مطالب مرتبط با کلیدواژه

توسعه روستایی


۶۲۱.

بررسی کیفیت زندگی در روستاهای درب آستانه و باباپشمان استان لرستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۸ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۶۵ ۱۴۰-۱۲۹

کلیدواژه‌ها: روستای درب آستانه روستای باباپشمان سکونتگاه روستایی کیفیت زندگی توسعه روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۵۳
پایین بودن سطح کیفیت زندگی در سکونتگاه های روستایی پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی بسیاری در این مناطق بدنبال دارد. از طرفی بهبود کیفیت زندگی در روستاها می تواند زمینه های توسعه منطقه ای را فراهم نماید لذا توجه به موضوع کیفیت زندگی در مفاهیم توسعه روستایی در سال های اخیر از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. هدف از این تحقیق، بررسی مؤلفه های سازنده کیفیت زندگی در روستاهای درب آستانه و باباپشمان استان لرستان است که پس از زلزله سال 1385 جابه جا شده اند. تحقیق حاضر از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری شامل خانوارهای ساکن در دو روستای بابا پشمان و درب آستانه بوده اند که جمعیت آن ها به ترتیب 500 و 860 نفر می باشد. نمونه گیری بر اساس طبقه بندی صورت گرفته و تعداد نمونه ها بر اساس سهم جمعیتی هر روستا توزیع و پرسشگری از آن ها به صورت تصادفی انجام شده است. بر اساس جدول مورگان حجم نمونه برای دو روستا با سطح اطمینان 95 درصد به ترتیب 100و 120 نفر انتخاب شده و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پس از شناسایی مؤلفه های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان معادله ای رگرسیونی برای سنجش کیفیت زندگی مشخص شد که بر آن اساس در روستای باباپشمان 81 درصد و در روستای درب آستانه 64 درصد بدست آمد. تحلیل واریانس نیز حاکی از تفاوت بین مؤلفه های مشخص شده بود که براساس آزمون بنفرونی تفاوت بین سطوح مؤلفه های مشخص شده، تعیین گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که هر دو روستا از سطح کیفیت زندگی مطلوبی برخودار می باشند.
۶۲۲.

تحلیل عوامل اقتصادی مؤثر بر تحولات مسکن معیشت محور در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان معجزات، شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۸ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶۶ ۴۸-۳۵

کلیدواژه‌ها: معیشت روستایی توسعه روستایی کارکرد مسکن استان زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۱۸
مسکن روستایی به عنوان اصلی ترین عنصر کالبدی فضا با ماهیت معیشتی، تحت تأثیر عوامل و نیروهای مختلف همواره در حال تغییر و تحول بوده است. این تغییرات بر روی مؤلفه های مسکن محور نیز مؤثر بوده است. در تحقیق حاضر به تحلیل و رتبه بندی مؤلفه های مسکن معیشت محور و نقش عوامل اقتصادی در تحولات آن پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه)، روش تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون باینومیال و رگرسیون چند متغیره) و مدل ویکور است. جامعه آماری تحقیق حاضر 3464 خانوار روستایی در دهستان معجزات است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم برای تکمیل پرسشنامه ،321 خانوار و در 7 روستا به دست آمد. یافته های تحقیق نشان می دهد مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه های تولیدی و تدارکاتی مساکن روستایی در نواحی مورد مطالعه در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح پایینی قرار دارد. همچنین مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه های زیستی و اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح بالایی قرار دارد. نتایج نشان می دهد شاخص های سرمایه های مادی و اعتبارات به ترتیب با مقادیر 0.467، 0.317 بیشترین سهم را در تحولات مسکن معیشت محور داشته اند. نتایج مدل تصمیم گیری ویکور برای بررسی شاخص های اقتصادی نشان می دهد که روستاهای گوجه قیا و روستای اژدهاتو به ترتیب با 1 و 0.453 دارای بالاترین مقدار Qi در رتبه های اول و دوم و روستاهای باروت آغاجی (0.065) و رازبین (0.044) دارای پایین ترین مقدار Qi در رتبه های ششم و هفتم قرار گرفته اند. با توجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که کارکرد مسکن در سکونتگاه های روستایی به سمت "خوابگاهی" در حال تحول می باشد که ادامه این روند که متأثر از جایگاه ضعیف اقتصاد روستایی است در آینده باعث کاهش سطح تولیدات خواهد شد.
۶۲۳.

تحلیل ادراک جامعه محلی از بازساخت کالبدی- فضایی اجرای طرح هادی در دهستان رشتخوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۸ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۶۷ ۸۲-۶۷

کلیدواژه‌ها: طرح هادی بازساخت فضایی- کالبدی توسعه روستایی شهرستان رشتخوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۵
با گذشت بیش از چند دهه از اجرای طرح های هادی روستایی کشور و صرف هزینه های زیاد در مراحل مختلف تهیه و اجرای طرح ها، هنوز شاهد عدم توسعه مناسب فضا و کالبد سکونتگاه های روستایی هستیم. ارزیابی طرح های هادی در مراحل مختلف از جمله راهکارهای مهم برای رفع نواقص این طرح ها و تقویت آن ها می باشد. در پژوهش حاضر به تحلیل ادراک جامعه محلی از بازساخت کالبدی- فضایی اجرای طرح هادی در دهستان رشتخوار پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری 12 روستای دهستان رشتخوار می باشد (3192N=) که طرح هادی در آن ها اجرا شده است. 342 نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های رتبه ای فریدمن و آزمون رتبه ای هم انباشتگی نامحدود اکتشافی (روش جوهانسن) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که عملکرد طرح های هادی بر بازساخت فضای- کالبدی در سکونتگاه های روستایی در حدپایینی ارزیابی شده و اجرای طرح های هادی نتوانسته بر توسعه مناسب کالبدی- فضایی روستاهای منطقه مؤثر واقع شود. مردم محلی فقط از عملکرد طرح های هادی در زمینه بهبود دو شاخص کیفیت مساکن و توسعه شبکه معابر روستا رضایت داشته اند. این در حالی است که برای افزایش عملکرد طرح های هادی در بازساخت فضایی- کالبدی روستاها لازم است که همه شاخص ها مورد توجه قرار گیرند. از نظر مقایسه عملکرد طرح های هادی در روستاهای منطقه نتایج نشان داد که روستاهایی که دارای تیپ دشتی بوده اند عملکرد موفق تری داشته و اجرای طرح های هادی در این روستاها تأثیر مطلوب تری بر بازساخت فضایی- کالبدی روستاهای منطقه داشته است. در راستای یافته های تحقیق و برای افزایش کارایی طرح های هادی پیشنهادهایی ارائه شد.
۶۲۴.

بازخوانی بارزه های معماری بومی در مسکن روستاهای ساحلی بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۴۰ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷۶ ۱۶-۳

کلیدواژه‌ها: معماری بومی معماری روستایی توسعه روستایی روستاهای ساحلی بوشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۸۰
روستاهای ساحلی استان بوشهر به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب در ارتباط با خلیج فارس و در مواردی وجود اراضی مناسب کشاورزی، قدمتی طولانی دارند و ازاین رو دربردانده میراثی غنی از معماری بومی اند. این معماری در عین سادگی و بی پیرایگی، اصول و ویژگی هایی در خودش نهفته دارد که شامل شیوه های ساخت وساز، طراحی هم ساز با اقلیم، ویژگی های کالبدی و نحوه بهره برداری از منابع بومی می شوند. این پژوهش با هدف شناخت معماری بومی در نواحی روستاهای ساحلی استان بوشهر و استخراج الگوهای آن در جهت تدوین دستورالعملی برای طراحی، ویژگی های بافت روستایی و معماری بومی این نواحی را بررسی کرده است. به منظور دستیابی به شناخت الگوهای معماری بومی در روستاهای ساحلی استان بوشهر، مسکن بومی در روستاهای جزیره شیف و سالم آباد و اولی شمالی تحلیل شدند. موارد بررسی شده در بافت و بناهای روستایی در حوزه هایی چون تراکم بافت و جهت گیری معابر، ویژگی های کالبدی معماری، دستگاه های ساختمانی و راهکارهای ایجاد آسایش اقلیمی دسته بندی گردیدند. این موارد از روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از انواع روش های پیمایشی در سه روستای ذکرشده برداشت گردیدند. ویژگی های کالبدی فضایی در نمونه های انتخاب شده تحلیل و بارزه های معماری در هریک از روستاها مقایسه شدند. نتایج این پژوهش دربردارنده مشخصات اصلی معماری بومی در این نواحی اند که رهنمودهایی برای طراحی ارائه می دهند. لزوم رعایت تناسبات انسانی در بخش های سکونتی و ورودی ها، تعریف فضای باز بینابینی در میان توده های ساختمانی، توجه به جهت گیری اقلیمی در توده گذاری ها و جزئیات معماری، لزوم بهره گیری از بازشوهای متعدد و سبک سازی سازه از مشخصات اصلی معماری بومی روستاهای ساحلی اند.
۶۲۵.

راهبردهای توسعه روستایی در جهان سوم

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۸۰ شماره ۳ 61 - 76

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی راهبردها جهان سوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۵۸
این مقاله راهبردهای توسعه روستایی را در جهان سوم مورد بررسی قرار می دهد. روش پژوهش «توصیفی-تحلیلی» است. منظور از توسعه روستایی، راهبردی همه جانبه است که برای بهبود زندگی اقتصادی-اجتماعی روستاییان انجام می گیرد. توسعه روستایی صرفاً با مسایل کشاورزی در ارتباط نیست. بلکه جنبه های گوناگون زمین، جامعه و اقتصاد روستایی را دربرمی گیرد. انواع راهبردهای توسعه روستایی شامل راهبرد فن سالارانه یا تکنوکراتیک، اصلاح طلبانه، رادیکال و نظام مبتنی بر بازار آزاد می شود. مهمترین عوامل مؤثر بر توسعه روستایی سیاستهای ارضی، تکنولوژیکی، اشتغال، آموزشی، تحقیقاتی و ترویجی، ایجاد مؤسسات روستایی، صنعتی کردن روستا، قیمت گذاری، حلقه ارتباطی با دیگر بخشهای اقتصادی حمایت کننده و توسعه هماهنگ است. بی تردید، هرگونه برنامه ریزی توسعه روستایی باید با توجه به راهبردهای مذکور، متناسب با شرایط طبیعی اقتصادی و فرهنگی کشورهای مورد نظر صورت پذیرد.
۶۲۶.

تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۰) 69 - 35

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی مدیریت روستایی مشارکت زنان شهرستان زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۴۲
در سال های اخیر، توجه به مشارکت زنان روستایی در مدیریت روستایی اهمیت زیادی یافته است؛ با وجود این، ورود زنان به عرصه مدیریت روستایی با کندی چشمگیری مواجه است؛ ازاین رو هدف این پژوهش، تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستا یی در شهرستان زنجان است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده شده توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق در دو سطح مردم محلی (267نفر نمونه) و مدیران محلی (28 نفر) در نظر گرفته شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/32و موانع اقتصادی-مالی با 2/72 بیشترین و کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر، دیدگاه مدیران محلی نشان داد، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/47 و موانع اطلاعاتی و ارتباطی 2/57 بیشترین و کمترین رتبه را در موانع مشارکت زنان در مدیریت اجرایی روستاها به خود اختصاص دادند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، عامل های فردی و شخصیتی، محیط اجتماعی و فرهنگی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی و از دیدگاه مدیران محلی ، عوامل محیط اجتماعی و فرهنگی، فردی و شخصیتی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی-مالی مهم ترین موانع مشارکت اجرایی زنان بودند. نتایج نشان داد، موانع بسیاری در تمایل به گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها وجود دارد و یافته های تحقیق آن را تأیید می کند.  
۶۲۷.

رابطه تعلق مکانی و رفتارهای مشارکتی روستاییان (مطالعه موردی: دهستان مشایخ شهرستان ممسنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۰) 196 - 165

کلیدواژه‌ها: تعلق مکانی توسعه روستایی رفتار مشارکتی اجتماع محلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۴۵
بسیاری از سکونتگاه های روستایی کشور با مسائل متعددی ازجمله سطح پایین اشتغال و درآمد، اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی، نارسایی امکانات و خدمات و... مواجه هستند. در چنین شرایطی، رفتارهای مشارکتی روستاییان در امور مختلف جامعه محلی می تواند نقش مثبت و مهمی در ارتقای کیفیت زندگی و بهبود محیط محلی داشته باشد؛ ازاین رو شناسایی عوامل مرتبط با انجام رفتارهای مشارکتی اهمیت فراوان دارد. نظر به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر به بررسی رابطه تعلق مکانی و رفتارهای مشارکتی روستاییان در دهستان مشایخ پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق به لحاظ مکانی، نقاط روستایی دارای حداقل 100 نفر جمعیت واقع در دهستان مشایخ شهرستان ممسنی و واحد تحلیل، افراد 18 ساله و بیشتر ساکن در سکونتگاه های مذکور بود. فرایند نمونه گیری با استفاده از روش احتمالی طبقه بندی شده صورت گرفت و برای 380 نفر پرسشنامه تکمیل شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری مختلف و نرم افزار SPSS استفاده شد. براساس  نتایج آزمون T تک نمونه ای و در سطح اطمینان 95 درصد، میانگین رفتارهای مشارکتی و تعلق مکانی به طور معناداری از حد متوسط بیشتر بود. براساس  یافته ها، بین تعلق مکانی و رفتارهای مشارکتی روستاییان رابطه مثبت معناداری وجود دارد (001/0 > p، 424/0 = r). همچنین بین تعلق مکانی و هریک از ابعاد پنج گانه رفتارهای مشارکتی رابطه مثبت معناداری مشاهده شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه نشان داد، بین روستاهای موردمطالعه از نظر میانگین رفتارهای مشارکتی تفاوت معناداری وجود داشت. درمورد تعلق مکانی نیز نتایج مشابهی حاصل شد. تعلق مکانی و رفتارهای مشارکتی می توانند به عنوان دو عامل قدرتمند در توسعه روستایی نقش ایفا کنند و رابطه مثبت میان آن ها نشان می دهد که این دو عامل می توانند هم افزایی مطلوب و ارزشمندی به نفع سکونتگاه های روستایی داشته باشند.  
۶۲۸.

بررسی نقش تعاونی های روستایی بعنوان راهکاری برای برون رفت از مشکلات و رسیدن به توسعه روستایی (مطالعه موردی: استان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 95 - 108

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی تعاونی تولید معادلات ساختاری استان زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۸
تعاونی ها می توانند به عنوان یکی از موثرترین روش ها برای حل مشکلات روستایی باشند، چون این امکان را به کشاورزان خرد می دهد که از طریق تشکیل تعاونی ها، تولید خود را بالا برده و هزینه های تولید را پایین آورند و بدین صورت درآمد بیشتری بدست آورند. پزوهش حاضر با هدف بررسی تعاونی های تولید روستایی استان زنجان و نقش این تعاونی ها در حل مشکلات روستایی صورت گرفته است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی است. گردآوری داده های مورد نیاز با استفاده از شیوه میدانی (پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه) انجام شد. جامعه آماری پژوهش روستاهای که دارای شرکت تعاونی روستایی هستند، می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 330 خانوار کشاورز روستایی بدست آمد. برای طراحی پرسشنامه از سه شاخص اجتماعی در قالب 18 نماگر، شاخص اقتصادی در قالب 12 نماگر و شاخص محیطی در قالب 13 نماگر بهره گرفته شد، میزان پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 627. بدست آمد است، و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) و معادلات ساختاری (SEM) در محیط نرم فزاریAMOS GRAPHICS و SPSS استفاده شد. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد شاخص اقتصادی در توسعه روستایی با ضریب تأثیر 53/0 بیشترین اثرگذاری و شاخص اجتماعی با ضریب تأثیر 22/0 کمترین میزان اثرگذاری را در توسعه روستایی داشته است. در شاخص اجتماعی، عامل " روانی و انگیزشی" ، در شاخص اقتصادی، عامل " دسترسی به خدمات و مدیریت بازار و در شاخص محیطی، عامل " مدیریت انسانی صحیح" بیشترین اهمیت و تاثیر را در توسعه روستایی از نظر مردم روستایی بدست آوردند.
۶۲۹.

تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی پایدار در سکونتگاه های روستایی ساحلی (مطالعه موردی: روستاهای ساحل جنوب - قشم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 157 - 170

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی پایدار توسعه روستایی روستاهای ساحلی قشم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۹
بقا و ادامه حیات هر سکونتگاه روستایی وابسته به مسئله تولید است. به عبارت دیگر، بهره گیری و استفاده مناسب از فرصت های مناسب، همواره به عنوان یکی از پارامترهای اساسی توسعه انسانی مطرح بوده و هست. پتانسیل یابی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نقش قابل توجهی در پایداری جامعه روستایی بازی می نمایند و میزان نقش و مشارکت آن ها در بسیاری از فعالیت های اقتصادی، تولیدی و خدماتی در سطح بالایی است.هدف پژوهش حاضر شناسایی و توسعه کارآفرینی پایدار در روستاهای ساحلی قشم است. این پژوهش ازنظر هدف جزء تحقیقات کاربردی-بنیادی محسوب می گردد و ازنظر روش تحقیق یک تحقیق توصیفی- پیمایشی است . جامعه آماری این پژوهش را کلیه ساکنان درتمامی روستاهای ساحلی قشم تشکیل می دهند. بر اساس آمار موجود تعداد این ساکنان 39641 نفرمی باشد که با در نظرگیری و انتخاب 17روستا به روش نمونه گیری طبقه ای اشاره شده است که تعداد حجم نمونه که به میزان 322 نفر با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردیده است. نتایج نشان می دهد آشنایی با نوآوری ها و نو پذیر بودن بهره برداران، میزان تجربه بهره برداران، اندازه جمعیت روستا، نگرش اعضای جوان خانواده نسبت به کاربری های جدید اراضی، کارآفرین بودن بهره برداران و میزان آگاهی و مهارت بهره برداران نسبت به کاربری های جدید اراضی پایین ترین اهمیت و اولویت را در بین گویه های عامل اجتماعی داشته اند. بخشی به منبع درآمد خانوار، دسترسی به فنّاوری های جدید، تأثیر کاربری های مختلف زمین در ایجاد فرصت های شغلی جدید، رونق گردشگری و قیمت زمین بالاترین اهمیت را در بین گویه های عوامل اقتصادی کسب کرده اند.گویه های میزان دسترسی به آب، نوع بافت خاک و کیفیت آب بیشترین اولویت را در بین گویه های عوامل زیست محیطی داشته اند. حفظ محیط زیست، پوشش گیاهی طبیعی منطقه و وجود رودخانه و مناطق تفرجگاهی کم اهمیت ترین گویه ها در بین گویه های عوامل زیست محیطی بوده اند.
۶۳۰.

تحلیل و رتبه بندی راهکارهای معیشتی مقابله روستائیان با اثرات خشکسالی؛ مطالعه موردی: شهرستان زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 221 - 236

کلیدواژه‌ها: مخاطرات محیطی تنوع معیشتی توسعه روستایی استان زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۴۶
بلایای طبیعی غالبا با از بین بردن منایع معیشتی اساسی و جابه جائی افراد از محل کار ، معیشت مردم را مختل می کنند. خشکسالی به عنوان پرهزینه ترین و مخرب ترین مخاطرات طبیعی در اکثر مناطق جهان روی معیشت مردم تاثیر می گذارد.که در این میان خانوارهای ماطق روستایی به علت وابستگی نزدیکی که اقتصاد و معیشت ساکنان این مناطق با محیط طبیعی خود دارند به صورت مستقیم تحت تاثیر پیامدهای ناشی از این پدیده قرار گیرند و موجب افزایش آسیب پذیری آنها می گردد. در بسیاری از مناطق روستایی ، بقاء و یا بهبود زندگی مردم ، تنها با نکیه بر کشاورزی امکان پذیر نیست بلکه اتخاذ طیف وسیعی از راهکارهای معیشتی لازم است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و رتبه بندی راهکارهای معیشتی روستاییان در مقابله با خشکسالی با استفاده از روش رتبه بندی فریدمن، رتبه بندی ORESTEو آزمون کروسکال والیس پرداخته است . نتایج حاصل از آزمون فریدمن بیانگر ان است که تفاوت معناداری بین راهکارهای معیشتی در دهستان های منطقه مورد مطالعه وجود دارد . و در این میان راهکار انجام فعالیت های غیر از بخش کشاورزی با رتبه ( 83/8) و استفاده از فاضلاب صنعتی تصفیه شده جهت آبیاری زمین های زراعی و باغات با رتبه( 81/5) ، بالاترین و پائین ترین میانگین رتبه ای را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از مدل ORESTEنشان می دهد که روستاهای چایپاره پائین ، غنی بیگلو و قره پشتلو به ترتیب با رتبه های ( 3/626)، (871)و(4/889) به دلیل داشتن منابع آب ناپایدار مثل قنات و چشمه همچنین دارا بودن وضعیت مطلوب دارایی های مالی ، طبیعی و انسانی در به کار گیری راهکارهای معیشتی در رتبه بالاتری نسبت به دهستان های دیگر قرار دارند.
۶۳۱.

بررسی اثرات تغییر الگوی کشت از برنج به کیوی در توسعه مناطق روستایی، مطالعه موردی استان گیلان (دیدگاه خانوارهای روستایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۳) 127 - 145

کلیدواژه‌ها: الگوی کشت اثرات اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی توسعه روستایی استان گیلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۲
تولید محصولات کشاورزی مقرون به صرفه همواره از دغدغه های مهم کشاورزان است. به طوری که الگوی کشت به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در رشد و توسعه بخش کشاورزی است که می تواند به بهبود بخش اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در روستاها کمک کند، الگوی کشت بیان گر سطح زیر کشت محصولات مختلف در یک زمان معین است. انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه ی روستایی داشته باشد(پورطاهری و همکاران،1393،1). برای پی بردن به میزان تأثیر گذاری تغییرالگوی کشت که سئوال تحقیق است ، مطالعات کتابخانه ای و میدانی در رابطه با روستاهای شهرستانهای آستارا، تالش و رودسر استان گیلان صورت گرفت. به این منظور 390 خانوار در روستاهای این سه شهرستان که دست به تغییر الگوی کشت از برنج به کیوی زدند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق باسوالهای ضریب آلفای کرون باخ برای تمامی ابعاد و شاخص ها، میزان به دست آمده بیشتر از 70/0 بوده است، نشان داد که تفاوت معناداری در سطح آلفا 0/01 بخش های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در دوره ی قبل و بعد از تغییر الگوی کشت وجود دارد. در شاخصهای اجتماعی به جز مؤلفه مشارکت در مؤلفه های ماندگاری و آگاهی کشاورز پیرامون فعالیت کشاورزی، میانگین ها نشان از رشد شاخص دارند و در شاخصهای اقتصادی کیفیت اشتغال،رفاه و امنیت اقتصادی این رشد محسوس تر نیز هست. براین اساس می توان گفت الگوی کشت مرکبات در توسعه ی روستاهای مورد مطالعه نقش مؤثری را ایفا نموده است
۶۳۲.

تحلیل اثرات اکوتوریسم در توانمندسازی جوامع محلی (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 87 - 106

کلیدواژه‌ها: گردشگری اکوتوریسم توانمندسازی جامعه محلی توسعه روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۹
با توجه گسترش اکوتوریسم، بررسی اثرات آن بر توانمندسازی جوامع محلی از اهمیت بالایی برخوردار است. از همین رو، این پژوهش به دنبال اندازه گیری میزان توانمندسازی جوامع محلی در اثر اکوتوریسم بود. در این راستا با بهره گیری از چارچوب مفهومی چرخ توانمندسازی مندوزا راموس (2013)، پیمایشی در شهرستان سوادکوه اجرا شد. بر این اساس، با استفاده از فرمول دانیل، حجم نمونه برابر 240 نفر برآورد شد که این تعداد با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها از طریق یک پرسشنامه گردآوری شد که برای تعیین روایی آن علاوه بر نظرخواهی از متخصصان (روایی صوری)، از روایی همگرا استفاده شد. به منظور محاسبه پایایی آن نیز دو روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بهره گرفته شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 22 و Smart PLS انجام شد. یافته های حاصل آمار استنباطی که با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی انجام پذیرفت، نشان داد که توانمندسازی جامعه محلی دارای پنج مؤلفه اصلی (روان شناختی، محیط زیستی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی) است و همگنی و پایایی معرف ها مورد تأیید بود. همچنین، نتایج نشان داد که میانگین توانمندسازی کل در شهرستان سوادکوه برابر 1/3 از 5 بود. بیشترین میزان توانمندسازی مربوط به مؤلفه های توانمندسازی روان شناختی (35/3) و محیط زیستی (22/3) بود و کمترین میزان توانمندسازی مربوط به مؤلفه های سیاسی (89/2) و اقتصادی (96/2) بود. مؤلفه توانمندسازی اجتماعی (10/3) در وضعیت متوسط قرار داشت. بر این اساس توصیه می شود؛ با رویکرد مشارکتی و با بهره گیری از اصول و فنون تسهیلگری نسبت به بهبود توانمندسازی سیاسی و اقتصادی در شهرستان سوادکوه اقدام شود.
۶۳۳.

ارزیابی پیامدهای نظام برنامه ریزی روستایی کشور در استان خراسان شمالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال بیستم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۵ 21 - 35

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی روستایی نظام سیاست گذاری توسعه روستایی خراسان شمالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۵
این تحقیق بر اساس متغیرهای؛ نارسایی ها، عوامل محیطی و ناحیه ای، توجه و تاکید بر تصمیم گیری و عمل غیر متمرکز، توجه کمتر به جایگاه روستا و سیاستگذاری برنامه ریزی توسعه روستایی در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی و نیز برنامه ریزی فرابخشی به جای بخشی نگری انجام شد و جامعه آماری نمونه آن دربرگیرنده 127 نفر به روش دلفی بوده است. ابزار پژوهش مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی، پایایی(روش ضریب آلفای کرونباخ) و نرمال بودن داده ها(آزمون کلموگروف اسمیرونوف) به کمک روش های آماری مورد تایید قرار گرفتند. در نهایت، جهت آزمون فرضیه های تحقیق از آزمونt تک نمونه ای به کمک نرم افزار SPSS آماری استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در پنج فرضیه بر اساس تجزیه و تحلیل آماری استخراج شده از پرسشنامه ها؛ نتایج تخمین، سطح معناداری متغیرهای نارسایی، عوامل محلی و ناحیه ای، توجه و تاکید بر تصمیم گیری و عمل غیر متمرکز، توجه کمتر به جایگاه روستا و سیاستگذاری برنامه ریزی توسعه روستایی در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی و نیز برنامه ریزی فرابخشی به جای بخشی نگری در ارتباط با متغیر مدل نظام سیاست گذاری برنامه ریزی توسعه روستایی ایران کمتر از 0/05 می باشد، بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد رابطه این متغیرها معنادار است. همچنین مقدار آماره t برای پنج فرضیه به ترتیب 649/36- ، 826/33-، 571/27-، 694/30- و 384/28- بدست آمد. طی فرآیند تحقیق ثابت شد که نظام سیاست گذاری برنامه ریزی توسعه روستایی در کشور دارای مشکلات، نارسایی ها و چالش هایی است. همچنین برنامه ریزی متمرکز امکان و مجال استفاده از ظرفیت های محلی و ناحیه ای را برای سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه نمی دهد و این مساله خود موجب دور ماندن روستا و مناطق روستایی از توسعه می گردد. تمرکززدایی در برنامه ریزی توسعه روستایی کشور باید به عنوان یک اصل محترم شمرده شده و به عنوان یک ضرورت تلقی گردد.
۶۳۴.

تحلیل سطح حکمروایی محلی روستاهای شهرستان تنکابن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 1 - 19

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی حکمروایی محلی شهرستان تنکابن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
حکمروایی هنر هدایت سازمان ها و جوامع است. آنچه تعیین کننده محلی بودن حکمروایی است، میزان مشارکت برای تحقق اهداف و خواسته های جامعه محلی است. مطالعه حاضر با هدف تحلیل سطح حکمروایی محلی و عوامل موثر بر آن در روستاهای شهرستان تنکابن با رویکرد تحقیق توصیفی-تحلیلی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه نهادهای متولی مدیریت روستایی (شامل 50 تن از دهیاران و یا اعضای شوراهای اسلامی و کارشناسان بخشداری) و 384 تن از سرپرستان خانوار ساکن در 36 روستا از روستاهای بالای 50 خانوار دهستانهای میرشمس الدین، گلیجان، تمشکل، کتری و بلده بوده است. به منظور تحلیل سطح حکمروایی محلی روستایی از آماره t تک نمونه ای و فن تاپسیس و به منظور تحلیل عوامل موثر بر حکمروایی روستایی از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. شاخص های حکمروایی محلی شامل مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، مسئولیت پذیری، عدالت محوری، توافق جمعی، شفافیت و کارایی و اثربخشی و عوامل موثر بر حکمروایی محلی شامل عوامل درونی (خصوصیات سازمانی، نیروی انسانی) و عوامل بیرونی (موقعیت مکانی-فضایی، ویژگی های اجتماعی و فرهنگی، ویژگی های اقتصادی) می باشد. نتایج نشان داد حکومت های محلی در زمینه شاخص های حکمروایی محلی با میانگین نمره 2.9 از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. همچنین سطح حکمروایی محلی در 61.1 درصد روستاها در سطح متوسط قرار دارد. در عین حال نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می دهد که عوامل درونی 76.6 درصد و عوامل بیرونی 96.4 درصد از تغیرات حکمروایی روستایی را تبیین می کنند. در زمینه عوامل درونی درجه دهیاری، درآمد دهیاری، سن و تجربه دهیار با ضریب استاندارد 768/0 ؛ 379/0 و 232/0 و در زمینه عوامل بیرونی مساحت روستا، جمعیت روستا، ثقل و تراکم جمعیتی با ضریب استاندارد 411/0 ؛ 361/0 و 223/0 مهمترین متغیرهای موثر بر حکمروایی روستایی به شمار می آیند.
۶۳۵.

بررسی مولفه های تاثیر گذار بر میزان مشارکت و ارتباط آن با سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی ( مطالعه موردی: دهستان پنجه علی، شهرستان قروه)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰ 778 - 794

کلیدواژه‌ها: مشارکت مشارکت روستایی توسعه روستایی دهستان پنجه علی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۳۹
امروزه مشارکت روستاییان در امور روستایی به عنوان یکی از عناصر ضروری جهت دستیابی به توسعه و بخصوص توسعه روستایی شناخته شده است. هدف اصلی این تحقیق، تبیین و بررسی مولفه های تأثیرگذار بر میزان مشارکت و ارتباط آن با سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی می باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی و جامعه آماری این تحقیق، دهستان پنجه علی در شهرستان قروه بوده است که از طریق فرمول کوکران ۲۵۸ خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای روایی و پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و برای این منظور تعداد ۲۰ پرسشنامه تکمیل و پیش آزمون گرفته شد؛ ضریب آلفای به دست آمده برابر است با ۷۹/۰ درصد بوده است. تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری(SPSS) و آزمون های آماری تحلیل مسیر، تی تک نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسون مورد سنجش قرارگرفته شد. برای بررسی تأثیرگذاری مؤلفه ها بر امر مشارکت با استفاده از مدل تحلیل مسیر مشخص شد بعد اجتماعی با تأثیر کلی ۸۵۵/۰ در رتبه اول، بعد اقتصادی با ۵۵۵/۰ در رتبه دوم و بعد محیطی با ۴۴۹/۰ در رتبه آخر قرار دارد. در بحث سنجش میزان مشارکت روستاییان از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد، طبق این آزمون مشارکت روستاییان در بعد محیطی با میانگین ۳۰/۳ و آماره تی ۲۶/۶ در رتبه نخست، بعد اجتماعی با میانگین ۱۵/۳ و اماره تی۴۱۶/۴ در رتبه دوم قرار دارد.؛ و بعد اقتصادی با میانگین ۹۰/۲ و آماره ۲۵۱/۲- در رتبه سوم قرار دارد. و در پایان برای سنجش ارتباط مشارکت و سطح توسعه یافتگی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد، طبق این آزمون مشخص شد که این دو مقوله با ضریب به دست آمده یعنی ۹۹۸/۰ دارای ارتباط مستقیم و معنی داری با هم هستند.
۶۳۶.

شناسایی بازدارنده های گرایش زنان روستایی به مشاغل خانگی (مورد مطالعه: بخش سردرود شهرستان رزن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۱ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 559 - 574

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی زنان روستایی کسب وکار مشاغل خانگی موانع کارآفرینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۰۱
اگرچه مشاغل خانگی یکی از زمینه های مناسب فعالیت اقتصادی زنان، به ویژه در مناطق روستایی، به شمار می رود، توسعه آن با موانع و محدودیت های متعددی روبه روست. بر همین اساس، در پژوهش حاضر، به بررسی موانع عمده گرایش زنان و دختران روستایی به مشاغل خانگی پرداخته شده است. جامعه آماری این پژوهش را زنان روستایی بالای هجده سال بخش سردرود شهرستان رزن در استان همدان تشکیل می دهند که بر اساس فرمول کوکران 187 نفر از آن ها به صورت تصادفی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گزینش و مطالعه شدند. مهم ترین ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن به تأیید متخصصان رسید و جهت بررسی پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، پایایی در همه قسمت های پرسشنامه بیشتر از 8 / 0 برآورد شد که بیانگر قابلیت اعتماد آن است. طبق نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی، عوامل بازدارنده گرایش زنان روستایی به راه اندازی مشاغل خانگی در شش عامل فرهنگی و اجتماعی، زیرساختی و مالی، شخصیتی، حمایتی، خانوادگی، و آموزشی دسته بندی شدند. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد، به رغم وجود این محدودیت ها، نگرش زنان روستایی به راه اندازی مشاغل خانگی در سطح مطلوبی قرار دارد که بر این اساس می توان گفت در صورت رفع عوامل بازدارنده، مشاغل خانگی در این منطقه توسعه خواهد یافت.
۶۳۷.

بررسی تأثیرات تبعیض جنسیتی بر میزان مشارکت پذیری زنان روستایی (منطقه مورد مطالعه: دهستان های گلمکان و رادکان شهرستان چناران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 23 - 53

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی تبعیض جنسیتی دهستان های گلمکان و رادکان زنان روستایی شهرستان چناران مشارکت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
در جهان امروز، کسب شخصیت اجتماعی وابسته به مشارکت و خارج شدن از دایره فعالیت های شخصی در جهت توسعه امری ضروری است. از این روست که مشارکت زنان به منزله بخش مهمی از نیروی توسعه و نابرابری جنسیتی به منزله یکی از مسائل و مشکلات مهم جامعه شناخته شده است. زنان روستایی، به عنوان عناصر تأثیرگذار فضاهای روستایی، به علت ناآگاهی از حقوق خود تا حد زیادی در معرض این تبعیض قرار دارند. ازاین رو، هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیرات تبعیض جنسیتی بر میزان مشارکت پذیری زنان روستایی است. روش شناسی تحقیق توصیفی تحلیلی بوده که به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. از روش پیمایشی در قالب 116 پرسش نامه خانوار، به بررسی افراد نمونه در 10 روستا از دهستان های رادکان و گلمکان شهرستان چناران پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان داده که بر اساس آزمونt، بیشترین اثر تبعیض جنسیتی بر کاهش میزان مشارکت اقتصادی زنان روستایی با میانگین رتبه ای53 / 3 است. همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان دهنده اهمیت نسبی تبعیض جنسیتی بر مشارکت پذیری زنان است. ازاین رو، می توان گفت از آنجا که زنان روستایی در زمینه اقتصاد روستا مشارکت زیادی دارند و در زمینه های دامداری، کشاورزی، باغداری و... همپای مردان کار می کنند، در زمینه اقتصادی بیشترین تبعیض را به خود اختصاص داده اند، زیرا با وجود مشارکت فراوان در این زمینه از امکانات و مزایای اقتصادی بهره چندانی نمی برند.
۶۳۸.

نقش سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی مبتنی بر توان افزایی جوامع محلی؛ مطالعه موردی: روستای اشتیوان، شهرستان باخرز، استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۴۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۸۱ ۴۴-۳۱

کلیدواژه‌ها: توان افزایی جوامع محلی تحلیل شبکه سرمایه اجتماعی توسعه روستایی اشتیوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۰
توان افزایی و ظرفیت سازی روستائیان و تشکل ها، یکی از پیش شرط های توسعه پایدار است. یکی از راهبردهای مؤثر در توسعه پایدار روستایی، نقش سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی حاصل تعاملات میان انسان ها، سازمان ها و نهادها است که مبتنی بر اعتماد و همدلی است و به واسطه مشارکت و همکاری اجتماعی تسهیل می شود. هدف از این پژوهش، بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی (اعتماد و مشارکت اجتماعی) در توسعه روستایی جهت توان افزایی جوامع محلی است. در این پژوهش، سرمایه اجتماعی شبکه جوامع روستای اشتیوان، ازطریق تکمیل پرسش نامه تحلیل شبکه ای و مصاحبه مستقیم با اعضای گروه های خرد توسعه روستایی بررسی می شود. پژوهش با رویکرد شبکه های اجتماعی انجام گرفت. بنابراین، کارگاه های مشارکتی بسیج منابع اجتماعی در روستا برگزار شد که خود زمینه ساز تشکیل گروه های خرد توسعه روستایی بود. به منظور تحقق توانمندسازی اجتماعی باید مؤلفه های سرمایه اجتماعی مانند مشارکت و اعتماد در میان افراد تقویت شود. پیوندهای اعتماد و مشارکت میان 113 عضو در 11 گروه خرد توسعه روستایی با استفاده از شاخص های کمی سطح کلان شبکه بررسی شد و سرمایه اجتماعی گروه های خرد توسعه در مراحل مختلف قبل و بعد از اجرای پروژه بررسی شد. نتایج نشان می دهد که میزان اعتماد، مشارکت و به نوعی سرمایه اجتماعی در قبل از اجرای پروژه در حد متوسط و گاهاً ضعیف بوده که پس از اجرای این پروژه میزان این مؤلفه ها افزایش یافته است. سرعت گردش و تبادل اعتماد و مشارکت بین افراد و نیز اتحاد و یگانگی بین افراد بعد از اجرای طرح افزایش یافته است. به طورکلی باتوجه به نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که به دنبال اجرای این پروژه میزان سرمایه اجتماعی درون گروهی شبکه افزایش یافته و درواقع می توان استدلال نمود که پس از اجرای پروژه، با تقویت سرمایه اجتماعی، تحقق و ارتقای توانمندی جوامع روستایی امکان پذیر شده است.
۶۳۹.

شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار روستایی در افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و توسعه منطقه ای بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۲۳ 212 - 240

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی فقر توسعه پایدار افغانستان AHP

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۰
مناطق روستایی به عنوان قطب اصلی تولید و اشتغال محسوب می شوند که از جایگاه ویژه ای در چرخه رونق و توسعه اقتصادی هر کشور برخوردارند. توسعه روستاها از دیرباز کانون توجه بسیاری از سیاست گذاران است و اولویت برنامه های کلان توسعه هر کشور را به خود اختصاص داده است. روند توسعه پایدار، بدون توجه به نقش کیفی روستاها تکمیل نمی شود. توسعه روستایی می تواند نقش مؤثری در ایجاد اشتغال، رفع فقر عمومی، تأمین درآمدهای ارزی، تراکم جمعیت، بهبود محیط زیست و تحقق توسعه پایدار کشور داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار روستایی در افغانستان انجام شده است. روش پژوهش از نظر جمع آوری داده ها، استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان و صاحب نظران برای شناسایی مزیت ها و ظرفیت های توسعه روستایی افغانستان است. مهم ترین عوامل توسعه پایدار روستایی در چهار بخش اقتصادی- اجتماعی – نهادی و محیط زیستی با رجوع به ادبیات نظری شناسایی شد. در ادامه، پرسشنامه ای در قالب مقایسات زوجی و روش تحلیل سلسله مراتبی[1] در اختیار 30 نفر از صاحب نظران قرار گرفت و با استفاده از نرم افزار اکسپرت چوئیس [2] وزن و اولویت این عوامل مشخص گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، به منظور تحقق توسعه پایدار روستایی در افغانستان محیط اقتصادی با اهمیت 34% در رتبه نخست قرار گرفته است. محیط نهادی با میزان اهمیت 33% در رتبه دوم با فاصله اندکی از محیط اقتصادی قرار دارد. محیط اجتماعی و محیط زیست نیز به ترتیب با اهمیت 20% و 13% درصد در اولویت سوم و چهارم قرار گرفته اند.
۶۴۰.

ارائه چارچوب پیشایندهای توسعه تعاونی های روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعاون و کشاورزی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 67 - 89

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی تعاونی های روستایی توسعه پایدار پیشایندهای توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
زمینه و هدف: این مطالعه با هدف ارائه چارچوب پیشایندهای توسعه تعاونی های روستایی انجام شده است. روش شناسی/رهیافت: رویکرد پژوهش حاضر آمیخته، بر اساس هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها اکتشافی است. جامعه آماری این تحقیق در دو مرحله کیفی و کمی، مشابه و شامل خبرگان حوزه کشاورزی و تعاونی های روستایی اعم از مدیران و کارشناسان ادارات تعاون روستایی و همچنین مدیران و اعضای فعال در تعاونی های روستایی می شود. روش نمونه گیری در مرحله کیفی هدفمند و در مرحله کمی در دسترس است. در مرحله کیفی از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده و مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع نظری (26 نفر) ادامه یافته و همچنین از تکنیک تحلیل مضمون برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. در مرحله کمی نیز از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است که در این بین، تعداد 40 پرسشنامه بین نمونه آماری توزیع و از تکنیک میانگین وزنی برای اولویت بندی مضامین استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که می توان پیشایندهای توسعه تعاونی های روستایی را در چهار بعد کلی توسعه فردی-شناختی، توسعه نهادی فراگیر، ظرفیت سازی چندگانه و هم افزایی درون زا دسته بندی نمود. در نتیجه و بر اساس یافته های تحقیق، مهترین پیشایند های توسعه تعاونی های روستایی شامل سیزده مؤلفه مشتمل بر توسعه روان شناختی، توسعه فضای همکارانه، مدیریت عملکرد، توانمندسازی، توسعه نهادی-دولتی، آگاهی بخشی و آموزش، وجود پشتوانه های مالی، توانمندی زیرساختی- فنی، به روز کردن سیستم ها، بازاریابی و فروش، مدیریت زنجیره تأمین، توسعه بومی- محلی و شناخت محیط داخلی و پیرامونی است. اصالت/نوآوری: مطالعات پیشین عمدتاً در زمینه آسیب شناسی تعاونی های روستایی؛ آن هم در منطقه محدودی بوده است.