امام خمینی

دولت ها برای اجرای مسئولیت های حاکمیتی و اجتماعی خود؛ نیازمند به ایجاد سازمان برای خدمت یا نفع عمومی هستند. سازمان ها در مقام وضع و اجرا دارای یکسری اصول و قواعد هستند. این اصول ماهیتی فرا سازمانی دارند، یعنی هم در درون و هم در بیرون سازمان وجود داشته و می توان از آن ها استفاده نمود. اهم این اصول عبارتند از حاکمیت قانون، سلسله مراتب، تمرکز و عدم تمرکز، مشورت، مدیریت علمی، مسئولیت مدنی. از آنجایی که این اصول در انضباط، انسجام، قانونمندی و مردمی بودن دستگاه های اجرایی نقش مهمی دارند؛ لذا ضروری است مفاهیم آن بر اساس موازین اسلامی متناسب سازی گردد. شیوه پژوهش به روش کتابخانه ای و اسنادی و با بهره گیری از کتب حقوقی و فقهی انجام شده است. اصول سازمان های اداری در حکومت اسلامی منبعث از مبانی دینی است و دارای خصوصیاتی چون بنیادین، ریشه ای، کلی و عام، مستمر و دائمی، ارشادی و عملی است. در حقیقت توجه به اصول سازمان های اداری اسلامی منجر به شکوفایی سازمان و محیط اجتماعی شده و استقرار آن موجب جلوگیری از تضییع حقوق و سوءاستفاده از قدرت و برقراری مفهوم عدالت، نظم و مسئولیت می گردد.

احسان به عنوان یکی از مسقطات ضمان در فقه امامیه و حقوق ایران به شمار می رود، به موجب این قاعده هرگاه شخصی به قصد نیکی به دیگران عملی انجام دهد که موجب خسارت یا صدمه به وی گردد، در صورت رعایت کردن احتیاطات لازم و مقررات قانونی اقدام کننده یا فاعل، ضامن نبوده و معاف از مسئولیت است. درواقع هدف از پژوهش حاضر که به صورت توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده شناخت مبانی و ارتباط این قاعده با دیگر قواعد فقهی و حقوقی بوده و یافته ها حاکی از آن است که احسان هم دربردارنده مفهوم دفع ضرر است و هم جلب منفعت. پس از حیث قلمرو و عمل نیکوکارانه ممکن است نسبت به عموم مردم، اشخاص خاص و حتی خود فاعل انجام شود و پیرامون تأثیر قاعده احسان در رفع ضمان ناشی از مسئولیت مدنی به صراحت می توان بیان داشت که فرد محسن نه تنها ملزم به جبران خسارت نیست بلکه از مسئولیت کیفری نیز با توجه به قاعده احسان تبرئه می شود.

از جمله موارد اختلافی اقسام بیع میان فقهای امامیه، بیع معاطاتی است لذا تحقیق در مورد ادله صحت بیع معاطات از منظر فقه امامیه لازم و ضروری است بنا بر این هدف اصلی این تحقیق صحت بیع معاطات از منظر فقه امامیه با تأکید بر آراء امام خمینی است که به صورت تبیین تشریح، توصیف و تحلیل، به این موضوع پرداخته شده است که عده ای از فقها، معاطات را بیعی متزلزل می دانند، مثل علامه حلی و محقق حلی و برای اثبات ادعای خود دلیل هایی ذکر کرده اند. مثل روایت، اصل و اجماع. اما عده ای از فقها از جمله امام خمینی معاطات را صحیح و آن را لازم می دانند و برای اثبات ادعای خود ادله ای ذکر کرده اند و نظریه کسانی که بیع معاطات را لازم و صحیح نمی دانند را رد می کند . بنابراین شروطی که در بیع لازم است و همچنین تمام خیارات ، در بیع معاطات به قوت خود موجود می باشند.

از منظر امام خمینی، مصلحت سیاسی و حکم حکومتی برآمده از آن از ریاست الهیه مفوضه به پیامبر اسلام و اختیارات حکومتی فقیه جامع الشرایط ناشی می شود و غایت مصلحت سیاسی در جمهوری اسلامی «حفظ جمهوری اسلامی» است و هیچ امر دیگر فقهی و غیر آن نمی تواند مانعی در مسیر حفظ نظام تلقی شود. این امر به دلیل آن است جمهوری اسلامی مهمترین دلیل حفظ و بقای «اسلام ناب» در جهان و مهمترین حامی محرومان و مستضعفان جهان است؛ از این منظر حفظ آن مهمترین واجب الهی تلقی می گردد و در صورت انحصار حفظ جمهوری اسلامی در مسیر یا ابزاری خاص، استفاده از آن جایز و بلکه واجب می باشد. این رویکرد نظری به مصلحت سیاسی تأمین کننده بخش قابل توجهی از قدرت نرم نظام سیاسی بوده که طی آن می تواند بازدراندگی سیاسی – امنیتی خود را به خوبی حفظ نماید. در واقع مصلحت سیاسی به معنای ابزاری برای تهدید نظری و شناختی دشمن برای کاهش احتمال اعمال قدرت سخت اوست و سبب افزایش بازدارندگی نظام اسلامی می گردد. بر این اساس نظام اسلامی بدون توسل به قدرت سخت می تواند بازدارندگی سیاسی و امنیتی خود را افزایش دهد.

انقلاب اسلامی ایران تحول اساسی در حرکت های اسلامی ضد نظام های دیکتاتوری ایجاد کرد. کشور عراق به سبب همسایگی و حضور فعال و قدرتمند شیعیان به سرعت تحت تأثیر انقلاب اسلامی قرار گرفت که در این میان نقش آفرینی خاندان های برجسته شیعی همچون صدر و حکیم قابل توجه است. بر این اساس در این پژوهش به دنبال واکاوی ارتباط آیت الله محمدباقر صدر با امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران هستیم که در پی آن، این مناسبات چه تأثیری در فعالیت حزب الدعوه الاسلامیه و فضای سیاسی اجتماعی عراق داشت. یافته های پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است، نشان می دهد که آیت الله صدر از زمان تبعید امام خمینی به عراق ارتباط خود را با ایشان برقرار ساخت و مکاتبات سیاسی میان آنها حاکی از مناسبات مستحکم دارد. در ادامه نیز الهام گیری آیت الله صدر از انقلاب اسلامی ایران و تلاش برای مبارزه با نظام بعث عراق هرچند درنهایت به درگیری جدی با حاکمیت و شهادت ایشان منجر شد؛ لیکن عدم مشروعیت حکومت صدام را نمایان ساخت و موجبات رویش حرکت های شیعی معارض با حکومت وقت را فراهم ساخت.

مسئله حفظ و استمرار جوامع شیعی همواره به عنوان یک دغدغه نزد ائمه علیهم السلام و زعمای شیعه مطرح بوده است؛ پژوهش حاضر با هدف کشف «راهبردهای فقه سیاسی برای حفظ و استمرار جوامع شیعی» از دیدگاه امام خمینی ره به روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، پژوهشی نو به شمار می آید؛ الگوی حکومت مستنبط از منهج فقهی امام خمینی ره که برآمده از تجربه عملی و تراث علمی جامعه شیعه در طول قرون متمادی بوده است، به الگویی جهت حفظ و استمرار جامعه شیعه بدل شد؛ ایشان در سایه ضرورت تشکیل حکومت اسلامی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه به عنوان کلان ایده محافظت کننده و استمرار بخش جامعه شیعه به طراحی راهبردهای متنوعی از جمله قیام برای تشکیل حکومت دینی، تحول در اجتهاد، تقنین هویت و نظام سازی روی آوردند و الگوی الهام بخش برای حفظ و استمرار دیگر جوامع شیعی را معرفی نمودند.

