مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
ابن ابی الحدید
حوزه های تخصصی:
ازتعمق دانشمندان، سخن پردازان و شارحان بزرگ دنیا، در اقیانوس بیکران نهج البلاغه قرن ها می گذرد، اما هنوز جان کلام مولا امیرالمومنین امام علی(ع) به کمال، توصیف و تبیین نشده است، چراکه نهج البلاغه ، دانشنامه الهی، درون کلام خالق و والاتر از کلام مخلوق است و دوامتیاز ویژه دارد: یک فصاحت و بلاغت و دیگری چند بعدی بودن آن؛ گنجینه ای بی پایان که از امیر بی بدیل ملک سخن علی بن ابی طالب(ع)سرزده است؛همو که فرمود: «به راستی ما فرماندهان سپاه سخنیم؛ریشه دخت سخن در میان ما دویده و جا گرفته و شاخه هایش برسرما آویخته است»(خطبه 233). به خاطر چنین ویژگی های بی نظیری است که شارحان بی شماری تلاش کرده اند نهج البلاغه را به دقت مورد بررسی و کنکاش قراردهند؛کنه سخن مولا را به فراخور معرفت خود دریابند و به خواننده منتقل نمایند. ابن ابی الحدید یکی از ده ها شارح بزرگترین شاهکار ادبی بشر میان عرب و عجم می باشد که در تفسیر« اخو القرآن» قلم فرسایی کرده است.این مقاله برآنست ضمن معرفی معروفترین شرح نهج البلاغه (شرح ابن ابی الحدید)و شخصیت خالق آن، روش وی در این اثر را مورد نقد و بررسی قرار دهد و به این سوال پاسخ دهد که : آیا شرح بیست جلدی ابن ابی الحدید، به واقع، تبیین دقیق کلام نورانی و روشنگر امیرالمومنین امام علی – علیه السلام – هست یا نه.
سیمای علی علیه السلام در قصاید علویات سبع ابن ابی الحدید معتزلی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید؛بزرگ و نامی اهل تسنن قرن هفتم هجری ‘ هفت چکامه زیبا در مدح علی (ع) سروده است که به ((قصاید علویات سبع)) شهرت دارد.شاعر در این قصاید به گونه ای چهره پرفروغ آن حضرت را به تصویر کشیده است که در وصف نمی گنجد. در این نوشتار با ذکر نمونه هایی از ابیات این قصاید به تبیین و نقد و بررسی اهم موضوعاتی که شاعر در این اشعار درباره مقام شامخ علی (ع) مطرح کرده ‘ پرداخته شده و دورنمایی از چهره تابناک این ابر مرد همیشه زنده تاریخ جهان از خلال این قصاید به نمایش گذارده شده است.
روشهای ابن ابی الحدید در اثبات اصالت نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از شرحهای مشهور نهج البلاغه، شرح ابن ابی الحدید معتزلی است. شرح این ابی الحدید به لحاظ ادبی و تاریخی ممتاز است و بایستی بدین ویژگی ها معرفی شود. ابن ابی الحدید در شرح خود افزون بر انجام تفسیرهای معمولی در حوزة مفردات و جملات نهج البلاغه- که غالباً رنگ بلاغی و کلامی هم دارد- از راههای مختلف اصالت نهج البلاغه را اثبات کرده است. برخورد ایجابی با اصیل نمودن نهج البلاغه و در نتیجه نشان دادن برتری های کلام علی (ع) بر سخنان سخنوران مهم عرب، تحلیل کلام علی (ع) با استفاده از قاعده های ادبی و به عبارتی استناد به وحدت سبک و اسلوب در نهج البلاغه در عین قائل بودن به تواتر بخشهایی از این کتاب- و طرح شبهه های وارد شده بر نهج البلاغه و پاسخگویی به آنها، از جمله راههایی است که ابن ابی الحدید در اثبات اصالت نهج البلاغه پیموده است. این مقاله بر آنست که مهمترین کوشش ابن ابی الحدید را در زمینه های یاد شده بررسی کند.
