غلامرضا جمشیدیها

غلامرضا جمشیدیها

سمت: دانشیار
مدرک تحصیلی: استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی؛ دانشگاه تهران؛ ایران
پست الکترونیکی: gjamshidi@ut.ac.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۰ مورد.
۱.

تهدیدات تولید ملی در نظام سیاسی اسلام از منظر اندیشه آیت الله محمدعلی شاه آبادی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۵
تولید کالای ملی و تامین نیازهای اساسی در مرزهای ملی یکی از اموری است که در اقتصاد اسلامی مورد تاکید واقع شده است و خیلی از متفکران و اندیشمندان در خصوص لزوم آن سخن به میان آورده اند. در این میان، آیت الله محمدعلی شاه-آبادی یکی از اشخاصی است که بر وجوب تولید امتعه در ممالک اسلامی تاکید زیادی داشته است و در کتاب شذرات المعارف به ابعاد مختلف تولید کالای ملی اشاراتی داشته اند. به همین منظور، مقاله حاضر تلاش دارد با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات کتابخانه ایی به این سوال پاسخ دهد که؛ تهدیدات تولید کالای ملی از منظر اندیشه اقتصادی آیت الله شاه آبادی(ره) شامل چه مواردی می باشد؟ برخی از یافته های مقاله نشان می دهند تولید کالای ملی ارتباط مستقیمی با اقتدار سیاسی و عزت ملی دارد و بی توجهی به تامین نیازهای اقتصادی در ناحیه مقدسه اسلام، زمینه های وابستگی اقتصادی و ضعف پایه های حکومت اسلامی را به وجود خواهد آورد. برخی از تهدیدات تولید ملی در نظام اقتصادی اسلام از منظر آیت الله شاه آبادی عبارت از؛ راحت طلبی و آسایش پرستی، نفاق در فعالیت های اقتصادی، سوء مدیریت در بیت المال، رفاه زدگی شهروندان، وابستگی اقتصاد ملی به کالاها و صنایع خارجی، قرض تنزیلی و ربا، خام فروشی سرمایه های طبیعی کفران نعمت، حبس پول (انباشت سرمایه) و رفع ید از تولید سازنده، جنگ تجارت خانه ها در عرصه بین المللی (نزاع اقتصادی) و... می باشد.
۲.

نظریه فرایندی انقلاب اسلامی از منظر اندیشه محمدجواد باهنر

کلید واژه ها: محمدجواد باهنر نظریه تکامل انقلاب اسلامی انقلاب سیاسی انقلاب فرهنگی صدور انقلاب تحول روحی سازندگی داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۴
اندیشمندان مسلمان با توجه به مبانی نظری و آموزههای دینی، دیدگاه متمایزی نسبت به مقوله انقلاب دارند. متفکران انقلاب اسلامی نسبت به مسئله مفهوم و مراحل انقلاب توجه داشته و هرکدام برای تکامل انقلاب، مراحل مختلفی را ذکر کردند که این الگوهای فرایندی، اهمیت نظریه سیر تکامل انقلاب اسلامی را نشان می دهد. محمدجواد باهنر یکی از متفکرانی است که در آثار خود، فرایندهای انقلاب اسلامی را در پنج مرحله مورد توجه قرار داده است. مقاله حاضر از نوع کیفی و اکتشافی است که با بهره گیری از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای مترصد تحلیل و توصیف این سؤال اصلی است: مفهوم انقلاب در اندیشه باهنر دارای چه بار معنایی است و فرایند تکامل انقلاب اسلامی شامل چه مواردی بود؟ مفروض مقاله به این قرار است که از دیدگاه باهنر، انقلاب اسلامی صرفاً تغییر در نظم سیاسی موجود نیست بلکه فرایندی برای تکامل آرمان های انقلاب در حوزه های مختلف است. یافته های مقاله نشان می دهد از منظر باهنر، انقلاب اسلامی برای تکامل خود نیاز دارد مراحل پنجگانه را به صورت مستمر و آگاهانه طی نماید. نظریه تکامل انقلابی باهنر اشاره به این مسئله دارد که دگرگونی در نظم سیاسی مستقر و جایگزینی نظام برآمده از اصول و آرمان های دینی به وسیله افراد جامعه به معنای انقلاب است که محدود به عرصه نظم سیاسی نخواهد بود بلکه لازم است در عرصه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی شاهد انقلاب باشیم. پدیده انقلاب اسلامی بعد از تحول روحی در جامعه و ایجاد انقلاب سیاسی باید بسترهای انقلاب فرهنگی و سازماندهی داخلی را فراهم آورد و درنهایت صدور ارزش های نوین را فراهم سازد.
۳.

