جایگاه لطایف چهارگانه در کسب معرفت از دیدگاه عین القضات همدانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بخش مهمی از اندیشه های عین القضات همدانی - عارف بزرگ سده ششم هجری- به بحث معرفت اختصاص دارد؛ و مقاله حاضر سعی دارد به روش توصیفی- تحلیل محتوایی، به نقش لطایف چهارگانه –از لطایف سبعه، مطرح در سلوک عرفانی- در معرفت بخشی از منظر عین القضات بپردازد و مبانی معرفتی او را از طریق منابع و ابزار شناخت تحلیل و بررسی کند؛ زیرا عین القضات به سه لطیفه نفس، دل و روح، عقل را هم می افزاید ولی آن را به کسب علوم نظری محدود می کند؛ و معتقد است دل به واسطه ذوق یا چشم بصیرت، نفس به واسطه شناخت نفس پیامبر(ص) یا در مرتبه فنا، به طور بی واسطه از روح- جان- امکان کسب معرفت پیدا می کنند، و همگی با مراتب مختلف یقین ارتباط دارند. اما آنچه نقش عقل را در نگاه عین القضات بارز می کند یکی منشأ جبروتی و نقش آن به عنوان پلی بین عین و ذهن به عنوان ابزار ترجمه معرفت، و دیگری به عنوان پیش نیاز نخستین مرتبه معرفت است. به طور کلی او معرفت را علمی لدنی و ذوقی دانسته است؛ ولی علم و معرفت را نه صرفاً دو مفهوم شناختی، بلکه دو عالم وجودی در نظر گرفته است، به همین علت در تقسیم بندی عین القضات علم تقلیدی و برهانی، جزو مراتب معرفت محسوب نمی شود.The Place of Four Subtleties in Gaining Knowledge from Ain-Al Quzat Hamedani's Point of View
An important part of Ain-al Quzat Hamedani’s thoughts is dedicated to the discussion of mystic knowledge. The present article tries to investigate the role of the four subtleties out of the seven mystic subtleties in bestowing knowledge from his perspective and to analyze his epistemological foundations using cognitive sources and tools. He adds intellect to the three subtleties of insinuating self, heart and soul, but limits it to the acquisition of theoretical disciplines. He believes that heart through vision or eye of insight, insinuating self through the knowledge of insinuating self of the Prophet (P. B. U. H.) or at the state of mystic annihilation gain knowledge directly from the soul; all associated with different levels of certainty. But what highlights the role of intellect in his view is first the origin of sovereignty acting as a bridge between objective and subjective realities or as a means for translating knowledge, and second as a prerequisite for the first stage of knowledge. In general, he considers mystic knowledge as divine intuitional wisdom. He considers gnosis and mystic knowledge not just as two cognitive concepts, but as two existential worlds. That is why in Ain-al Quzat’s classification, imitative and argumentative knowledge types are not considered as stages of mystical knowledge.
تبلیغات