حیات ابن ابی الحدید(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
عبدالحمید هبه الله (586- 656 ﻫ) مشهور به ابن ابی الحدید در خانواده ای اهل دانش در شهر مداین زاده شد. پس از تحصیلات مقدماتی در بغداد به معتزله گرایش یافت و اندیشه ایشان را چنان آموخت که خود در آن باره اهل نظر شد و از بزرگان معتزله گردید. او در بغداد مورد توجه دولتمردان عباسی قرار گرفت و عهده دار مشاغل حکومتی گردید. با این حال هرگز از دانش اندوزی و خردورزی باز نایستاد، آن چنان که در شناخت وبررسی تاریخ صدر اسلام صاحب نظر شد. این مقاله به شرح و بررسی زندگی ابن ابی الحدید پرداخته است.
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
در میان کتب به یادگار مانده از پیشینیان، برخی آثار، دارای ویژگی های بارز و متمایزند، که آنها را برای آیندگان مهم می کند. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید نیز از آثاری است که ویژگی های منحصر به فردی دارد. برخورداری مؤلف از ذوق ادبی، و آگاهی گسترده او از وقایع تاریخی عصر صدور خطبه ها و سخنان امام علی، از ویژگی های بارز این شرح است که شناخت این اثر نفیس را بر دانش پژوهان علوم اسلامی، ضروری ساخته است.
تاریخ نگاری ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن ابى الحدید به عنوان شارح نهج البلاغه، بخش عمده اى از کتاب خویش را به مباحث تاریخى اختصاص داده است. او در دوره اى از تاریخ اسلام مى زیست که جامعه اسلامى به دلیل تهاجم مغول، بخشى از میراث علمى خویش را از دست داد و کتاب شرح نهج البلاغه عملا منتقل کننده داده هاى تاریخى پیشینیان به صورت روشمند به ادوار بعدى است; از این رو بررسى ابعاد مختلف تاریخ نگارى او به عنوان اثرى به یادگار مانده از آخرین حلقه عقلگرایان جهان اسلام، پیش از حمله مغول حائز اهمیت است. این پژوهش بر این اساس به اندیشه تاریخى او روى کرده، بینش و روش تاریخى ابن ابى الحدید را از ابعاد و زوایاى مختلف بررسى مى کند.
بررسی منابع تاریخی ابن ابیالحدید در شرح نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین منابع امروزی تاریخ پژوهان، شرح نهج البلاغة ابن ابیالحدید است. نگارندگان این نوشتار به بررسی و معرفی منابع تاریخی شارح پرداخته، برخی ویژگیهای روش تاریخی شارح را آورده و درباره برخی منابع، توضیحاتی در مورد چگونگی منبع و وجود یا عدم وجود آن داده اند. بررسیها و واکاویهای دقیق تر میتواند برپایة این معرفی اجمالی در مورد هر یک از کتاب ها به طور خاص انجام پذیرد.
تسامح ابن ابیالحدید در شرح نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید از شارحین نهج البلاغه و از نویسندگان برجسته قرن هفتم هجری است. از نکات بارز شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه تسامح نویسنده می باشد که با سعه صدر از دیدگاه های مذاهب مختلف برای پربار نمودن اثرش استفاده کرده است. در این مقاله ریشه های سعه صدر مؤلف و شواهد آن در این اثر بیست جلدی نشان داده شده است. این تسامح باعث شده است، کتاب یک طرفه و متعصبانه نوشته نشده و استدلال های عقلانی محور بحث ها باشد و در نتیجه جذابیت بسیاری پیدا نماید. تعصبات جزئی در برابر تسامح کلی کتاب ناچیز است. تولد ابن ابی الحدید در منطقه شیعی مدائن و تحصیل در نظامیه بغداد و شرکت در جلسات علمی از سنین جوانی، همچنین بهره گیری از استادانی با مذاهب مختلف، باعث شکل گیری چنین روحیه ای در وی شد، که شواهد آن، در بیان مناظرات و حتی دشنام های مخالفان، استفاده از کتب آنان و پذیرفتن برخی دلایل منطقی آنان دیده می شود.
بررسی روش های نقد حدیث در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید به عنوان یکی از شارحان نهج البلاغه در شرح خود کوشیده از جمله اصول مهم فقه الحدیث یعنی نقد حدیث را مد نظر قرار دهد. نگارنده پس از بررسی رویکرد نقدی شارح در تألیفات و نیز اجتهاد محوری وی در برخورد با احادیث، به بررسی روش ها و ملاک های نقد حدیث اعم از نقد سند و متن می پردازد. از جمله ملاکهای نقد متن در نزد شارح می توان به نقد بر اساس آیات قرآن و عدم تعارض آن با قرآن، نقد حدیث بر اساس سنت و دیگر روایات، تاریخ مسلّم، عقل و عرف و سیاق روایت اشاره داشت. یکی از مهم ترین معیارهای شارح در پذیرش شخصیت و أخذ حدیث از راوی ضمن بررسی سند، عدم بغض و کینه نسبت به امام علی(ع) است. چنانچه راوی فاقد این خصوصیت مهم باشد، روایات وارده از سوی او قابل پذیرش نیست. ابن ابی الحدید روایات اختلافی و متعارض را بیان و بنا به دلایل خاص خود، نسبت به روایات اختلاف به تباین، موضعی و نیز نسبت به روایات متفاوت موضعی دیگر گرفته است. عرضه روایت بر شیوخ معتمد شیعی و سنی خویش و استفسار از آنها، یکی از معیارهایی است که چون در بن بست قرار می گیرد، از آن بهره جسته است.
نقش تاریخ نگاری و تاریخینگری ابن ابیالحدید در بازیابی بستر تاریخی متن نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید معتزلی، مشهورترین شارح نهج البلاغه و کتاب او از برجسته ترین شرح های نهج البلاغه است. ویژگی مهم این کتاب در فهم صحیح کلام امام است، فهم صحیح نیز در گرو تاریخی نگری هر مؤلفه است که وی توجه خود را بدان معطوف ساخته تا کلام امام علی(ع) صحیح تبیین و تفسیر شود. توجه به جغرافیا و فضای سخن، بیان سبب صدور و اهتمام به یافتن تاریخ ایراد کلام امیرمؤمنان(ع) از مهم ترین ابزارهایی است که وی بدان نظر داشته تا سخن امام در جایگاه خویش خوش نشیند. ضمن آنکه نقد بر اساس سیاق کلام، نسب اشخاص، منقولات دیگران، اخبار مشهور و روایات تاریخی از جمله ابزارهایی است که ابن ابی الحدید توانسته در تاریخی نگری به اخبار مختلف به کارگیرد. البته تأثیرپذیری کلامی و برخوردهای فرقه گرایانه را می توان مهم ترین نقد شرح او دانست که از تعصب اعتقادی و عناد با مذهب شیعه نشئت می گیرد، چرا که برخی اوقات وی به سبب تعصب اعتزالی، تاریخی نگری را به کنار نهاده و فهم فرقه ای خویش را بر فهم صحیح، مقدم دانسته است.
بررسی تاریخی گزارش های شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید درباره امام حسین (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید یکی از بزرگ ترین و مهم ترین شروح نهج البلاغه را نگاشته است. این شرح که حاوی اطلاعات مهم تاریخی است از جمله درباره امام حسین(ع) است شایسته بررسی و نقد از زوایای مختلف است. مقاله حاضر پس از مروری کوتاه بر روش تاریخی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و ویژگی های آن روایت های تاریخی این کتاب درباره امام حسین(ع) را در محورهای زیر مورد بررسی قرار داده و حسب نیاز به بررسی تطبیقی آن با دیگر منابع پرداخته است: رویدادهای پیش از امامت امام حسین(ع)، کینه ورزی ها نسبت به خاندان امام حسین(ع)، پیش گویی های مربوط به رویداد کربلا، اظهار نظر در باره جایگاه امام حسین(ع) و جزئیات رویداد کربلا.
تحلیل شخصیت تاریخی معاویه از دیدگاه ابن ابی الحدید(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
معاویه شخصیتی بحث برانگیز است: در حالی که بنا بر برخی منابع، وی از صحابه بوده و نقش مهمی در فتوحات اسلامی داشته، در دسته ای دیگر از منابع، نه تنها از صحابه نبوده بنا بر تعریف آن منابع نبوده، بلکه باور وی به اسلام با سؤال های جدّی مواجه است. معاویه به عنوان یکی از سرسلسله های امویان، نقش برجسته ای در تاریخ داشته، و چهل و دو سال عملکرد و فعالیت سیاسی او در قلمرو اسلامی قابل توجه است. در این مقاله، کوشش شده تا شخصیت معاویه در ابعاد اعتقادی، سیاسی و نیز چگونگی مواجهه با سنّت پیامبر(ص)، از منظر ابن ابی الحدید بررسی شود. اهمیت دیدگاه ابن ابی الحدید از آن روست که او در ادب و کلام و تاریخ از سرآمدان عصر خویش بود.
معرفی و مقایسه دو کتاب در نقد ادب عربی؛ المثل السائر ابن اثیر جزری و الفلک الدائر ابن ابی الحدید
منبع:
آینه پژوهش سال ۲۸ مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۶۶)
63 - 86
حوزه های تخصصی:
نقد ادبی در دوره عباسی با ظهور چند تن از نقادان و علمای ادب در فن بحث و مناظره و کتابت و بلاغت به شکوفایی رسید و آثار ارزشمندی در آن دوره بوجود آمد که منشا شکل گیری جریانات و آثار بعدی در این فن شد. نویسندگان در نوشتار حاضر تاش کرده تند دو اثر پیشگام در نقد ادبی، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر تالیف ضیاءالدین ابن اثیر جزری و کتاب الفلک الدائر علی المثل السائر اثر ابن ابی الحدید را که در نقد آن نگاشته شده، مورد بررسی قرار دهند. در راستای این هدف، پس از معرفی دو نویسنده و آثار آن ها، به بررسی جدا گانه هر یک از آثار پرداخته و به چند مورد از نقدهای ابن ابی الحدید به کتاب ابن اثیر اشاره شد هاست.
تأملی در یکی از خطبه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در یکی از جلسات درس که به «نهج البلاغه» اختصاص یافته بود، در مأخذ مورد بحث ما «خطبه ایمان» در کنار دیگر مطالب مطرح گردید؛ خطبه ای ده سطری با محتوایی متنوع، فشرده و پرنغز، موجز و سؤال برانگیز، نیازمند تفسیر و تأویل، در عباراتی گاهی به ظاهر از هم گریز. این ویژگی ها باعث شد تا ذهن نگارنده را در آن سوی کلاس و درس درگیر کند و چراهای چند پیش آورد. درین گیرودار رهایی از چراها، چون به شروح عربی معتبر و اوّلیه و نزدیک به زمان تدوین «نهج البلاغه» و سائر مآخذ ائمه فن رجوع شد، با دو پدیده جدید روبه روگشتم که موجب گفتار در پیش رو گردید و مرا در حال حاضر از دیگر مباحث گرفت. این دو پدیده: یکی -افزودن قسمی تازه بر متن «نهج البلاغه» از «ایمان» بود توسط شارحی برجسته و نام آور. دیگری -در ارتباط با همبستگی دو جمله بود که چنین می نمودند از هم گریزانند، و پاسخ یکی از چراهای نگارنده. این دو پدیده جدید در فضایی از اندیشه و تأمل مورد بحث و بررسی دقیق قرار می گیرند، قوت و ضعف ها در آیینه اخلاص تجسم می یابد، تا آنجا که نویسنده مقاله هم درین محفل آیینه گردان محض نباشد.
جستاری در اندیشه های ایرانیان باستان در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
تاریخ اسلام سال بیستم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹)
99 - 136
حوزه های تخصصی:
نشر گسترده فرهنگ ایرانی در دوره عباسی حضور فراوان ایرانیان در دربار خلفا و محیط های علمی این دوره، استقبال ادب عربی را از اندیشه های ایرانیان باستان به دنبال داشت. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه، برای شرح حدود پنجاه بند از سخنان امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) از مضامین حکمت آمیز ایران باستان بهره برده است. پژوهش پیش رو می کوشد با ترکیبی از دو روش توصیفی _ تحلیلی و آماری نشان دهد، با وجود اهمیّت حکمت های ایرانی برای ابن ابی الحدید، وی در انتخاب این حکمت ها دقت کافی نداشته است و بسیاری از آنها را بدون آوردن نام گوینده آن به نقل از یک شخصیت مبهم و با عنوان یک حکیم بیان کرده است. حکمت های ایرانی نقل شده در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، نشان دهنده دغدغه های فکری و فرهنگی ایرانیان باستان در درجه اول به امور سیاسی و پس از آن، امور اخلاقی و سپس علم و دانش هستند.
تحلیل و بررسی دیدگاه ابن ابی الحدید درباره جعل حدیث در زمان امویان شاخه سفیانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن ابی الحدید معاویه را به کفر و الحاد متهم کرده و با ذکر شواهدی نشان می دهد که او به نبوت پیامبر اسلام(ص) هیچ باوری نداشته است و معتقد است که او با استخدام گروهی از منافقین و دین به دنیا فروشان، دست به جعل حدیث زده و چنان در این میدان اسب تاخته که دوران خود را به دوران اوج جعل حدیث تبدیل کرده است این دیدگاه او نسبت به معاویه، حق طلبی و کمتر بودن تعصب او نسبت به اکثریت علمای اهل سنت را نشان می دهد معاویه با صدور نامه های پی در پی به کارگزارانش و در یک سیاست چهارمرحله ای و با کمک گرفتن از برخی صحابه و تابعین، ابتدا مردم را از نقل فضائل اهلبیت(ع) بازداشت و مردم را از معاشرت با آنها نهی کرد، سپس سعی کرد شیعیان آنها را در انزوا قرار دهد، لذا دستور داد در مجامع عمومی آنها را راه ندهند و حتی شهادت آنها را نپذیرند. در مرحله سوم دشمنا
بررسی تطبیقی عصمت انبیا در اندیشه عضدالدین ایجی، ابن ابی الحدید و سید حیدر آملی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
انسان پژوهی دینی سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴
213 - 227
حوزه های تخصصی:
مصونیت انبیا از ارتکاب قبایح و گناهان یکی از لوازم بعثت آنها و هدایت انسان به سمت کمال است. شناخت دقیق این آموزه، نقش بسیار شگرفی در سعادت و شقاوت انسان خواهد داشت؛ لذا تلاش های فراوانی در میان اندیشمندان دینی، برای شناخت حدود و ثغور و اقامه دلیل برای آن صورت گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی آرای ایجی، ابن ابی الحدید و سید حیدر آملی را به عنوان نماینده ای از سه فرقه کلامی مسلمانان می کاود و نشان می دهد که دامنه عصمت انبیا در نظر آنان با توجه به مبانی هر کدام، متفاوت تعریف شده است؛ این اختلاف مبنایی سبب اقامه ادله ای بعضاً متفاوت نیز شده است، اما هر سه اندیشمند در اعطایی بودن عصمت از جانب خدا اتفاق نظر دارند، گرچه نقدهایی به این باور آنها وارد شده است.
بررسی روش شناختی و محتوایی گفتار ابن ابی الحدید در معرفی حیث معرفت زایی و وجودشناختی نص در شرح نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اغلب فرقه های اهل سنتدرشیوه تعیین امام، برخلاف امامیه روش پسینی و براساس رخدادهای واقع، را برگزیده اند. برهمین اساس، ابن ابی الحدید به تبعیت از تفکر معتزلی معتقد است که امام به طریق انتخاب و بیعت نخبگان یا نص امام پیشین تعیین می شود. در این نوشتار، روش و محتوای استدلال ابن ابی الحدید درباره شیوه تنصیصی در تعیین امام مور بررسی قرار گرفته است. چنین به دست آمد که وی در روش استدلالش نخست برای نص جایگاه معرفت شناختی پیشینی و ضروری قائل است؛ اما بهلحاظوجودشناختی، نص موردنظر امامیه را انکار می کند و نص به معنای عهد امام پیشین برای امام بعدی را ثابت می داند. ازاین رو، در ادامه گفتارش شیوه شناخت و اثبات امام را در انتخاب و بیعت و نص به معنای عهد منحصر می کند. بدین ترتیب، حیث معرفت شناختی نص را پسینی و وابسته به حیث وجودشناختی آن قرار می دهد. انکار و اعتراف او در وقوع نص به معنای موردنظر امامیه در مواضع مختلف از سخنانش، محتوای استدلال وی را نیز دچار تناقضات و عدم انسجام کرده است.
تحلیل و بررسی انتقادات ابن ابی الحدید معتزلی به «الشافی» سید مرتضی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
قاضی عبدالجبار معتزلی (415ق) در جلد بیستم «المغنی فی ابواب التوحید و العدل» به نقد آرای امامیه در مسئله امامت پرداخته است. سید مرتضی (436ق) در پاسخ به او «الشافی فی الامامه» را نوشت. ابن ابی الحدید معتزلی (656ق) در ضمن شرح نهج البلاغه، برخی از دیدگاه های سید مرتضی را از کتابش نقل و نقد کرده است. این گزارش های پراکنده که در واقع نقد کتاب «الشافی فی الامامه» است، تنها بازمانده های انتقادات معتزله و بیانگر نحوه مواجهه و نقدهای آنان به این کتاب است. نوشتار پیش رو تلاشی است در پی جمع آوری، تحلیل و بررسی انتقادات ابن ابی الحدید. او از باورهای اصلی معتزله در مسئله امامت و حقانیت خلفای سه گانه دفاع می کند و برخی از مبانی اصولی و کلامی سید مرتضی را نقد کرده است. ابن ابی الحدید در موارد متعددی استدلال سید مرتضی را قوی تر می داند و گاه خود نیز ادله ای در نقد سخنان قاضی ارائه می کند. ابن ابی الحدید تا جایی که باورهایش به او اجازه می دهد، از جاده انصاف خارج نشده و کلامش تا حد زیادی خالی از توهین، تحقیر و افتراست.
نقد دیدگاه و شروح ابن ابی الحدید در مسأله «ولایت سیاسی اجتماعی اهل بیت علیهم السلام » در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ولایت سیاسی اجتماعی اهل بیت علیهم السلام، از حقوق مسلّم و موضوعه از جانب خدای سبحان است که مورد تأکید قرآن کریم و خود اهل بیت علیهم السلام من جمله نهج البلاغه بوده است. به رغم اهمیت و کیفیت شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه، وی در مواردی از شرح خود، راه خلاف انصاف را پیموده و فرمایشات حضرت را بر مبنای اصول اعتقادی و فقهی خود شرح کرده است. در این مقاله پس از ارائه ی امور مقدماتی و نیز مبانی نظری و کلیات، به تبیین مسأله ی ولایت سیاسی اجتماعی امیرالمؤمنین علیه السلام از دیدگاه ابن ابی الحدید می پردازیم. در این میان، شروحی که وی در مورد فرمایشات امیرالمؤمنین علیه السلام در باب احقّیت حضرت در مسأله ی ولایت ارائه داده و نیز تفکیکی که بین افضلیت و خلافت می کند و دیگر موارد مربوطه بررسی می شود. سپس نقدهایی که به ابن ابی الحدید در مورد شروحش وارد شده را ایراد می کنیم. یافته ی تحقیق حاضر، قضاوت غیرمنصفانه ی ابن ابی الحدید در مسأله ی ولایت سیاسی اجتماعی امیرالمؤمنین علیه السلام، ناظر به فرمایشات حضرت در نهج البلاغه است. او در این زمینه با اصرار بر پیش فرض های برخاسته از عقاید و فقه درون مذهبی خود، چشم بر حقیقت بسته است. هدف از این مقاله تبیین شروح ابن ابی الحدید ذیل فرمایشات حضرت امیر علیه السلام در مسأله ی ولایت سیاسی اجتماعی اهل بیت علیهم السلام و سپس نقد این دیدگاه ها و شروح اوست. روش این اثر بنیادین، تحلیل و نقد بر مبنای اسناد است که با مراجعه به کتب کتابخانه، سایت های معتبر و نرم افزارهای مرتبط صورت می پذیرد.