تدوین و اعتباریابی مقیاس کاربردپذیری روابط معنایی در بازیابی اطلاعات (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: اگر یک نظام بازیابی اطلاعات برای واسط ه ای کاربری خود، طراحی مناسبی داشته باشد، حوادث و اتفاقات ناخواسته و همچنین زمان مورد نیاز برای یادگیری نحوه کار با نظام کاهش می یابد و به افزایش کاربردپذیری منجر می شود. بنابراین، یافتن شیوه هایی که به توسعه بهتر بازیابی اطلاعات منجر شود، حائز اهمیت فراوانی است. پژوهش حاضر با هدف تدوین و اعتباریابی مقیاس کاربردپذیری روابط معنایی در بازیابی اطلاعات انجام شده است.روش پژوهش: برای انجام این پژوهش، از روش ترکیبی با طرح اکتشافی مدل توسعه ابزار استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی، کلیه کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی کشور با جامعه آماری 280 نفر بود که با استناد به فرمول کوکران 163 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در بخش کیفی حجم نمونه شامل 15 نفر از متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی مشغول به خدمت در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی کشور بود که به روش غیراحتمالی هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. روایی و پایایی ابزار پژوهش در هر دو بخش کیفی و کمی بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش داده بنیاد و در بخش کمی از روش تحلیل عامل تأییدی استفاده گردید و داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS 22 و PLS 3.8 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج بخش کیفی و کمی پژوهش نشان داد که ابزار تدوین شده جهت کاربردپذیری روابط معنایی در بازیابی اطلاعات از پنج مؤلفه (وجود ابهام معنایی، سیستم های جستجوی معنایی، ابهامات ماشینی، تدوین راهبرد در سیستم های بازیابی اطلاعات و بهره گیری از فرایندهای کیفیت بخشی) با 30 گویه تشکیل شده است که با توجه به نتایج تحلیل عاملی، بیشترین بار عاملی مربوط به مؤلفه تدوین راهبرد در سیستم های بازیابی اطلاعات بود که در 6 گویه تدوین گردید و کمترین بار عاملی مربوط به مؤلفه بهره گیری از فرایندهای کیفیت بخشی بود که در 4 گویه تدوین گردید. بیشترین ضریب پایایی ترکیبی مربوط به مؤلفه ابهام معنایی و کمترین ضریب پایایی ترکیبی مربوط به مؤلفه تدوین استراتژی در سیستم های بازیابی اطلاعات بود. همچنین، نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که ابزار تدوین شده پژوهش از برازش بسیار مطلوبی برخوردار است.نتیجه گیری: پرسشنامه طراحی شده در این مطالعه می تواند به عنوان ابزار مناسبی برای سنجش کاربردپذیری روابط معنایی در بازیابی اطلاعات در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گیرد.Identification and Analysis of Technical Threats Affecting the Copyright Protection of Information Resources in the Information Systems of Compilation and Validation of the Applicability Scale of Semantic Relations in Information Retrieval
Objective: The present study was conducted with the aim of developing and validating the scale of applicability of semantic relations in information retrieval.Methodology: To carry out this research, the mixed method with the exploratory design of the tool development model has been used. The statistical population of the research in the quantitative part was all the librarians of the central libraries of the medical sciences universities of the country with a statistical population of 280 people, 163 people were selected based on Cochran's formula by available sampling method. In the quantitative part, the sample size included 15 librarians and information specialists working in the libraries of the medical sciences universities of the country, who were selected as a sample in a targeted non-probability way. In order to collect data, a semi-structured interview was used in the qualitative part and a researcher-made questionnaire was used in the quantitative part. Validity and reliability of the research tool were examined and confirmed in both qualitative and quantitative sections. To analyze the data in the qualitative part, the grounded theory method was used, and in the quantitative part, the confirmatory factor analysis method was used. Findings: The results of the qualitative and quantitative part of the research showed that the tool developed for the applicability of semantic relations in information retrieval consists of five components with 30 items. The components obtained from this research include machine ambiguities, existence of semantic ambiguities, formulation of strategy in Information retrieval systems, semantic search systems and the use of quality processes were the part that, according to the results of factor analysis, the highest factor load was related to the strategy formulation component in information retrieval systems, which was compiled in 6 items. And it has the highest relationship with the component of strategy formulation in information retrieval systems, the existence of effective support systems with a factor load of 0.82. The highest combined reliability coefficient was related to the component of semantic ambiguity and the lowest combined reliability coefficient was related to the component of strategy formulation in information retrieval systems. It can be stated that the items determined in the component of the existence of semantic ambiguity have more group appropriateness in their structure than other items. Also, the results of confirmatory factor analysis showed that the developed research tool has a very favorable fit.Conclusion: The questionnaire designed in this study can be used as a suitable tool to measure the applicability of semantic relationships in information retrieval in libraries.
تبلیغات
