حسن عبداللهی

حسن عبداللهی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

تحلیل گفتمان انتقادی خطبه دمشقیه امام سجاد(ع) براساس نظریه نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 199 - 221

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی ایدئولوژی خطبه دمشقیه امام سجاد فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۵
امام سجاد(ع) در پرخفقان ترین دوران امامت کردند؛ بااین حال از رشد جامعه و مبارزه با طاغوت غفلت نورزیدند. درک چندانی از جهاد روشنگرانهٔ ایشان وجود ندارد، لذا انجام چنین پژوهش هایی ضرورت می یابد. در واقع مسئلهٔ اساسی در این گونه پژوهش ها این است که با بهره گیری از نظریات جدیدِ حوزه های مختلف و با نگاهی برون دینی، به مباحث دینی و طرح مباحث جدید یا اثبات مطالب گذشته اهتمام ورزیده شود. در این جستار نیز از نظریهٔ تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهره گرفته ایم. فرکلاف در نظریهٔ خود قائل به سه مرحلهٔ توصیف، تفسیر و تبیین است. به روش تحلیلی توصیفی برمبنای نظریهٔ فرکلاف در مرحلهٔ توصیف و تفسیر روشن می شود که این خطبه ازنظرِ روابط معنایی، عبارت بندی ها، بار ایدئولوژیک و ارزش استعاری واژگان، وجوه امری و خبری، معلوم و مجهولی افعال و تأکید و... متناسب با بافت و هدف خطابه گویی است. روابط بینامتنی آن با قرآن و مناظرات امیرمؤمنان(ع) و امام مجتبی(ع) با معاویه نیز مشهود است. در بخش تبیین نیز تأثیرگذاری کلام امام بر جوّ حاکم و تغییر آن با شواهد تاریخی و مستند نشان داده شده است.
۲.

بررسی نقش ساز و کار تقابل در پیوند آیات قرآن (با محوریت سوره ی آل عمران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 21 - 39

کلیدواژه‌ها: ساز و کار تقابل تقابل معنایی انسجام آوایی وحدت ساختاری وحدت موضوعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۱۱۴
تقابل معنایی یکی از ابزارهای هنری و زیبایی آفرین است که بالاترین مراتب زیبایی را در ساختار و محتوای قرآن کریم باعث گشته است. توجه و مطالعه ی زیباشناسی تقابل و ساختار های تقابلی در آیات ارجمند قرآن می تواند با تقدیم مفاهیم نهفته ارزشمند و داده های هنری احساس برانگیز، به بازنمودن برخی ابهامات و پیچش های معنایی در آن ها کمک کند و تا حدود زیادی به نیاز ها و پرسش های روح و عقل انسان پاسخ گفته و بر آن ها تأثیر گذارد و ازآنجاکه تقابل در قرآن کریم جلوه ای از زیبایی ها و شگفتی های این کتاب آسمانی و وجهی از وجوه اعجاز آن است، ضرورت و اهمیت بررسی نقش ساز وکار تقابل در این سوره که از ویژگی های خاصی برخوردار است، به خوبی آشکار می گردد. در این پژوهش ضمن شناسایی این سازوکار و ابزار هنری در سوره ی آل عمران، تأثیر آن در ایجاد توازن آوایی و زیبایی ساختار و ایجاد پیوند و توازن معنایی و زیبایی محتوای این سوره مورد بررسی قرارگرفته است. در این راستا ابتدا به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژه ی"تقابل" و اهمیت و جایگاه آن در ایجاد زیبایی سخن پرداخته شده و سپس با تحلیل نمونه هایی از انواع تقابل معنایی در سوره ی آل عمران، روشن می شود که چگونه این ابزار بلاغی توانسته است در این سوره انسجام آوایی و وحدت ساختاری ایجاد کند و در انسجام و وحدت معنایی آیات و تقدیم مفاهیم والا در آن ها نقش داشته باشد. و با تقابل سازی صفات خداوند باعث ارائه ی تعریف جامع و کاملی از خداوند یکتا در این سوره شده و تسلط همه جانبه او بر امور هستی از ازل تا ابد را اثبات کرده و به نفی همه ی خدایان ادّعایی کافران پرداخته است.
۳.

کاوشی در صورت و محتوای نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف (بر اساس رویکرد سبک شناسی ساختارگرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 29 - 50

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) سبک شناسی ساختارگرا سبک شناسی لایه ای نامه 45

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۴۵۸
پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد سبک شناسی ساخت گرا و با استفاده از روش سبک شناسی لایه ای به تحلیل و توصیف نامه 45 نهج البلاغه پرداخته است. هدف پژوهش کشف روابط و پیوندهای نهان میان عناصر زبانی و جنبه های معنایی متن و به دنبال آن، آشکار ساختن انگیزه و افکار مؤلف است. نتایج پژوهش به این شرح است: امام علی(ع) در راستای انتقال شیوا و مؤثر اندیشه ها و احساسات خود، در ساختی همگون و منظم، از تمام امکانات زبانی و بیانی بهره گرفته اند؛ هرچند کاربرد پر بسامد توازن های آوایی (در سطح واج، واژگان و نحو) و بسامد بالای اسالیب انشائی، ساختار این نامه را به گفتمان خطابی نزدیک نموده و بر جنبشی بودن و کنش گرایی متن افزوده است، اما بسامد بالای واژگان محاوره در کنار کاربرد پر تکرار مدالیته عاطفی و قیود شدید تأکیدی، آن را از بافت رسمی خطابه، دور نموده و عاطفه سرشار مؤلف را در فضایی دوستانه و مؤثر و در خطابی عمومی و غیر مستقیم، به مخاطب خود انتقال می دهد.
۴.

جلوه های تعهد در اشعار محمد جواد جزایری

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 23 - 42

کلیدواژه‌ها: تعهد عراق شعر محمد جواد جزایری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۷۱
ادبیات هر ملت، دیوان مفاخر و آینه آداب، اخلاق و سنن آن هاست. انسان ها از دیرباز آثار ادبی را به عنوان ابزار ارتباط بکار برده اند، همین واقعیت برای اثبات اجتماعی بودن ادبیات بسنده است. اما ادبیات افزون بر ویژگی ارتباطی، ابزاری برای انگیزش و ثبت و ضبط پایداری جوامع انسانی در برابر یورش های پیاپی نیز بوده است. در میان کشورهای عربی، عراق از جمله سرزمین هایی است که از دیرباز به دلایل گوناگون همواره مورد توجه مطامع بیگانگان به ویژه دولت استعماری بریتانیا بوده است. ورود نیروهای بریتانیا به عراق از سال 1917، زمینه مبارزه و صف بندی مردم مسلمان در مقابل سیاست های ظالمانه استعمارگران را فراهم نموده که در این میان نقش شاعران متعهد عراقی، قابل ملاحظه است. محمدجواد جزایری از ادیبان، فقیهان و رهبران ضد استعمار و مجاهد شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری است که به دلیل احساسات صادقانه و حضور فعال در این مبارزه و خلق قصایدی، جایگاه خاصی را در شعر تعهد عراق به خود اختصاص داده است. هدف اصلی این مقاله، بیان و ارائه جلوه های تعهد در خلال بررسی اشعار جزایری و نقش او در بیداری مردم و مبارزه با استعمار است. در این مقاله تلاش گردیده، ضمن معرفی این شخصیت، جلوه های تعهد را که از مطالعه تمام دیوان او استخراج شده، درحوزه های سیاسی، اجتماعی و فکری، در عناوین دعوت به مبارزه، امید رهایی، دعوت به همبستگی ملی و نفی تفرقه، و واقعه سرایی مورد نقد و بررسی قرار دهیم. روش تحقیق در این پژوهش، جمع آوری مطالب از منابع، طبقه بندی و بیان آن بگونه
۵.

طرحواره های تصویری قدرتی وجهتی در حبسیه های محمد جواد جزایری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 17 - 32

کلیدواژه‌ها: معنی شناسی شناختی طرحواره های تصویری قدرت جهت محمدجواد جزایری حبسیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۱۹
    طرحواره های قدرتی و جهتی از گونه های طرحواره تصویری اند و این تصاویر فرایند شناختی را که در اثر تجربه های فیزیکی انسان در برخورد با جهان خارج شکل می گیرند فراهم آورده است و امکان درک مفاهیم انتزاعی را به وجود می آورند.     این پژوهش در چهارچوب نظریه طرحواره، اشعار حبسیه دارای طرح واره قدرتی و جهتی محمدجواد جزایری را با رویکرد زبان شناسی شناختی مورد تحلیل قرار می دهد. براین مبنا پژوهش حاضر باهدف تحلیل انواع استعاره های مفهومی جهتی و قدرتی در اشعار محمدجواد جزایری به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است که تاکنون از این دیدگاه اشعار وی مورد تحلیل قرار نگرفته است. نتیجه بررسی اشعار محمدجواد جزایری چنین بوده که مفاهیم انتزاعی طرحواره های قدرتی در حبسیه های این شاعر درکنار زدن مشکلات و سد های پیش روی مقاومت و پایداری و طرحواره های جهتی برای تلاش و مبارزه، عزم و اراده و ثبات عمل که همگی احساس مثبت را القا می کنند، جای می گیرند و شاعر به کمک آن ها و الگوبرداری از حوزه مبدأ(عینی و تجربی) و تعمیم آن به حوزه مقصد(باطنی و انتزاعی) در تبیین این مفاهیم سود می جوید که همگی جهت ملموس تر نمودن مفاهیم ذهنی و عینیت بخشی مفاهیم بوده است.
۶.

سبک شناسی نحوی تشبیهات بلیغ در خطبه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: تشبیه بلیغ نحو خطبه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۲ تعداد دانلود : ۸۰۶
تشبیه بلیغ از زیباترین و پربسامدترین تشبیهات بکار رفته در خطبه های نهج البلاغه است؛ به گونه ای که حدود دوسوم تشبیهات خطبه ها را دربرمی گیرد، و ازآنجایی که نحو پایه و اساس کلام است و تشبیهات بلیغ در ساختارها و شیوه های متنوع نحوی ارائه شده است و هر یک کارکرد و دلالت ویژه ای را دربردارد، ازاین رو پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به سبک شناسی تشبیهات بلیغ خطبه های نهج البلاغه در لایه نحوی می پردازد. ساختمان جملات تشبیهات بلیغ در خطبه های نهج البلاغه در مواضع مختلف، با توجه به مقتضای کلام و نقش مشبه به در پنج اسلوب نحوی واقع شده است. در بیشترین بسامد مشبه به مفعول مطلق نوعی واقع شده است که به دلیل جناس اشتقاق موجود در آن موسیقی دل انگیزی دارد. در ساختارهای بعدی به ترتیب کاربرد، مشبه به خبر، اضافه تشبیهی، مفعول به دوم و حال واقع شده است. کاربرد فراوان ساخت های همپایه در تشبیهات بلیغ جمع، یکی از ویژگی های سبک نحوی امیر مؤمنان (ع) است که بستر برخی از صنایع بدیعی مانند تکرار، سجع، تقابل، موازنه و ... شده است و همین مسئله سبب ارتقای ارزش هنری و به ویژه ارزش موسیقایی تشبیهات گردیده است.
۷.

سبک شناسی سطح ترکیبی دعای عرفه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 55 - 77

کلیدواژه‌ها: دعای عرفه امام حسین سبک شناسی سطح ترکیبی ساخت و فرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۴۲۷
دعایی که از زبان معصوم نقل می شود، دارای معنای سرشار و دلالت های عرفانی و عمیقی است، که از پس ظواهر کلمات می توان بدان دست یافت، بنابراین ارتباط نیرومندی بین کلام و معنا وجود دارد. در بررسی، تجزیه و تحلیل یک اثر ادبی، پدیده ها و عناصر آن را برای رسیدن به مقصود که همان آشنایی با محتوا و پیام آن است باید در نظر داشت. اصولا آنچه در سبک شناسی ترکیبی و ساختاری یک اثر پرداخته می شود تحلیل آن است نه ارزیابی. در این تحلیل، پیام ادبی بر مبنای ساخت و فرم که هر دو جنبه معنی و صورت را در بر می گیرد مورد نظر است. آنچه در این مقاله به بررسی آن می پردازیم برخی از پدیده های سبک شناسی در سطح ترکیبی است و به دلالت های معنایی که این ترکیبات دارند اشاره می شود. کلید واژه ها: دعای عرفه، سبک شناسی، سطح ترکیبی. دعایی که از زبان معصوم نقل می شود، دارای معنای سرشار و دلالت های عرفانی و عمیقی است، که از پس ظواهر کلمات می توان بدان دست یافت،
۸.

موتیف البحر والشاطئ فی دیوان ردّ الطلاسم لمحمد جواد الجزایری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 9 - 27

کلیدواژه‌ها: الشعر العراقی الحدیث الموتیف محمد جواد الجزایری البحر الشاطئ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۸۴
الموتیف(Motif) تعنی فی الأدب، الفکره الرئیسیه أو الموضوع الذی یتکرر فی النتاج الأدبی أو المفرده المکرّره أو الحافز والباعث. والموتیفات فی العمل الأدبی تحمل دلالات وایحاءات رمزیه وثیقه الصله بنفسیه الشاعر وتوجهاته وآرائه. قد ظهرت الموتیفات فی شعر الشاعر العراقی محمد جواد الجزایری ضمن أشکال ومحاور مختلفه منها المضامین والمفردات والرموز. من أهم موتیفاته الرمزیه التی قد وظّف الجزایری لإبراز المسائل الفلسفیه وتحمل دلالات، موتیف "البحر" و"الشاطئ"وما یتعلّق بهما. فقد وردت هاتان المفردتان فی شعره بکثافه ولقد انزاحت عن معناها الحقیقی لتحمل دلالات ورؤی جدیده، فللبحر تداعیات وتجلیات کثیره فی لغه الجزایری التصویریه، فهو رمز الوجود العام الطبیعی المنبسط، وواجب الوجود لذاته وبذاته، وأحیاناً النفس الانسانی، کما یرمز للعالم الجسمانی والدنیا. "الشاطئ" رمز لحدّ وجود عام، وعالم الماده والدنیا، وأیضاً الزمان الماضی والمستقبل، وحدّ الموجودات الخاص الطبیعی وإعتباریه الماهیه. هذه الدراسه التی اعتمدت فی خطتها علی المنهج الوصفی- التحلیلی، ترصد هذه المفردات ودلالاتها فی تجربه الشاعر.
۹.

بررسی سبک شناسی تطبیقی خطبه ی 27 و نامه ی 28 نهج البلاغه (مطالعه ی موردی لایه یواژگانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 53-75

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی تطبیقی لایه ی واژگانی امام علی(ع) خطبه ی 27 نامه ی 28

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۶۶۵
سبک شناسی، روشی علمی و کاربردی در بررسی و تحلیل متون است که از طریق بازشناسی مختصات سبکیِ پربسامد و کشف پیوند آنها با معانی وانهاده شده در متن، سعی در شناخت افکار و کشف درونیات مؤلف دارد. پژوهش پیشرو با استفاده از روش سبک شناسی توصیفی و با استمداد از تحلیل های دقیق آماری به بررسی لایه ی واژگانی خطبه ی 27 و نامه ی 28 نهج البلاغه در بستر سبک شناسی تطبیقی پرداخته، سعی بر آن دارد که وجوه تمایز و تشابه مختصات سبکی این دو گونه متفاوت ادبی را بازیابی و در نهایت، سبک هر یک را توصیف کند. در انتهای پژوهش، می توان نتیجه گرفت که هرچند کاربرد یکسان ساختارهای صرفی، تشابه سبکی چشمگیری را به وجود آورده و از نیت مشترک امام(ع)مبنی بر افزایش میزان شفافیت، قاطعیت، اثرگذاری و اقناع، پرده بر می دارد، اما گزینش هدفمند واژگان، تحت تأثیر موقعیت مؤلف و بافت هر متن، دلالت های معنایی متفاوتو ویژگی های سبکی متمایزی را برای هر متن رقم زده است
۱۰.

اندیشه صعلوکانه در اشعار عبدالحمید الدیب از رهگذر شعر صعالیک جاهلی

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 67 - 82

کلیدواژه‌ها: شعر عربی صعالیک جاهلی صعلوک معاصر عبدالحمید الدیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۴
در دوره های مختلف ادبی ازجمله عصر معاصر، شاهد حضور شاعرانی صعلوک در ادبیات عربی هستیم که با اشعارشان منادی آرزوها و شاکی از محرومیت های برخاسته از نظام اجتماعی بوده اند. عبدالحمید الدیب ازجمله این شاعران به شمار می آید. بررسی اینکه چه مؤلفه هایی در آثار وزندگی شاعر سبب شده صعلوک معاصر نامیده شود و آیا اشعارش قرابتی با پیشگامان صعالیک جاهلی دارد یا خیر، از اهداف مهم این پژوهش به شمار می آید که با روش توصیفی تحلیلی انجام یافته است. به نظر می رسد وحدت موضوعی و سخن از واقعیت ها در قالب مقطوعات شعری و عواملی همچون شورش بر محرومیت مالی و نداشتن جایگاه اجتماعی در نظام طبقه ای، فخر به خویشتن، غربت و تبعید، مرگ در راه آزادگی و بخشش، اساس این نام گذاری تلقی شود. عبدالحمید برخلاف گذشتگان به دنبال نشان دادن شجاعت و مبارزه طلبی و چاره گزینی نبوده و در اشعارش اغلب هجو و سخریه را کلید انتقاد و شکایاتش قرار داده است.
۱۱.

زیبایی شناسی تناسب معنایی در سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹۹

کلیدواژه‌ها: آل عمران تناسب معنایی زیبایی شناسی اجمال و تفصیل تقابل نظیره سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۵ تعداد دانلود : ۵۶۹
قرآن کریم معجزه جاویدان خداوند و زیباترین سخن است. گزینش و چینش واژه ها، هماهنگی معانی و استواری نظم از جمله عوامل این زیبایی ها می باشد که رکن آشکار اعجاز نیز به شمار آمده است. مطالعه این جنبه زیباشناختی قرآن را دانش تناسب که یکی از دانش های قرآنی است، برعهده دارد. این دانش پیوندهای هنری و بلاغی چینش واژه ها و نظم و ترتیب آیات را در قرآن مورد بررسی قرار می دهد و انسجام و تناسب لفظی و معنایی را در آن اثبات می کند. نگارنده در این جستار بر آن است تا به این پرسش پاسخ گوید که تناسب معنایی و وحدت موضوعی آیات سوره آل عمران بر اساس چه ساز و کارهای زبانی و بلاغی شکل گرفته است؟ در این راستا، آیات سوره آل عمران از دیدگاه دانش تناسب مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و با ارائه شواهدی معلوم گشته است که هر چند آیات این سوره با فاصله زمانی و برحسب وقایع مختلفی نازل شده اند، امّا بر اساس ساز و کارهای بلاغی و زبانی و جلوه های زیباشناسی سخن؛ همچون اِجمال و تفصیل، تضاد و تقابل، نظیره سازی و غیره در کنار هم قرار گرفته و به هم پیوند خورده اند.
۱۲.

بررسی اعتبار شعر جاهلی به عنوان مصدر استشهاد در نحو عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷ 103-129

کلیدواژه‌ها: استشهاد قرآن کریم شعر جاهلی صرف و نحو نحویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۴۵۷
شعر قدیم عربی، به ویژه شعر جاهلی، ازمهم ترین مصادر استشهاد در زبان عربی به شمار می آید که نحویون در توجیه و تدوین بسیاری از قواعد صرف و نحوی از آن استفاده می کردند. با توجه به این که پایه و اساس قواعد صرف و نحو مبتنی بر سخن قدیم عرب اعم از شعر و نثر و نیز آیات قرآن کریم است، نحویان از میان منابع استشهاد در نحو (قرآن کریم، کلام عرب، حدیث، شعر و نثر فنی)، در برابرآن ها، متفاوت عمل کردند.بدین معنا که برخی بیشتر شعر جاهلی را برای توجیه قواعد نحو برگزیدند و برخی دیگر، منابع دیگر ازجمله قرآن کریم را برای این کار مناسب می دیدند. ما در این مقاله در پی آنیم تا جایگاه شعر جاهلی را در بین مصادر استشهاد نحویان تبیین نماییم و برای نقد و بررسی این موضوع مباحث خود را در سه بخش تنظیم نموده ایم: ۱- بررسی مهم ترین منابع استشهاد نحویان.۲- تبیین معیارهای اعتبار شواهد نحوی با توجه به دیدگاه های نحویان.۳- میزان اعتبار شعر جاهلی به عنوان یکی از منابع استشهاد با توجه به معیارها و ملاک های استشهاد نحویان.
۱۳.

محسنات لفظی در کلام امام رضا و امام سجاد(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۹ 125-152

کلیدواژه‌ها: امام رضا امام سجاد (ع) سجع جناس فنون بلاغی محسنات لفظی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
کلام امامان معصوم (ع) در کنار معانی والای انسانی که نشان از روحیة متعالی و اندیشة اسلامی ایشان دارد، مملو از واژگان و ترکیب های زیبا و تأمّل برانگیزند که روح آدمی را جلا می دهند. بیان ظرافت های بلاغی در کلام این بزرگان، امری ضروری است. از این روی شرح و بسط این موضوع از تکالیف مهم دانسته شده و در نوشتار حاضر به موازنة محسنات لفظی در کلام امام رضا و امام سجاد (ع) همت گماشته شده است تا توانایی این بزرگواران برای مخاطب آشکار شود. آن بزرگواران سخنان و نصایح گهربار خویش و مبادی اسلام و ارزش های اخلاقی را در قالب سخنانی مملو از تصاویر بدیعی بیان کرده وصنعت های لفظی مختلفی چون جناس، سجع و.. را به کار گرفته اند تا بر عمق معنی و تأثیرگذاری کلام خویش بیافزایند و تأثیر و زیبایی آن را دو چندان کنند، بی آنکه از عمق معانی دینی ذره ای بکاهند. در این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نگارش یافته، سعی بر آن است به موازنة نمونه هایی از محسنات لفظی سخنان این دو امام (ع) که در کنار معانی والا و ترکیب های بی نظیر در پوشش صنایع بدیعی جای گرفته اند و از طبع دلکش ایشان برآمده است، پرداخته شود.
۱۴.

نقش الکترومغناطیس سایبری در کنترل میدان جنگ با ایجاد زیرساخت های نظامی سایبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۱ 113 - 135

کلیدواژه‌ها: الکترومغناطیس سایبری جنگهای آینده عملیات نظامی سایبری نبرد الکترونیکی فضای سایبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷۰ تعداد دانلود : ۴۶۶
   در عصر حاضر، توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات به ویژه فن آوری های مرتبط با فضای سایبری، در حوزه غیرنظامی که دروازه آن اینترنت است، به عنوان یک سلاح در میدان نبرد مطرح می باشد و کاربرد آن در آینده نزدیک برای توفیق عملیات های نظامی امری انکارناپذیر خواهد بود. بنابراین روش های نوین جنگی با کنترل میدان نبرد توسط یکپارچه سازی و هماهنگ سازی فضای سایبر، نبرد الکترونیک و مدیریت طیف الکترومغناطیس با عنوان الکترومغناطیس سایبری انجام خواهد شد. سیر این تحول توسط ایجاد زیرساخت های نظامی مناسب و با بهره گیری از شبکه های ارتباطی غیرنظامی و همچنین استفاده از حداکثر ظرفیت طیف الکترومغناطیسی انجام خواهد شد. حائز اهمیت است که تهدیدات امنیتی آن نیز تغییر اساسی پیدا خواهد کرد. این مقاله، اقدامات الکترومغناطیسی سایبری را به نیروهای نظامی معرفی می کند، اطلاعات کاربردی مفیدی را به آنها می دهد و نحوه انجام عملیات نظامی با اتخاذ رویکرد آفندی و پدافندی در این حوزه را بیان می کند. از طرف دیگر بسترهای راهبردی به منظور بهره گیری از قابلیت های الکترومغناطیس سایبری در جهت انجام عملیات نظامی علیه دشمن را معرفی می نماید؛ تا آنها بتوانند برای دفاع از آرمان ها و اهداف نظامی و غیرنظامی کشور و برای جلوگیری از پیاده سازی و اجرای اهداف دشمنان با روش های نوین نبرد آشنا شوند. این مقاله اهمیت موضوع الکترومغناطیس سایبری را به فرماندهان و نیروهای نظامی جهت طرح ریزی محیط عملیات نوین و نحوه انجام عملیات یکپارچه با استفاده از مبانی اقدامات الکترومغناطیسی سایبری را نشان می دهد. همچنین این مقاله می تواند مرجعی برای فرماندهان و نیروهای نظامی باشد تا توانائی قابلیت روش های ابتکاری برای تسخیر، حفظ و بهره برداری از برتری نظامی در تمام محیط عملیاتی تقویت شود.
۱۵.

معناشناسی واژه جهل در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰ 129 - 149

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهل معناشناسی تاریخی معناشناسی توصیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۱۵۶
در این نوشتار ضمن ریشه شناسی واژه "جهل"، مشتقّات آن در قرآن بررسی شده و سیر تطوّر، وجوه معنایی و چگونگی استعمال آن ها در مقابل حلم، عقل، اسلام و نیز حوزه معنایی آن ها و ارتباط شان با واژگان مترادف، متقابل و مجاور با معنای اصلی، بر محور جانشینی یا هم نشینی، تبیین و تشریح گردیده است. بدین منظور، مطالب در دو قسمت «معناشناسی تاریخی» و «معناشناسی توصیفی»، با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» بیان شده است. در قرآن کریم مشتقّات فعلی آن، به تعداد 24 بار و در هر دو معنا استفاده شده است؛ اما بیش تر مربوط به معنای اول می باشد.
۱۶.

بررسی تطبیقی مضامین عشق عذری در «لیلی و مجنون» و «عروه و عفراء»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی لیلی و مجنون عشق عذری مضامین عاشقانه عروه و عفراء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۵ تعداد دانلود : ۵۲۵
«لیلی و مجنون» یکی از برجسته ترین داستان های عاشقانه است که در ساختار، مضمون و نقش مایه های خود اشتراکات بسیاری با داستان «عروه و عفراء» دارد، در حالی که هر دو نمودی از عشق عذری و پاک هستند؛ از این رو شایستگی مقایسه و تطبیق با یکدیگر را دارند. نگارندگان در این پژوهش بر آنند که با تطبیق، توصیف و تحلیل این دو داستان مهم ترین ویژگی های عشق عذری را نمایان سازند و برای این منظور از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس رویکرد نقد تطبیقی در مکتب آمریکایی استفاده کرده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که نظامی و راویان داستان عاشقانه عروه و عفراء، آغاز و اوج گیری عشق را از دوران کودکی و به مرور زمان دانسته که بروز عوامل بازدارنده ویژگی های اصلی عشق عذری را سبب شده است. بر این اساس، مهم ترین مضامین عاشقانه مشترک میان دو داستان که مبتنی بر ویژگی های عشق عذری است، ویژگی هایی چون: اوج گرفتن عشق، تلاش برای وصال، پاکدامنی، عوامل بازدارندة متعدد، طلب یاری از نزدیکان، وجود رقیب و نصیحت کننده، پیوستگی یاد معشوق در تمام لحظات عاشق، وفاداری به معشوق تا پایان زندگی، تصویر حالت ناامیدی، طلب درمان، مرگ در راه عشق و وصال در جهان دیگر، هستند.
۱۷.

بررسی معنای ادبی و عرفانی مدخل «الخُطْوه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۰ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴۰

کلیدواژه‌ها: خُطْوه خطوات الشیطان ادبیات عرفانی صدای نفس وسوسه گر صدای نفس مُدرک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۰
معنای کاربردی مدخل «الخُطوه»، و «خُطُوات الشیطان»، از جمله واژگان و تعابیر قرآنی و روایی است که تاکنون نظریّات مختلفی در بیان مفهوم تفسیری آن در بسیاری از روایات و تفاسیر معتبر ارائه شده است، به دلیل وجود پاره ای از آشفتگی در میان نظریات گوناگون پیرامون آن و اختلاف در آن ها، بررسی و تأمّل درباره معنای لغوی و مفهومی این مدخل حائز اهمّیّت است، به ویژه آنکه معنای اصطلاحی و مفهومی آن در زمینه ادبیات عرفانی نیز از جایگاه مهم و ارزنده ای برخوردار است. در این پژوهش تلاش شده است تا از منظر ادبیات عرفانی به بررسی و تحقیق در دورترین معنای لغوی افاده شده از مدخل «خطوه» پرداخته، و جایگاه آن را در زمینه ادبیات عرفانی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، لذا دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از: - بررسی معنای لغوی و اصطلاحی مدخل «خطوه».- پردازش تحلیلی موضوع در پرتو ادبیّات اسلامی و عرفانی
۱۸.

واقع گرایی در داستان های «مدیر مدرسه» آل احمد و «زقاق المدق» نجیب محفوظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی مدیر مدرسه زقاق المدق

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مکتب های ادبی رئالیسم
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : ۱۷۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۶۲
واقع گرایی جهان را آنگونه که هست به نمایش می گذارد، نه آنگونه که می خواهیم. رمان واقع گرا نیز تصویری از جامعه با تمام زشتی و زیبایی های آن است. رمان نویس، حادثه ای را در یک مکان مشخص، یک برهه زمانی معین و با کمک شخصیت های داستانی ترسیم می کند و با انتخاب زاویه دید به آن جهت می دهد. تصویری که در پس پرده زمان، مکان، شخصیت ها و از زوایه دید نویسنده ارائه می شود، نشان از تاریخ اجتماعی جامعه به همراه تحولات سیاسی و اقتصادی آن دارد. مدرسه آل احمد و کوچه نجیب محفوظ دو مکان هستند در دو دوره زمانی خاص؛ در جامعه ای که در آن قدرت های استعماری و استبداد داخلی با اقدامات خود سرنوشت مردم سرزمین خود را رقم می زنند. سرنوشت این مردم، موضوع داستان این دو نویسنده است.
۲۰.

ماهیتِ الف و نگارشِ آن در عربی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: نگارش عربی فارسی الفبا همزه رسم الخط الف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان سنتی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه آموزش و گسترش زبان،خط و ادبیات فارسی وضعیت زبان و خط فارسی در ادوار مختلف
تعداد بازدید : ۳۰۹۴ تعداد دانلود : ۹۷۹
همزه و الف یک حرف هستند یا دو حرف؟ دراین باره دو دیدگاه مغایر وجود دارد؛ برخی حروف الفبای عربی را 28 و بعضی 29 حرف میدانند. دیگرآنکه الف با یکی از سه نشانه ا، ی، و نوشته میشود: «دعا»، «رمیٰ»، «صلٰوه». جز این ها، الف گاهی نوشته میشود، ولی خوانده نمیشود، و گاهی خوانده میشود، ولی نوشته نمیشود. مجموعِ این مسائل باعث شده که نویسندگان، بهویژه کسانی که به هردو زبان عربی و فارسی مینویسند، درهنگام نوشتن کلماتِ الف دار با مشکلاتی رو به رو شوند. این مقاله برای طرح این مسائل موردِمناقشه و نیز برای دستیابی به اهداف زیر نگارش یافته است: 1. روشن کردن ماهیت الف و جایگاه آن در میان حروف الفبای عربی. 2. تبیین رسمالخط صحیح الف در عربی و فارسی، با استناد به کتابهای معتبر صرف و نحو، املای عربی و فارسی، و نیز با تکیه بر شیوه نگارش ادیبان و نویسندگان توانا. 3. تدوین و تنظیم قواعد الف، به گونهای که در عین جامع و کامل بودن فراگیری آن نیز آسان باشد، و نیز تبیین موارد اشتراک و اختلاف نگارش الف در عربی و فارسی برای کسانی که به هردو زبان مینویسند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان