عنایت الله زمان پور

پژوهش حاضر، بررسی تاثیر «دوره آموزشی مدیریت استرس» بر استرس شغلی و باورهای کارامدی معلمان است. روش پژوهش، شبه آزمایشی با اجرای پیش آزمون و پس آزمون است و جامعه آماری این پژوهش را معلمان زن مدارس ابتدایی غیرانتفاعی منطقه 6 تهران تشکیل می دهند. به روش نمونه گیری در دسترس، شش مدرسه شامل سه مدرسه پسرانه و سه مدرسه دخترانه انتخاب شد و پس از اجرای پیش آزمون، 40 نفر از معلمان که بالاترین استرس را گزارش کرده بودند، به صورت تصادفی در قالب گروه های آزمایش و گواه تقسیم شدند. محتوای دوره آموزشی، طی هشت جلسه آموزشی، شامل: برنامه های متنوع مدیریت زمان، شیوه های مقابله مستقیم و غیرمستقیم، جرات ورزی و مدیریت کلاس به گروه آزمایش آموزش داده شد. برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه های استرس معلمان (کی ریاکو و ساتکلیف، 1978) و باورهای کارامدی معلم (تشانن موران و ولفولک هوی، 2001) در پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. یافته ها، نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری (MANCOVA) نشان داد که میزان استرس معلمان برخوردار از دوره آموزشی مدیریت استرس نسبت به گروه گواه در برخی مولفه ها کاهش پیدا کرده است. همچنین باورهای کارامدی معلمان در مدیریت کلاس ارتقا یافته بود اما در کارامدی راهبردهای آموزشی و کارامدی در درگیر کردن دانش آموزان تفاوت معنی داری بین گروه ها مشاهده نشد.

اگرچه محیط های یادگیری الکترونیکی بسیار گسترده و روند استفاده از آموزش الکترونیکی به سرعت در حال افزایش است پژوهش های کمی در رابطه با نگرش به یادگیری الکترونیکی دانش آموزان صورت پذیرفته است. این در حالی است که نگرش به یادگیری الکترونیکی نقشی کلیدی در موفقیت آمیز بودن این نوع آموزش دارد. در پژوهش حاضر میزان تأثیر اضطراب کامپیوتر بر نگرش به یادگیری الکترونیکی با نقش واسطه ای عواملی همچون نگرش و خودکارآمدی کامپیوتر و اینترنت در قالب آزمون مدلی مطالعه شده است. روش پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دبیرستان های دولتی شهر نور آباد لرستان و تعداد شرکت کنندگان 485 نفر بود. که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه ای که بر اساس مدل مفهومی پژوهش طراحی شده، پاسخ دادند. از نتایج قابل توجه می توان به تأثیر منفی تقریباَ یکسان اضطراب کامپیوتر بر نگرش به کامپیوتر و اینترنت و نیز تأثیر مثبت قابل توجه خودکارآمدی اینترنت بر نگرش به یادگیری الکترونیکی اشاره کرد. در مجموع، مدل اصلاح شده با داده ها برازش مناسبی داشته است که نشان دهنده اهمیت و نقش عواملی همچون اضطراب کامپیوتر، نگرش و خودکارآمدی کامپیوتر و اینترنت بر روی نگرش به یادگیری الکترونیکی و موفقیت در آن بوده است.

سنجش نگرش با تحلیل داده ها به پایان نمی رسد بلکه آغاز راهی است که بتوان کیفیت گویه های نگرش سنجی را افزایش داد و فرصتی فراهم کرد تا خطای اندازه گیری را کاهش داد. در این پژوهش تفاوت بین دو نظریه کلاسیک اندازه گیری (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) در تعیین ویژگی های روان سنجی داده های حاصل از افکارسنجی مطالعه شده است؛ قبل از ارائه نتایج تحلیل های مربوط به این دو نظریه به منظور بررسی روایی و نیز ساخت و تأیید ابزار از تحلیل عامل اکتشافی (EFA) و تحلیل عامل تأییدی (CFA) نیز بهره برده شده است. موضوع موردمطالعه، داده های واقعی مربوط به افکارسنجی 3684 نفر از اقشار مختلف مردم درخصوص برنامه های تلویزیونی بوده است. یافته ها حاکی از آن است که هر دو نظریه کلاسیک و سؤال- پاسخ می توانند اطلاعات مشابهی درباره گویه های مقیاس در ارتباط با خصیصه مکنون مورد اندازه گیری ارائه دهند، اما دو نظریه اندازه گیری تصاویر متفاوتی از دقت مقیاس ها به دست می دهند. به طور کلی، نظریه سؤال- پاسخ، هم اطلاعات غنی تری درباره دقت اندازه گیری و هم پیشنهاد های روشن تری برای بهبود مقیاس ارائه می دهد.

زمینه: اگرچه امروزه تحلیل های آماری تک متغیره جای خود را به تحلیل های پیچیده چندمتغیره با مفروضاتی سخت گیرانه داده اند، ولی این روش ها نمی توانند به خوانندگان درک روشن و مطمئنی از این مفاهیم ارائه کنند؛ چراکه روش های آماری یادشده بسان قالبی از پیش تعیین شده اند و بدون توجه به معانی و مفاهیم سازه های پژوهش، به برآوردن اهدافی از قبل تعیین شده می پردازند و نیاز به روش های تفسیرپذیرتر کاملاً محسوس است.هدف: معرفی یکی از رویکردهای پژوهش به نام نظریه رویه، اجزا و ساختار آن به همراه کاربرد روش تحلیلی مربوطه (تحلیل کوچکترین فضا) بر روی داده های حاصل از تمرین های کانون ارزیابی هدف پژوهش حاضر است. یافته ها: رویکرد تفسیر پذیر نظریه رویه با استفاده از تحلیل کوچک ترین فضا امکان شناسایی رویه های مختلف از جمله رویه های موقعیت، شیوه پاسخ گویی و میزان تعامل را به صورت بازنمود تصویری ارائه ساخته است. نتیجه گیری: استفاده از این رویکرد در تحلیل های داده هایی که ساختار پیچیده انسانی دارند می تواند رهگشای بسیار مناسبی در اعتباریابی و تفسیر نزدیک به واقع آنها داشت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه امنیت در مدرسه با مشارکت فعّال در آن صورت پذیرفت؛ بدین صورت که 322 نفر از کلیه دانش آموزان دبیرستان های دولتی در شهر ری با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به مقیاس های اصلاح شده امنیت در مدرسه اسکیبا، سیمون، پترسون و فورد (2006) و مشارکت فعّال وانگ، ویلت و اسکلتس (2011) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل همبستگی بنیادی و با استفاده از نرم افزارهای SPSS 18 و STATGRAPHICS 5.1 مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل کانونی سه مجموعه معنادار بین امنیت در مدرسه و مشارکت فعّال در آن را نشان داد.براساس مجموعه اول، جوِّ مدرسه و امنیت در یادگیری با یادگیری خودگردان، حس تعلق در مدرسه و استفاده از راهبردهای شناختی رابطه داشت و 43 درصد از واریانس آن ها را تبیین می کرد. براساس مجموعه دوم، جوِّ مدرسه، عدم رفتارهای مجرمانه و امنیت سطح بالاتر، امنیت فردی و عدم اختلاف و خشونت با یادگیری خودگردان، استفاده از راهبرد شناختی، اشتیاق به یادگیری و حس تعلق به مدرسه رابطه داشت و 10 درصد از واریانس آن را تبیین می کرد؛ و بر اساس مجموعه سوم جوِّ مدرسه، عدم رفتارهای مجرمانه و امنیت سطح بالاتر، ارتباطات در مدرسه و امنیت در یادگیری با یادگیری خودگردان، حس تعلق در مدرسه و استفاده از راهبردهای شناختی رابطه داشت و 5 درصد از واریانس آن را تبیین می کرد. در مجموع می توان نتیجه گرفت در مدارسی که مؤلفه های امنیت در مدرسه برقرار است و در سطح بالایی قرار دارد دانش آموزان مشارکت فعّال بیشتری دارند. این نتیجه با در نظر گرفتن نظریه میدانی لوین، رویکرد بوم شناختی برنر و نظریه انسان شناسانه مازلو قابل تبیین است.

هدف از این پژوهش، مطالعه توانمندسازی روانشناختی در میان فرماندهان و مدیران ستاد فرماندهی ناجا است؛ بدین منظور پرسشنامه تدوین شده توانمندسازی روانشناختی بر اساس الگوی توانمندی شناختی کانگر و کاننگو (1988) برای سازمانهای نظامی و انتظامی بومی، و سپس توسط 263 نفر از مدیران کل، رؤسایِ ادارات زیر مجموعه، معاونتها و پلیسهای تخصصی که در ستاد مشغول به خدمت بودند، تکمیل شده است. با استفاده از روشهای آماری تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی به شناسایی دوباره و تأیید نظری عوامل سازه توانمندسازی روانشناختی در محیط نظامی پرداخته شده است. نتایج تحلیل عامل اکتشافی حاکی از پنج عامل معنی داری، شایستگی، خودمختاری، اثرگذاری و اعتماد و نتایج تحلیل عامل تأییدی نشاندهنده رازش بسیار مناسب مرتبه اول و دوم سازه با مبانی نظری است؛ هم چنین بیشترین میانگین به عامل شایستگی و معنی داری مربوط است.

اندازه گیری عملکرد یکی از مهمترین زیرسیستم های مدیریت منابع انسانی است و در سازمان های نظامی در مقایسه با سایر سازمان ها پیچیده تر و نیازمند اندازه گیری های بیشتر و دقیق تر در سطوح متعدد است و فرایند دشوارتری دارد. هدف اصلی از انجام این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد جهت ارزیابی کمّی عملکرد شخصیتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری بر اساس روش های جدید اندازه گیری بوده است. بدین منظور نمونه ای از مدیران و فرماندهان ناجا از کلیه استان های کشور و ستاد فرماندهی ناجا که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری را روی یک پیوستار مشخص کرده و نیز عوامل عملکرد شخصیتی را به ترتیب اهمیت، رتبه بندی نمایند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر، ویژگی های روانسنجی شاخص ها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین شدند و بخشی از شاخص ها بدین طریق حذف شدند. در ادامه با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و دوم، شاخص های عملکرد شخصیتی فرماندهان و مدیران به 13 شاخص کاهش یافت و در سه عامل خلاقیت و انعطافپذیری، اعتماد به نفس و بردباری و حل مسئله دسته بندی شدند.

با توجه به اهمیت مقوله توانمندسازی و نیز نقش مدیران سازمان در توانمندسازی کارکنان، هدف این پژوهش بررسی نقش توانمندسازی ساختاری به عنوان متغیر میانجی بین عامل فردی هوش معنوی و توانمندسازی روانشناختی در میان مدیران ناجا است. در یافتههای پژوهش علاوه بر اینکه میزان هر یک از این عوامل به صورت میانگین و مقدار همبستگیهای بین آنها ارائه شده؛ نقش هوش معنوی در تبیین توانمندسازی روانشناختی و ساختاری به صورت مستقیم بیان شده است. علاوه بر این با توجه به میزان اثر غیرمستقیمی که هوش معنوی از طریق توانمندسازی ساختاری بر روی توانمندسازی روانشناختی دارد، میتوان استنباط کرد که توانمندسازی ساختاری به عنوان میانجی، نقش تعیین کنندهای در تبیین توانمندسازی روانشناختی ایفا کرده است.

این پژوهش با مطالعه در مورد 1562 مدیر و فرمانده ناجا انجام شده است که اعضای شورای اداری استان در گستره تمامی استانها قرار داشتند و هدف اصلی آن اعتباریابی پرسشنامه توانمندسازی ساختاری برگرفته از لاسچینجر و همکاران (2001، 2004) و کاهاله و گیثر (2007) و تعیین میزان هرکدام از عوامل ششگانه آن شامل فرصت، اطلاعات، پشتیبانی (حمایت)، منابع، قدرت رسمی و قدرت غیررسمی در میان شرکت کنندگان بوده است. در این پژوهش پس از ترجمه پرسشنامه و اعتباریابی ترجمه آن و نیز جمع آوری داده ها از روش آماری وارسی اعتبار (Cross Validation ) بهره برده شده است؛ بدین منظور پاسخگویان به دو قسمت به صورت تصادفی تقسیم شدند و در مورد نمونه اول، تحلیل عامل اکتشافی و در مورد نمونه دوم، تحلیل عامل تأییدی انجام شد. علاوه بر تأیید عوامل ششگانه، میزان هر یک از عوامل و هبستگی آنها مورد تأیید قرار گرفت.

نقش ارزیابان و آموزش آن ها به منظور افزایش دقت و کاهش خطا در نتایج کانون ارزیابی انکارناپذیر است. از این رو هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش تعدیلی دو نوع آموزش چهارچوب مرجع (FOR) طرحواره ای و رفتاری ارزیابان در رابطه بین نتایج کانون ارزیابی با ارزیابی عملکرد خود، همکاران و سرپرستان بوده است. بدین منظور در مرحله نخست پژوهش مهارت ارزیابی به دو گروه از دانشجویان دکتری و ارشد رشته های روان شناسی با گرایش های مختلف به شیوه چهارچوب مرجعِ طرحواره ای و رفتاری آموزش داده شد و به گروه سوم به عنوان گروه کنترل هیچ آموزشی ارائه نشد و از آن ها خواسته شد در کانون ارزیابی شایستگی های دو گروه 28 نفری از مدیران مجموعه صنایع واقع در شهر اصفهان را رتبه دهند. لازم به توضیح است شایستگی های مورد ارزیابی شامل قضاوت، رهبری، برنامه ریزی، روابط بین فردی و پردازش اطلاعات بوده است. این شایستگی ها در تمرین های شبیه سازی جستجوی حقیقت، بحث گروهی، ایفای نقش و ارائه شفاهی بود. سپس بعد از گذشت 6 ماه در فاز دوم پژوهش از خود مدیران، همکاران و نیز سرپرستان مدیران خواسته شد تا فرم ارزیابی عملکرد (Nouri et al., 2007) را تکمیل کنند که در تحلیل ها به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شود. با استفاده از ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و تبدیل z فیشر به رابطه میان نتایج کانون ارزیابی و ارزیابی عملکرد (خود، همکاران و سرپرستان) و نیز تفاوت همبستگی پرداخته شد. از مهم ترین نتایج می توان به تأثیر معنی دار آموزش ارزیابان به دو شیوه چهارچوب مرجعِ طرحواره ای و رفتاری اشاره کرد. اگرچه مقادیر همبستگی بین ارزیابی عملکرد و نتایج کانون با ارزیابانی که آموزش طرحواره ای دیده اند کمی بیشتر از ارزیابانی بود که آموزش رفتاری داشته اند، لیکن این تفاوت معنی دار گزارش نشد. علاوه بر این، راجع به شیوه های آموزش ارزیاب و نیز جهت گیری پژوهش های آتی و همچنین پیشنهادهای کاربردی و پژوهشی بحث شده است.

این پژوهش با هدف طراحی و توسعه نرم افزار جدول مشخصات آزمون تلفیقی (رویکرد مارزانو و کندال و اندرسون و همکاران) برای درس علوم پایه ششم ابتدایی از رویکرد تحقیق و توسعه استفاده کرد. جامعه شامل ابزارها ی آزمون سازی تحت وب و متخصصان سنجش و اندازه گیری، نرم افزار و علوم بود. دو فاز از سه فاز رویکرد تحقیق و توسعه (با چشم انداز معماری) در این مقاله مورد نظر بوده است: فاز اول شامل تحلیل نیازها و زمینه و فاز دوم شامل طراحی، معماری و ارزیابی تکوینی بود. در فاز اول، ادبیات پژوهش و نرم افزارهای مرتبط با طراحی سوال مورد بررسی قرار گرفت. در فاز دوم، دو پروتوتایپ برای نرم افزار طراحی شد. در پروتوتایپ اول، شمای اولیه نرم افزار براساس رویکرد تلفیقی طراحی شد و با استفاده از هوش مصنوعی chatGPT-4، 406 فعل رفتاری و 5137 هدف رفتاری تولید شد که روایی آنها توسط متخصصان سنجش تأیید شد. در پروتوتایپ دوم، معماری نرم افزار بر اساس وب اپ با استفاده از زبان PHP، و فریم وورک لاراول برای بک اند، و زبان javascript، و فریم وورک react برای فرانت اند، و پایگاه داده MySQL و پروتکل REST جهت ارتباط با سرور طراحی و باگ ها و اشکالات نمونه اولیه برطرف شد. همچنین نظرات سایر متخصصان در طراحی نهایی لحاظ گردید

پس از پاندمی (دنیاگیری) کووید-۱۹ کلاس های دانشگاه ها مدتی تعطیل شد ولی بلافاصله با تصمیم فوری مسئولین دانشگاه ها اراده بر این شده که کلاس ها به صورت مجازی و الکترونیکی برگزار شود؛ این خواست به نوعی بر دانشجویان تحمیل شد بدون آنکه بررسی شود که آیا دانشجویان با این شیوه همراهی لازم را دارند یا نه. هدف پژوهش حاضر تعیین میزان آمادگی دانشجویان برای یادگیری در بستر الکترونیکی و تأثیر این عوامل بر پیشرفت تحصیلی است. در پژوهش حاضر عوامل متعددی به منظور تبیین پیشرفت تحصیلی دانشجویان در آینده مطالعه شده است که برخی از آن ها به ویژگی های شخصیتی فرد یادگیرنده (دانشجو) برمی گردد ازجمله عامل وظیفه شناسی، خودتنظیمی، تاب آوری تحصیلی و نیز برخی به نگرش ایشان برمی گردد ازجمله نگرش به فناوری های دیجیتال و نگرش به سامانه یادگیری الکترونیکی. پس از الکترونیکی کردن ابزار پژوهش به صورت الکترونیکی، در اختیار دانشجویان درس آمار استنباطی دوره کارشناسی پس از پایان تدریس قرار گرفت. در راستای تحلیل روابط چندگانه بین متغیرها از مدل معادلات ساختاری با استفاده از روش کمترین مربعات جزئی بهره برده شده است و از مهم ترین نتایج می توان به عدم معناداری تأثیر وجدانی و معناداری مستقیم تاب آوری و خودتنظیمی بر پیشرفت تحصیلی دانشگاهی اشاره کرد. به دنبال نتایج این پژوهش پیشنهاد هایی برای فراگیران الکترونیکی دانشگاه ها و مسئولین ارائه شده است.

اکثر مدیران دانشگاه ها، اعضای هیئت علمی هستند و به طور سازمان یافته آموزش های موردنیاز را دریافت نکرده و مورد ارزیابی قرار نگرفته اند. نظر به اهمیت توجه به شایستگی در انتخاب مدیران کارا و اثرگذار و باتوجه به نقش خطیر دانشگاه ها در جامعه، هدف پژوهش حاضر طراحی و رواسازی مدل شایستگی های عمومی برای مدیران دانشگاه های دولتی شهر تهران است. در این پژوهش از رویکرد کیفی استفاده شد؛ جهت طراحی مدل شایستگی روش تحلیل مضمون و به منظور رواسازی مدل طراحی شده تکنیک دلفی مورداستفاده قرار گرفت. نمونه پژوهش مدیران دانشگاه های دولتی تهران بودند که با 27 نفر از آنان مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. پس از تحلیل کیفی مصاحبه های پیاده سازی شده، با استفاده از تحلیل مضمون مدل اولیه استخراج گردید. جهت رواسازی مدل استخراج شده از تکنیک دلفی استفاده شد و با نظر متخصصان مدل شایستگی نهایی که متشکل از ۱۲ شایستگی است، تدوین شد. شایستگی ها در سه دسته کلی شایستگی های مدیریتی، شایستگی های بین فردی و خصایص فردی طبقه بندی شدند. شایستگی های مدیریتی شامل رهبری، آگاهی سازمانی، حل مسئله، برنامه ریزی و ساماندهی و نظارت و کنترل؛ شایستگی های بین فردی شامل مهارت ارتباطی، شبکه سازی و مذاکره و متقاعدسازی و خصایص فردی نیز شامل نتیجه گرایی، یادگیری مستمر، تاب آوری و حرفه ای گرایی است. باتوجه به نقش کلیدی مدیران در نیل به اهداف دانشگاه ها توصیه می شود جهت انتصاب و ارتقای مدیران مدل شایستگی استخراج شده در این پژوهش مورداستفاده قرار گیرد.