نیما ولی بیگ

نیما ولی بیگ

مدرک تحصیلی: استادیار، گروه معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. استادیار، گروه مرمت بناها و بافت های تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۹ مورد.
۲۱.

تحلیل و بازخوانی کارکرد بنای تاریخی شیخ لطف الله درگذر زمان بر پایه اسناد توصیفی تاریخی و سفرنامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۹۶) 211-196

کلید واژه ها: بنای شیخ لطف الله اسناد توصیفی - تاریخی کارکرد بنا مدرسه تاریخی میدان نقش جهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
در دوره صفویه، میدان نقش جهان به عنوان مجموعه معماری حکومتی شاخص در اصفهان ساخته شد. میدان نقش جهان از چهار ساختمان ویژه تشکیل شده که هر کدام دارای کارکرد مجزا بوده است. بنای شیخ لطف الله، سومین اثر ویژه ساخته شده است که در شرق میدان و مقابل کاخ عالی قاپو قرار دارد. تغییرات پدید آمده در کالبد این ساختمان و بناهای هم جوار آن، شناخت کارکرد اصیل آن را دچار اشکال کرده است. این مقاله بر آن است تا تحلیل مناسبی از کارکرد اولیه بنا و تحولات آن در گذر زمان ارائه دهد. بررسی اسناد تاریخی هم زمان با ساخت بنا و همچنین اسناد تألیف شده توسط افرادی که در مدرسه به تحصیل یا تدریس می پرداختند، کارکرد آن را در گذر زمان آشکار ساخت. تحلیل اسناد مرتبط با کاربری بنا مشخص می کند کارکرد بنای شیخ لطف الله در زمان ساخت، مدرسه بوده است. این مدرسه با توجه به وسعت آن، نمازخانه بزرگی را در بر می گرفته است. بعدها با توجه به شباهت این بخش با مسجدها و تخریب قسمت های وابسته به تدریس بنا، این ساختمان را مسجد نامیده اند. از سوی دیگر، در بناهای آموزشی مشابه، عمدتا کاربری آموزشی و نیایشی تکمیل کننده یکدیگر بوده است؛ بنابراین نام گذاری این بناها براساس گستره کارکردی غالب آن بوده است . روش پژوهش در این تحقیق ترکیبی از بررسی اسناد توصیفی در کنار مطالعه مقایسه ای بناهای مشابه و تحلیل شکلی و مفهومی استوار است. در این راستا این پرسش مطرح می شود که کارکرد اولیه بنای شیخ لطف الله چه بوده و در گذر زمان چه تحولاتی داشته است؟
۲۲.

گونه شناسی هندسی فرم ستونهای سنگی در بناهای عمومی ایرانی پس از اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش هنر سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۳ ۱۳-۱

کلید واژه ها: بناهای عمومی بعد از اسلام ستون های سنگی سرستون قلمه ستون پایه ستون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۰۷
ستون، عنصری سازه ای است که به منظور انتقال نیروهای عمودی از تیرها و طاق ها به کار گرفته می شود. ستون ها در گذر زمان، از نظر ساختار شکلی، تغییرات فراوانی کرده اند. تحلیل شکلی اجزای ستون ها می تواند ویژگی های هندسه نهفته در این ستون ها را آشکار سازد. شناخت فرم های هندسی ستون های سنگی، می تواند یکی از راهکارهای مناسب در جهت احیا و مرمت این عناصر ارزشمند باشد. اندازه و فرم قلمه، پایه و سرستون، به شکل مستقیم در شکل گیری فرم نهایی ستون های سنگی پس از اسلام در ایران تأثیرگذار بوده است. در پژوهش های پیشین، نویسندگان به ویژگی های زیباشناسی و جنبه های نمادین و گونه شناسی ستون های پس از اسلام پرداخته اند؛ در این مقاله برای نخستین بار تأثیر عامل هندسه بر ساختار فرمی، مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. این مقاله بر آن است تا نقش هندسه در فرم نهایی ستون های بناهای عمومی بعد از اسلام را موردبررسی قرار دهد. در این پژوهش با استفاده از شیوه توصیفی - تحلیلی و با بررسی میدانی، شامل برداشت مستقیم از بناها و مطالعات کتابخانه ای پس از ارائه تعاریف ستون و انواع آن با استفاده از برداشت های میدانی، فرم اجزای ستون و شکل تهرنگ ها و گونه شناسی اجزای ستون (پایه، قلمه و سرستون)، مورد دسته بندی و سپس تحلیل قرارگرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در شکل گیری پایه، قلمه و سرستون های سنگی در بناهای عمومی بعد از اسلام در ایران عموماً از فرم ها و احجام افلاطونی و یا ترکیبی از چند حجم افلاطونی استفاده شده است، به گونه ای که حتی در سرستون هایی که شکلی پیچیده و پرتزئینی دارند نیز این احجام استفاده شده است. همچنین در شکل نهایی ستون، همه اجزای آن، تابع شکل تهرنگ و یا کارشیو فضا هستند.
۲۳.

تحلیل توانمندی معماران محلی در فرآیند ساخت یخچال های سنتی (مقایسه شیوه های اجرایی مرکز با شرق و جنوب شرق ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مرمت و معماری ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴ ۶۰-۴۵

کلید واژه ها: یخچال های سنتی ساخت یخچال فن آوری ساخت معماری محلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۷۰
تکنولوژی ساخت در بناهای سنتی به عوامل گوناگونی مرتبط می شود، ازجمله شرایط اقلیمی، ویژگی های بومی و محلی هم چون توانمندی ها و مهارت معمار. شناخت فن آوری های ساخت در زمان گذشته در بناهای سنتی بخشی از ویژگی های مربوط به معماری محلی را آشکار خواهد ساخت. باگذشت زمان، جای گزین شدن تکنولوژی و پیشرفت شیوه های ساخت وساز، روش های ساخت سنتی ابنیه رو به فراموشی می روند که با مکتوب نمودن این روش ها می توان از گامی مؤثر درراه حفظ این روش ها برداشت. فن آوری ساخت یخچال ها در شهرهای گوناگون به شکل مستقیم از توانمندی معماران تأثیر می پذیرد. پژوهشگران بیشتر بر روی جنبه های تاریخی، نحوه عملکرد یخچال ها، اجزای آن ها و یا به شکل موردی بر روی برخی یخچال ها تحقیق کرده اند. این مقاله برای نخستین بار به شناخت شیوه های گوناگون ساخت یخچال ها و مقایسه ی آن ها و مکتوب نمودن شیوه ها پرداخته اند. روش داده اندوزی در این پژوهش ترکیبی از کتابخانه ای و میدانی می باشد. پس از مصاحبه با استادکاران سنتی شهرهای شرق و جنوب شرق ایران در رابطه با ساخت یخچال ها و مدل سازی مراحل ساخت به تحلیل و مقایسه انواع روش ها پرداخته خواهد شد. این مقاله بر آن است تا توانمندی معماران محلی در فرآیند ساخت یخچال های سنتی را در شهرهای شرق و جنوب شرق ایران را موردبررسی و مقایسه قرار دهد. با بررسی و تحلیل های انجام شده آشکار شد مهارت و توانمندی معماران بومی در فن آوری ساخت بخش های گوناگون یخچال به ویژه در گنبد آن، نحوه اجرای قوس گنبد، چیدمان خشت های آن و ایستایی دیوار سایه انداز ظهور پیدا می کند و تفاوت های بسیاری را در فن آوری ساخت در مناطق مختلف را مشخص می سازد.
۲۴.

تحلیل معماری و ساختاری کاربندی های ویژه تیمچه های بازارتاریخی تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) ۸۹-۷۳

کلید واژه ها: ساختار کاربندی ویژه بازارتاریخی تبریز تیمچه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۳
معماران ایرانی معمولا سعی می کرده اند عناصر نازیبای سازه ای را در پشت عناصر پوششی پنهان سازند. چنین پیچیدگی و ابهامی درک ساختار کاربندی ها را دشوار می سازد. کاربندی های موجود در سقف تیمچه های بازار تبریز نیز از نظر ساختاری با کاربندی های بقیه جاها متفاوت هستند. به همین جهت ویژه نامیده می شوند. به عبارتی تویزه های باربر کاربندی های مورد استفاده در تیمچه ها از هندسه معمول کاربندی که از زیر سقف دیده می شود تبعیت نمی کند. همچنین کاربندی گوناگونی هستند که دارای هندسه نظری یکسان هستند ولی در اجرا (هندسه عملی) شکلی متفاوت پیدا می کنند. با شناخت و تحلیل کاربندی های ویژه بازار تبریز از لحاظ فرم و هندسه می توان به ساختار فرمی و نحوه اجرای آنها پی برد. این فن آوری اولین فن آوری ثبت شده در یونسکو به نام ایران ( قبل از قنات) است. با توجه به کمبود نوشتار تخصصی درزمینه کاربندی ویژه ، تناقض بسیاری از این نوشته ها در مورد عملکرد سازه ای تویزه ها در این ساختار و نبود تعریف مشخص پژوهش درباره آن ها لازم می آید. در این مقاله با استناد به منابع کتابخانه ای، مطالعات میدانی و تحلیل و تفسیر یافته ها، پژوهشی در باب هندسه و فن آوری ساخت کاربندی های ویژه پوشش های بازار تاریخی تبریز انجام و مفاهیم نهفته در آن بازخوانی شده است. بدین منظور با بررسی اسناد اندک حاصل از مرمت های انجام شده و مراحل اجرایی کاربندی های ویژه ، هندسه تویزه های دز این نوع کاربندی ها از پشت بام و تصویر آن از داخل فضا مقایسه گردید. نتیجه پژوهش مبین این مطلب است که برای تحلیل کاربندی های ویژه بازار تبریز باید خصوصیات شکلی، خصوصیات ساختاری، نقش ساختمانی وکاربرد، جنس مصالح لنگه ها و نقش سازه ای لحاظ گردد. فرم هندسی کاربندی ها به شکل مستقیم از اندازه، ابعاد، پلان و شکل آن تاثیر می گیرد.
۲۵.

کاربرد اسناد تصویری و تاریخ شفاهی معماری در بازنمایی ریزفضاها و مدل سازی سه بعدی خانه ی تاریخی نواب رضوی یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ ۱۵۷-۱۸۶

کلید واژه ها: خانه ی نواب رضوی اسناد تصویری تاریخ شفاهی معماری کالبد و کارکرد خانه تجربه ی زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۸۸۳
عوامل مختلفی در گذر زمان، به آسیب دیدن خانه های ایرانی منجر شده است. با بررسی اسناد باقی مانده از خانه ی نواب رضوی یزد می توان بخش عمده ای از فضاهای ازدست رفته را بازنمایی کرد و همچنین حدس و گمان در مرمت این خانه ی تاریخی را به حداقل رساند. باور بنیادین این پژوهش آن است که مطالعات تاریخ شفاهی معماری و نیز اسناد تصویری تاریخی موجود، در بازنمایی فضاهای ازدست رفته ی این بنا تأثیرگذار است. تاکنون پژوهش هایی درباره ی خانه های تاریخی یزد صورت گرفته، اما کمتر پژوهشی با استفاده از اسناد تاریخ شفاهی به بازنمایی فضاهای خانه ها پرداخته است. روش داده اندوزی در این پژوهش، مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. این مقاله بر آن است تا به بازنمایی روابط کالبدی و کاربری ریزفضاهای ازدست رفته ی معماری خانه ی تاریخی نواب رضوی یزد دست یابد.
۲۶.

مطالعه مقایسه ای نسبت های عناصر کاربندی چهارده در گستره شیوه های ترسیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 34 - 46

کلید واژه ها: فرم کاربندی ویژگی هندسی پوشش عناصر کاربندی زمینه چهارده شاغولی و غیر شاغولی بودن کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۰
برای ترسیم تمامی اشکال هندسی )گره، کاربندی( احتیاج به زمینه کار است تا با تقسیمات داخلی آن، هندسه موردنظر رسم شود. در یک زمینه مشخص می توان چند مدل کاربندی متفاوت را اجرا نموده و راهکارهای گوناگونی جهت پوشاندن فضا ارائه داد. شیوه های گوناگون ترسیم، تفاو تها و تشاب ههایی را در عناصر کاربندی و ویژگی های آن ها پدید م یآورند. لذا در این مقاله بررسی نمونه ای که بتواند ویژگی ها را به طور کامل تری مشخص سازد، مد نظر قرار گرفت. از بین کاربندی های گوناگون، کاربندی زمینه چهارده بیشترین و کامل ترین تعداد شیوه های ترسیم را دارد. لذا کاربندی زمینه چهارده به عنوان نمونه مطالعاتی مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش های مختصری در سال های اخیر در رابطه با نحوه ترسیم، گونه شناسی و نحوه اجرای کاربندی ها ارائه شده است؛ اما بررسی عناصر کاربندی با دید محاسباتی و مقایسه آ نها در یک زمینه مشخص جهت ارائه تعریفی خاص، برای نخستین بار توسط نگارندگان انجام پذیرفته است. این پژوهش بر پایه شیوه های ترسیم، بنیان گذاری شده است. پس از ترسیم پلان و مقاطع انواع کاربندی ها در زمینه چهارده، مساحت تک تک عناصر تشکی لدهنده آ نها با نرم افزارهای ترسیمی به دست آمد؛ سپس بر اساس ویژگی منحصربه فردشان دسته بندی شدند. این مقاله در راستای تکمیل و مقایسه روابط و ساختارهای ریاضی فراموش شده نهفته در کاربندی های دارای زمینه مشترک، به نگارش درآمده است. ماهیت این بررس یها در ذیل روش های تحقیق کیفی- کمی با شیوه غیرتجربی از نوع علی- مقایسه ای است. نتیجه پژوهش مبین این مطلب است که شیوه های گوناگون ترسیم کاربندی زمینه چهارده به هفت دسته کلی تقسیم می شوند. بررسی ها از دیدگاه هندسی و نسبت عناصر تشکی لدهنده آن انجام شده است. در شیوه های گوناگون ترسیم کاربندی زمینه چهارده ویژگی های متفاوتی از لحاظ نسبت های حسابی، مساحت هر عنصر و تعداد عناصر مشاهده شد.
۲۷.

مقایسه کالبد خانه های چهارصفه و حوضخانه ای سنتی شهر زواره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری اقلیم گرم و خشک سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 101 - 125

کلید واژه ها: خانه های چهارصفه خانه های حوضخانه ای مطالعه مقایسه ای کالبد شهر زواره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۴۹
زمینه کالبد، عرصه ای برای دسته بندی ویژگی های خانه های سنتی شهر زواره است. بررسی خانه های چهارصفه و حوضخانه ای در معماری مسکونی زواره، شباهت ها و تفاوت های کالبد این دو گونه بنا را مشخص خواهد کرد. با بررسی کالبد معماری مسکونی زواره، دلیل پایدار بودن این گونه ها در گذر زمان مشخص خواهد شد. برای فهم چگونگی و چرایی تفاوت های خانه های چهارصفه و حوضخانه ای سنتی زواره در زمینه کالبد با وجود شباهت ها، راهکار مطالعه مقایسه ای به کار گرفته شده است. نوشتار حاضر بر آن است تا چگونگی و چرایی تفاوت ها و شباهت های پدید آمده در زمینه کالبد را مورد تحلیل قرار دهد. این مقاله بر اساس مطالعات کتابخانه ای، آنالیز محاسبات شامل تناسبات عددی از یک سو و مطالعات میدانی از سوی دیگر، بنا نهاده شده است. برای دست یابی به اهداف موردنظر و انتخاب خانه های چهارصفه و حوضخانه ای، شاخص هایی در سه بخش هندسه، تناسبات عددی و تغییر شکل پلان مشخص گردید و سپس با توجه به این شاخص ها، در هر بخش به ترتیب، 26، 25 و 37 نمونه به گونه ای انتخاب شدند که طیف متنوعی از مفاهیم مشترک تکرارشونده را از لحاظ کالبدی دربرگیرند. در بخش هندسه، تحلیل ها آشکار نمود که شکل دسترسی به فضاهای خانه، بر نحوه سلسله مراتب فضایی و حفظ حریم در دو گونه مؤثر بوده و شکل بازشوها با نوع فضاها (عمومی- خصوصی) و کنترل نور و باد مرتبط بوده است. در بخش تناسبات عددی مشخص شد که میانگین نسبت مجموع مساحت بازوها به مساحت فضای مرکزی در چهارصفه حدود دو برابر حوضخانه ای است که از دلایل آن، ثبات عناصر چهارصفه و کاهش عناصر حوضخانه است. همچنین نسبت ارتفاع فضای مرکزی به ارتفاع بازوها در دو گونه، در ارتباط با نوع پوشش سقف، عرض دهانه، نحوه تهویه، تعداد بازوها و ... بوده است. در بخش تغییر شکل پلان ثابت شد که فضاها یا مدول هایی به هسته هر دو گونه افزوده و یا ادغام شده است و در روند دگردیسی هندسی پلان، حوضخانه ثبات بیشتری نسبت به چهارصفه داشته است.
۲۹.

تقسیمات هندسی کاربندی های خاص در زمینه های غیرمتداول (با نگاهی ویژه به تومار میرزا اکبر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه معماری و شهرسازی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 113 - 127

کلید واژه ها: هندسه نظری کاربندی زمینه های غیرمتداول تومار میرزا اکبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۴۷
در برخی موارد شکل زمینه کاربندی به گونه ای است که از ترکیب مربع و مستطیل به  دست نمی آید. این زمینه ها غیرمتداول بوده و به ندرت دیده می شوند. در شرایط خاص، هندسه کاربندی را می توان بر زمینه های غیرمنتظم هندسی پیاده سازی کرد. کتاب ها و مقاله های نوشته شده در مورد هندسه انواع کاربندی ها همگی بیشتر به شیوه ترسیم کاربندی در زمینه های منتظم و متداول پرداخته اند. کمبود چنین نگاهی در میان بسیاری از مطالعات انجام شده منجر به بررسی چگونگی ترسیم کاربندی در زمینه های غیر متداول و نامنتظم شده است. بدین منظور، در این مقاله پس از تقسیم بندی زمینه های کاربندی، اطلاعات مربوط به نمونه های واقعی در زمینه های غیرمنتظم از طریق مشاهده و برداشت مستقیم میدانی به دست می آید. سپس نمونه های موجود در تومار میرزا اکبر با مطالعات کتابخانه ای ترسیم می شوند. پس از آن، نظام هندسی نمونه ها با نرم افزار اتوکد مدل سازی می شوند. هدف تحقیق مشخص کردن هندسه کاربندی ها در زمینه های غیرمعمول از منظر شکل پلان زمینه است. یافته های این پژوهش نشان می دهند تعداد اضلاع اصلی ترین وجه تمایز این کاربندی ها از بقیه کاربندی ها می باشد. عواملی همچون تعداد اضلاع کاربندی، فواصل اتصال، شکل زمینه و غیره در شیوه ترسیم انواع کاربندی ها موثر هستند.
۳۰.

مستندسازی تحولات پل شهرستان، کهن ترین پل اصفهان بر پایه اسناد توصیفی و تصویری با بهره گیری از واقعیت افزوده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 43 - 54

کلید واژه ها: واقعیت افزوده بازنمایی مستندسازی پل شهرستان اصفهان اسناد توصیفی و تصویری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۵۳
تکنولوژی واقعیت افزوده امکانات بسیاری در اختیار پژوهشگران قرارداده است. این تکنولوژی در جهت بازنمایی و مستندسازی کالبد بناهای تاریخی که از بین رفته اند و یا کالبد گذشته خود را از دست داده اند، به کار گرفته شده است. پل شهرستان؛ کهن ترین پل اصفهان، از گذشته تا کنون تغییرات قابل توجهی در کالبد و کارکرد خود داشته است. با استفاده از واقعیت افزوده می توان کالبد اصیل این بنا را برای بازدیدکنندگان آشکار کرد. این روش همچنین می تواند گردشگران را با روند تحول پل از گذشته تا کنون آشنا سازد. این پژوهش برای نخستین بار، با بازخوانی اسناد توصیفی (متنی) و تصویری که از گذشته باقی مانده است، کالبد و کارکردهای گوناگون پل شهرستان را آشکار ساخته است. از سوی دیگر، مکان یابی بناهای شاخص پیرامون پل نیز مد نظر این پژوهش بوده است. تحقیق بر پایه داده های کتابخانه ای و میدانی بنا نهاده شده است. ابتدا مطالعه اسناد توصیفی و بازخوانی اسناد تصویری و سپس بازآفرینی مدل ساختار اصیل بنا بر اساس آن انجام شده است. مدل سه بعدی خطی  پل در سایت با بهره گیری از گونه کمتراستفاده شده تکنولوژی واقعیت افزوده نیز انجام گرفته است. تحلیل اسناد گوناگون آشکار ساخت، کالبد اصلی پل در بخش دهانه ها کمتر دچار تغییر شده است. عمده تغییرها در کالبد گمرک خانه و بناهای امتداد آن و کاربری پل است.
۳۱.

تحلیل اثر هندسه دیوار سایه انداز در شکل گیری یخچال های جنوب شرقی ایران؛ بررسی موردی: استان کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۸ 147 - 166

کلید واژه ها: هندسه در معماری یخچال استان کرمان عناصر یخچال ها دیوار سایه انداز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۲۳۷
عناصر معماری همواره در جهت آسایش انسان طراحی می شده اند. یکی از این عناصر یخچال ها هستند که در آنها برای فصل های گرم سال یخ تهیه می شده است. هندسه از عوامل تأثیرگذار در طراحی عناصر معماری است. با شناخت فرم های گوناگون اجزای یخچال های هر منطقه ازجمله استان کرمان و گونه بندی آنها، توانمندی معماران در آشنایی با رموز هندسی به کاررفته در آنها آشکار خواهد شد. هندسه به طور مستقیم در شکل و فرم دیوار سایه انداز و درنهایت در فرم نهایی یخچال های استان کرمان نقش مؤثری دارد. بر اساس بررسی های انجام شده، تاکنون کمتر پژوهشی را می توان یافت که به بررسی ویژگی های عناصر یخچال های استان کرمان به خصوص دیوار سایه انداز پرداخته باشد. لذا این پژوهش برای نخستین بار به بررسی فرم و شکل این عناصر می پردازد و درصدد شناخت و آشکار ساختن تسلط و دانش معمار ایرانی در نحوه ایجاد فرم دیوار سایه انداز یخچال ها است. روش داده اندوزی کتابخانه ای-میدانی و روش تحقیق پژوهش تحلیلی-توصیفی است. با بررسی های انجام شده آشکار شد فرم دیوار سایه انداز متأثر از ایستایی، عوامل جغرافیایی و محل قرار گرفتن گنبد در پلان است. چینش گنبد و دیوار سایه انداز بر اساس زاویه تابش خورشید منطقه صورت گرفته است که این چینش خود بر محل قرارگیری ورودی ها اثرگذار است. نوع اتصال دیوار سایه انداز به گنبد با توجه به محل قرارگیری اجزای فرعی در پلان یخچال ها متفاوت بوده است. به طورکلی می توان گفت هندسه بر شکل گیری فرم کالبد یخچال ها تأثیرگذار است.
۳۲.

مطالعه مقایسه ای ساختارهای ماهوی اسطوره، در جهان سنت و پس از ظهور مدرنیته (بر اساس آرای اسطوره شناسان سده بیستم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ 250-225

کلید واژه ها: اندیشه های مدرن اسطوره سنت اسطوره شناسان قرن بیستم مدرنیته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۳۶
مدرنیته با تفکر علمی، خردگرایی و خاطره زدایی بر نگرش اساطیری تاثیر ویژه ای گذاشت. در این پژوهش به تحلیل اثر ورود مدرنیته بر مفاهیم ساختاری شناختی اسطوره بر اساس آرای اسطوره شناسان مطرح قرن بیستم و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی و به روش مقایسه ای پرداخته می شود. در متن پیش رو جنبه دینی، تاریخی، هنری و ادبی، زمانی و مکانی، فلسفی، علمی و ... اسطوره ها قبل از ظهور مدرنیته و پس از آن، با هدف ایجاد شناخت از اثرات ورود مدرنیته، مقایسه شده است و چگونگی و چرایی تفاوت ها و همانندی ها در مفاهیم ساختاری شناختی اسطوره در قبل و بعد از ظهور مدرنیته مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد تغییر در نگرش در مفاهیم ساختاری اسطوره مانند مفاهیم زمانی، مکانی، علمی و فلسفی و ... در آغاز مدرنیته، باعث کمرنگ شدن نقش اسطوره ها در شروع مدرنیته شده است. با این حال پس از افول مدرنیته نگاه علمی با گسترش خود توانست نگرش اساطیری را نیز در خود بگنجاند.
۳۴.

جایگاه گونه شناسی کاربندی ها بر پایه آموزه های استادکاران سنتی از دیدگاه هندسه نظری و عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۱) 414-394

کلید واژه ها: گونه شناسی کاربندی هندسه آموزه های استادکاران سنتی کاربری فضاها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۴۳
با توجه به قابلیت های هندسی و سازه ای که در کاربندی مشهود است، این ساختار در ادوار مختلف تاریخ ایران توسعه فراوانی نموده و گونه های فراوانی از آن منشعب شده است. فقدان ادبیات مشترک میان معدود منابع موجود در زمینه های ترسیم کاربندی و نیز اصطلاحات خاص هرکدام، مانعی در درک درست این شیوه ها است. در این پژوهش ابتدا داده های مربوط به هندسه نظری (پلان و طرح سه بعدی) کاربندی ها بر اساس آموزه های استادکاران سنتی، جمع آوری شد؛ سپس تلاش شد تا برای کسب شناخت بیشتر این عنصر معماری اسلامی، با ایجاد نظمی منطقی در مطالب پراکنده قبلی، دسته بندی مشخص ایجاد شود. ابتدا نمونه های مختلف از نظر شکل هندسی و کاربری فضایی آن ها بر اساس آموزه های استادکاران سنتی و پژوهشگران مختلف در این گستره، دسته بندی شده سپس به مقایسه آن ها پرداخته می شود؛ بنابراین شیوه پژوهش حاضر علی- مقایسه ای است. گردآوری اطلاعات به روش مشاهده مستقیم و گرفتن عکس از نمونه ها بوده و در تحلیل آن ها از منابع کتابخانه ای و اسناد مرتبط استفاده شده است. بنابر یافته های پژوهش، هریک از استادکاران شیوه خاص خود را برای گونه شناسی کاربندی ها ارائه داده اند. در روش های سنتی ترسیم کاربندی، گام ابتدایی تعیین بستر یا زمینه کاربندی بر اساس شکل و تناسبات بستر ادامه می یابد. در بررسی پوشش هایی که دارای کاربندی هستند، ساختار شکلی پلان بر روی فرم کاربندی، تأثیرگذار است. این بدان معناست که در یک زمینه مشخص با نسبت طول به عرض مشخص می توان کاربندی های خاصی را پیاده کرد که عوامل گوناگونی روی آن ها تأثیرگذارند. عوامل گوناگون در اختیار معمار مجری بر تصمیم گیری های او درباره جزئیات این ویژگی ها تاثیر می گذارد. مطالعه کاربندی نیازمند نگاهی همه جانبه است؛ نگرشی که ملاحظات ساختاری و شکلی را به طور توأمان در نظر گیرد. کاربندی ها بر اساس تناسبات چندضلعی زمینه، موقعیت قرارگیری شمسه نسبت به اضلاع زمینه، تعداد، زوج یا فرد بودن اضلاعشان، نحوه قرارگیری و تداخل چهارگوش های زمینه، نحوه اتصال نقاط تقسیم روی دایره محیطی چندضلعی زمینه و... نام گذاری و دسته بندی می شوند.
۳۵.

مقایسه بازآفرینی شهری و حفاظت شهری در گستره فرایند تغییر (از دیدگاه اندیشمندان معاصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال نوزدهم مهر ۱۴۰۱ شماره ۱۱۲ 67 - 80

کلید واژه ها: مسائل شهری توسعه مدیریت تغییر ارزش ها تغییر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۶۲
بیان مسئله : بازآفرینی شهری و حفاظت شهری، زاده تغییر در دو جریان حفاظت و توسعه هستند. هر دو رویکرد در طی دهه ها در تلاش برای نزدیک شدن به یکدیگر بوده، تغییر یافته و به تعریف امروزین خود رسیده اند. این نزدیکی تا به اندازه ای بوده که امروزه برخی این دو را یک رویکرد واحد و یکپارچه به شمار می آورند. از سوی دیگر برخی بالعکس، این دو را رویکردهایی متضاد می دانند که سمت وسویی متفاوت از یکدیگر را دنبال می کنند. پژوهشی که به روشنی این دو رویکرد را از یکدیگر بازشناسد و به تشخیص رابطه میان آنها پرداخته باشد و آنها را در فرایند تغییر در شهرها از یکدیگر تمییز دهد وجود ندارد. هدف پژوهش : پژوهش حاضر در پی بازشناسی دو رویکرد بازآفرینی شهری و حفاظت شهری و مقایسه آنهاست. بنابراین پرسش اصلی این پژوهش این گونه مطرح می شود که اهداف، مؤلفه ها و تعاریف دو رویکرد بازآفرینی شهری و حفاظت شهری چیستند و در گستره فرایند تغییر چه شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ با انجام چنین پژوهشی می توان امیدوار بود که تعادلی سازنده تر در شهرها میان رویکردها برقرار شود. روش پژوهش : در این پژوهش، روش تحقیق از نوع کیفی انتخاب شده و از روش مطالعات مقایسه ای برای تحلیل ها و به منظور استخراج کدهای بازآفرینی شهری، حفاظت شهری و فرایند تغییر از کدگذاری انتخابی استفاده شده است. بدین منظور، با استفاده از روش مقایسه ای متغیرمحور، شباهت ها و تفاوت های بازآفرینی شهری و حفاظت شهری در هر بخش از جنبه های فرایند تغییر مورد تحلیل و مقایسه قرار می گیرند. نتیجه گیری : نتایج تحقیق نشانگر آن است که بازآفرینی شهری و حفاظت شهری یک رویکرد واحد و یکپارچه نبوده و اهداف، تعاریف و مؤلفه های متفاوتی دارند. همچنین این دو رویکرد الزاماً متضاد نیستند و می توانند مکمل و همراستا باشند. علاوه براین، هردو به طور توأمان از مؤلفه های حفاظت و توسعه برخوردارند، اما تفاوت آنها در اولویت بندی توجه به این مؤلفه هاست.
۳۶.

مطالعه مقایسه ای مسکن بومی روستایی سیستانی و بلوچ از منظر بازشناسی کالبدی با رویکرد انسان شناسی فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۷ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۶۳ ۳۲-۱۹

کلید واژه ها: مسکن بومی سیستان و بلوچستان فرهنگ سنت انسان شناسی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۷۲
از خصوصیات بارز معماری مسکونی بومی آن است که با محیط فرهنگی خود مطابقت داشته و بدون دخالت معماران، بر پایه سنت عامیانه ای شکل گرفته که در بطن فرهنگ آن جامعه جریان دارد و به نوعی با نیازها، آرمان ها و جهان بینی های مردمانی که در واقع سازندگان آن بنا نیز هستند، مرتبط است. تداوم سنت، تداوم معماری بومی را به همراه خواهد داشت، آن هم نه به صورت کلیشه ای، بلکه به عنوان بازنمودی از یک فرهنگ که در محیطی زنده به وجود می آید و رشد می کند. انسان شناسی فرهنگی، به عنوان یکی از زیرشاخه های انسان شناسی، نقش مؤلفه فرهنگ را در شکل گیری محیط انسانی، اساسی ترین مؤلفه دانسته و به سبب این نگرش ویژه، امروزه در زمینه مطالعات معماری مورد استفاده قرار می گیرد. از طریق این علم می توان به علل ظهور یک الگو در کالبد معماری و رابطه متقابل میان یک اثر با ویژگی های فرهنگی تشکیل دهنده اش، که در سنت عامیانه آن ریشه دارد، دست یافت . ازآنجا که گستره سیستان و بلوچستان، به دلیل تنوع قومی و بکر بودن مناطق روستایی، عرصه ای مناسب برای دسته بندی معماری مسکونی با ویژگی های بومی است، بنابراین پژوهش حاضر، این عرصه را مورد مطالعه قرار داده و بر آن است که چگونگی و چرایی تفاوت ها و شباهت های پدید آمده را از طریق علم انسان شناسی فرهنگی و توجه به جایگاه سنت عامیانه اقوام بلوچ و سیستانی مورد تحلیل قرار دهد. در این راستا با بررسی نظریات پایه در حوزه انسان شناسی فرهنگی و جایگاه فرهنگ و سنت در میان دو قوم بلوچ و سیستانی، به میزان ارتباط آن با کالبد معماری مسکونی بومی از طریق مشاهده و مطالعه میدانی چند نمونه از مصادیق آن در حوزه سیستان و بلوچستان پرداخته می شود. هرچند نمی توان عوامل محیطی را نادیده گرفت اما نتایج پژوهش بیانگر اهمیت نقش فرهنگ در بازشناسی کالبد معماری مسکونی بومی این مناطق است، از اینرو می توان اذعان داشت تداوم سنت عامیانه که در قالب رفتارهای روزانه و مبتنی بر کنش های متقابل انسان و محیط و انسان و انسان(ها) شکل گرفته است، موجبات تداوم مسکن با ویژگی های بومی در مناطق روستایی می گردد.
۳۷.

مطالعه ی مقایسه ای نقوش آجری نمای بناهای تجاری- مسکونی شهرهای اصفهان و تهران در دوره ی پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 49 - 59

کلید واژه ها: تزئینات آجری آجرکاری دوره پهلوی نماهای شهری اصفهان نماهای شهری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۷
با آغاز دوره پهلوی، مدرنیزاسیون در ایران که از دوره قاجار شروع شده بود، شدت بیشتری یافت . یکی از عرصه هایی که آثار مدرنیزاسیون در آن پدیدار گشت، معماری و شهرسازی بود. برون گرایی در معماری و شهرسازی، سبب پیدایش نماهای رو به شهر در بناها شد. اکثر نماهایی که در این دوره در اطراف خیابان ها ساخته شدند، تزئینات آجری داشتند. مسئله پژوهش این است که مدرنیزاسیون چگونه آجرکاری های نماهای پایتخت و دیگر شهرها را دچار تغییر کرده است و تا چه اندازه تداوم سنت های فرهنگی گذشته و یا نفوذ سریعتر ویژگی های مدرن باعث تغییر چهره آنها شده است. باور بنیادین این پژوهش آن است که روش مطالعه مقایسه ای، راهکاری برای تحلیل چگونگی و چرایی شباهت ها و تفاوت های آجرکاری ها در نمای بناهای شهری اصفهان و تهران ارائه می دهد. تحلیل شباهت ها و تفاوت ها می تواند ویژگی های خاص و عام آجرکاری های اصفهان و تهران را آشکار کند و منجر به شناخت این تزئینات آجری بشود که در واقع بخش کوچکی از اسناد معماری آن دوره محسوب می شوند و تا کنون کمتر مورد توجه بسیار قرار گرفته اند.
۳۸.

تحلیل اثر ویژگی های حسابی و هندسی بر فرایند ترسیم کاربندی ها با رویکرد دستیابی به روش های ترسیم بهینه نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: حساب و هندسه کاربندی روش ترسیم سنتی روش ترسیم بهینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۱
شناسایی دقیق تر جزئیات ترسیم ویافتن ارتباط بین فرمول های ریاضی با اشکال هندسی خود پیش نیازارائه راهکاری نوین برای ترسیم انواع کاربندی می باشد. امروزه به دلیل تغییر شیوه و ابزار ترسیمات ارائه راهکارهایی نوین برای افزایش دقت و سرعت ترسیم اشکال پیچیده هندسی مخصوصا کاربندی بیشتر حس می شود. یافتن زاویه بین قطر دایره و طول مستطیل محاط در دایره، راهکاری نوین بر پایه فرمولی جدید، جهت فراگیری ساده تر و سریعتر روش های ترسیم انواع کاربندی با تعداد ضلع زوج و در زمینه مستطیل شکل ارائه می دهد. در خصوص کاربندی تاکنون هیچ منبع مکتوب کاملی به دست نیامده است. پژوهشگران در گستره کاربندی بیشتر به شیوه های ترسیم آن هم به شکل متفاوت با یکدیگر پرداخته اند. این پژوهش برای نخستین بار به ارائه راهکاری نوین و ساده جهت ترسیم اشکال هندسی کاربندی بر پایه فرمول ریاضی مشخص می پردازد. روش داده اندوزی به صورت مطالعه منابع کتابخانه ای ومحاسباتی می باشد. هدف کلی این مقاله، تحلیل حسابی و هندسی روش های گوناگون ترسیم کاربندی جهت دستیابی به ارائه راهکاری نوین می باشد. نتیجه حاصل از تحقیق، مبین این مطلب است که با دانستن دو پارامتر تعداد ضلع کاربندی و اندازه زاویه بین قطر دایره و طول مستطیل محاط در دایره، به راحتی می توان انواع کاربندی های با تعداد ضلع زوج در زمینه مستطیل را ترسیم نمود.
۳۹.

مطالعه مقایسه ای نقاشی های دیواری مقبره های منسوب به آقا سید محمد یمنی در «کیسُم» و «لیچا» گیلان بر اساس شناخت شخصیت هنرمند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶۶ 5 - 27

کلید واژه ها: نقاشی دیواری هنر عامیانه آرامگاه امام زاده سید محمد یمنی گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
در شرق گیلان، دو بقعه منقوش منسوب به امام زاده سید محمد یمنی(ع) وجود دارد: یکی در روستای لیچای لشت نشاء و دیگری در روستای کیسُم آستانه اشرفیه. دیوارنگاره های این بقاع، شامل نقاشی های مذهبی عامیانه است. در بقعه لیچا، نام نقاش با امضای «مشهدی آقاجان لاهیجانی» مشخص است ولی در بقعه کیسُم، نام نقاش نامعلوم است. در هر دو بقعه، برخی خط نگاره ها و مجالس نقاشی شده از یک روایت، در نگاه اوّل شبیه هم به نظر می آیند و همین سبب شده است تا بعضی پژوهندگان، نقاش بقعه کیسُم را همان نقاش بقعه لیچا، یعنی «آقاجان لاهیجانی» معرفی کنند. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه شناخت هویت نقاش هنرمند بقعه کیسُم است. از اهداف فرعی این مقاله، تعیین پیشینه و بازشناساندن دیوارنگاری های آسیب دیده براثر حریق در بقعه کیسُم است. سؤال های این تحقیق عبارت اند از: 1. بر اساس مطالعه مقایسه ای، چه شناختی از هویت نقاش بقعه کیسُم حاصل می شود؟ 2. کدام بقعه ازنظر پیشینه دیوارنگاره ها، متقدم بر دیگری است؟ این پژوهش با روش تحلیلی مقایسه ای انجام گرفته و شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است و تجزیه وتحلیل داده ها نیز به روش کیفی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد اگرچه کلیشه های استفاده شده در برخی کتیبه نگاری های دو بقعه، یکسان است، ولی برخلاف نظر پژوهندگان پیشین، نقاش گمنامِ بقعه کیسُم نمی تواند «آقاجان لاهیجانی» باشد؛ و دیوارنگاره های بقعه کیسُم را باید متأخر تر از دیوارنگاره های بقعه هم نام اش در لیچا دانست. همچنین استنتاج شد برای دیوارنگاری در بقعه کیسُم، از کلیش ه های ساخته شده از روی آثار «استاد رضا لاهیجانی» استفاده شده است.
۴۰.

بازنمایی تحولات منظر شهری در ارگ حکومتی قاجاری بوشهر بر اساس مستند سازی اسناد تاریخی و تصویری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 174 - 161

کلید واژه ها: تغییرات منظر شهری بازنمایی میراث فرهنگی ملموس ارگ حکومتی قاجار بوشهر مستندسازی اسناد بصری و تاریخی پردازش تصاویر قدیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۵
شهر بوشهر در دوره قاجار به یکی از مراکز تجاری و سیاسی تأثیرگذار تبدیل شد. در همین راستا ساختمان های زیادی در این شهر احداث شدند. برخی از این بناها در دوره های بعدی به دلیل تغییر رویکرد سیاسی- اجتماعی و توسعه شهری تخریب شدند. اثری از بسیاری از این بناها از جمله ارگ حکومتی قاجار بوشهر و ساختمان دولت چهاربرج باقی نمانده است. هدف این پژوهش مستندسازی بخش هایی از میراث فرهنگی ملموس است. همچنین تغییر منظر شهری بخش های قاجاری بوشهر را که به مرور زمان کاملاً ویران شده اند، نشان می دهد. ساختمان دولتی بوشهر که یکی از شناخته شده ترین بناهای قاجاریه بوشهر است، به طور کامل تخریب شده است. این مقاله برای اولین بار با بهره گیری از اسناد توصیفی و تصویری، به مستندسازی ساختمان های حکومتی قاجار بوشهر و تغییرات منظر شهری آنها می پردازد. پردازش تصاویر قدیمی و بررسی میدانی به ما کمک کرد تا تغییرات منظر شهری را مستند و مدل کنیم. مقایسه این اسناد، بخش هایی از ارگ و تغییرات منظر شهری را در طول زمان نشان داد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان