مطالب مرتبط با کلیدواژه

شیعه


۲۶۱.

بررسی و تحلیل مهدویت تشیع در تجربه شیعه شناسی مستشرقان (مطالعه موردی برنارد لوئیس)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه موعود سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 5-20

کلیدواژه‌ها: تشیع مهدویت مهدی شیعه برنارد لوئیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
مهدی و مهدویت، از مباحثی است که حساسیت مستشرقان، به صورت عام، و مهدی پژوهان غربی به صورت خاص را در سده های اخیر برانگیخته است. شمار درخوری از متفکران غربی، با تکیه بر مطالعات تاریخی، به بازخوانی مطالعات مهدی و مهدویت پژوهی پرداخته اند. برنارد لوئیس با بررسی اندیشه مهدی و مهدویت در تشیع، فرایند اعتقاد به مهدی و کنش های اجتماعی به آن را مورد بررسی قرار داده است. اطلاعات کمی درباره مهدی پژوهی وی در منابع موجود است؛ اما این نوشتار با اکتشاف در منابع وی، و با روش توصیفی تحلیلی به بازخوانی تجربه مهدی پژوهی لوئیس پرداخته است. اهم ادعاهای لوئیس در زمینه مهدویت مواردی از قبیل غیراصیل بودن اندیشه مهدی و مهدویت در تشیع، نفوذ جریان منجی باوری زرتشت در شیعه و حتی یهود و مسیحیت، اهرم فشار بودن مسئله مهدی و مهدویت در جوامع شیعه و منجی باور، در تقابل با دشمن و استعمارگران بوده و از مهم ترین یافته های تحقیق پیش رو هستند.
۲۶۲.

تغییرات ژئوپلیتیک در عراق و تحول در راهبرد سیاست خارجی ایران

نویسنده:
منبع: سیاست کاربردی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 113-139

کلیدواژه‌ها: عراق سیاست خارجی ایران امریکا شیعه امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۴۰
حمله امریکا به عراق در سال 2003 و فروپاشی رژیم بعث از مهمترین تغییرات در محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران در طول دهه های اخیر بوده است. این تحول باعث ایجاد تغییرات ژئوپلیتیک مهمی در این کشور شد که از منظر رهبران سیاسی و مجریان سیاست خارجی ایران به عنوان فرصتی راهبردی نگریسته شد. هدف این مقاله بررسی تاثیر این تغییرات بر راهبرد سیاست خارجی ایران در عراق است. در حالی که شکل گیری روند سیاسی دموکراتیک، حضور امریکا در عراق، فدرالیسم کردی و تشدید افراط گرایی و تروریسم به عنوان اصلی ترین ویژگیهای عراق پس از صدام بوده است در این نوشتار استدلال می شود که ایران پس از اتخاذ راهبردهای موقتی بی طرفی مثبت و انتظار و احتیاط به سمت راهبرد توسعه نفوذ و گسترش روابط حرکت کرده است. راهبردی که هدف آن افزایش اثرگذاری بر تحولات محیط پیرامونی و ممانعت از تبدیل شدن دوباره عراق به تهدیدی برای امنیت ملی کشور است. در این چهارچوب ضمن اشاره به ابعاد این راهبرد به بررسی متغیرهای میانجی اثرگذار در اتخاذ این راهبرد، پرداخته شده است.
۲۶۳.

بررسی صلح از دیدگاه منونایت، بر اساس اندیشه تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 23-32

کلیدواژه‌ها: اسلام شیعه مسیحیت منونایت صلح جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۸
مسئله جنگ و صلح، در هر دین از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه مبنا قرار دادن هر یک از این دو، عملکردهایی متفاوت ایجاد می کند. منونایت شاخه ای از فرقه پروتستان در مسیحیت شمرده می شود. پیروان این مذهب، افراد متدینی هستند که به مسیح و تعلیماتش ایمان دارند و در زمینه صلح، دارای عقیده ویژه ای هستند. در این راستا، به منابع خاصی استناد می كنند و ویژگی های مشخصی را برای آن قائل اند. اما ازآنجاکه این مسئله براساس مبانی شیعه پذیرفته نیست، لازم است مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار، ابتدا به روش کتابخانه ای دیدگاه منونایت ها در زمینه صلح تبیین و سپس بررسی می شود. براساس یافته های این پژوهش، منونایت ها با استناد به تعلیمات عیسی، به صلح مطلق و عدم مقاومت اعتقاد دارند؛ تا حدی كه جنگ به منظور دفاع از حق مظلوم را نیز جایز نمی دانند؛ درحالی که شیعیان، این نوع صلح را ظلم می دانند و با اینكه اسلام را دین رحمت معرفی می کنند، مقاومت و جنگ دفاعی در برابر متجاوزین را ضروری می دانند. در اسلام صلحی پذیرفته است که موجب به استضعاف کشیده شدن مظلومین جهان نشود.
۲۶۴.

تحلیل فاصله زمانی نگارش منابع حدیثی فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 27 - 50

کلیدواژه‌ها: حدیث منابع شیعه اهل سنت فاصله زمانی نگارش حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۱۷۹
بررسی شروح و آثار پیرامونی منابع حدیثی، تأکیدی بر ضرورت شرح و حل مشکلات فهم احادیث تلقی می شود. مروری بر آثار شرح الحدیثی فریقین از وجود تفاوت معناداری در زمان آغاز تألیف چنین آثاری میان شیعه و اهل سنت حکایت می کند. بررسی آثار پیرامونی دو اثر مهم حدیثی عامه یعنی «صحیح بخاری» و «صحیح مسلم» از یک سو و «الکافی» و «تهذیب الأحکام» از دیگر سو نشان می دهد که عالمان امامی بسیار دیرتر از محققان عامه به نگارش آثار شرح الحدیثی این کتب مهم خود اقدام نموده اند، در حالی که این رخداد درباره «نهج البلاغه» اتفاق نیفتاده است. این مقاله در تلاش است با نشان دادن تفاوت موجود، محققان را به بررسی عوامل تأخیر امامیه در نگارش شروح متمایل نماید.
۲۶۵.

بررسی مکتوبات منسوب به اصحاب امام علی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 73 - 90

کلیدواژه‌ها: شیعه نوشته های کهن اصحاب امام علی (ع) مصحف فاطمه س اصبغ بن نباته میثم تمار حارث اعور ربیعه بن سمیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۱۸۸
دانش هایی که از طریق اصحاب حضرت علی7 به طبقات بعدی منتقل شده، سرمایه ارزشمند اسلامی است. در این پژوهش اصل وجود نگاشته های اصحاب امام علی(ع)، شکل، کیفیت، حدود و محتوای آنها و نیز نوع کاربرد و سودمندی آنها برای عصر حاضر بررسی شده است. نیز تبیین شده که «مصحف فاطمه» مجموعه ای نوشتاری به نگارش حضرت علی(ع) است که به عنوان یکی از میراث های امامت و بدون نشر عام بوده است. همچنین «کتاب میثم تمار» به فرض وجود، استنساخی از «کتاب علی(ع)» یا مجموعه نوشتاری از روایات بوده است و اثری از حارث بن عبدالله اعور به دست ما نرسیده است. «مقتل الحسین(ع)» اصبغ بن نباته شفاهی بوده و کتاب ربیعه بن سمیع نوشتاری در کیفیت جمع آوری مالیات بوده و منسوب به امام علی(ع) است و نسبت آن به ربیعه درست نیست. وجود کتاب «تسمیه من شهد مع امیرالمؤمنین فی حروبه» ثابت نیست، احتمال دارد نقلی شفاهی بوده که بعدها به صورت نوشتار درآمده است.
۲۶۶.

نقش اهل بیت (ع) در بنیان گذاری «علم صحیح» از منظر احادیث فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 91 - 122

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) حدیث شیعه اهل سنت علم صحیح نقد حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۱۵۶
در اواخر قرن اول به تدریج جامعه اسلامی با رشد جریانات علمی مواجه شد. در این زمان، بلاد مختلف تحت تأثیر میراث اصحاب و تأثرات فرهنگی از ملل مختلفی که در اثر فتوحات با مسلمانان در آمیخته بودند (مانند ایران و روم و مصر و یونان) سفره های علمی متنوعی را در جامعه گستردند. در این میان امامان اهل بیت(ع) توانستند نظر بخشی از جامعه را به سوی خود جلب کنند؛ به طوری که ایشان امامان(ع) را تنها حامل علم صحیح نبوی می دانستند و مرجع اصلی و منحصر علم را این خاندان می شناختند. پرسش این نوشتار این است که چگونه این رویش فکری در شیعیان حاصل شد، به ویژه اینکه فضای سیاسی و فرهنگی جامعه و دستگاه حاکم نسبت به امامان اهل بیت(ع) کاملا متمایز و بعضاً در تعارض و تزاحم بوده است.
۲۶۷.

نقش حواء در لغزش حضرت آدم از منظر روایات تفسیری فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 123 - 138

کلیدواژه‌ها: آدم حواء روایات تفسیر شیعه اهل سنت عصمت درخت ممنوعه اسرائیلیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۱۴۳
برخی از باورها و عقاید رایج بر گرفته از روایات غیر معتبر است که بدون تأمل و تحقیق مقبول افتاده و برای قرن ها رواج یافته است. یکی از این باورها انتساب گمراهی حضرت آدم(ع) به حواء و فریبکاری او است. در این مقاله سعی شده است تا میزان صحت و سقم این دیدگاه از منظر روایات فریقین مورد بررسی قرار گیرد . بدین منظور پس از بررسی تمامی روایاتی که به لغزش آدم مرتبط است، آنها به سه دسته تقسیم شده اند. دسته اول عامل اصلی لغزش حضرت آدم را حواء می داند، دسته دوم حواء را شریک ابلیس در لغزش حضرت آدم و دسته سوم حواء را مبرا از این تهمت دانسته و او را همانند حضرت آدم قربانی وسوسه و دروغ های ابلیس معرفی می کند . با بررسی سندی و متنی این روایات روشن شده که روایات دو دسته نخست از نظر سند ضعیف هستند، اما متن روایات گروه سوم با آموزه های قرآنی و برخی روایات معتبر امامیه مطابقت دارند، در حالی که روایات دسته اول و دوم مخالف آیات قرآن و چه بسا موافق متن تورات بوده و برخی از راویان آن از اهل کتابند؛ امری که گمانه زنی در مورد منقول بودن این روایات از یهود را تقویت می کند.
۲۶۸.

بررسی تطبیقی نقش آیات عظام خویی و سبحانی در تکمیل مبانی علم رجال(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 29 - 41

کلیدواژه‌ها: علم رجال شیعه توثیقات خاص مبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۵۴
ضرورت بحث از توثیقات خاص در علم رجال برای به دست آوردن راویان راستین، حکایت از اهمیت وافر این علم در پژوهش های رجالی دارد. اهمیت صورت بندی دوگانه توثیق یا تضعیف راویان در منابع رجالی پیشین از یکسو و درآمیختگی و ناکارآمدی مبانی و معیارهای رجالیان در پرده برداری از شخصیت حدیثی یک راوی از سوی دیگر، باعث شد تا دانشمندان علم رجال در پی شمارش مبانی نظری و معیارهای کارآمد برای توثیقات خاص برآیند. نوشتار حاضر، مبانی و معیارهای آیت الله خویی و آیت الله سبحانی به عنوان دو نمونه از رجالیان برجسته عصر حاضر را در توثیقات خاص مورد تحلیل قرار داده و تبیین کرده که آیت الله خویی با پایه گذاری و یک دسته بندی معنابخش از معیارها، به مثابه پلی است بین دانشمندان متقدم و دوره های پسین شیعه تا اینان را به نوآوری در این علم تشویق نماید. ایجاد مبنایی نو با عنوان «تلاش مجتهد در جمع قرائن و شواهد برای احراز وثاقت راوی» از این قبیل نوآوری است که از سوی آیت الله سبحانی ارائه شده است. این تلاش علمی بر پویایی و روزآمدی معیارهای اندیشمندان پسین جهان تشیع در ردیابی راویان حدیثی دلالت می کند.
۲۶۹.

نقش مفاخر شیعه در نشر حدیث در «ری»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 43 - 72

کلیدواژه‌ها: شیعه حدیث ری مفاخر شیعی نشر حدیث مدرسه حدیثی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۶
ری از جمله مراکز مهم تمدن و فرهنگ اسلامی است که در ادوار متعدد زمانی مورد توجه پادشاهان و بزرگان و از جمله محدثان و راویان حدیث بوده است. ری با برخورداری از حضور بزرگانی چون عبدالعظیم حسنی، ثقه الاسلام کلینی و شیخ صدوق و... به عنوان یک مدرسه مهم حدیثی به شمار رفته که دارای آراء و نظرات منحصر به فردی در حوزه رجال و کلام است. سده چهارم اوج قدرت مکتب حدیث گرای ری بود. آغاز رونق ری از وفات علی بن بابویه و ابن ولید به بعد و مقارن با هجرت صدوق به ری و نیز سکنی گزیدن مرحوم کلینی بود که با ورود این مشایخ به ری، زمینه های هر چه بیشتر رشد و شکوفایی آن فراهم شد؛ به گونه ای که ری در ادامه قم و در برهه ای به جای قم، در اوج اقتدار قرار گرفت.
۲۷۰.

نقش علمای شیعه در علم تخریج(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 73 - 96

کلیدواژه‌ها: شیعه تخریج حدیث اعتبارسنجی حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۵۲
تخریج یعنی خارج کردن متن ها، موضوعات، محتواها، منابع و طرق متعدد حدیث از مصادر آن. این موضوع، ابتدا زیرمجموعه قواعد الحدیث یا درایه الحدیث بوده و اکنون، دانشی مستقل محسوب می شود. اهل سنّت در روشمندسازی این دانش، فعالیت هایی انجام داده اند. عالمان شیعه گرچه در مباحث نظری تخریج اثری تألیف ننموده اند، به شیوه های مختلف به تخریج احادیث پرداخته اند. در این نوشتار، نقش موثر عالمان شیعه در توسعه و برجسته سازی فایده های دانش تخریج تبیین شده است. فایده این پژوهش، علاوه بر تبیین جایگاه تخریج، شناسایی گونه ها و طرق تخریج حدیث است. این نوشتار توانسته با مطالعه و تحقیق آثار حدیثی شیعه، علاوه بر رد شبهه اختصاصی بودنِ دانش تخریج به اهل سنت، نقش مؤثر شیعه در توسعه این دانش را نشان داده و ضمن شناسایی گونه های مختلف تخریج به تحلیل و بررسی آن بپردازد.
۲۷۱.

نقش راویان امامین عسکرین(ع) در گسترش علوم اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 97 - 114

کلیدواژه‌ها: علوم اسلامی شیعه راویان اصحاب امام هادی (ع) امام عسکری (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
راویان و اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) با تربیت شاگردان و رساندن روایات ائمه هدی به شیعیان و نیز با مسافرت به دیگر نقاط کشور اسلامی در نشر معارف اهل بیت نقش بسزایی داشتند. این اهمیت آنجا نمود می یابد که در اثر فداکاری های علمی این راویان، شهرهایی مانند قم، ری به محل نشر و رونق علوم دینی برپایه اندیشه های شیعی تبدیل می شود و شیعیان برای یاد گیری علوم اهل بیت نیاز به هجرت و مواجه با آزار و اذیت های حکومت را ندارند. اصحاب این دو امام با عهده دار شدن نمایندگی امام در شهرهای مختلف و با تشکیل کلاس های درس، پناهگاهی برای همگان می شوند و علوم اسلامی مأخوذ از اهل بیت را در اختیار شیعیان و دوست داران علم و اندیشه قرار می دهند؛ این فداکاری ها شیعه را در آن دوران خفقان و سرکوب از چنگال دشمنان دین رهانید. این جستار نگاهی گذرا به این تلاش ها دارد.
۲۷۲.

نقش علمای فریقین ایرانی در گسترش معارف نهج البلاغه (به ویژه «ابویوسف یعقوب بن احمد»)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 115 - 131

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه شیعه یعقوب بن احمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
نهج البلاغه به دلیل ویژگی های منحصر به فردش، از آغاز تألیف، مورد توجه مسلمانان اعم از شیعه و سنی در تمام ممالک اسلامی بوده است. ورود این کتاب به ایران نیز قبل از هر سرزمین دیگری، در همان سال های آغازین پس از تألیفش صورت پذیرفته است. بر اساس شواهد و قرائن تاریخی با اطمینان خاطر می توان ادعا نمود اولین کسانی که توجه ویژه به نهج البلاغه نموده و بر آن شروحی نوشتند، علمای شیعه ایرانی بودند؛ زیرا هشت شرح اولیه آن در جهان شناخته شده، از سوی علمای شیعه ایرانی نگاشته شده و این افتخار تا حدود دو قرن در انحصار آنان بوده است. در این میان، نقش علمای خراسانی، به ویژه نیشابوری به علت مرکزیت و جامعیت علمی اش در قرن 4 و 5 هجری بسیار برجسته است. از شواهد موجود، مانند نسخه های بسیار قدیمی و اجازات «نهج البلاغه» این گونه استظهار می شود که ابو یوسف یعقوب بن احمد بن محمد قاری نیشابوری، دانشمند و ادیب بزرگ نیشابوری، اولین کسی بود که نهج البلاغه را به ایران آورد و با برگزاری مجلس درس به تعلیم آن پرداخت. در حقیقت، با گسترش آن، سبب توجه سایر دانشمندان به این کتاب گران قدر و شرح و ترجمه نویسی آن شده است.
۲۷۳.

کنکاشی در حدیث ضحضاح از نگاه فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰شماره ۱۴ 374 - 401

کلیدواژه‌ها: روایات حدیث ضحضاح تفسیر قرآن إیمان ابوطالب شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۷۶
مسأله ایمان حضرت ابوطالب عموی بزرگوار پیامبرJ از دیرزمان مورد منازعه شیعه و اهل سنت بوده است. در یک سو علمای شیعه عقیده دارند که جناب ابوطالب با ایمان به شریعت محمدJ از دنیا رفته است. در آن سوی گمان اهل سنّت بر این است که وی ایمان نیاورده و با حال کفر درگذشته است. مستند اصلی زعم کفر ابوطالب که مبنای فکری مورخان، مفسران و متکلمان اهل تسنن قرار گرفته و به أدنی مناسبت در آثار تاریخی، تفسیری و کلامی خود دنبال کرده اند، حدیث معروف ضحضاح است که در مصادر اولیه حدیثی و ثانویه آنان به چشم می خورد. مدلول روایت این است که ابوطالب کافر از دنیا رفته، ولی به خاطر نصرت و حمایت وی از پیامبرJ و با شفاعت آن حضرت از دَرَک أسفل دوزخ، به سطح روئین جهنم یعنی ضحضاح منتقل شده است و در حقیقت با تبدیل مرحله شدید به خفیف مشمول کاهش عذاب گردیده است. موضع دانشمندان شیعه در برابر حدیث ضحضاح این است که این روایات به لحاظ سند ضعیف و از جهت فصاحت مخدوش و از نظر دلالت با یکدیگر متهافت است و ساحت ابوطالب مبرّای از رذیله کفر است. این نوشته تلاش دارد تا با روش نقلی حدیث پژوهشی پرده از واقعیت حدیت ضحضاح و حقیقت دلالت آن بردارد تا گوشه ای از حقیقت پنهان در ورای این گونه احادیث که دست ساخته حاکمان جور و جفا و دست مایه برخی از ناآگاهان است روشن گردد.
۲۷۴.

تأثیر مکتب حدیثی کوفه در میراث روایی اشعریان قم تا قرن چهارم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 259 - 241

کلیدواژه‌ها: شیعه مکتب حدیثی اشعریان کوفه قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۱۲
مکتب حدیثی کوفه به مثابه نخستین و معتبرترین مکتب حدیثی امامیه، در تکوین مکاتب حدیثی بعدی امامیه نقش بنیادین داشته است. در اواخر قرن اول هجری، کوچ یکی از طوایف شیعی کوفه به نام اشعریان به قم موجبات پیدایش مکتبی حدیثی در این شهر را فراهم کرد. پیوستگی های اشعریان مهاجر، به مکتب حدیثی کوفه در قرون سوم و چهارم شالوده مکتبی حدیثی پویا و تأثیرگذار را در قم شکل داد. این پیوستگی در قالب رحله های علمی و تبادل حدیث و آثار حدیثی امامیه، عموماً از محدثان کوفی به محدثان اشعری انتقال یافت. مکتب قم در قرون سوم و چهارم به واسطه این ارتباط وثیق با مکتب کوفه به مثابه عمده ترین حوزه علمی امامیه شناخته می شد؛ به گونه ای که توانست با اعتبار خود، سهم مهمی در احادیث مجامیع اصلی امامیه داشته باشد. این سهم غالباً به شکل نگارش آثار حدیثی در این دوره پدیدار شد که مبنای نگارش مجامیع حدیثی امامیه به ویژه کافی و من لایحضره الفقیه در نسل های متأخر این مکتب شد.
۲۷۵.

شناخت وصی خاتم الانبیا و پیروان ایشان با تکیه بر منابع اهل سنت

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 38-51

کلیدواژه‌ها: علی بن ابی طالب هادی شیعه وصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
مساله امامت و رهبری امت از جمله اموری است که بسیار به آن پرداخته شده و لازمه نبوت و تکمیل کننده آن است. پیامبر مکرراً وصی و جانشین خود علی بن ابی طالب (ع) را به صحابه خود و امتش معرفی نمود و در غدیر از حاضرین خواست که غائبین را از این امر الهی خبر دهند؛ چرا که اسلام کامل نگشت مگر با التزام و تمسک به ولایت علی بن ابی طالب و اولاد ایشان، کسی که ملازم امام باشد به معارف قرآن نیز دست خواهد یافت؛ چرا که اهل بیت شارح قرآن هستند و صراط مستقیم را طی خواهد نمود. حجت خداوند بر او تمام می شود و رستگار خواهد شد. شیعه با تمسک به قول پیامبر (ص)، عشق و علاقه و محبت خود را به خاندان وحی نشان داده و در رفتار و گفتار اهل بیت را الگوی خود نموده و پیرو ایشان هستند. آن ها امامت ایشان را پذیرفته و پیامبر نیز پیروان علی (ع) که شیعیان ایشان باشند را وعده بهشت و رستگاری داده اند. در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تأکید بر مطالعات کتابخانه ای بنا داریم که وصی الهی را براساس منابع اهل سنت معرفی کنیم تا تصمیم گیری برای پیروی راه حق برایمان راحت تر میسر گردد.
۲۷۶.

تبیین موقعیت حکومت علویان سوریه پس از وقوع بحران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 1 - 20

کلیدواژه‌ها: شیعه سرزمین حاکمیت علویان سوریه بحران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۳۰
شاید بتوان گفت اهمیت ژئوپلیتیکی سوریه و نقش استراتژیک این کشور در مناسبات منطقه ای و بین المللی در ایجاد و تداوم این ناآرامی ها تاثیرگذار بوده است. هرچند تحولات صورت گرفته در سوریه تا حدودی ریشه در نارضایتی اقشار مختلف و اوضاع پر تنش داخلی این کشور داشته اما بی شک وجود منافع مشترک و گاها متضاد کشورهای خارجی در سوریه نیز در تعمیق جنگ داخلی و گسترش بحران بی تاثیر نبوده است. مقاله حاضر با طرح این سوال که؛ حکومت علویان سوریه پس از گسترش بحران در این کشور از چه موقعیتی برخوردار است؟ سعی دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای به تبیین موقعیت سیاسی حکومت علویان سوریه پس از آغاز جنگ داخلی در این کشور بپردازد. در این راستا فرضیه ای به شکل زیر مطرح شد. قدرت سیاسی حکومت علوی در سوریه پس از گسترش جنگ داخلی تنزل یافته است.مطالعات صورت گرفته در جهت اثبات فرضیه فوق بیانگر این واقعیت است که، نظام سیاسی علوی در سوریه بعد از شروع اعتراضات و گسترش بحران در این کشور، از بعد اقتصادی، حاکمیتی، سرزمینی، شناسایی بین المللی و جمعیت انسانی به شدت آسیب دیده و نفوذ و مشروعیت قبلی را ندارد.
۲۷۷.

بررسی زمینه های مؤثر در شکل گیری با غشهرهای صفوی با تأکید بر آموزه های حکمی مذهب شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال دهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۵ 5 - 14

کلیدواژه‌ها: شیعه صفویه مکتب اصفهان با غشهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۲۳
مکتب اصفهان و آموزه هایش متأثر از حکمت عقلی شیعی شکل م یگیرد و از مهم ترین عواملی بوده که باعث تشخص و پیشرفت هنر و معماری عصر صفوی نسبت به دیگر اعصار شده است. از ای نرو بررسی آموز ههای مذهب شیعه و مکتب اصفهان در شکل گیری ایده باغ شهر از ضروریات انجام این تحقیق می باشد. بخش نخست این مقاله ضمن اشاره به مباحث مربوط به اصالت وجود، حرکت جوهری و سلسله مراتب وجود به موضوع نمادهای مرتبط با بهشت در باغ ایرانی م یپردازد. بخش دیگر مربوط به ارتباط شهرسازی و باغ سازی در عصر صفویه و ظهور ایده با غشهر و عوامل مؤثر در شکلگیری آن می باشد. در ادامه با غشهرهای صفوی با تأکید بر با غشهر اصفهان و عوامل مؤثر در تقویت هویت کالبدی آن مطالعه شده است. نتایج حاصل نمایش دهنده چگونگی ارتباط ایده با غشهر ایرانی در عهد صفوی با الگوی باغ ایرانی و جایگاه باورهای دینی اسلامی و شیعی در شکلگیری آن است.
۲۷۸.

اصول اخلاق کنشگری اجتماعی روحانیون در آموزه های شیعی و آیین کاتولیک(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ (پیاپی ۶۶) 11 - 44

کلیدواژه‌ها: اخلاق کنشگری اجتماعی روحانیت کاتولیک شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۳
کنشگری اجتماعی در زمره فعالیت های اختیاری آدمی است که در قالب و چارچوب نظام اخلاقی واقع می شود و سمت وسویی مناسب به خود می گیرد. در تمام ادیان، روحانیون از جمله مهم ترین کنشگران اجتماعی هستند که فعالیت آنان نیز ضرورتاً باید در قالب اخلاقی دیده شود. در این نوشتار، نخست، اصول و بایسته های اخلاقی کنشگری در دو مذهب کاتولیک در مسیحیت و شیعه دراسلام بررسی شده و سپس، با مقایسه آن اصول به شباهت ها و تفاوت های آنان نظر شده است. بایستگی شأن و ارزش انسان، رعایت خیر عمومی، بایستگی اخلاقی هم بستگی، گزینه ترجیحی فقرا، بایستگی مباشرت، اصل مشارکت، اصل رعایت حقوق و مسئولیت ها، بایستگی عدالت اقتصادی و اصل لزوم ایجاد صلح در آیین کاتولیک، و اصول عدالت، امین بودن، تعاون، نیکوکاری، محبت و رأفت، امربه معروف و نهی ازمنکر، خیرخواهی و وفای به عهد در مذهب تشیع بررسی و تحلیل شدند.
۲۷۹.

تفسیر آیه تطهیر در منابع روایی فریقین

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 88 - 63

کلیدواژه‌ها: آیه تطهیر اهل بیت (ع) شیعه اهل سنت اصحاب کساء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۷۷
یکی از مهم ترین آیات قرآن مجید آیه شریفه تطهیر می باشد .شیعه به صورت اجماع و با تکیه بر روایاتی که از طرق گوناگون وارد شده اعتقاد دارد که آیه تطهیر در باره پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) نازل شده است؛ حتى امّ سلّمه و عایشه که خود شاهد بر نزول آیه بوده و امید داشته اند که مشمول این آیه باشند بر دلالت آن فقط بر پنج تن تصریح کرده اند، افزون بر اینها، دانشمندان بزرگ اهل تسنن نیز براساس روایات یادشده، معتقد به نزول آیه تطهیر در شأن آل کسا شده یا بدان اعتراف کرده اند. با این حال، معدودى از افراد، با نظرات شخصى خود، کوشیده اند تا این آیه را یا فقط به زنان پیامبر(ص) اختصاص دهند و یا علاوه بر پنج تن، همسران آن حضرت را نیز مشمول آن بدانند. گروهى نیز دامنه شمول آن را گسترده تر دانسته و عموم خاندان پیامبر (ص) را در زمره اهل بیت شمرده اند. بدیهى است که اجتهاد شخصى آنان در مقابل نصوص و روایات معتبر باطل و مردود است. سیاق آیه نیز حکایت از اراده تکوینى خداوند بر زدودن آلودگی ها از اهل بیت دارد .
۲۸۰.

بررسی جوامع حدیثی فریقین در چگونگی پرداخت به احادیث تفسیری معصومان (ع)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 127 - 150

کلیدواژه‌ها: احادیث تفسیری جوامع حدیثی شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۱۶
دانشیان، بخشی از تراث حدیثی فریقین را جوامع حدیثی نام نهاده اند. یکی از مسائلی که درباره جوامع حدیثی فریقین قابل طرح است اینکه این کتب چگونه به احادیث تفسیری پرداخته اند. در این زمینه پژوهش مستقلی تألیف نشده است. با مطالعه در ابواب و موضوعات این کتب، نحوه پرداختن به احادیث تفسیری مشخص می گردد. در این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به مطالعه در ابواب کتب جوامع حدیثی پرداخته است، این نتایج به دست می آید که جوامع اولیه حدیث شیعه چون بر اساس ابواب فقه تبویب شده اند، هیچ باب مستقلی برای احادیث تفسیری تدوین نکرده اند و احادیث تفسیری ذیل ابواب گوناگون پراکنده است. مؤلفین جوامع حدیثی متأخر نیز کتب حدیثی خود را به پیروی از آنان تحت همان ابواب تدوین نموده اند. در جوامع حدیثی اهل سنت نیز اگر چه بابی تحت عنوان «باب التفسیر» تدوین شده، ولی در سایر ابواب نیز احادیث تفسیری کم و بیش مشاهده می شود. نیاز به جمع آوری و تدوین احادیث تفسیری در فریقین احساس می شود.