مطالعه جامعه شناختی گسترش بازار داروهای هورمونی در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

سوءمصرف برخی از داروها در ایران، از جمله داروهای هورمونی از چالش های حوزه داروست. مصرف این داروها خارج از منطق پزشکی، به ایجاد و گسترش بازارهای ثانویه انجامیده است. این مسئله موجب بار اقتصادی در نظام سلامت، اختلال در امور پزشکی و از لحاظ اجتماعی نیز موجب مصرف گرایی و گسترش بازار داروهای قاچاق شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است؛ بنابراین قوانین و مصوبات مربوط به دارو، همچنین اسناد بالادستی و گزارش های مختلف بررسی می شود. برای بسط نوعی تحلیل اجتماعی از مصاحبه عمیق با افراد مصرف کننده و ذی نفعان و مسئولان در این حوزه و همچنین تحلیل اسنادی استفاده شده است. چارچوب نظری این پژوهش، ایده های فوکو در پیوند زیست قدرت و مسئله بدن و سلامتی با برخی از سیاست های بازارگرایانه است. یافته های پژوهش بر فرایندی چندوجهی بنا شده است: گسترش بازار داروهای هورمونی با نوعی سیاست گذاری خاص، بسط فرمی تجاری بین بازیگران جدید و عادی سازی مصرف دارو برای بدن. براساس یافته های پژوهش، حوزه های نظارتی تاکنون نتوانسته اند در برابر چنین مسئله ای اقدام مفیدی انجام دهند و هژمونی برخی از تصمیم گیری ها نیز به آن دامن زده است. همچنین الگوهای فرهنگی در جامعه نیز بازار را مستعد چنین تجارتی کرده است.