حسین زارع

تعارض زبان شناختی واج ـ فونتیک یکی از عوامل مهم زمینه ساز تنیدگی در دانش آموزان به حساب می آید که پیامد های روانی ـ فیزیولوژیکی مختلفی دارد. هدف پژوهش حاضر مقایسة آثار تنیدگی زایی محاسبة ذهنی (جمع بندی متوالی اعداد بدون استفاده از قلم، کاغذ، و ماشین حساب) و تعارض زبان شناختی واج ـ فونتیک (تعارضی که بر اثر خواندن واج های فارسی نگارش شده به حروف انگلیسی در زمینة شناسایی کلمه، تداعی واژگانی و معنایی آن پدید می آید)، بر فعالیت محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ آدرنال (تغییرات کورتیزول بزاقی) در دانش آموزان است. در این بررسی، 30 دانش آموز دختر از یک دبیرستان در منطقة 5 آموزش و پرورش شهر تهران به صورت نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شدند. پس از اطمینان از سلامت جسمی و روانی، آن ها به دو گروه مساوی تقسیم شدند. گروه اول تعارض زبان شناختی واج ـ فونتیک (آزمون خواندن متن پینگلیش) و گروه دوم محاسبة ذهنی (آزمون PASAT) را انجام دادند. نمونه های بزاقی در هر دو گروه 3 بار (قبل از آزمون، بعد از آزمون، و 15 دقیقه بعد از آزمون) گرفته شد و میزان کورتیزول بزاقی در آزمایشگاه با روش الایزا تعیین گردید. یافته ها: دو تکلیف محاسبة ذهنی و تعارض زبان شناختی واج ـ فونتیک در تغییر میزان متغیر وابسته (کورتیزول بزاقی) در سه نوبت تفاوت معناداری ندارند (05/0>P)؛ تغییرات شاخص فیزیولوژیک در دو گروه آزمایشی بیان گر افزایش کورتیزول بزاقی پس از هر دو آزمون است. نتیجه گیری: محاسبة ذهنی و تعارض زبان شناختی واج ـ فونتیک، به مثابة منابع تنیدگی زایی، کورتیزول بزاقی را در دختران دانش آموز دبیرستانی افزایش می دهند و افزایش در دو گروه یک سان است.

پژوهش حاضر به منظور اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر افزایش خود کارآمدی و بهبود علائم اعتیاد در بیماران وابسته به موادمخدر صورت گرفت. روش: به این منظور، 90 نفر از بیماران وابسته به مواد که در سه مرکز ترک اعتیاد خصوصی فارابی ارومیه، مرکز گذری راه نو ارومیه و زندان مرکزی ارومیه تحت درمان متادون قرار داشتند با استفاده از نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایشی (45 نفر) و کنترل (45 نفر) بررسی شدند. گروه مورد آزمایش به مدت 12 جلسه تحت درمان شناختی-رفتاری به سبک کارول قرار گرفتند و گروه کنترل فقط داروی متادون و دیگر داروهای فیزیکی دریافت میکردند. همه آزمودنیها در ابتدای پژوهش، در حین پژوهش (بعد از سه ماه) و سه ماه بعد از درمان (پیگیری) پرسشنامه خودکارآمدی را تکمیل کردند و از نظر میزان بهبودی علائم اعتیاد و روند درمان با استفاده از پرسشنامه نیم رخ اعتیاد مادزلی و توسط روان شناس مورد سنجش قرار گرفتند. یافته ها: آزمون تحلیل کواریانس حکایت از اثربخشی درمان و بقای آن در افزایش خودکارآمدی و کاهش نمرات نیمرخ مادزلی داشت. نتیجه گیری: درمان شناختی-رفتاری در افزایش خودکارآمدی و بهبود سلامت روانی و جسمانی بیماران وابسته به موادمخدر مؤثر است.

زمینه و هدف: هوش معنوی نوعی هوش غایی است که مسایل معنایی و ارزشی را نشان داده، مسایل مرتبط با آن را حل می کند. هدف پژوهش حاضر این است که آیا می توان بین ویژگی های شخصیتی و هوش معنوی در گروهی از دانشجویان دانشگاه اصفهان به یک رابطه آماری دست یافت. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی به روش همبستگی در سال تحصیلی 1390-1389 انجام شد. نمونه پژوهش 284 نفر از دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه اصفهان (130 مرد و 154 زن) بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و با استفاده از پرسش نامه شخصیتی نئو و مقیاس هوش معنوی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های پژوهش با روش های آماری توصیفی، ضریب همبستگی Pearson و رگرسیون تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: از بین پنج عامل شخصیت، روان آزرده گرایی با هوش معنوی همبستگی منفی (001/0 > P) و متغیرهای برون گرایی، توافق جویی و وجدانی بودن با هوش معنوی همبستگی مثبت (001/0 > P) داشتند. همچنین برون گرایی، توافق جویی و وجدانی بودن با هوش معنوی همبستگی چندگانه داشتند (63/16 = F). نتیجه گیری: این مطالعه نشان دهنده نقش ویژگی های شخصیتی در هوش معنوی دانشجویان است. از پنج عامل بزرگ شخصیت متغیرهای برون گرایی، توافق جویی و بیش از همه وجدانی بودن پیش بینی کننده هوش معنوی است. بنابراین ارزیابی و توجه به ویژگی های شخصیتی به عنوان یک عامل پیش بینی کننده در افزایش هوش معنوی ضروری به نظر می رسد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش ویژگی های شخصیتی در پیش بینی انگیزه ی پیشرفت دانشجویان می باشد. روش پژوهش به کار رفته در این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. نمونه تحقیق شامل 350 نفر از دانشجویان پسر بودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای استفاده شد. برای سنجش متغیرهای مورد نظر از آزمون شخصیتی نئو (NEO) و پرسشنامه ی انگیزه پیشرفت هرمانز (AMQ) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی برونگرایی، باز بودن به تجربه، توافقی بودن و وجدانی بودن با انگیزه ی پیشرفت رابطه معنادار مثبت وجود دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که بین ویژگی شخصیتی روان نژندخویی با انگیزه ی پیشرفت رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی و انگیزه ی پیشرفت همبستگی چندگانه وجود دارد و ویژگی شخصیتی وجدانی بودن بهترین پیش بینی کننده ی مثبت انگیزه پیشرفت و ویژگی شخصیتی روان نژندخویی پیش بینی کننده ی منفی انگیزه ی پیشرفت می باشد.

پژوهش حاضر با هدفِ بررسی اثربخشی آموزش تفکر انتقادی برباورهای معرفت­شناختی دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه یزد درسال تحصیلی 91-1390 انجام گرفت که از لحاظ هدف در طبقه­ی تحقیقات کاربردی و از لحاظ روشِ گردآوری داده­ها در قالب تحقیقات آزمایشی قرار می­گیرد. جامعه ی آماری شامل کلیه­ی دانشجویان دوره­ی کارشناسی دانشگاه یزد به تعداد 11052 نفر بوده است. طی مراحلِ روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ایِ مرحله­ای، دانشجویانِ دو کلاس از رشته­ی علوم تربیتی به عنوان گروه­های نمونه انتخاب و در مراحل بعد به تصادف به گروههای آزمایش و کنترل اختصاص یافتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی معرفت­شناختی شومر (1992) با 63 گویه و پروتکل آموزش تفکر انتقادی براساس دیدگاه هایپل (1984)، فیشر (2005) و مایرز (1986) در قالب شش جلسه آموزش دو ساعته بوده است. برای توصیف داده ها وتحلیل فرضیه های تحقیق از شاخص های آمار توصیفی و روش آماری تحلیل کوواریانس (پس از بررسی پیش فرض های آن) استفاده شد. براساس مهمترین نتایج به دست آمده، آموزش تفکر انتقادی باعث بهبود باورهای معرفت شناختی دانشجویان گروه آزمایش در مقایسه با دانشجویان گروه کنترل شده است. در سطح خرده مقیاس­ها، آموزش تفکر انتقادی باعث افزایش باورهای معرفت­شناختی افراد در ابعاد توانایی ذاتی یادگیری، ساده بودن دانش، قطعیت دانش، منبع دانش و یادگیری سریع دانش شد اما تأثیر متفاوتی بر باورهای معرفت­شناختی دانشجویان دختر و پسر نداشته است.

تعارضات زناشویی اثرات مخربی بر روی سلامت روانی و جسمانی اعضای خانواده دارد و پژوهش به طور پایداری نشان داده است، که افسردگی با سطوح افزایش یافته رنج های ناشی از تعارضات زناشویی همبسته است. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی معنادرمانی گروهی بر روی افسردگی و رضایت زناشویی زنان مبتلابه تعارضات زناشویی انجام شده است. به همین منظور تعداد 30 نفر از افراد مبتلا به تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مرکز مشاوره و روانشناسی پاسارگاد شهرستان رشت، دردوگروه آزمایش و کنترل به طور تصادفی جایگزین شدند (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل). پرسشنامه افسردگی بک و رضایت زناشویی انریچ مورد استفاده قرار گرفت. گروه آزمایش تحت 8 جلسه معنادرمانی گروهی قرارگرفت و گروه کنترل هیچ درمانی دریافت ننمود. نتایج با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد که معنادرمانی گروهی باعث کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی زنان مبتلا به تعارضات زناشویی شده است

چکیده: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی رعایت اصول طراحی آموزشی بر بارشناختی در محیط¬های یادگیری چندرسانه¬ای می¬باشد. تحقیق حاضر شبه آزمایشی گروه¬های موازی با گروه کنترل می¬باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان رشته علوم تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز بوکان می باشد که تعداد آن¬ها 540 می¬باشد. نمونه پژوهش شامل 180 نفر (110 مرد و 70 زن) می¬باشد که در دو گروه آزمایش (55 مرد و 35 زن) و کنترل (55 مرد و 35 زن) به شیوه نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش: رعایت اصول طراحی آموزشی از طریق نرم¬افزار مبتنی بر اصول چهارده¬گانه طراحی آموزشی ون مرینبور و کستر (2005) که روایی درونی (94/0) و بیرونی (81/0) آن از طریق پرسش¬نامه 72 سؤالی محقق¬ساخته مورد بررسی قرار گرفت. اندازه¬گیری شد. و بار شناختی به¬وسیله مقیاس اندازه¬گیری 9 درجه¬ای بارشناختی پاس و ون مرینبور (1994) و پاس و ون مرینبور و آدام (1994) که روایی درونی و روایی بیرونی آن به ترتیب 86/0 و83/0 بود، مورد بررسی قرار گرفت، نتیجه پژوهش نشان داد که اصول رعایت طراحی آموزشی بر کاهش بارشناختی گروه آزمایش نسبت به گروه گواه تاثیر معنی¬داری (01/0≥P) دارد.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تصویرسازی ذهنی تعاملی و بار هیجانی بر یادآوری و بازشناسی می باشد. این پژوهش روی 40 آزمودنی از دانشجویان کارشناسی که به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شده است، انجام شد. در طول دو جلسه به آزمودنی های گروه آزمایش یادیار تصویر سازی ذهنی تعاملی آموزش داده شد. سپس فهرستی از 30 کلمه با بار هیجانی مثبت، منفی و خنثی به هر دو گروه آزمایش و کنترل ارائه گردید و میزان یادآوری و بازشناسی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان یادآوری و بازشناسی آزمودنی هایی که یادیار تصویر سازی ذهنی تعاملی به آنها آموزش داده شده بود، تفاوت معناداری با گروه کنترل که از یادیارها استفاده نکرده اند، داشت و بین میزان یادآوری و بازشناسی در گروه آزمایش و کنترل نیز تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین میزان کلمات یادآوری شده با بار هیجانی بیشتر از کلمات خنثی بدست آمد و میزان بازشناسی نیز در کلمات مثبت بیشتر بود. این نتایج می تواند بیانگر تآثیر آموزش یادیار تصویرسازی ذهنی تعاملی و بار هیجانی بر یادآوری و بازشناسی باشد.

این مطالعه با هدف تعیین تأثیر برخی از شاخص های حروف چینی، مانند فاصله بین خطوط، اندازه فونت، و شکل فونت بر یادآوری محتوای درسی الکترونیک و سرعت خواندن انجام شد. در این مطالعه 70 نفر از دانشجویان به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. در آزمایش 1، گروهی، یک فصل از یک کتاب الکترونیک را با فاصله بین خطوط 1.5و گروه دیگر همان محتوای را با فاصله بین خطوط 2 از روی صفحه نمایشگر مطالعه کردند. زمان خواندن ثبت شد و پیش و پس آزمون هایی از دانشجویان گرفته شد. آزمایش2 نیز مانند آزمایش 1 صورت گرفت؛ با این تفاوت که دو گروه فصل دیگری را با فونت تاهومای فارسی 10 و 12 مطالعه کردند. آزمایش3 نیز به همین روش با فونت تاهومای فارسی (بدون دندانه) و با فونت تایمز نیورومن فارسی (دندانه دار) تکرار شد. نتایج نشان می دهد که میانگین نمره ها و سرعت خواندن در سه آزمایش تفاوت معنی داری نداشت . طراحان متون الکترونیک می توانند شاخص های حروف چینی ذکر شده را در محدوده ذکر شده تغییر داده، اثر مخربی بر یادآوری محتوای درسی و سرعت خواندن مشاهده نکنند.

هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین مهارتهای فراشناختی وهوش معنوی دربین دانشجویان دانشگاه پیام نوراسفراین می باشد. تعداد 287 نفر به عنوان نمونه تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای مرحله ای انتخاب شدند. جهت سنجش فراشناخت ازپرسشنامه ولزوکارترایت (2004) و برای سنجش هوش معنوی از آزمون 29سوالی عبدالله زاده (1387) استفاده شد. نتایج تحلیل با روش همبستگی نشان داد که بین مهارتهاى فراشناختی و هوش معنوى رابطه مثبت معنادار وجود دارد . همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که مهارتهای فراشناختی پیش بین خوبى براى هوش معنوی مى باشند و همچنین ازبین عاملهاى فراشناخت فقط عامل کنترل ناپذیری وخطرباهوش معنوى ارتباط نداشت.این نتایج نشان میدهند که افزایش درمهارتهای فراشناختی موجب افزایش قدرت داوری و، سازمان دهی و گسترش معنایی دانش فرد می شود که این توانمندی ها با گسترش هوش معنوی همراه می باشند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش تفکر انتقادی بر منبع کنترل و کاهش ناهماهنگی (برانگیختگی) شناختی دانش آموزان پسر سال دوم دبیرستان های شهرستان بانه انجام گرفت. روش اجرا: این پژوهش از نوع آزمایشی است و نمونه پژوهش عبارت است از 40 دانش آموز پسر سال دوم دبیرستان های شهرستان بانه که با استفاده از روش نمونه­ گیری تصادفی خوشه­ ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده­ ها از مقیاس استاندارد شده راترو پرسشنامه برانگیختگی-کاهش ناهماهنگی DARQ هارمون ـ جونز (صفاری­نیا و زندی، 1389) استفاده گردید. یافته­­ ها: نتایج نشان داد که بین منبع کنترل دانش ­آموزان تحت آموزش تفکر انتقادی و دانش آموزانی­ که ­این آموزش را ندیده اند، تفاوت معنی­ داری وجود دارد. یعنی تفکرانتقادی م ی­تواند باعث تغییر در بعضی از صفات و ویژگی­ها شود، که در این پژوهش ویژگی مورد نظر ما منبع کنترل است و تفکر انتقادی بر روی این متغیر تأثیر گذاشت. اما بین میزان کاهش ناهماهنگی (برانگیختگی) شناختی دانش آموزان تحت آموزش تفکر انتقادی و دانش آموزانی که این آموزش را ندیده اند، تفاوت معنی­داری وجود ندارد. در این پژوهش تفکر انتقادی نه تنها میزان ناهماهنگی (بر انگیختگی) شناختی را در گروه کنترل کاهش نداد بلکه تا حدی باعث افزایش ناهماهنگی شناختی گردید.

حسین زارع-فهیمه قاسمیان

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین بعد شخصیتی برون گرایی- درون گرایی نوجوانان و پردازش اطلاعات چهره های هیجانی شاد و خشمگین طرحواره ای پرداخته است. 51 نفر دانش آموز دختر و پسر 11 تا 15 ساله شامل 24 نفر برون گرا و 27 نفر درون گرا براساس نمره هایشان در بعد شخصیتی برون گرایی- درون گرایی پرسشنامه شخصیت نوجوانان آیزنک ( JEPQ ) و انجام یک مصاحبه بالینی نیمه ساختار یافته به عنوان نمونه برگزیده شدند و سپس تکلیف رایانه ای دات-پروب اصلاح شده تصویری بر روی آن ها اجرا گردید. از تحلیل رگرسیون و آزمون T برای تحلیل نتایج استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بعد شخصیتی برون گرایی- درون گرایی پیش بینی کننده سوگیری توجه نسبت به چهره هیجانی شاد است؛ به طوری که با افزایش میزان برون گرایی در نوجوانان گوش به زنگی توجهی آن ها نسبت به چهره شاد افزایش پیدا می کند (0001 /0= P ). نتایج این پژوهش نشان داد که شخصیت به صورت نظام داری بر ادراک افراد از چهره های هیجانی دیگران تأثیر گذار است و صفت برون گرایی با پردازش اطلاعات هیجانی خوشایند مرتبط است.

مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سبک های تفکّر با خلّاقیّت در دانشجویان انجام شد. این پژوهش در قالب یک طرح توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور مرکز تهران در سال تحصیلی 1389-1390 است که تعداد کل آن ها در حدود 139000 نفر بود. از این تعداد 53 درصد دختر و 47 درصد پسر بودند. پس از تعیین حجم نمونه به روش کوکران نمونه ای به حجم 300 آزمودنی (160دختر و 140 پسر) به شیوه نمونه گیری خوشه ای طبقه ای انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های سبک های تفکّر استرنبرگ- واگنر و خلّاقیّت تورنس و برای تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی و مدل آماری رگرسیون گام به گام استفاده شد. تحلیل داده ها رابطه مثبت بین سبک های تفکّر قانونی، قضایی، درونی و آزادمنشی با خلّاقیّت و رابطه منفی بین سبک های تفکّر تک سالاری، سلسله مراتبی و کلی با خلّاقیّت را نشان داد. از بین متغیر سبک های تفکّر این 7 سبک در پیش بینی خلّاقیّت دانشجویان سهیم بودند. در نتیجه می توان گفت سبک های تفکّر با خلّاقیّت همبستگی دارد و باید در مطالعات علمی و تدابیر آموزشی به آن توجه شود.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه ی هوش هیجانی مدیران با توانمندسازی نیروی انسانی در دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری، کلیه ی مدیران و نیروی انسانی (کارمندان اداری و علمی به غیر از مدیران) دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی در سال 89- 88 می باشد. از طریق روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، تعداد 20 نفر مدیر و 80 نفر نیروی انسانی به عنوان نمونه ی آماری انتخاب گردیدند. نتایج ضریب همبستگی پیرسون، نشان می دهد که رابطه ی بالا و معنی داری بین مؤلفه های هوش هیجانی (خوشبختی، تحمل فشار روانی، خود ابرازی، واقع گرایی، کنترل تکانشی، انعطاف پذیری، مسئولیت پذیری و خودشکوفایی) و توانمندسازی نیروی انسانی وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که مولفه های هوش هیجانی، پیش بینی کننده های معناداری برای توانمندسازی نیروی انسانی بوده و 75 درصد از تغییرات متغیر ملاک را پیش بینی می کنند. نهایتاً اینکه، میزان توانمندی نیروی انسانی و هوش هیجانی مدیران دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی، بیشتر از حد متوسط می باشد.

مطالعه ی تاثیر فراشناخت و رویکردهای آن نسبت به توانمندی های حل مسئله ی ریاضی در دانش آموزان مقطع اول متوسطه در یزد هدف اصلی این پژوهش است. روش انجام پژوهش شبه تجربی بوده است. به همین منظور، از جامعه ی آماری دانش آموزان، 120 دانش آموز سال اول آموزش متوسطه در دو گروه آزمایش و کنترل شرکت کردند. برنامه ی درسی گروه آزمایش شامل آموزش 6 هفته ای و هر هفته 4 ساعت روش های فراشناختی بود. پیش از شروع این دوره، پیش آزمونی برای کل دانش آموزان (120) اجرا شد. ابزار گرد آوری داده ها آزمون محقق ساخته عملکرد ریاضی بود که روایی محتوایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. داده های بدست آمده با استفاده از آزمون t-test مورد تحلیل قرار گرفت و مشخص گردید که بین دو گروه کنترل و آزمایش تفاوتی معنادار وجود دارد. به این معنی که میانگین نمره های گروهی که در دوره ی فراشناخت شرکت کرده بودند، به گونه ای معنادار بیش تر از میانگین گروه کنترل بود. روی هم رفته، این مطالعه نشان داد که آموزش فراشناخت و رویکردهای آن بر توانمندی حل مسئله ی دانش آموزان و ترغیب آن ها به یادگیری ریاضی تاثیری مثبت دارد.