تحلیل محتوای کمی منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت نرم علم و دانش سند مولفه های هویت ملی ایرانیان جمهوری اسلامی ایران فرهنگ ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
شناسایی منابع قدرت نرم یکی از موضوعات مهمی است که بازیگران سیاسی در دهه های اخیر نسبت آن حساس هستند و کارگزاران حکومتی مترصد سیاستگذاری در حوزه منابع قدرت هستند. اولین گام در روند ارتقاء قدرت نرم کشورها، شناخت منابع بومی درونی و بیرونی قدرت می باشد. به همین منظور، مقاله حاضر تلاش دارد منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دهد و به صورت موردی، سند مولفه های هویت ملی ایرانیان را مورد بررسی قرار خواهد. مقاله حاضر با بهره گیری از مطالعات اسنادی و الگوی نظری منابع سه گانه قدرت نرم تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد که؛ منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان کدامند و شامل چه مولفه هایی می باشند؟ روش پژوهش این مقاله نیز تحلیل محتوای کمی با رویکرد واحد تحلیل کلمه در سند مولفه های هویت ملی ایرانیان می باشد. یافته های مقاله نشان می دهد که منابع سه گانه سیاسی، علمی و فرهنگی در این سند وجود دارد که برخی از مولفه های آنها عبارت از؛ وحدت ملی، همگرایی فرهنگی با جهان اسلام، رسالت جهانی، عزت سیاسی و ولایتمداری، تولیدات علمی، هویت اسلامی-ایرانی، میراث تاریخی و فرهنگی، دین، زبان فارسی و... می باشد که توجه به آنها می تواند قدرت ملی ایران را در سطوح داخلی و خارجی بیفزاید.
۴.

بررسی پدیدارشناسانه فلسفه تاریخ از نظرگاه ابن خلدون و هگل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون هگل فلسفه ی تاریخ پدیدارشناسی ضرورت تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۵۲
ابن خلدون و هگل به عنوان پایه گذاران «فلسفه ی تاریخ» در عالم اسلام و غرب به شمار می روند، لذا موضوع این پژوهش، توصیفی است در راستای بررسی نحوه ی مواجهه دو اندیشمند، از دو سنت مختلف، با مفهوم فلسفه تاریخ. در این تحقیق با روش مقایسه ای ابتدا ضمن تمرکز بر بنیاد های نظری ابن خلدون در کتاب «مقدمه» که زمینه ا ی نظری برای تامل در باب فلسفه تاریخ فراهم آورده است را بررسی خواهیم نمود، سپس اندیشه هگل، نحوه ی ورود، تبیین و نهایتاً چگونگی شکل گیری فلسفه تاریخ در اندیشه ی او مورد بحث قرار می گیرد. از این روی، سعی بر کشف ذات دو جانب اندیشه، جدای از اینکه مسیر گفتگوی طرفینی را فراهم می آورد، مقایسه را نیز میسر می سازد؛ رهیافتی که به روش مقایسه ی پدیدراشناسانه معروف است. ماحصل این مقایسه، با عنایت بر تمایز های دو اندیشمند، نتایج مشترکی است در باب تاریخ و امر تاریخی، سیاسی و اجتماعی، نگاهی که حکایت از جبر محتوم و ضرورت اجتناب ناپذیر در حرکت تاریخ می نماید.
۵.

تأثیر زندگی کوخ نشینی و کاخ نشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجمل پرستی جامعه اسلامی کاخ نشینی کوخ نشینی مستضعفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۸۵
پژوهش حاضر درباره موضوع «تأثیر زندگی کوخ نشینی و کاخ نشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)» انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی ماهیت و چگونگی کوخ نشینی و کاخ نشینی و تأثیر آن ها بر زندگی اجتماعی و رفتار انسان است که از منظر امام خمینی (ره) به آن ها پرداخته شده است. روش پژوهش با رویکرد کیفی و طرح تحقیق «تحلیل اسنادی» است. برای انجام پژوهش بر منابع دست اول تمرکز شده است که مبانی اعتبار پژوهش هستند. یافته های پژوهش نشان می دهد در جامعه اسلامی، کاخ نشینی و زندگی به این سبک فساد و برای جامعه مضر است؛ زیرا موجب ایجاد فاصله در اجتماع، بی اعتمادی عمومی، تضعیف همبستگی و انسجام اجتماعی، ایجاد حس بی عدالتی و درنهایت تضاد و تعارض در جامعه می شود، اما کوخ نشینی و داشتن این روحیه سبب همبستگی، انسجام و اعتماد در جامعه می شود و بستر مشارکت هرچه بیشتر را فراهم می کند؛ زیرا هدف از هر اقدام و مشارکتی رضای خداوند است و چنین امری علاوه بر اینکه در کنشگر ایجاد انگیزه می کند سبب بازتولید مشارکت و فعالیت بیشتر در خدمت جمع و جامعه می شود. براساس نتایج پژوهش، جامعه ای با روح کوخ نشینی پایدار است و رشد و توسعه خواهد یافت و همچنین دشمنان، در بحران ها از جمله جنگ ها، فتنه ها و کارشکنی ها نمی توانند خدشه ای به آن وارد کنند؛ زیرا مردم و حاکمیت در قالب کلیتی منسجم، هر ضربه ای را نمی پذیرند و آن را دفع می کنند.
۶.

واکاوی الزامات و راهکارهای نهاد مدرسه در راستای دستیابی به تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدرسه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت معلم کتب درسی فعالیت پرورشی جامعه پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۱۹
دستیابی به اهداف متعالی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیازمند شناخت راهکارهای دستیابی به تدابیر در سازمان ها و نهادهای کشور است. پژوهش حاضر با هدف یافتن الزامات و راهکارهای مناسب نهاد مدرسه برای انطباق با تدابیر از منظر جامعه شناسی انجام شده است. با استفاده از روش کیفی، 45 نفر از معلمان با سابقه مدارس دولتی مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. ابتدا تدابیر مرتبط با نهاد مدرسه نشانه گذاری و سپس الزامات اساسی و راهکارهای دستیابی به آنها بر اساس نیازمندی های موجود استخراج شده است. استخدام و آموزش مداوم معلمان با انگیزه و معتقد به آرمان های جمهوری اسلامی ایران، توجه به محتوای ارائه شده در مدارس (اعم از رسمی و غیر رسمی)، بازنگری فعالیت های پرورشی از جمله مهم ترین نتایج در بخش الزامات اساسی و اضافه شدن کتاب قانون اساسی به دروس رسمی، بازطراحی کتب دینی دوره متوسطه بر اساس شبهات رایج، بازطراحی مسابقات بر اساس نیازهای پایه های تحصیلی، تقویت روحیه مشارکت سیاسی از طریق مسابقات، اضافه شدن متناسب نهج البلاغه و صحیفه سجادیه در کتب تمام پایه های دوره متوسطه اول و دوم از جمله مهم ترین راهکارهای جزئی است.
۷.

بازنمایی تحولات ایران عصر صفوی به مثابه «دیگری» در سفرنامه های مستشرقان اروپایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحولات ایران عصر صفوی دیگری سفرنامه مستشرقان اروپایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۶
عصر صفوی به لحاظ شناخت دیگری، نقطه عطفی در تاریخ ایران اسلامی است. هویت و شخصیت اجتماعی جامعه صفوی با مولفه هایی نظیر: یکپارچگی و استقلال ملی، تشیع و شاهنشاه به مثابه مرشد کامل شناخته می شود. مجموع این مؤلفه ها موجبات زایش لایه فرهنگی و تمدنی ایران عصر صفوی را فراهم کردند که نتیجه آن هویت جدید اجتماعی بود. نوشتار مزبور با روش تاریخی در پی پاسخ به این پرسش است که تحولات ایران عصر صفوی به مثابه «دیگری» چگونه در سفرنامه های مستشرقان اروپایی بازنمایی شده است؟ نظرگاه مستشرقان در بازنمایی این تصویر بسیار متغیر است. این متغیربودن در ارتباط مستقیم با اعصار و ادوار نسل های شاهان و حکمرانان صفوی است به نحوی که در زمان اوج و حضیض قدرت حاکمه نحوه بازنمایی از تمامیت ایران بسیار متفاوت از هم هستند که به نظر می رسد دلیل آن فقدان سطوح نهادی باشد. همچنین، جامعه ایران عصر صفوی در مواجهه با دو جامعه و تمدن -عثمانی و غرب مسیحی- تصویری جدید از خود ساخت؛ بدین معنی که به توسط شناخت دیگری شناختی جدید از خود به دست آورد. دیگری، آیینه ای بود که منِ خود را در آن می دید. این اتفاق برای دو تمدن دیگر نیز رخ داد. البته، تمدن غرب در آن زمان در مقابل ایران یک «منِ واحد» نبود لکن در برابر دشمنش -عثمانی- در قامت یک کل واحد خود را بازنمایی می کرد. نتیجه این مثلث دیگری، شناخت و آگاهی جدید برای هر سه این جوامع بود
۸.

تحلیل اجتماعی لمفهوم الطفل ومرحله الطفوله فی آراء الإمام أبی حامد محمد الغزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۲۲
إنّ الاهتمام بالطفل وقضیه الطفوله قد کان موجودا طوال التاریخ باعتباره نموذجا اجتماعیا قبل ظهور علم الاجتماع المعرفی. حاول البحث الراهن دراسه آراء الإمام محمد الغزالی وأفکاره حول الطفوله لمعرفه م دی اهتمامه ب مرحله الطفوله من حیاه الإنسان. وفی حال کان هناک اهتمام من الإمام الغزالی بموضوع الطفوله فما هی آراؤه حول الموضوع وما هی أفکاره حول سن الطفوله وطبیعه الطفل والکیانات الاجتماعیه، وخصائص مرحله الطفوله ونقاط ضعفها وقوتها. یعدّ الإمام أبو حامد الغزالی من المفکرین المشهورین فی القرن الخامس الهجری، وقد کانت آراؤه فی مجال التعلیم والتربیه والفکر الإلهی والإنسانی لها تأثیر کثیر علی من تبعه من المفکرین والمهتمین بالمجال التربوی. هذه الدراسه تمت وفق المنهج الإسنادی الوثائقی، وتشمل الوثائق المدروسه نوعین من الأسناد؛ النوع الأول والنوع الثانی. أظهرت النتائج بأن الغزالی قد اهتم بموضوع الطفوله ورأی أن طبع الطفل هی طبع طاهر وبعید عن الذنوب والمعاصی. والأطفال یمکن تعریفهم علی أساس کیانین اثنین الأول کیان الأسره والثانی کیان "المکتب" أو المدرسه، وکل من هذین الکیانین یقومان بتعلیم الطفل وتأدیبه وتربیته. الطفل یتسم بصفات مثل ضعف العقل وروح التقلید والنقص، وبوجوده ضمن المجتمع فهو یتعلم ویتأثر من الکبار الذین یحیطون به. یری الغزالی أن مرحله الطفوله تبدأ منذ انعقاد النطفه وتنتهی هذه المرحله لدی الإناث عند سن الرشد والبلوغ (9 سنوات هجریه کامله)، ولدی الذکور تنتهی فی سن السادسه عشر، وبعد هذه المرحله یمکن للأنثی والذکر الدخول فی عالم الحیاه الزوجیه وبعباره أخری الدخول فی عالم الکبار. قادت النتائج الباحثین إلی الاعتقاد بأن الغزالی کان عند حدیثه عن الطفوله یستهدف طفوله الذکر أکثر من طفوله الأنثی وکان یقصد بالطفل الولد إلی حد کبیر.
۹.

افول قدرت نرم آمریکا؛ دیدگاه ها و زمینه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت نرم ایالات متحده آمریکا افول قدرت ارزش های آمریکایی بی اعتمادی بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۲۱۵
شکست های متوالی قدرت سخت آمریکا و افزایش هزینه های مادی و معنوی این کشور در کاربست منابع سخت افزاری قدرت باعث گردید تا این کشور منابع نرم افزاری قدرت را بیشتر مورد توجه قرار دهد که در این زمینه موفقیت هایی به دست آورد؛ ولی عملکرد، سیاست گذاری و مدیریت مقامات آمریکایی در سیاست جهانی منجر به کاهش مشروعیت و مقبولیت قدرت آمریکا در افکار عمومی بین المللی گردید. به عبارتی، مرحله رشد و نمو قدرت نرم افزاری آمریکا دچار نزول و افول شده و در شرایط فعلی، آمریکا دیگر توانمندی لازم برای اعمال قدرت نرم را ندارد؛ زیرا سیاست های این کشور برای دولت-ملت ها دارای زیبایی، شکوه و مقبولیت نیست و منابع فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قدرت نرم آمریکا با بدبینی مواجه شده اند. با توجه به اهمیت مقوله قدرت نرم در مناسبات جهانی و نحوه عملکرد ایالات متحده آمریکا در این زمینه، مقاله حاضر تلاش دارد به این سؤال اصلی پاسخ دهد که دلایل افول قدرت نرم ایالات متحده آمریکا در روند سیاست جهانی چه مؤلفه هایی است؟ برای پاسخ به سؤال اصلی مقاله، نگارندگان با کاربست روش تحلیلی-توصیفی تلاش در تبیین زمینه های افول منابع نرم قدرت آمریکا را دارند. یافته ها نشان می دهند دلایل افول قدرت نرم آمریکا عبارت اند از ظهور قدرت های جدید، بحران های داخلی، کاهش تأثیرات بین المللی بر نهادهای مالی و اقتصادی، بی اعتباری دیپلماسی آمریکا، هزینه های سیاسی و اقتصادی نظامی گری، کاهش قدرت هنجاری، اضمحلال رؤیای آمریکایی در افکار جهانی، کاهش توانمندی اقتصادی، رشد مرزشکنی دانش توسط قدرت های منطقه ای، گسترش آمریکاستیزی، بیداری سیاسی ملت ها و... .
۱۰.

ترسیم شبکه مفهومی نفوذ در مدارس ایرانی با رویکرد بررسی اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران

کلید واژه ها: نفوذ علمی و فرهنگی اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران سبک زندگی زبان انگلیسی مدارس ایرانی هویت آموزش دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۴۸
نفوذ در مراکز علمی نظیر مدارس یکی از وجوه نفوذ در جهان است که قدرت های جهانی از آن برای کسب منافع خود بهره می گیرند و بررسی تاریخ سیاسی معاصر ایران نشان می دهد که آمریکا همواره در عرصه ی علم و دانش ایران مداخله داشته و تلاش سردمداران این کشور، وابسته سازی علمی ایران بوده است. اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران به عنوان یکی از مهم ترین اسناد در فهم و شناخت ارتباط بین ایران و آمریکا، از ظرفیت مناسبی برای شناسایی وجوه نفوذ غرب در ایران برخوردار است و با توجه به اهمیت موضوع، مقاله ی حاضر با بهره گیری از روش تحلیل مضمون و مطالعات اسنادی تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که شیوه های نفوذ ایالات متحده آمریکا در مدارس ایرانی بر اساس اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران چه بوده است؟ مرجع اصلی پاسخگویی به این سؤال، دوره یازده جلدی اسناد لانه جاسوسی آمریکا می باشد و فرضیه اصلی نوشته، حاکی از این است که سفارت آمریکا با بهره گیری از تمامی ظرفیت های خود نظیر نهادهای بین المللی، نیروهای غرب گرا و مربیان خارجی برای تأثیر بر جریان علمی و فرهنگی در مدارس ایرانی بهره گرفته است. یافته ها نشان می دهند آمریکا در راستای نفوذ پایدار در مدارس ایرانی از شگردهایی نظیر تبادل علمی، تغییر سبک زندگی، هویت زدایی، تخریب آموزش های دینی، حمایت از شخصیت های غرب گرا، کم کردن روحیه ضد استعماری، نفوذ علمی- فرهنگی، جاسوسی اطلاعات و ترویج زبان انگلیسی استفاده کرد.
۱۱.

