بررسی روانشناسی اعداد و پدیده «تجمع قیمت ها» در بورس اوراق بهادار تهران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

این مقاله در پی ارزیابی نقش روانشناسی اعداد در بازار مالی است و در این راستا به بررسی پدیده «تجمع قیمت ها» در قیمت های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. پدیده تجمع قیمت ها یکی از پدیده های مشاهده شده در بازارهای مالی است که بیانگر سوگیری های روانشناسی یا گرایش به اعداد خاص در بازار است. این پدیده شامل تراکم قیمت ها در اعداد خاص و یا رندکردن قیمت ها است. این پژوهش در دوره زمانی 77 تا 89 (شامل سه دوره 77-80، 81-84 و 85-89)، انجام شده است که تعداد قابل توجهی از قیمت های روزانه را بررسی می کند. نتایج پژوهش وجود پدیده تجمع قیمتی را تأیید می نماید. نتایج نشان می دهد، در بورس اوراق بهادار تهران گرایش به معامله در عدد رند صفر بسیار شدید و در بعضی موارد گرایش به عدد پنج و نه، تا حدودی بیشتر از سایر اعداد است. برای سایر اعداد این گرایش تقریباً مشابه است و توزیع یکنواختی برای آن ها وجود دارد. همچنین «فرضیه جذابیت» به عنوان تبیین کننده پدیده تجمع قیمتی در بورس تهران تأیید می شود. به علاوه این پژوهش «فرضیه تفکیک قیمت ها» را برای توضیح پدیده تجمع قیمت ها در بورس تهران رد می کند. نتایج تشکیل و مقایسه سبدهای دارایی ها نشان می دهد، رابطه معناداری بین پدیده تجمع قیمتی و قیمت سهام، اندازه شرکت، نقدشوندگی و نوسانات قیمت سهام وجود ندارد.