این مطالعه با هدف تعیین اثر اندازه قلم و شکل قلم بر یادآوری اطلاعات و سرعت خواندن در محتوای الکترونیکی صورت گرفت. در این مطالعه، 70 نفر از دانشجویان به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. در آزمایش 1، یک گروه، یک فصل از یک کتاب الکترونیکی را با قلم تاهومای فارسی 10 و گروه دیگر همان محتوی را با قلم تاهومای فارسی 12 از روی صفحه نمایشگر مطالعه کردند. زمان خواندن ثبت شد و پیش و پس آزمون هایی از دانشجویان گرفته شد. آزمایش2 نیز مانند آزمایش 1 صورت گرفت، با این تفاوت که یک گروه قلم تاهوما (بدون دندانه) و گروه دیگر قلم تایمز نیو رومن (دندانه دار) را مطالعه کردند. نتایج دو آزمایش نشان داد که میانگین نمرات و سرعت خواندن در دو اندازه قلم و در دو شکل قلم تفاوت معنی داری نداشت (α = 0.05). طراحان متون الکترونیکی می توانند اندازه قلم تاهومای فارسی را در محدوده 10 و 12 تغییر دهند و اثر مخربی بر یادآوری اطلاعات و سرعت خواندن مشاهده نکنند. اما، در انتخاب شکل حرف باید دقت بیشتری نمود زیرا درصورتی که 10/0= درنظر گرفته شود، یافته ها معنی دار می شود و اثر مخرب قلم تاهوما ( بدون دندانه) بر یادآوری اطلاعات در این مطالعه قابل مشاهده بوده است.

امروزه، بسیاری از دانشگاه ها و آموزشکده ها و اتحادیه های خصوصی در حال سرمایه گذاری های کلان در طراحی نظام های یادگیری الکترونیکی هستند، فهم اینکه کدام عامل ها یا مؤلفه ها در اثربخشی این نظام ها از دید کاربران یا یادگیرندگان می تواند مهم تلقی شود، به این گونه مؤسسات کمک خواهد کرد تا خط مشی های مناسبی را برای سرمایه گذاری روی عامل های اثربخش و طراحی مجدد یا حذف عامل های غیر اثربخش به کار گیرند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارائه دیدی به نسبت جامع از اثربخشی نظام های یادگیری الکترونیکی به شناسایی عامل ها یا مؤلفه های مهم اثرگذار بر اثربخشی نظام های یادگیری الکترونیکی پرداخته و در این میان، دانشکده مجازی علوم حدیث شهر ری را به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار داده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی بوده است. جامعه آماری آن را همه دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های تحصیلی آموزش مجازی دانشکده یادشده تشکیل می دادند که تعداد آنها در سال تحصیلی 89-1388، 1926 نفر بوده و از این میان، تعداد 325 نفر نمونه به شیوه در دسترس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، ""پرسشنامه سنجش ارزشمندی-رضایتمندی از خصوصیات نظام های یادگیری الکترونیکی"" لوی بوده است ( (Levy 2006. برای تعیین روایی ابزار یادشده از شیوه های روایی محتوایی و سازه و صوری استفاده شد و برای تعیین میزان پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. بر این اساس، میزان پایایی محاسبه شده برای این پرسشنامه در سازه های ارزشمندی و رضایتمندی به ترتیب 95/0 و 94/0 بود. نتایج حاصل از تحلیل داده های جمع آوری شده این پژوهش نشان داد که دو سازه ارزشمندی و رضایتمندی ساختارهای عاملی متفاوتی داشته و تحلیل عاملی هریک منجر به استخراج عامل های متفاوتی شده است. از این رو تحلیل عاملی، تأییدی در سازه ارزشمندی منجر به استخراج چهار عامل پشتیبانی محیطی یادگیرنده ها، فنّاوری، پشتیبانی فنّی و همکلاسی ها، و درس و استاد با واریانس تراکمی حدود 5/61% گردید. به علاوه، نتیجه تحلیل عاملی تأییدی در سازه رضایتمندی نیز منجر به استخراج عوامل چهارگانه درس و استاد، قابلیت دسترسی، فنّاوری و پشتیبانی فنّی، و یادگیرنده و همکلاسی ها با واریانس تراکمی حدود 50% شد. علاوه بر اینها، نتایج این بررسی نشان داد که هیچ گونه رابطه معنی داری میان سازه های ارزشمندی و رضایتمندی وجود ندارد و این دو، سازه های مستقل و متفاوتی هستند.