رمزگشایی از جایگاه مسئله اتحاد عاقل به معقول در فلسفه ابن سینا (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ابن سینا در مواضع مختلف آثار خود از نظریه اتحاد سخن به میان می آورد اما اعتقاد و دیدگاه او به وضوح و روشنی مشخص نیست چرا که گاهی مسئله اتحاد را می پذیرد و گاهی بر رد آن استدلال می آورد. لذا از یک سوی اشتهار شیخ به عنوان منکر قطعی و مسلم نظریه اتحاد عاقل و معقول و از سوی دیگر بررسی قول به استبصار و عدول شیخ از نظر اولیه خود و پذیرش اتحاد، همچنین این مسئله که آیا واقعاً در میان عبارات او تناقضی وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد علت آن چیست و چگونه می توان این تناقض را رفع یا توجیه کرد؟ از جمله مسائلی است که این مقاله در صدد بررسی آنهاست. در این خصوص تشریح اقوال شیخ در آثار متعدد او و بیان دوگانگی میان تعابیرش با تمسک به همه شواهد رد و قبول اتحاد و نقل آرای اندیشمندان و پاسخ به آنها جایگاهی ویژه دارد. در نهایت این پژوهش به این نتیجه رسیده است که با نگاهی ریزبینانه به آثار و ادله شیخ خواهیم دید که حقیقتاً تعارضی وجود ندارد بلکه شیخ در همه جای آثار در پی اثبات اتحادعاقل و معقول بوده است.