صورت بندی مسائل و آسیب های اجتماعی در اندیشه ابن خلدون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسائل اجتماعی آسیب های اجتماعی عمران شهرنشینی مقدمه ابن خلدون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۲۲
ابن خلدون در زمره بنیان گذاران علم تاریخ و جامعه شناسی، طی سده های اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران جهان بوده است. تنوع و گستره ی موضوعات موردتوجه او باعث شده است تا طیف وسیعی از متفکران و پژوهشگران از جامعه شناسی، مردم شناسی، تاریخ، اقتصاد، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جغرافیا و جمعیت شناسی، آثار او را مورد توجه قرار داده و تالیفات متعدد درباره اندیشه او، دال بر اهمیت این اندیشمند بزرگ مسلمان است. اما آنچه کمتر در آرا و آثار ابن خلدون مورد عنایت پژوهشگران قرار گرفته است، مباحث مفصل او پیرامون مسائل و آسیب های اجتماعی است. پژوهش حاضر با عطف نظر به رویکرد تحلیلی ابن خلدون در بررسی مسائل و آسیب های اجتماعی که متمرکز بر وضعیت جوامع اسلامی در جغرافیای بزرگ جهان اسلام بوده است، با روش مطالعات اسنادی و تمرکز بر متن اثر اصلی او یعنی «مقدمه»، از منظر رویکردی توصیفی به بازشناسی، استخراج و دسته بندی مضامین و مقولات مرتبط با این موضوع در اندیشه ابن خلدون پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، هفت مسئله و آسیب اجتماعی عمده در جای جای کتاب مقدمه مورد تاکید ابن خلدون بوده است که شامل: مسئله «فقر»، «حاشیه نشینی»، «رفاه اجتماعی»، «اشتغال و معیشت»، «مسکن و سرپناه»، «امنیت اجتماعی» و «جرائم و بزهکاری» می باشد. آنچه از تحلیل ابن خلدون پیرامون مسائل اجتماعی بدست می آید، تمرکز او بر چارچوب مفهومی علم عمران است؛ بدین معنا که کلیه موضوعات اجتماعی را در نسبت با آبادی اجتماع بشری در مقیاس زندگی شهری معنا و تفسیر می کند.
۱۲.

شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیالکتیک تضاد تاریخ ماتریالیسم منطق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۷۲
روش عمده در فلسفه و علوم انسانی تا اواسط قرن نوزدهم، روش تبیینی علی-معلولی بوده است. با طرح جدید هگل از تاریخ، روش دیالکتیک در علوم انسانی جایگاهی ویژه یافت. هگل با استفاده از بن مایه های دیالکتیک یونانی که در ساحت اندیشه متوقف می شد، دیالکتیک را با تحولاتی در راستای تحلیل تاریخ و وقایع اجتماعی به کار برد. مارکس نیز با رویکردی ماتریالیستی، به تحلیل دیالکتیکال تاریخ پرداخت. شریعتی یکی از نخستین کسانی بود که این روش را در ایران مطرح نمود. هدف ما در این مقاله مشخص کردن میزان تقلید و نوآوری شریعتی در مفهوم دیالکتیک است. از همین رو با روشی کتابخانه ای، به واکاوی مفهوم دیالکتیک در اندیشه ایشان پرداخته ایم. از نظر شریعتی منطق ارسطو ذهنی و انتزاعیست. شریعتی کاربست این روش در عالم اسلام را مانع تحولات و پیشرفت های علمی می داند. علیرغم تأثیر شریعتی از مارکس در منظومه فکری خود، روش او تفاوت های عمده ای با دیالکتیک مارکسیستی و هگلی دارد. شریعتی هم با ابتنای دیالکتیک بر آگاهی مخالف است و هم با ابتنای آن بر ماتریالیسم. علاوه بر این او ضرب دوم دیالکتیک را جدا و بیرون از ضرب اول تعریف می کند و ضرب سوم را نیز حاصل جمع تز و آنتی تز نمی داند. در تحلیل شریعتی از تاریخ و انسان، ضرب اول و دوم دیالکتیک، جریان خیر و شر هستند که در تقابل با یکدیگر، تاریخ و انسان را متحول می کنند و در نهایت نیز با پیروزی جریان حق این مبارزه به نقطه پایان خویش می رسد.
۱۳.

بایستگی «مقاومت فعال» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (الگوی کنش ایرانی- اسلامی در سیاست خارجی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقاومت انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی امنیت سیاست خارجی FATF

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۹۰
مقاله پیش رو با عنوان «بایستگی مقاومت فعال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، درواقع تلاشی درجهت تبیین و اثبات ضرورت تداوم اصل مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. «مقاومت» بخش لاینفک هویت و اصول انقلاب اسلامی است. این مفهوم هم در پدیدآمدن انقلاب اسلامی سبب ساز و جهت بخش بوده و هم در استمرار و ارتقای آن نقش اساسی را بازی کرده است. هدف پژوهش این است که با جستجو و تمرکز و مختصات سنجی جایگاه مقاومت در پندار ارزشی و اصولی تفکر انقلاب اسلامی، فهمی از منزلت و درجه پایبندی گفتمانی دولت ها به آن کسب کند و در انتها، با بررسی علت ضرورت بخش به اهمیت مقاومت با مطالعه تهدیدات سنتی و مدرن، به بایستگی مقاومت فعال، به عنوان یک راهبرد نائل شود. در بخش اول مقاله به اصول و پیشینه وجوب دیدگاه مقاومت محور در سیاست خارجی ج.ا.ا و گفتمان های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از بدو انقلاب تا کنون پرداخته شده و در بخش دوم، تهدیدات مرتبط با سیاست خارجی ج.ا.ا مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه موردی هم در باب نهاد FATF به عنوان یک رژیم بین المللی اما با تبعات داخلی، صورت گرفته است. لازم به ذکر است که برای جمع آوری داده ها و تجزیه تحلیل در این پژوهش از روش کتابخانه ای و اسناد مکتوب استفاده شده است.
۱۴.

تحلیل مضمون الگوی حکمرانی اقتصادی مبتنی بر سیاست عِدّه و عُدّه در اندیشه آیت الله محمدعلی شاه آبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیت الله محمدعلی شاه آبادی تحلیل مضامین حکمرانی اقتصادی عده سیاست عِده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
آیت الله محمدعلی شاه آبادی یکی از فقهای معاصر ایران می باشد که علاوه بر فقه، عرفان و اخلاق نیز در حوزه اقتصاد و اجتماع دارای نظریه های راهبردی منبعث از آموزه های اسلامی بودند که در تقریرات ایشان بخصوص کتاب شذرات المعارف بازتاب داشته است. بررسی افکار و اندیشه ایشان در حوزه اقتصاد نشان می دهد که ایشان توجه ویژه ای به اقتصاد جامعه دینی داشتند؛ ایشان ضمن آسیب شناسی اقتصاد دول اسلامی، مترصد ارائه راهبردهای حکمرانی اقتصادی برای برون رفت امت اسلامی از وابستگی به کفار و دشمنان اسلام بودند. بنابراین مقاله حاضر به مسئله الگوی حکمرانی اقتصادی در اندیشه آیت الله شاه آبادی خواهد پرداخت. (موضوع) حکمرانی اقتصادی مطلوب براساس تقریرات ایشان، مبتنی بر فعل جمعی و مبتنی بر تاسیس شرکتی براساس قواعد شرعی و علمی است و برای استحکام اقتصادی به فعالیت همگان براساس اخوت و برادری نیاز دارد. لاجرم، جامعه برای این که از اقتصادی توانمند و پویا برخوردار باشد به دو چیز نیاز دارد؛ علم (دانش) و عمل (فعل). با توجه به این مسئله، مقاله حاضر به این سوال پاسخ دهد که؛ الگوی حکمرانی اقتصادی مبتنی بر سیاست عِدّه و عُدّه در اندیشه آیت الله شاه آبادی(ره) چه می باشد؟ (سوال) برای پاسخ به این سوال و تبیین اندیشه اقتصادی آیت الله شاه آبادی از روش تحلیل مضمون استفاده می گردد. (روش)
۱۵.

جایگاه زنان در سیاست نامه خواجه نظام الملک براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان انتقادی زن خواجه نظام الملک سلجوقیان سیاست نامه نظریه فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۱
امروزه وضعیت زنان در هر کشوری شاخصی مهم جهت بررسی رشد و توسعه انسانی در آن کشور محسوب می شود. در واقع، بررسی پیشینه تاریخی جایگاه زنان تاریخچه فراز و فرود حیات فردی و اجتماعی آنان را روشن و مسیر ایشان را در راه رسیدن به توسعه آشکار می کند. اما آنچه چنین مطالعاتی را کامل تر می کند، بررسی واکنش مردان سیاستمدار در هر دوره تاریخی نسبت به حضور و فعالیت های اجتماعی زنان آن دوره است. به این منظور، در این مقاله کتاب سیاست نامه خواجه نظام الملک طوسی، وزیر مقتدر سلجوقیان در قرن پنجم هجری، برای مطالعه وضعیت زنان این دوره تاریخی و همچنین شناخت دیدگاه های نظام الملک درباره ایشان برگزیده شده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و در سه سطح واژگان، تفسیر و تبیین صورت گرفته است. سؤال هایی که این پژوهش در پی پاسخ گفتن به آن هاست عبارت اند از: حضور زنان در سیاست نامه چگونه است؟ خواجه نظام الملک چه واکنشی به حضور ایشان نشان می دهد؟ و علت واکنش های وی چیست؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخلاف نظر برخی پژوهشگران، خواجه نظام الملک به طور کلی نگاه منفی به نوع زنان ندارد، اما دخالت های بعضی زنان دربار، به ویژه ترکان خاتون، همسر ملکشاه سلجوقی، در امر سلطنت و حوزه اقتدار وزیر سبب می شده وی برای حفظ قدرت و سلطه سیاسی خود و طرد مخالفان و رقبای سیاسی، به انتقادهای کوبنده از زنان و برحذر داشتن سلطان از نفوذ ایشان بپردازد.
۱۶.

سرمایه های اجتماعی تمدن ساز در اندیشه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام خمینی (ره) سرمایه اجتماعی تمدن نوین اسلامی ایران انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۵۱۶
مجموعه بیانات امام خمینی(ره)، از گنجینه های عظیم معارف اسلامی و انقلابی دوران معاصر و منشور تمام نمای انقلاب اسلامی است. در این منشور، نگاه تمدن ساز و غایت-محور امام خمینی(ره)، به مثابه ی سرمایه های اجتماعی تمدن ساز قابل رویت است. سرمایه اجتماعی تمدن ساز مجموعه ای از ادراکاتی است که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک جامعه می شود و ظرف وجودی آن را آماده پذیرش تمدن بزرگ می کند. از این رو، هدف مقاله حاضر علاوه بر تبیین مفهوم، ابعاد، دیدگاه ها، نظریه ها و مدل هایی برای سرمایه اجتماعی و تمدن بزرگ اسلامی از نگاه صاحب نظران، بر سیره نظری- انتزاعی اندیشه امام، بنا نهاده شده است. در این مطالعه، مهم ترین عوامل سرمایه اجتماعی تمدن ساز انقلاب اسلامی از منظر امام بررسی شده است؛ که عبارتند از: قیام برای خدا، اعتقاد و باورداشت به وجود مقدس ولی عصر(عج)، مردمی بودن رهبری انقلاب، احیاء تفکر ظلم ستیزی و عدالت خواهی اسلام، اراده و استقامت اسطوره ای و شگفت ملت بزرگ ایران، باور به امدادهای غیبی و نظام سازی اسلامی- انقلابی.
۱۷.

کودکی در ادیان: تحلیل کودکی در مسیحیت و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کودکی کودک مسیحیت اسلام تحلیل تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
پژوهش حاضر به دنبال مطالعه و شناسایی مفهوم کودکی در ادیان، با تمرکز بر مسیحیت و اسلام است. در این راه، با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته است. کودکی در مسیحیت پیرو گناه نخستین، ذاتاً شرّ پنداشته می شود. زیرا طغیان گر از امر الهی و گرایش به بدی دارد. پیرو این موضوع باید با تعمید گناه نخستین در ذات او شسته شود. چنین نگاه بدبینانه ای به کودکان با اسطوره ی دیونوسوسی مطرح شد. لذا کودک دیونوسوسی مستحق بد اخلاقی، بد رفتاری، سقط جنین، تنبیه سخت، به کار واداشته شدن، عدم حمایت، گرسنگی، فقر، بیماری، بی سوادی و جهل و... است. نگاه مسیحیت به کودکی به دلیل اقدامات اومانیستی دوره رنسانس به بعد از جمله تحولات کلیسا و اقدامات جهان مدرن در قرن بیستم، بخصوص اعلامیه ی حقوق بشر 1948م، و اعلامیه و کنوانسیون حقوق کودک 1989م، منجر به تحول رویکرد مسیحیت به کودکی و تضعیف رویکرد شرّانگاری و کودک دیونوسوسی شد. دین اسلام، کودک را ذاتاً خیر و الهی می پندارد، کودک آپولونی است، زیرا کودک روح خداوند را در خود داشته و معصوم و مقدس است. اما پیرو قدرت اختیار ممکن است به گناهان و آلودگی های نفسانی دنیا، آلوده شود. نیازمند مراقبت و تربیت مناسب است که آلوده به بدی ها و گناهان نشود و ذات الهی او مصون از هرگونه بدی بماند. هرگونه آسیب جسمی، روحی و روانی به کودک ممنوع است و باید با او بر اساس احترام و رعایت شأن انسانی برخورد شود و مورد حمایت همه جانبه در جهت رشد و تعالی قرار گیرد.
۱۸.

راهبردهای استحکام اقتصادی نظام سیاسی اسلام از منظر آیت الله محمد علی شاه آبادی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیت الله محمدعلی شاه آبادی استحکام اقتصادی تولید ملی اخوت دینی شرکت مخمّس مصالح جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۳۰۱
نظام سیاسی اسلام برای تعالی نیازمند توجه به اقتصاد است و ساختارهای اقتصادی در حکومت باید در برابر آسیب ها، تهدیدات و چالش ها مستحکم شوند از این رو، تبیین روندهای استحکام بخشی به نظام اقتصادی در حکومت اسلامی امری راهبردی است و آیت الله شاه آبادی به عنوان یکی از متفکران اسلامی در قرن اخیر، ایده های نوینی در حوزه الگوی بومی اقتصاد اسلامی ارائه داده است و به همین دلیل، این مقاله تلاش دارد با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات کتابخانه ای به این سوال پاسخ دهد؛ راهبردهای استحکام اقتصادی نظام سیاسی اسلام از منظر آیت الله محمدعلی شاه آبادی کدامند؟ یافته های مقاله نشان می دهد که مهمترین تاکید ایشان در کتاب شذرات المعارف، توجه به سیاست عِدّه و عُدّه می-باشد و در راستای تعالی در این سیاست های اقتصادی، وحدت و اخوت دینی لازمه پیشبرد اهداف اقتصادی است و در عرصه مالی، شرکت مخمس الگوی مطلوب نظام مالی-اقتصادی برآمده از آموزه های اسلامی است. برخی از ملزومات استحکام اقتصادی از منظر آیت الله شاه آبادی عبارت از؛ تقویت تولید داخلی، تعامل قوای عاقله و عامله، توجه به مقتضیات بومی و دینی در روندهای خرد و کلان اقتصادی، تبلیغ فرهنگ اقتصادی مطلوب، اولویت مصالح جمعی بر مصالح فردی در کنش های اقتصادی می باشد.
۱۹.

شرق شناسی وارونه حقوق کودک با تأکید بر حقوق کودک ایرانی-اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بومی گرایی جوامع مرکز - پیرامون حقوق کودک حقوق کودک ایرانی - اسلامی شرق شناسی وارونه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۷۷
پژوهش حاضر براساس گفتمان مقاومتی شرق شناسی وارونه به دنبال ارائه شناختی از شرایط بومی جامعه ایران درباره چگونگی حقوق کودک است. بر مبنای مطالعه ای اکتشافی، شش حوزه داخلی و خارجی که مبنای تعریف حقوق کودک در ایران هستند، مبنی بر قوانین و مقررات ایران، سیاست گذاری های داخلی در سه عرصه حاکمیتی، دولتی و دیوان سالاری، جامعه مدنی ایران، سیاست گذاری های جامعه جهانی (بین الملل)، آیین دین اسلام و سیاست گذاری های جهان اسلام را شناسایی و سپس با روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل شده است. جامعه ایران با توجه به شرایط سنتی و اسلامی خود، کودک را در خانواده و تحت ولایت والدین یا سرپرستان درنظر می گیرد و با اولویت منافع جمعی در خانواده و جامعه به حمایت از کودک می پردازد. پیرو این اصل، کودک در خانواده حق حیات دارد، حتی اگر هنوز نطفه ای بیش نباشد. رعایت این حق نیز امری فرانسلی و فراتاریخی است که نسل های پیشین را دربر می گیرد. کودک در جمعی گسترده تر یا ساختاریافته تر مانند جامعه، حق استقلال، نداشتن استعمار و استحمار و همچنین نبود تحریم را دارد. کودکان جوامع اسلامی از جمله ایران به حقوقی نیاز دارند که در جوامع مرکز در پیمان نامه و کنوانسیون حقوق کودک به عنوان منابع جهانی مسلط مدنظر قرار نگرفته اند؛ گویی حقوق کودک در منابع جهانی، خوانشی جدا و فرسنگ ها دور از زمینه های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیرامون (شامل اسلام و ایران) است. این موضوع، نیازمند توجه و اقدام جوامع پیرامونی برای ارائه «ساختار بومی حقوق کودک» است.
۲۰.

بررسی عقلانیت ارزش شناختی و چگونگی حصول آن در اندیشه ماکس وبر"تجزیه و تحلیل منطقه خاکستری"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقابل دین و دنیا جهت گیرهای ارزشی جهان بینی عقلانیت ارزش شناختی عقلانیت ذاتی و نظری قلمرو ارزش ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۹ تعداد دانلود : ۸۴۰
مقوله عقلانیت به همراه موضوعات فراورده آن، از فراخ ترین چالشگاه فکری عصر مدرن است. بنا به قول نظریه پردازان، تمامیِ همِ عقلانیت که از ویژگی های برجسته دنیای نوین است یر حسن تدبیر حیات استوار است. آن چه مسلم است بر سر بحث عقلانیت اتفاق آرا وجود نداشته و هر متفکری از ظن خود نوع یا انواعی از آن را یار بی مثل و مانند و تدبیر برای حسن جریان حیات آدمی می پندارد. از جمله متفکرانی که در مبحث عقلانیت نظریه پردازی کرده است ماکس وبر است که بیش از از پیش با مبحث عقلانیت ابزاری شناخته شده، در حالی که وبر به حق یکی از جمله نظریه پردازان معرفی عقلانیت ارزش شناختی است. مقاله حاضر با استفاده از روش پژوهش اسنادی به بررسی دیدگاه وبر در خصوص عقل و ارتباط آن با ارزش یا همان عقلانیت ارزش شناختی پرداخته و چگونگی حصول آن را مورد واکاوی قرار داده. نتایج حکایت از آن دارد که از نظر وبر هنگامی که جهت گیری های ارزشی درون یک عقلانیت ذاتی خواه در قلمرو اخلاقی باشد و خواه در قلمروهای دیگر، شانیت عقلانیت نظری را پیدا می کند و جامعیت و یکپارچگی درونیشان افزایش می یابد. در نهایت عقلانی شده و به تدریج ارتباطی منسجم با یکدیگر می یابند و به طور سلسله مراتبی در ذیل ارزشی نهایی قرار گرفته و تبدیل به جهانبینی های عرفی یا دینی می شوند. در چنین شرایطی عقلانیت ارزش شناختی محقق شده و عمل و کنش بر این مبنا صورت میگیرد، از نظر وبر، در حقیقت تنش میان قلمروهای مختلف تحت الشعاع تضاد و ستیزه بین دو نوع عقلانیت ابزاری و ارزش شناختی و در نهایت تقابل میان دین و دنیاست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان