدالتی و درنهایت تضاد و تعارض در جامعه می شود، اما کوخ نشینی و داشتن این روحیه سبب همبستگی، انسجام و اعتماد در جامعه می شود و بستر مشارکت هرچه بیشتر را فراهم می کند؛ زیرا هدف از هر اقدام و مشارکتی رضای خداوند است و چنین امری علاوه بر اینکه در کنشگر ایجاد انگیزه می کند سبب بازتولید مشارکت و فعالیت بیشتر در خدمت جمع و جامعه می شود. براساس نتایج پژوهش، جامعه ای با روح کوخ نشینی پایدار است و رشد و توسعه خواهد یافت و همچنین دشمنان، در بحران ها از جمله جنگ ها، فتنه ها و کارشکنی ها نمی توانند خدشه ای به آن وارد کنند؛ زیرا مردم و حاکمیت در قالب کلیتی منسجم، هر ضربه ای را نمی پذیرند و آن را دفع می کنند.
۷۶.

واکاوی حدود و شاخصه های رئالیسم علمی در معرفت اجتماعی سید جمال الدین اسدآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سید جمال الدین اسدآبادی رئالیسم علمی هرمنوتیک مکتب اثباتی علم جهاد تمدن اسلامی پراکسیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۳
در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد نظری روش شناسی بنیادین، روش تحقیق اسنادی و با نگرشی تفسیری و اکتشافی، محدوده و برخی از شاخصه های رئالیسم علمی مندرج در معرفت اجتماعی سید جمال الدین اسدآبادی شناسایی شده است. سید جمال الدین با استفاده از بینش هرمنوتیکی و بر اساس مفاهیم قرآنی از جمله عقل، علم و جهاد تلاش کرده است ظرفیت معرفت دینی را در جهان مدرن آشکار کند. قرین بودن علم و دین یکی از اصول معرفت شناختی اوست. به اعتقاد سید جمال الدین، ضرورت کاربردی سازی علوم اسلامی و توجه مسلمانان به سایر روش های علمی از جمله روش های مکتب اثباتی می تواند در تقویت بُعد معرفتی و علمی کشورهای اسلامی و در نتیجه، احیای مجدد تمدن اسلامی سهم مهمی داشته باشد. به نظر می رسد در پرتو منطق روش شناختی و معرفت شناختی سید جمال الدین، نوعی توصیه به مؤلفه های پارادایمی رئالیسم علمی می تواند در به کارگیری معرفت دینی و قرآنی در کنار سایر روش های علمی و تجربی مدرن سودمند باشد. همچنین از جمله ویژگی های عملی معرفت اجتماعی سید جمال الدین، روحیه عمل گرایی و پراکسیس (عقیده و جهاد) است.  
۷۷.

تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون هستی معرفت روش شناسی تبیین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۲
علم عمران ابن خلدون برپایه روش شناسی خاصی بنا نهاده شده است که فهم این نحوه تببینی گام مهمی در زمینه فهم منطق خلدون و متعاقب آن فهم پدیده های است که او قصد تبیین آنها را دارد. مقاله حاضر قصد بررسی نحوه تبیین وقایع توسط خلدون را دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش اسنادی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که رویکرد تببینی ابن خلدون در تبیین امور واقع با رویکرد علمی متعارف امروزی که همان رویکرد قانون مدار یا نوموتتیک است، همخوانی دارد. از منظر روش شناسی نتایج بیانگر این امر است که تجربه ی خلدونی اشاره به تجریه مکرر در تاریخ دارد، به عبارتی همان ساختارهای رویکرد ساختارگرایی هستند که نتایج مشخص تکرار شونده ای را به دنبال خود دارند. از دید هستی شناسی نیز ابن خلدون فرض واقعیت بیرونی و مستقل از ذهن را به رسمیت می شناسد.
۷۸.

نظریه فرایندی انقلاب اسلامی از منظر اندیشه محمدجواد باهنر

کلید واژه ها: محمدجواد باهنر نظریه تکامل انقلاب اسلامی انقلاب سیاسی انقلاب فرهنگی صدور انقلاب تحول روحی سازندگی داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۶
اندیشمندان مسلمان با توجه به مبانی نظری و آموزههای دینی، دیدگاه متمایزی نسبت به مقوله انقلاب دارند. متفکران انقلاب اسلامی نسبت به مسئله مفهوم و مراحل انقلاب توجه داشته و هرکدام برای تکامل انقلاب، مراحل مختلفی را ذکر کردند که این الگوهای فرایندی، اهمیت نظریه سیر تکامل انقلاب اسلامی را نشان می دهد. محمدجواد باهنر یکی از متفکرانی است که در آثار خود، فرایندهای انقلاب اسلامی را در پنج مرحله مورد توجه قرار داده است. مقاله حاضر از نوع کیفی و اکتشافی است که با بهره گیری از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای مترصد تحلیل و توصیف این سؤال اصلی است: مفهوم انقلاب در اندیشه باهنر دارای چه بار معنایی است و فرایند تکامل انقلاب اسلامی شامل چه مواردی بود؟ مفروض مقاله به این قرار است که از دیدگاه باهنر، انقلاب اسلامی صرفاً تغییر در نظم سیاسی موجود نیست بلکه فرایندی برای تکامل آرمان های انقلاب در حوزه های مختلف است. یافته های مقاله نشان می دهد از منظر باهنر، انقلاب اسلامی برای تکامل خود نیاز دارد مراحل پنجگانه را به صورت مستمر و آگاهانه طی نماید. نظریه تکامل انقلابی باهنر اشاره به این مسئله دارد که دگرگونی در نظم سیاسی مستقر و جایگزینی نظام برآمده از اصول و آرمان های دینی به وسیله افراد جامعه به معنای انقلاب است که محدود به عرصه نظم سیاسی نخواهد بود بلکه لازم است در عرصه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی شاهد انقلاب باشیم. پدیده انقلاب اسلامی بعد از تحول روحی در جامعه و ایجاد انقلاب سیاسی باید بسترهای انقلاب فرهنگی و سازماندهی داخلی را فراهم آورد و درنهایت صدور ارزش های نوین را فراهم سازد.
۷۹.

تهدیدات تولید ملی در نظام سیاسی اسلام از منظر اندیشه آیت الله محمدعلی شاه آبادی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۸
تولید کالای ملی و تامین نیازهای اساسی در مرزهای ملی یکی از اموری است که در اقتصاد اسلامی مورد تاکید واقع شده است و خیلی از متفکران و اندیشمندان در خصوص لزوم آن سخن به میان آورده اند. در این میان، آیت الله محمدعلی شاه-آبادی یکی از اشخاصی است که بر وجوب تولید امتعه در ممالک اسلامی تاکید زیادی داشته است و در کتاب شذرات المعارف به ابعاد مختلف تولید کالای ملی اشاراتی داشته اند. به همین منظور، مقاله حاضر تلاش دارد با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات کتابخانه ایی به این سوال پاسخ دهد که؛ تهدیدات تولید کالای ملی از منظر اندیشه اقتصادی آیت الله شاه آبادی(ره) شامل چه مواردی می باشد؟ برخی از یافته های مقاله نشان می دهند تولید کالای ملی ارتباط مستقیمی با اقتدار سیاسی و عزت ملی دارد و بی توجهی به تامین نیازهای اقتصادی در ناحیه مقدسه اسلام، زمینه های وابستگی اقتصادی و ضعف پایه های حکومت اسلامی را به وجود خواهد آورد. برخی از تهدیدات تولید ملی در نظام اقتصادی اسلام از منظر آیت الله شاه آبادی عبارت از؛ راحت طلبی و آسایش پرستی، نفاق در فعالیت های اقتصادی، سوء مدیریت در بیت المال، رفاه زدگی شهروندان، وابستگی اقتصاد ملی به کالاها و صنایع خارجی، قرض تنزیلی و ربا، خام فروشی سرمایه های طبیعی کفران نعمت، حبس پول (انباشت سرمایه) و رفع ید از تولید سازنده، جنگ تجارت خانه ها در عرصه بین المللی (نزاع اقتصادی) و... می باشد.
۸۰.

بررسی جامعه شناس بودن ابن خلدون با تاکید بر قواعد روش شناختی امیل دورکیم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون جامعه شناسی علم موضوع روش سؤالات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
هدف: هدف از نگارش این مقاله، بررسی جامعه شناس بودن یا نبودن ابن خلدون است که علاوه بر روشن کردن یک حقیقت تاریخی، از حیث چیستی علم و روش دستیابی به آن، اسلوب درستی را برای قضاوت در مورد اینگونه مسائل به دست می دهد که از این منظر هم حائز اهمیت است. روش: در این تحقیق با رجوع به نظریات روش شناختی دورکیم، چارچوب مفهومی در تبیین نظری سؤال تحقیق ارائه شده است. ملاکها و معیارهای جامعه شناس بودن (موضوع، روش، سؤالات)، با توجه به این چارچوب مفهومی استخراج و سپس به روش کتابخانه ای در جهت یک تحقیق توصیفی- تحلیلی به طور اکتشافی داده ها را در جهت پاسخگویی به سؤال تحقیق، جمع آوری و به صورت کیفی تجزیه و تحلیل کرده ایم. یافته ها: یافته های تحقیق حاکی از این واقعیتند که سه معیار و ملاکِ جامعه شناس بودن(موضوع، روش و پاسخگویی به سؤالات اساسی مد نظر در علم جامعه شناسی/تغییر و نظم) در مطالعات ابن خلدون موجود است. نتیجه گیری: جامعه شناس بودن ابن خلدون بر اساس معیارهای طراحی شده بر اساس قواعد روش شناختی امیل دورکیم اثبات می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان