مطالب مرتبط با کلیدواژه

توسعه روستایی


۲۱.

تحلیل درجه توسعه یافتگی دهستان های حوزه تاسیسات پارس جنوبی در استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۷شماره ۳

کلیدواژه‌ها: تاکسونومی عددی توسعه روستایی پارس جنوبی روش موریس ضریب اختلاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۷
مناطق روستایی حوزه تاسیسات پارس جنوبی در استان بوشهر مطالعاتی عمیق و جدی را می طلبد تا بر اساس آن، برنامه هایی متناسب با امکانات و توانمندی های بالقوه و بالفعل نقاط روستایی در این منطقه تنظیم و اجرا شود. در این راستا، مقاله حاضر به منظور سنجش سطح نسبی توسعه یافتگی و تعیین شکاف توسعه بین دهستان های منطقه از لحاظ برخورداری از شاخص های اقتصادی و اجتماعی در این حوزه تدوین شده است. برای این منظور، با بهره گیری از مدل های موریس و تاکسونومی، 65 شاخص اقتصادی و اجتماعی در سطح دهستان برای سال 1385 انتخاب شد؛ و برای تحلیل نابرابری های توسعه روستایی و تعیین میزان پراکندگی این شاخص ها، از روش ضریب تغییرات استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که 4/15 درصد دهستان ها در گروه دهستان های برخوردار، 5/38 درصد در گروه نیمه برخوردار، و 1/46 درصد درگروه محروم طبقه بندی شده اند.
۲۲.

بررسی عوامل موثر بر عملکرد صنایع کوچک از دیدگاه کارشناسان توسعه روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه  ۱۳۸۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی صنایع کوچک روستایی کارشناسان توسعه روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۳
به رغم مزایای فراوانی که برای صنعتی شدن روستاها برشمرده شده است، وضعیت فعلی صنایع کوچک روستایی ایران نمی تواند جوابگوی نیروی کار مازاد بخش کشاورزی، تفاوت چشمگیر سطح رفاه روستا و شهر، عدم مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ، و توسعه اقتصادی و اجتماعی در روستاهای ایران باشد. بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد صنایع کوچک روستایی ایران می تواند نکات مهمی را در زمینه دلایل عدم همسویی صنایع کوچک روستایی ایران با اهداف توسعه روستایی مشخص کند و روشنگر خطوط اساسی برنامه ریزی مدیران بنگاه ها و سیاستگذاری دولت باشد. در این مقاله عوامل مؤثر بر عملکرد صنایع کوچک روستایی ایران به سه دسته عوامل ساختاری، زمینه ای و محتوایی دسته بندی شده است. سپس با استفاده از روش توصیفی ـ پیمایشی به بررسی نظر کارشناسانِ توسعه روستایی ایران در زمینه میزان تاثیر هر یک از این شاخص ها بر عملکرد صنایع کوچک روستایی و اولویت بندی هر یک ازآنها پرداخته می شود.
۲۳.

کاربرد منطق فازی در ارایه مدل ارزیابی سطوح توسعه کشاورزی دهستان های شهرستان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه  ۱۳۸۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: ارزیابی توسعه روستایی توسعه کشاورزی کرمانشاه ( شهرستان )

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵۴
هدف مقاله حاضر ارائه مدل و کاربرد منطق فازی در ارزیابی توسعه کشاورزی دهستان های شهرستان کرمانشاه برای تصمیم گیری دقیق تر برنامه ریزان است. داده های پژوهشی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با مسئولان مراکز خدمات این دهستان ها به عنوان افراد خبره گردآوری شده و نتایج تحقیق حاکی از سطح بندی دهستان ها در پنج رتبه است. دهستان های درودفرامان، میان در بند، و جلالوند با میزان توسعه یافتگی 39/0 رتبه اول؛ سراب نیلوفر، کوزران، چقانرگس، و الهیارخانی با میزان توسعه کشاورزی 389/0 رتبه دوم؛ و ماهی دشت با میزان توسعه کشاورزی 388/0 رتبه سوم را دارا بوده و همگی در ردیف دهستان های کمترتوسعه یافته قرار گرفته اند. بیلوار و سرفیروزآباد نیز به ترتیب با میزان توسعه کشاورزی 25/0 و 17/0 در رتبه های چهارم و پنجم و در گروه دهستان های توسعه نیافته واقع شده اند.
۲۴.

نقش انجمن های زادگاهی در توسعه روستایی: مطالعه موردی دریانی های تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه  ۱۳۸۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی مهاجران روستایی انجمن های زادگاهی دریان (روستا) دریانی های تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸۵
«انجمن های زادگاهی» تشکل ها و نهادهای پایدار مهاجرین روستاها و شهرهای مختلف در شهرهای بزرگ اند که فرآیندی را برای شکل گیری طی کرده اند و دارای اهداف خاصی هستند. پژوهش حاضر به بررسی انجمن های زادگاهی دریانی های تهران و ویژگی های آن پرداخته است. این پژوهش با روش کیفی همراه با مصاحبه، مصاحبه گروهی و مشاهده، ویژگی های اساسی انجمن های زادگاهی، مصادیق انجمن های زادگاهی در ایران، تشکل های دریانی در تهران، و اثرات آنها را بر توسعه روستای دریان را بررسی کرده است. داده های مورد نیاز این پژوهش از دریانی های ساکن در تهران و روستای دریان گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دریانی های تهران دارای طیف گسترده ای از تشکل های مذهبی، خیریه ای، اقتصادی، حمایتی، عام المنفعه و اجتماعی- فرهنگی هستند و به وسیله روابط خویشاوندی و هم قومی با هم فعالیت می کنند. این انجمن ها از لحاظ ویژگی های سازمانی شامل ترکیبی از آشنایان و اقوام اند که به صورت دموکراتیک رهبران و اعضای اصلی را انتخاب می کنند، ظرفیت گسترده ای برای همکاری با نهادهای دولتی دارند، و از سابقه ای طولانی در فعالیت های توسعه ای برخوردارند. در نهایت این انجمن ها با سرمای گذاری، ایجاد اشتغال، احداث کارخانجات و رسیدگی به امور روستا نقش مهمی در توسعه روستای دریان دارند.
۲۵.

نقش قالی بافی در توسعه روستایی: مطالعه موردی کارگاه قالی بافی دهستان بالاولایت کاشمر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۸شماره ۱

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی قالی بافی کارگاه فرش بالاولایت ( کاشمر )

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹۱
صنایع دستی فرش بافی یکی از منابع مهم درآمدی جامعه روستایی کشور به خصوص نواحی پیرامونی کویر مرکزی ایران است. این صنعت و اقتصاد روستایی در دو دهه اخیر با چالش های جدی مواجه شده است. آستان قدس در سال1373 کارگاهی قالی بافی در دهستان «بالاولایت» کاشمر تاسیس کرده است. این پژوهش نقش کارگاه قالی بافی را در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستایی بررسی کرده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی محلی و برخی اسناد جمع آوری شده است. جامعه نمونه تحقیق را 40 نفر از کارکنان کارگاه قالی باقی تشکیل می دهد. داده های تحقیق با استفاده از روش لیکرت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه نشان می دهد که احداث این کارگاه منشا تحولات مثبت اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در دهستان مورد مطالعه بوده است. استفاده از استعداد و دانش بومی مردم، سود مناسب، فقدان اثرات نامناسب زیست محیطی، ایجاد فرصت های شغلی، درآمد پایدار، افزایش کیفیت زندگی، بهبود راه و مسکن روستایی و گسترش کشت تجاری از مهم ترین دستاوردهای احداث این شرکت بوده است.
۲۶.

نقش گردشگری در توسعه اجتماعی- اقتصادی مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری: مطالعه موردی بخش سامان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۸شماره ۲

کلیدواژه‌ها: توسعه اقتصادی توسعه روستایی گردشگری مطالعه موردی توسعه اجتماعی مناطق روستایی سامان (بخش) چهارمحال و بختیاری (استان)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵۹
امروزه، گردشگری و به ویژه گردشگری روستایی گستره ای جهانی یافته است و پدیده ای برآمده از توسعه همه جانبه نوآوری های فناوری در دوران نوین به شمار می رود. آنچه گردشگری را به عاملی در روند توسعه مبدل کرده است، جریان های سرمایه، فرهنگ و اطلاعات، در یک همپوشی با عواملی چون افزایش درآمد، سطح رفاه، اوقات فراغت بیشتر و بهبود ارتباطات است. بر این باور، تحقیق فرارو در پی پاسخ بدین پرسش است که گردشگری چه نقشی در توسعه اجتماعی- اقتصادی نقاط روستایی در بخش سامان از توابع استان چهارمحال و بختیاری دارد. مطالعات میدانی و پرسشنامه های تکمیل شده از سوی 376 نفر در قالب نمونه آماری منتخب به روش کوکران در پانزده روستای گردشگرپذیر نشان می دهد که میان افزایش شمار گردشگران، رونق گردشگری و بهبود شاخص های اجتماعی- اقتصادی رابطه معنی دار وجود دارد.
۲۷.

دگرگونی های اجتماعی - اقتصادی ادغام روستاها در مناطق زلزله زده رودبار و منجیل

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال اول تابستان ۱۳۸۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی ادغام جا به جایی پیامد حوادث طبیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۵
"مقاله حاضر نتیجه پژوهشی است که در مورد پیامدهای اجتماعی و اقتصادی جا به جایی و ادغام روستاها در منطقه زلزله زده رودبار و منجیل انجام شده است. پس از وقوع زلزله مذکور، در خرداد ماه 1369 و در جریان بازسازی مناطق آسیب دیده از زلزله، حدود 170 روستا جا به جا شدند. از این تعداد 46 روستا افزون بر جا به جایی در معرض ادغام با روستا (های) دیگر قرار گرفتند. مطالعه حاضر با نگاهی به رویکردهای نظری موجود در مورد موضوع پژوهش تلاش کرده است تا در چهارچوب استراتژی معطوف به توسعه به بررسی دگرگونی ها و پیامدهای ادغام روستاها در منطقه ای زلزله زده رودبار و منجیل بپردازد. شیوه انجام دادن این مطالعه کیفی بوده و داده های پژوهش با بهره گیری از چند روش، شامل داده های اسنادی، پرسشنامه، مصاحبه عمیق و مشاهده میدانی، گردآوری شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که جا به جایی و ادغام روستاها از نظر فیزیکی سبب افزایش توانایی روستاهای مذکور در برابر آسیب های طبیعی اجتماعی و برخورداری آنان از برخی امکانات زیربنایی شده است، اما، در کنار آن، جابه جایی و ادغام دگرگونی هایی را رقم زده که از نظر اجتماعی و اقتصادی، حداقل در کوتاه مدت، آسیب پذیری را برای ساکنان این روستاها به وجود آورده است. "
۲۸.

ارزیابی اثرات مداخله های توسعه روستایی بر نابرابری و فقر خانوارهای روستایی: مورد مطالعه استان فار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلیدواژه‌ها: فقر ایران توسعه روستایی فارس نابرابری خانوار روستایی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی توسعه جامعه شناسی توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی
تعداد بازدید : ۲۱۶۰
"نابرابری اجتماعی-اقتصادی، علیرغم پنج دهه فعالیت در زمینه توسعه روستایی در کشور ایران، در حد بالایی است و درصد فقرا در مناطق روستایی حدود دو برابر این میزان در بخش شهری است. این نشانگر تمرکز فقر در مناطق روستایی است. این مطالعه درصدد بررسی پیامدهای مداخله های توسعه روستایی بر فقر روستایی، درآمد خانوار، نابرابری مالکیت زمین و خدمات ترویج کشاورزی در دو گروه از روستاهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته در استان فارس بوده است. یافته ها حاکی از آن است که کیفیت زندگی روستایی در روستاهای توسعه یافته و هم در روستاهای کمتر توسعه یافته در حد مطلوبی نبوده است. توزیع درآمد و مالکیت زمین در دو گروه روستاهای مذکور تفاوت معنی داری نداشته است. همچنین خدمات متداول ترویج در کاهش شکاف و نابرابری بین خانوارهای فقیر و غنی در روستاهای مذکور نه تنها ناموفق بوده است بلکه حتی بیشتر به سمت خانوارهای غنی تر سوگیری داشته است. این یافته ها موید این واقعیت است که همچون برنامه های توسعه مبتنی بر پارادیم کلاسیک توسعه که به افزایش نابرابری در سطح بین المللی (بین کشورها) و در سطح ملی (بین مناطق شهری و روستایی) منجر شده است، برنامه های مداخله توسعه روستایی اجرا شده به افزایش نابرابری و افزایش شکاف بین قشرهای فقیر و غنی در منطقه مورد مطالعه منجر گردیده است. بر اساس یافته های حاصل از این مطالعه، پیشنهاداتی در رابطه با یک رهیافت مناسب به منظور مداخله های توسعه روستایی در آینده ارایه شده است. "
۲۹.

بررسی میزان مشارکت عشایر بخش دیشموک، در طرح های توسعه روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی جغرافیا ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلیدواژه‌ها: مشارکت توسعه روستایی نظریه بنیانی CBOs

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۵ تعداد دانلود : ۷۹۵
امروزه با توجه به شرایط خاص کشورهای در حال توسعه و نرخ فزاینده شهرنشینی و مشکلات ناشی از آن، توسعه روستایی از اهمیت مضاعفی برخوردار است. توسعه روستایی، راهبردی است که در نهایت به افزایش اعتماد به نفس، خلاقیت و در یک مفهوم، توانمندسازی روستانشینان، به خصوص قشر محروم و فقیر منجر می شود. تحقیق حاضر به بررسی میزان مشارکت پذیری عشایر نیمه کوچ نشین بخش دیشموک، از توابع شهرستان دهدشت، استان کهکیلویه و بویراحمد، در پروژه های توسعه ای و چالش های موجود پرداخته است. پژوهش از نوع کیفی بوده و با استفاده از روش نظریه بنیانی و تکنیک ارزیابی سریع روستایی انجام شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، مشاهده و مصاحبه نیمه ساختار یافته است. پایایی تحقیق با استفاده از طریق یادداشت برداری نکات مهم مصاحبه و برقراری تعامل مطلوب با مصاحبه شونده و روایی آن از طریق استراتژی «بازخور مشارکت کننده» تامین گردید. همچنین از استراتژی مثلث سازی به منظور افزایش روایی و پایایی استفاده شد. اعضای نمونه به روش نمونه گیری هدفمند تصادفی انتخاب شد. در مجموع، نه روستا از سه دهستان مطالعه گردید. بر اساس یافته های پژوهش، برخلاف تصور قبلی محقق، روستاییان از رغبت و انگیزه بالایی برای مشارکت برخوردار بودند؛ اگرچه از نظر مالی به شدت در تنگنا قرار داشتند. خرید و اعطای زمین به دولت برای ساخت مدرسه و انجام کارهای ساختمانی آن به طور رایگان، مشارکت در احداث جاده و غیره، از جمله مهمترین نمودهای مشارکت روستایی در روستاهای مورد مطالعه به شمار می رفت. با وجود مشارکت پذیری بالای مردم، بستر مساعد برای همیاری داوطلبانه و پایدار آنان در کشاورزی و سایر پروژه های فقرزدایی فراهم نگردیده بود. علت عمده این مساله نبود تشکل های محلی توانمندساز، از قبیل CBOs و NGOs و نیز مرکز ترویج و خدمات جهاد کشاورزی بود. پیشنهاد می شود به منظور ایجاد محیط توانمندساز، نهادهای محلی، به خصوص مرکز ترویج و خدمات جهادکشاورزی در منطقه تاسیس و تقویت شوند.
۳۰.

مقایسه مولفه های سرمایه اجتماعی کشاورزان عضو و غیرعضو تعاونی های تولید روستایی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی زمستان ۱۳۸۵ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی سرمایه اجتماعی تعاونی تولید روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۵۳
"طرح مساله: اعضای تعاونی تولید نسبت به دیگر کشاورزان برنامه های توسعه روستایی و کشاورزی را به نحو بهتری به کار گرفته اند. بر اساس تعریف پاتنام (1380) از سرمایه اجتماعی، منشا این همکاری ها به وجود شکل های مختلفی از سرمایه اجتماعی در جامعه مورد مطالعه مرتبط است. برای اثبات این فرضیه، مولفه های سرمایه اجتماعی کشاورزان عضو و غیرعضو تعاونی های تولید مقایسه شده است. روش: این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی می باشد که به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق 5746 بهره بردار کشاورز بودند. با استفاده از فرمول کریسی و مورگان (1970) حجم نمونه 362 نفر تعیین شد و برای دستیابی دقیق به افراد مورد مطالعه، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تناسبی استفاده شد. یافته ها: چهار عامل مبادله اطلاعات با خارج از نظام اجتماعی، اعتماد به نهادها، و شبکه روابط رسمی و میزان آگاهی، به ترتیب به عنوان مهم ترین فاکتورهای متمایز کننده دو گروه (عضو و غیرعضو تعاونی تولید) شناسایی شدند؛ به طوری که اعضای تعاونی تولید نسبت به غیر اعضا از نظر دارا بودن این مولفه ها در سطح بالاتری قرار داشتند. نتایج: چهار مولفه سرمایه اجتماعی، مبادله اطلاعات با خارج از نظام اجتماعی، اعتماد به نهادها، و شبکه روابط رسمی و میزان آگاهی، باعث تشدید و تسهیل همکاری ها در بین اعضای تعاونی تولید برای اجرای برنامه های توسعه ای شده اند. کلیدواژگان: تعاونی تولید روستایی، توسعه روستایی، سرمایه اجتماعی "
۳۱.

راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT ( مورد: دهستان لواسان کوچک )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا ۱۳۸۶ شماره ۱ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی راهکار گردشگری روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹۴
گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است،افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگزاران توسعه نیز از صنعت گردشگری بعنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند، در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری بحساب می آید که می تواند با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیتها و محدودیتهای گردشگری روستایی، نقش مؤثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی برعهده داشته باشد، از اینرو در اینجا سئوال این است که پتانسیل ها و محدودیتهای توسعه گردشگری روستایی کدام است؟ و چه راهبردهایی و راهکارهایی جهت توسعه گردشگریی که منجر به توسعه روستایی و توسعه ملی بشود، وجود دارد؟ بدین منظور مقاله حاضر با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدید ها به شیوه SWOT به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری در مناطق روستایی لواسان پرداخته است. تجزیه و تحلیلهای تجربی در منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که آستانه آسیب پذیری نقاط روستایی بلحاظ گردشگری بودن بسیار بالاست و نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای مناسب در جهت رفع محدودیتها و استفاده از مزیتهای نسبی موجود، می باشد.
۳۲.

بررسی مفهوم توسعة پایدار در تحقیقات علمی جغرافیایی با تأکید بر جنبه های کشاورزی و روستایی

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۷۸ شماره ۳۶

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی توسعه پایدار رفاه انسانی جمعیت و توسعه بررسی های محیطی و اجتماعی پیشرفت کشاورزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۷۱
در این مقاله هدف مؤلف بر آن است که با تعیین زمینه های غالب در تحقیقات علمی جغرافیایی و خصوصاً با تاکید بر جنبه های کشاورزی و روستایی، مفهوم توسعة پایدار را مورد بحث قرار دهد. مفاد مفاهیم توسعة پایدار بر دیدگاه انسان- محیطی متّکی بوده و بر امکان بهره مندی عادلانة مردم یک کشور از پیشرفتهای اقتصادی- اجتماعی ملی، اهمیت دادن به حفظ و توسعة محیطی و پایدار بودن توسعه و جامعیت آن استوار است. در واقع نزد جغرافیدانان، توسعة پایدار بعنوان تبیینی از تلفیق پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی بلند مدت و متوزان با محیط مسکونی و طبیعی انسان، توجیه می گردد. در بررسیهای توسعة پایدار، عناوینی چون جمعیّت و توسعه، ضمانت تهیة غذا، اکوسیستمها، انرژی، صنعت و محیطهای روستایی و شهری که مبتنی بر گروه بندی رفاه اجتماعی – اقتصادی ملتهای مختلف جهان (از لحاظ سطوح توسعه یافتگی) تحلیل می شوند، حائز اعتبار هستند. همچنین مطالعة خصوصیات مهمّ برنامه های توسعة کشاورزی و روستایی پایدار، مراکز تحقیقات کشاورزی بین المللی و توسعة پایدار (مؤثر در ارتقاء کیفی و کمی تولیدات زراعی و دامی) نیز در اینجا بررسی گردیده، تا بدین ترتیب بتوان منشاء اثری را در برنامه ریزیهای توسعة پایدار روستایی (ملی و ناحیه ای) کشورهای در حال توسعة جهان بجای گذاشت.
۳۳.

نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی (نقد و تحلیل چهارچوبهای نظری های)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۷۸ شماره ۳۷

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی توسعه پایدار گردشگری روستایی گردشگری مزرعه گردشگری پایدار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴۳ تعداد دانلود : ۲۳۹۰
گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب می‌گردد. این فعالیت مهم اقتصادی از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. بعضی آن را به عنوان بخشی از بازار گردشگری می‌شناسند و عده‌ای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می‌کنند. سؤال این است که گردشگری روستایی چه نقش و اثری در توسعه روستایی و توسعه روستایی پایدار دارد؟ در دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه‌ریزان اجتماعی ـ اقتصادی در کشورهای اروپایی گردشگری را روشی مطمئن با چشم‌اندازی بسیار روشن برای توسعه روستاها بویژه محرومترین آنها معرفی کرده‌اند. مطالعات انجام شده در کشورهای فرانسه، اتریش، سوییس، انگلستان، ایرلند، تایلند و ژاپن نشان می‌دهد که گردشگری روستایی بسرعت در اقتصاد روستایی رشد کرده و مکمل فعالیتهای کشاورزی شده است. ماهیت صنعت گردشگری ایجاد اشتغال و درامد، متنوع سازی اقتصاد، مشارکت اجتماعی و استفاده از منابع محلی است. از آنجا که بخش اعظم مشکلات عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی روستایی نیز به فقدان این صنعت برمی‌گردد، گردشگری روستایی با حل مسائل و مشکلات فوق می‌تواند به توسعه روستایی کمک نماید.
۳۴.

ارزیابی عملکرد مجتمعهای خدمات بهزیستی در رفاه و توسعه روستایی: روستاهای سجاس، کرسف و گرماب وشهرستان خدابنده)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا ۱۳۸۴شماره ۴ (پیاپی۴۳)

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی فقرزدایی توسعه پایدار رفاه مجتمعهای بهزیستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۲ تعداد دانلود : ۹۵۲
یکی از مهمترین مراحل فرایند برنامه‌ریزی، ارزیابی طرحها و برنامه‌ها است. این فرایند به بهینه کردن تصمیم‌گیـریها و سرانجـام به امکـانپذیـری و واقعگرایی طرحها کمک می‌‌کند. در ایران بعد از اصلاحات ارضی، سازمانهای دولتی متعددی در مناطق روستایی فعالیت کردند که هر یک با هدفی خاص به آثاری چند در مناطق روستایی منجر شده‌اند. یکی از مهمترین این سازمانها، سازمان بهزیستی است. این سازمان در قالب مجتمعهای خدمات بهزیستی روستایی به مناطق روستایی ارائه خدمت می‌کند. این مراکز به‌عنوان یکی از متولیان رفاه روستایی، وظیفه خدمات‌رسانی به روستاییان از جمله فقرای روستایی را بر عهده دارند. مقاله حاضر، نقش مجتمعهای خدمات بهزیستی روستایی در رفاه اقتصادی- اجتماعی روستاییان تحت پوشش مراکز روستایی سجاس، کرسف و گرماب شهرستان خدابنده را بررسی می‌کند. برای ارزیابی عملکرد مجتمعهای خدمات بهزیستی در رفاه خانوارهای تحت پوشش روستایی دو سؤال زیر مطرح است: 1- آیا تفاوت معناداری بین شاخصهای اقتصادی در دو مقطع قبل و بعد از تحت پوشش در بین خانوارهای مطالعه‌ شده (در روستاهای سجاس، گرماب و کرسف) وجود دارد یا خیر؟ 2- آیا تفاوت معناداری بین شاخصهای اجتماعی در دو مقطع قبل و بعد از تحت پوشش در بین خانوارهای مطالعه شده (در روستاهای سجاس، گرماب و کرسف) وجود دارد یا خیر؟ برای پاسخ دادن به سؤالات تحقیق از روش پانل گذشته‌نگر استفاده شده ‌است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل تغییرات شاخصهای اقتصادی و اجتماعی نشان می‌دهد که عملکرد مجتمعهای خدمات بهزیستی در رفاه روستاییان تحت پوشش در سطح آلفا 05/0 معنادار بوده است ولی می‌توان اذعان کرد که تغییر شاخصهای اجتماعی در مقایسه با شاخصهای اقتصادی بیشتر بوده است.
۳۵.

پژوهشی در توسعه و مشارکت در روستاهای برگزیدة استان آذربایجان شرقی

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۷۸ شماره ۳۷

کلیدواژه‌ها: توسعه مشارکت توسعه روستایی تغییر اجتماعی جهادسازندگی توسعخ درون زا سازمانهای توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۲ تعداد دانلود : ۵۱۸
مشارکت دادن اقشار گوناگون مردم روستایی در پیشبرد برنامه ها و فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و عمرانی، یکی از سیاستهای محوری توسعة روستایی بعد از انقلاب بوده است. در این مقاله سعی شده تا نحوة مشارکت روستاییان در روند توسعة روستایی بر اثر اجرای برنامه های توسعة روستایی بعد از انقلاب، در گروهی از روستاهای برگزیده در استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی روستاهای برگزیده، این مطالعه نتیجه می گیرد: نخست اینکه، روستاهایی که بیشترین فعالیت توسعه ای را توسط نهادها و سازمانهای توسعة روستایی تجربه نموده و دارای شرایط توسعه ای بالایی بودند و همچنین روستائیانی که دارای زمینه های اقتصادی و اجتماعی بالاتری بودند، در روند تغییر روستایی، بیشترین مشارکت را داشتند. دوم اینکه، هر چند برنامه ها تأثیر مثبتی در افزایش مشارکت روستاییان داشته، ولی هنوز فاصلة قابل توجهی بین مشارکت مورد نظر برنامه های توسعة روستایی و مشارکت روستاییان در روند تغییر روستایی بعلت استمرار ساختارهای اقتصادی- اجتماعی گذشته، تمرکزگرایی در برنامه ها و سازمانهای روستایی و عدم وجود سازمانهای موثر محلی وجود دارد.
۳۶.

برنامه ریزی توسعه و عمران روستایی در ایران: از فکر تا عمل (ارزشیابی اساسی درباره محتوی و عملکرد برنامه ها توسعه در چند دهه اخیر)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۷۹ شماره ۳۹
تعداد بازدید : ۲۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۶۰
این مقاله به ارزشیابی اساسی درباره محتوی و عملکرد عمران روستایی در برنامه های عمرانی و توسعه کشور طی چند دهه اخیر (78-1327) می پردازد. روش کار‘ استفاده از ماتریس ارزشیابی و ارزش گذاری برنامه ها با تهیه هشت معیار ارزشیابی می باشد. نتایج ارزشیابیهای اساسی نشان دهنده نارسایی عمده در محتوی و عملکرد برنامه ها بوده و به همین دلیل نمره متوسط کل ارزشیابیها‘ نسبتاً ضعیف تا متوسط بدست آمده است. این وضعیت را می توان با نارسایی در نظام تهیه‘ اجرا‘ نظارت و ارزشیابی اساسی برنامه های عمرانی و توسعه مرتبط دانست. همچنین روند تحول شاخصهای توسعه روستایی کشور نشان دهنده نوعی دوگانگی در بین آنها می باشد؛ بدین ترتیب که شاخصهای خدماتی و اجتماعی – رفاهی روستاها از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده اند. ولی در مقابل‘ شاخصهای اقتصادی – اجتماعی رفاهی روستاها از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده اند. ولی در مقابل‘ شاخصهای اقتصادی – اجتماعی نواحی روستایی وضع نامطلوبی داشته و دارای رشد بسیار کندی است. این دوگانگی نشان می دهد که محتوای برنامه ها همه جانبه و جامع نبوده و به همه ابعاد توسعه توجه نشده است.
۳۷.

نقش نواحی صنعتی در توسعه مناطق روستایی ( مطالعه موردی : نواحی صنعتی روستایی استان مرکزی )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۸۰ شماره ۴۰

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی صنعتی شدن صنایع روستایی نواحی صنعتی روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۴ تعداد دانلود : ۹۰۲
استقرار صنعت در روستا و در قالب ایجاد نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه پایدار روستایی ، در دهه اخیر مورد توجه برنامه ریزان توسعه روستایی کشور بوده است . به منظور ارزیابی اثرات و پیامدهای ایجاد نواحی صنعتی در مناطق روستایی، با مطالعه موردی استان مرکزی در سطح 5 ناحیه صنعتی و 85 نفر از شاغلین واحدهای تولیدی ، نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد فرصتهای شغلی برای روستائیان موفقیت آمیز نبوده است ؛ چرا که اکثریت شاغلین نواحی صنعتی روستایی را ساکنان مناطق شهری تشکیل می دهند . استفاده اندک از منابع محلی ، عدم صدور کالاهای تولیدی و فقدان نظام آموزشی از دیگر یافته های تحقیق است . بررسی شاخص های توسعه نزد شاغلین نواحی صنعتی و ساکن در مناطق روستایی در دو دوره قبل و بعد از اشتغال ، بیانگر وجود تفاوت معنادار در الگوی مصرف مواد غذایی و استفاده ازکالاهای مصرفی بادوام است . همچنین مالکیت خصوصی مسکن ، بیمه و تأمین اجتماعی ، مشارکتهای روستایی و ضریب امنیت شغلی در دو دوره قبل و بعد از اشتغال در سطح آلفا 05/0 از تفاوت معناداری برخوردار بوده اند .
۳۸.

پژوهشی در توسعه و نابرابری در مناطق روستایی (روستاهای برگزیده شهرستان مرند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۸۰ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: توسعه توسعه روستایی درآمد نابرابری رفاه ثروت تغییر اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۴ تعداد دانلود : ۷۱۹
توسعه مناطق روستایی کشور، یکی از محورهای اصلی سیاست دولت بعد از انقلاب بوده است. این مقاله قصد دارد تا اثرات سیاستهای توسع? روستایی بعد از انقلاب را بر روستاییان با تأکیید بر متغیرهای در آمد، ثروت و رفاه و با بهره گیری از روش مقایسه ای « واقعه پس از رویداد» در شش روستای برگزیده در شهرستان مرند مورد بررسی قرار دهد. این بررسی نتیجه میگیرد که علیرغم تلاش و فعالیت مستمربرای توسعه روستاها از طریق اجرای برنامه های متفاوت توسعه روستایی، فرآیند تغییر روستایی بدلیل وجود و استمرار ساختارهای اقتصادی – اجتماعی و جغرافیایی - طبیعی پیشین از قبیل توزیع نابرابر اشکال ثروت ، عدم تغییر بنیادی در قشربندی اجتماعی، تفاوتهای منطقه ای (روستایی) از نقطه نظر عوامل بالقو? توسعه ای و غیره، بیشتر گرایش به ثمر دهی به روستاهایی با پتانسیل های توسعه ای بالاتر و روستائیانی با زمینه های اجتماعی و اقتصادی بهتر دارد.
۳۹.

نقش وجوه ارسالی و سرمایه گذاری مهاجران در توسعه روستایی مورد: دهستان رامشه(شهرستان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی زمستان ۱۳۸۷ سماره ۶۶

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی سرمایه گذاری مهاجران روستایی وجوه ارسالی دهستان رامشه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۷ تعداد دانلود : ۷۰۰
پیوندها و مناسبات متعددی بین شهرها و نواحی روستایی وجود دارد که یکی از این پیوندها و مناسبات، مبادلات پولی و مالی است. وجوه ارسالی مهاجران به خانوا¬ده¬های خود در روستاها و نیز سرمایه‌گذاری آن ها در نواحی روستایی یکی از زمینه های انتقال سرمایه و سرمایه گذاری در روستاها است که می‌تواند نقش مهمی در رشد و توسعه نواحی روستایی داشته باشد. این موضوع امروزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است ولی تاکنون در ایران بدان پرداخته نشده‌است. هدف این مقاله یافتن پاسخ برای این سؤال است که مهاجران روستایی از طریق سرمایه گذاری و ارسال وجوه چه نقشی در روند توسعه و عمران داشته‌اند؟ تحقیق حاضر از نوع توصیفی و تحلیلی و روش انجام آن میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده بوده‌است. نتایج نشان می‌دهد که وجوه ارسالی مهاجران در روستاهای این ناحیه نقش مهمی در تجدید حیات، رشد و توسعه و به‌ویژه اشتغال¬زایی دهستان رامشه داشته است. همچنین در روستاهایی که این مبالغ صرفاً در زمینه تأمین مخارج روزانه خانوارها نبوده و در خدمت ایجاد اشتغال و تامین زیرساخت‌های روستاها به‌کارگرفته‌شده، نقش موثرتری در عمران و توسعه روستاها داشته‌است.
۴۰.

سنجش سطح توسعه روستایی در شهرستان تربت حیدریه 79-1365(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی ۱۳۸۲ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: توسعه توسعه اقتصادی توسعه روستایی شاخص توسعه اجتماعی توسعه یافتگی متغییر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۹ تعداد دانلود : ۱۰۸۹
نواحی روستایی شهرستان تربت حیدریه نیاز به مطالعات عمیق و جدی دارد تا بر اساس آن برنامه هایی متناسب با امکانات و توانمندیهای بالقوه و بالفعل نقاط روستایی این شهرستان تنظیم و اجرا گردد اهداف مورد نظر این مقاله شامل سنجش سطح نسبی توسعه یافتگی تعیین شکاف توسعه بین نقاط روستایی بررسی روند تغییرات در سطح برخورداری از امکانات و بطور کلی فرایند توسعه یافتگی در بین مناطق روستایی این شهرستان است به منظور تعیین سطح توسعه یافتگی روستایی 58 شاخص در زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی در سطح بخش و برای سه مقطع زمانی 1365 و 1375 و 1379 و نیز تعداد 16 شاخص در سطح دهستان برای مقاطع زمانی 1375 و1379 و همچنین تعداد 10 شاخص در سطح روستا برای سال 1379 انتخاب گردیدند و برای رفع اختلاف مقیاس این شاخص ها و محاسبه شاخص ترکیبی از روش تحلیل مولفه های اصلی و به منظور بررسی روند تغییرات این شاخص ها و تحلیل نابرابری های توسعه روستایی از روش ضریب تغییرات C.V. استفاده شده است نتایج به دست آمده از این بررسی نشان می دهد که 74/24 در صد روستاها در گروه روستاهای نسبتا توسعه یافته 32/39 در صد در گروه روستاهای در حال توسعه و 94/35 در صد در گروه روستاهای محروم طبقه بندی شده اند این نتایج در قالب نقشه وضعیت توسعه اجتماعی اقتصادی روستاهای شهرستان تربت حیدریه تنظیم گردیده اند همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که اگر چه شکاف و نابرابری بین مناطق روستایی شهرستان از نظر دسترسی به امکانات مختلف در طول دوره زمانی 1379 و 1365 کاهش یافته است اما نقاط روستایی این شهرستان هنوز برای دستیابی به توسعه متوازن یکپارچه و پایدار را ه طولانی در پیش رو دارد