بررسی نقش و حضور قانون مجاورت در نسخه آرایی قرآن (مطالعه موردی: نسخه ی مذهب قرآنی قاجاری از کتابخانه مرکزی تبریز) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیان مسئله و هدف پژوهش: قانون مؤثر مجاورت پرگنانز به مثابه یک اصل در نظام ارتباطی بین عناصر بصری و ادراک دیداری مخاطب ارتباط دو سویه ایجاد می کند که موجب تسهیل فرایند ادراک می گردد. اصول پرگنانز هسته مرکزی نظریه ادراک دیداری گشتالت را تشکیل می دهند که برخی از آن ها اولین بار در سال 1910م، توسط ماکس ورتهایمر، روان شناس چک تبار، مطرح شدند. اصل مجاورت از جمله اصول و قوانین ادراک دیداری گشتالت عامل مؤثری در کیفیت نسخه آرایی است که سبب همبستگی، تداوم، تعادل، ریتم، تناسب، وحدت و انسجام عناصر بصری می شود. یکی از نسخه هایی که قابل ت أمل در حوزه گشتالت شناسی است، سرلوح مذهب قرآنی عصر قاجار از کتابخانه مرکزی تبریز است. در این پژوهش ضمن معرفی قانون مجاورت پرگنانز و سرلوح مذهب قرآنی مذکور به مطالعه عوامل مؤثر در شکل گیری یک اثر متعادل و منسجم بر اساس این اصل پرداخته می شود. روش/رویکرد پژوهشی: چگونگی نقش و حضور قانون مجاورت در اثر مورد نظر و عملکرد آن در فرایند ادراک دیداری عناصر سرلوح مذکور و همچنین چگونگی ارتباط آن با سایر اصول مطرح در این فرایند از پرسش های اساسی این تحقیق است. این پژوهش که داده های آن از طریق منابع کتابخانه ای گردآوری شده اند، به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته ها: میزان حضور این قانون و تأثیر آن در روند فرایند ادراک دیداری در سرلوح مزبور 96 درصد است که شامل چهار نوع قابل تشخیص با فراوانی 30 درصد از نوع نزدیکی لبه ها، 24 درصد از نوع تماس، 28 درصد از نوع هم پوشانی، 15 درصد از نوع تلفیق. این چهار اصل در موقعیت های متعدد سرلوح از جمله بخش شرفه ها، جدول کشی، تزئینات، آیات قرآن، کتیبه ها و قاب بندی ها به خوبی ساماندهی شده اند. نتایج تحقیق: برآیند این تفحص نشان داد: با وجود تراکم بالای تزئینات در اثر مورد نظر، این پژوهش و سامان دهی آن ها بر اساس یکی از دو حالت طراز و برجسته شدن در نقوش، اصل مجاورت موجب می شود فرایند ادراک دیداری با سهولت اتفاق افتاده و آزردگی و خستگی بر مخاطب عارض نشود. این مطلب مؤید تعبیر ورتهایمر از قانون پرگنانز مبنی بر خوب بودن سازمان روانی در نتیجه سادگی و شفافی ادراک است که با اصول گشتالت مطرح در این پژوهش و در ذیل آن مجموعه اصل مجاورت و انواع آن است. پرگنانز قوی تحت شرایط حاکم در سرلوح مذکور وجود دارد. نزدیکی عناصر بصری در تماس با یکدیگر و تلفیق انواع نقوش بصری و رنگ ها در جوار یکدیگر بیشترین همپوشانی منسجم را در ساختار اثر مذکور به وجود آورده اند که باعث ایجاد ارتباط بصری آرام و صریح در خلال فرایند ادراک است.Examining the Role and Presence of the Law of Proximity of Prägnanz in the Editing of the Qur'an (Case Study: Qajar Version of the Gilded Qur'an from Tabriz Central Library)
Objective: As a principle in the communication system between visual elements and the visual perception of the audience, the effective law of proximity of Prägnanz creates a two-way communication that facilitates the process of perception. Prägnanz principles form the central core of the Gestalt theory of visual perception, some of which were first proposed in 1910 by Max Wertheimer, a Czech psychologist. The principle of proximity, among the principles and laws of Gestalt visual perception, is an effective factor in the quality of design, which causes correlation, continuity, balance, rhythm, proportion, and unity and cohesion of visual elements. One of the copies that can be considered in the field of Gestaltology is the title of the Qajar era gilded Gur'an from the central library of Tabriz. In this research, while introducing the law of proximity of Prägnanz and the above mentioned gilded Gur'an, the effective factors in the formation of a balanced and coherent work based on this principle are studied.Methodology: How the role and presence of the law of proximity in the desired work and its function in the process of visual perception of the elements of the title, as well as how it is related to other principles raised in this process, are the basic questions of this research. This research, the data of which was collected through library sources, was carried out in a descriptive-analytical method.Findings: The presence of this law and its impact on the process of visual perception in the mentioned title is 96 percent, which includes four recognizable types with the following frequencies: 30 percent of the type of proximity to the edges, 24 percent of the contact type, 28 percent of overlapping type, 15 percent of combined type. These four principles are well organized in many positions of the headboard, including the section of the sharfas, table drawing, decorations, verses of the Quran, inscriptions and frames.Conclusion: The result of this investigation showed: Despite the high density of decorations in the target work of this research and their organization based on one of the two modes of style and prominence in the motifs, the principle of proximity causes the process of visual perception to happen and annoyance. And don't let the audience get tired. This article confirms Wertheimer's interpretation of Prägnanz law that psychological organization is good as a result of the simplicity and clarity of perception, which is related to the Gestalt principles presented in this research and under it is the set of proximity principle and its types. A strong Prägnanz is present under the conditions prevailing in the mentioned title. The proximity of visual elements in contact with each other and the combination of various visual motifs and colors next to each other have created the most coherent overlap in the structure of the mentioned work, which creates a calm and clear visual communication during the process of perception.
تبلیغات