دو مقوله سنت و تجدد از جمله مسائلی هستند که در نظام فکری اندیشمندان برای طراحی قالب حکومتی در دوران معاصر چالش اساسی ایجاد کرده است. امام خمینی (ره) به عنوان تولیدگر نظامی جدید و همچنین روشنفکرانی از جمله مهندس بازرگان داعیه دار تحلیل و تفسیر این دو مفهوم بوده اند . این پژوهش با روش مقایسه ای بین اندیشه دو جریان مذکور به این سوال پاسخ می دهد که سنت و تجدد در اندیشه امام خمینی و روشنفکران ملی مذهبی از چه نوع ترابطی برخوردار بوده است ؟ یافته های به دست آمده براساس داده ها؛ حاکی از آن است که نسبت سنت و مدرنیته در اندیشه سیاسی امام خمینی ره بهره برداری از دومفهوم با نگرشی انتقادی به مدرنیته و در مقابل گروه دیگر چون مهدی بازرگان سعی در بهره گیری از اسلام در اثبات ماهیت مدرنیته, با اصالت دادن به مبانی و مفاهیم تجددخواهی بوده است.

قدرت از مباحث کلیدی علوم سیاسی است و غایات قدرت، متمایز کننده جهت ها و رویکردهای قدرت از یکدیگر است. قرآن نیز نسخه شفا بخش دردهای بشریت برای همیشه تاریخ است. غایات قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم مسئله مقاله حاضر است. روش مقاله تحلیلی - استنباطی و چارچوب نظری هم ترکیبی از انسان شناسی امام خمینی و ارکان نظام سیاسی فارابی است. یافته تحقیق حکایت از آن دارد که غایت قدرت متعالی، دارای ابعاد دنیوی و اخروی، مادی و معنوی، ظاهری و باطنی، فردی و خانوادگی و اجتماعی و بر محور عفت، شجاعت، حکمت و عدالت است که نشان دهنده جامعیت آن است. غایات قدرت متدانی در سه سطح تک بعدی، دو بعدی و سه بعدی دسته بندی می شوند که دارای وضعیت ساده، پیچیده و بسیار پیچیده و منحصر در امور مادی می باشند. نوآوری مقاله حاضر علاوه بر استفاده از چارچوب نظری بومی و اسلامی، طبقه بندی اهداف قدرت متعالی و متدانی بر اساس انواع هشت گانه انسان می باشد.

مسأله اصلی پژوهش، روش های نهادینه سازی اندیشه مقاومت در باور مردم و چگونگی تحقق آن در تحولات مختلف توسط امام خمینی(ره) است. از این رو، از چارچوب تحلیلیِ دکترین برای ترسیم سیمای نو و قاعده مندی از مقاومت استفاده شد که می تواند در تمام عرصه های نظام سیاسی، معیار قرار گیرد. بنابراین، «دکترین مقاومت»، مجموعه ای از قواعد و اقداماتی است را امام خمینی(ره) در سه سطح استراتژیکی، عملیاتی و تاکتیکی به کار برده اند، تبیین می نماید. در سطح استراتژیک، باور عمیق به اثربخشی مقاومت، دشمن شناسی و تنظیم کیفیت رفتار با آن دو قاعده اصلی محسوب می شوند. در سطح عملیاتی، جبهه سازی و مردمی کردن مبارزات و ایجاد بازدارندگی در همه عرصه ها و در سطح تاکتیکی نیز از افزایش سواد رسانه ای و مراقبت نسبت به عملیات روانی دشمن مبنای برنامه ریزی ها و رفتارها قرار می گیرد. این پژوهش از روش کتابخانه ای و مطالعه اسنادی بهره گرفته است.

امام خمینی با نگاهی عمیق و جامع به اسلام و فقه تاثیر بنیادی در جامعه ایجاد نمود و با نگاهی نو و نوآورانه به فقه جامعه را به قله سرافرازی و عزت رهنمون ساخت. امام با نگاه حداکثری به دین و تحقق کامل فقه به دنبال اداره معقول دنیای مردم بود. ایشان از آغاز نهضت در آرزوی تهیه و تدوین طرح جامع برنامه حکومت اسلامی و برنامه عملی مسلمانان بر اساس رساله فقیه بود. ایشان فقه را تئوری واقعی و کامل اداره انسان می داند و بر این باور بود که فقه شیعه، غنی ترین فقه هاست که با زحمات طاقت فرسای علمای شیعه درست شده است. فقه از منظر ایشان شامل تمام ابعاد زندگی انسان است و جامعیت دارد. امام ضمن اعتقاد به فقه پویا و داشتن ویژگی های لازم آن، فقه را دریای بی پایان می داند که به درستی و راحتی می تواند پاسخگوی مدیریت جامعه باشد. لذا ایشان فقه اسلام را قابلیت انطباق با تمام مقتضیات و مسائل مستحدثه دانسته و آشنایی به شرایط جهانی و آگاهی کامل از زمان و خصوصیات صدور روایات و توجه به به نقش زمان و مکان را در اجتهاد را لازم می داند. امام ضمن پاسخگویی و به روز بودن و جامعیت فقه معتقد است که فقه ضامن رشد و مصلحت ملتها است.

کارگزاران سیاسی برای زندگی شهروندان تصمیم می گیرند و اگرچه در سعادت و شقاوت آن ها گرچه نقشی تعیین کننده ندارند، تأثیرگذار هستند؛ از این رو شناخت انواع کارگزاران قدرت بحثی مهم است. از سوی دیگر شناخت کارگزاران در شناخت انواع سیاست ها و سیاستمداران نقشی اساسی و کلیدی دارد. مقاله حاضر این بحث را به عنوان مسئله مقاله از منظر فیلسوف بزرگ سیاسی معاصر، امام خمینی (ره) بررسی کرده و پاسخ آن را ارائه داده است. براساس چارچوب نظری دو فطرت که برگرفته از اندیشه امام خمینی (ره) است، کارگزاران قدرت در دو مدل متعالی و متدانی طبقه بندی می شوند. کارگزاران قدرت متعالی در مدار صراط مستقیم در حرکت هستند، وضعیتی جامع دارند و تصمیم گیری های آن ها پوشش دهنده ابعاد دنیوی و اخروی، ظاهری و باطنی، جسمی و روحی، فردی، خانوادگی و اجتماعی آحاد افراد جامعه است. کارگزاران قدرت متدانی متکثر هستند و در سه طیف تک ساحتی، دوساحتی و سه ساحتی در سه وضعیت بسیط، پیچیده و بسیار پیچیده دسته بندی می شوند؛ بنابراین باید کارگزاران قدرت متعالی در رأس مناصب قدرت قرار بگیرند و از سوی مردم انتخاب شوند. مقاله حاضر با روش استنباطی و با بهره گیری از نظریه دلالت -مطابقی، تضمنی و التزامی- که در دانش منطق و اصول فقه ارائه شده، انجام شده است.

فرهنگ سازمانی، مجموعه اصول،معیارها، عقاید و ارزشهای مشترک یک سازمان است که رفتار اعضای آن را هدایت می کند و نقش مهمی در رسیدن سازمان به اهداف خود دارد. در بین سازمان های مختلف یک کشور، سازمان های نظامی به جهت ماموریت حساس و مهم آنها در حفظ تمامیت ارضی و استقرار نظم و امنیت از نقش و جایگاه مهمتری برخوردار هستند. فرهنگ سازمانی نیروهای مسلح در کشورهای جهان مشتمل بر دو گونه معیارها، عقاید و  ارزش های مشترک جهانی و همچنین اصول، معیارها و شاخص های سطح ملی و محلی است که ریشه در ارزش های ملی، سرزمینی و محلی دارد. این پژوهش به دنبال بررسی و تبیین مهمترین مفاهیم ،شاخص ها و راهبردهای«فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» از منظر حضرت امام(ره) و مبتنی بر متن صحیفه امام می باشد. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی(کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد، از منظر حضرت امام(ره) در بین هفت مفهوم و شاخص فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح، به ترتیب سه مفهوم «هماهنگی، انسجام و پرهیز از تفرقه» با 34 فراوانی، مفهوم«وحدت فرماندهی و رعایت سلسله مراتب نظامی» با 27 فراوانی و مفهوم«حفظ نظم، انضباط و اطاعت پذیری» با 21 فراوانی در رتبه اول تا سوم قرار دارند. همچنین هفت مفهوم مورد نظر در قالب سه مقوله«خدا محوری»،«سازمان محوری» و «مردم محوری» قابل طرح است. در نهایت حضرت امام، در زمینه فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح ج.ا.ایران، دو راهبرد مشخص شامل«طرح شاخص های ویژه نیروهای مسلح ج.ا ایران» و «تاکید بر شاخص های مشترک نیروهای مسلح جهان» را مد نظر داشتند.از دیدگاه امام (ره) در راهبرد طرح شاخص های ویژه، معیارها و مفاهیمی چون «اعتقاد به اراده برتر الهی» و«روابطه حق و تکلیف بین فرماندهان و نیروهای تحت امر» جایگاه ویژه ای دارند.  

مسئله وجود حکومت لازمه زندگی اجتماعی انسان ها است. وجود حاکمیت به دلیل آنکه عهده دار ایجاد نظم، امنیت و اجرای قانون در جامعه بوده دارای ضرورت عقلی است به گونه ای که بدون حکومت اجتماع دچار هرج و مرجمی شود. هر حکومتی دارای اقتدار سیاسی است و این ویژگی جدانشدنی در همه دولت ها و حکومت ها وجود دارد. با توجه به اینکه قدرت هسته مرکزی حکومت است می توان گفت قدرت سیاسی در یک حکومت هنگامی که از مشروعیت اجتماعی برخوردار باشد به آن اقتدار گویند و زمانی که از مشروعیت اجتماعی برخوردار نباشد باعث استبداد می گردد . قدرت توانایی دارنده آن برای واداشتن دیگران به تسلیم در برابر خواست خود به هر شکلی است. اقتدار، قدرت شروع است که مشروعیت خود را بر اساس دین، قانون، سنت و ... به دست می آورد. اقتدار ملی برآیند و ماحصل قدرت های اقتصادی، نظامی، فرهنگی، سیاسی، علمی و فناوری مشروع است. هدف این نوشته بررسی تاثیر اندیشه های امام خمینی در شکل گیری مبانی اقتدار ملی جمهوری اسلامی ایران است. مقاله حاضر با موضوع تحلیلی مورد بحث و با به کارگیری روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای- اسنادی سعی در رسیدن به مقصود مورد نظر دارد.

در موضوع جانشینی امارات و اصول به جای انواع قطع، دو بحث مطرح است، اول اینکه این دو، جانشین چه نوع قطعی می شوند؟ و دوم اینکه، آیا اساساً استفاده عقلاء از امارات و اصول به جای قطع، به منزله جانشینی آنها به جای قطع است؟ در رابطه با بحث اول، نظرات متفاوتی از جانب اصولیان ارائه شده و هر کدام، دلایل و طرفداران خود را دارد که از میان ایشان، دیدگاه امام خمینی بر این است که امارات و اصول، فقط جانشین قطع موضوعی طریقی ناقص می شود نه موضوعی طریقی تام یا موضوعی وصفی ناقص یا تام، یا قطع طریقی محض. در مورد مسأله دوم نیز دیدگاه مشهور اصول دانان آن است که امارات و اصول از باب جانشینی به جای قطع، مورد استفاده قرار گرفته و عقلاء، در موارد فقدان قطع، به طور قانونمند، امارات(ظنون) و اصول را به جای قطع به کار می برند. در مقابل، امام خمینی بر این اعتقادند که موضوع جانشینی امارات به جای قطع اساساً مطلب صحیحی نبوده و عقلاء در موارد وجود قطع، بدان عمل نموده و در موارد نبود قطع و وجود امارات عقلایی، بدون داشتن دغدغه مسأله جانشینی و تنزیل، به امارات عمل می کنند. چراکه از نگاه ایشان، حجیت امارات عقلائی، وابسته به اعتبار و حجیت قطع و از باب متمم کشف نیست بلکه از حجیت استقلالی، برخوردار می باشد و از این رو، در موارد فقدان قطع، برای عمل برطبق اماره، نباید به دنبال جعل شرعی به عنوان متمم کشف، بود. پژوهش حاضر، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به طرح و بررسی نظرات مختلف موجود در این مسأله و تحلیل مبانی هر یک پرداخته و بر صحت نظریه امام خمینی تأکید نموده است.

مسأله ی اعجاز قرآن از جمله موضوعات مهم و اساسی است که در سیر تاریخی مطالعات و مناقشات قرآن پژوهان فریقین به طور مبسوط و مستقل انعکاس یافته است به گونه ای که شماری از محققین به کشف و اصطیاد وجوه خاصی از اعجاز قرآن پرداخته و برخی دیگر نیز عمدتاً به وجوه فرعی و غیر محوری اعجاز آیات وحی پرداخته و از بررسی و تمرکز درخور در ابعاد اصلی آن بازماندند تا جایی که اعجاز بلاغی و ادبی قرآن در شمار نخستین، مشهورترین و محوری ترین دامنه ی اعجاز آن قرار گرفت. این در حالی است که در میان اندیشه وران اسلامی، امام خمینی(ره) را باید از جمله معدود عالمان دین باور و باریک اندیشی به شمار آورد که در آراء و آثار قرآن شناختی خویش از اعجاز قرآن، با نگرشی خاص و انتقادی، واقع بینانه، مبتکرانه و در عین حال کاربردی سخن رانده به گونه ای که چنین باور و بینشی در نگاه ها و نگاشته های هیچ یک از متفکرین شیعه و سنی در ادوار مختلف تاریخ تفسیر قرآن مشاهده نمی گردد. امام خمینی(ره) که قرآن را کتاب هدایت و آدم سازی انسان ها می داند، ضمن تأکید بر ضرورت ملاحظه ی تمام جنبه های اعجاز قرآن ازیک طرف و انتقاد ازعقیده طرفداران اعجاز بلاغی قرآن بعنوان اعجاز عمومی قرآن ازسوی دیگر، بر اعجاز معرفتی و تربیتی (اعجازعرفانی) قرآن تمرکز و اصرار ورزیده است. لذا تبیین اندیشه های قرآن شناختی امام خمینی(ره) با تأکید و تمرکز بر مسأله ی اعجاز قرآن با روش توصیفی و تحلیلی، از اهداف اصلی این مقاله می باشد.  

هدف مقاله، احصاء و شناخت شاخص های مقاومت و سنجش میزان تأثیر آن بر تمدن نوین اسلامی است. پژوهش از حیث نوع، بنیادی-  کاربردی و با روش آمیخته (کیفی – کمی) انجام شده است. جهت شناخت مؤلفه و شاخص های مقاومت اسلامی در بخش کیفی، در مرحله ی اول با بررسی ادبیات تحقیق، پژوهش های انجام گرفته و مبتنی بر سخنان رهبران انقلاب اسلامی است. در زمینه ی تبیین مقاومت اسلامی، علاوه بر چارچوب مفهومی مقاومت، از نظریه ی موازنه ی قوا به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. از تجزیه وتحلیل داده های کیفی، عوامل و متغیرها (مؤلفه و شاخص ها) استخراج شدند. در گام دومِ تحقیق، با نظرگیری از خبرگان و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته، نسبت به تکمیل، اصلاح و ترمیم شاخص های احصاء شده از مبانی نظری و ادبیات تحقیق پرداخته شد. در پایان (بخش کمی)، به منظور سنجش تأثیر هر یک از مؤلفه و شاخص های مقاومت و تأثیر آن بر تمدن سازی و نسبت بین شاخص ها، از فنون آماری ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون خطی ساده (دومتغیره) و آزمون رگرسیون چندگانه گام به گام استفاده شد. بر اساس یافته های کیفی، شاخص های مقاومت اسلامی، در چهار بعد اسلام سیاسی، انسجام اسلامی، حکمرانی اسلامی و دفاع مردم پایه شناسایی گردید. و میزان تأثیر هریک بر تمدن سازی در بخش تجزیه وتحلیل کمی مشخص شد. در نتیجه فرضیه ی تأثیر مقاومت اسلامی بر تمدن سازی تأیید و تبیین شد.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر در شکل گیری شخصیت و ساختار آن در آثار و اندیشه های امام خمینی رحمه الله علیه به روش توصیفی- تحلیلی آن جام شد. برای دست یابی به اهداف پژوهش کتاب های شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح چهل حدیث، تعلیقه علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، آداب الصلوه، سرالصلوه ، انوارالهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، طلب و اراده، صحیفه امام، شرح دعای سحر و تقریرات درس فلسفه امام خمینی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد: الف) انسان موجودی دو ساحتی متشکل از نفس و بدن است و فطرت، عقل، جهل، قلب و اختیار اجزای تشکیل دهنده ی نفس هستند، فطرت؛ ساخت روانی اولیه ی نفس و پایه ی اصلی شکل گیری شخصیت است. قلب عنصر مرکزی فطرت می باشد و توجه به عالم غیب و طبیعت دو کارکرد آن هستند که تحت تأثیر عقل، جهل و اختیار، پایه ی سلامت و اختلال شخصیت می باشند.، ب) کیفیت و کمیت به فعلیت رسیدن استعدادهای فطری تحت تأثیر عقل، جهل و اختیار، زمینه ی پیدایش شخصیت و تفاوت های فردی است، ج) اشتغالات مادی و نفسانی، توجه قلب به مادیات و استفاده ی نامطلوب از عقل و اختیار مهم ترین موانع فعلیت استعدادهای فطری و زمینه ی شکل گیری بیماری روانی و تیپ های ناسالم شخصیت هستند، د) در کنار وراثت و محیط، مهم ترین عامل شکل گیری شخصیت، اختیار انسان است که کیفیت و کمیت استفاده از آن در افراد متفاوت است، ه ) خانواده به ویژه مادر نقش بسیار مهمی در شخصیت انسان دارد. کیفیت تعامل مادر با فرزند؛کیفیت شیر دادن، حالات روحی مادر، حضور او در کنار کودک و ابراز محبت مهم ترین عوامل دخیل در شخصیت کودک هستند و جدایی کودک از مادر و افراط و تفریط در محبت، زمینه ی بسیاری ازاختلالات روانی- رفتاری بشر است، و) بعد از خانواده، نقش تربیتی مدرسه، محیط آموزشی، مربی، محیط اجتماع، نوع حکومت و فرهنگی که بر جامعه حاکم است در تربیت و شخصیت افراد مؤثر می باشند. ز) ساختار شخصیت بر اساس مفهوم «نفس» و اجزای تشکیل دهنده ی آن تبیین شده است.

  از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری  مبتنی  بر نظریه های مختلف ارائه شده است. در این بین، عده ای در تحلیل انقلاب  از نظریه «کاریزماتیک [1] » «ماکس وبر [2] » بهره گرفته اند. برخی از گونه های تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریه وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفه های مورد نظر« وبر» اعم از شرایط رخداد جنبش، پیروی مردم و نقش رهبر کاریزما در هم عینیت یافته. پژوهش حاضر بهدنبال شناخت  پیامدهای آسیب زایی است که  اینگونه تحلیلها، از انقلاب، به دنبال داشته یا خواهد داشت  مقصود از آسیب در این تحقیق، عوامل تأثیرگذاری است که موجب کندی دستیابی به اهداف و یا توقف و عدول از بسیاری  آرمانهاست و انقلاب را از ماهیت اسلامی و مسیر اصلی خارج یا منحرف  می کند. معیارهای شناخت انواع آسیب های نظری و اجتماعی  طی تحقیق دیدگاه امام خمینی، قانون اساسی و ارزشهای اسلامی و ظرفیتهای فقه شیعی است که در آسیب شناسی مورد استناد قرار گرفته است. یافته های پژوهش آسیبهای نظری و عرصه اجتماعی بسیاری است که  نمایانگر عدم انطباق مبانی و جهت مورد نظر وبر در جنبش کاریزمایی با انقلاب اسلامی است و در صورتی که  نظریه کاریزماتیک وبر مبنای تحلیل  انقلاب اسلامی ایران  قرار گیرد، انواع آسیبها که مهم ترین آن طی پژوهش بر شمرده شده بر انقلاب  عارض خواهد شد.

زن به عنوان مظهر جمال الهی در تفکر امام خمینی با مفاهیمی ارزشی چون آزادی، عفت، کرامت، مبدأ خیرات، شجاعت و ... پیوند داشته و در تعیین سرنوشت خود و جامعه ی خویش بسیار تأثیرگذار است. جایگاه زن در اندیشه ی حضرت امام نه در مقابل مرد بلکه در کنار او، عهده دار مسؤولیتی شگرف در تمام شؤون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی است. صرف نظر از دوره ی کوتاهی در صدر اسلام که منزلت حقیقی زن توسط پیامبر اسلام و ائمه ی معصومین، علیهم السلام، احیا گردید، در سایر ادوار تاریخ، زن جایگاه و ارزش واقعی خود را ندارد. یافته های این پژوهش حاکی از این است که دیدگاه های حضرت امام تنها در خصوص حضور زن در اجتماع دارای فراز و فرود بوده به گونه ای که در برهه هایی از تاریخ پهلوی حضور زن نامطلوب شمرده شده اما حرکت های انقلابی زنان در سال های شکل گیری نهضت اسلامی و جنگ تحمیلی مبارک تلقی می شود. این نگرش اثر شگرفی بر حضور اجتماعی زنان در بعد از انقلاب ایجاد می کند. هدف از این مقاله کیفی که به شیوه توصیفی انجام گرفته و نحوه ی گردآوری مطالب آن به صورت کتابخانه ای و از مجموع آثار حضرت امام خمینی، رحمه الله علیه، است بازشناساندن هویت و منزلت زن مسلمان از دیدگاه بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی ایران و نتایج عملی آن از حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماعی است.

بررسی نقش و جایگاه مردم در ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه از جمله موضوعات اساسی در نظریات اجتماعی متفکران مسلمان است. در نظریه اجتماعی امام خمینی جایگاه مردم در ساختار جامعه در ارتباط با نظریه ولایت فقیه قرار می گیرد . در نظریه ولایت فقیه که مهم ترین نظریه اجتماعی فقهای شیعه در عصر غیبت بالاخص دوره معاصر است، موضوع «نمایندگی» جایگاه ویژه ای دارد. اینکه فقیه نماینده خدا محسوب می گردد یا نماینده مردم ، مبنای اصلی اختلاف بین فقها و متفکران معاصر می باشد که دو نظر یه نصب و نخب فقیه را رودر روی یکدیگر قرار داده است. هر یک از این نظریات با توجه به نوع دیدگاهی که به منشا حاکمیت و مبنای مشروعیت ولایت فقیه دارند، نقش متفاوتی را برای مردم قائل می شوند که مبنای اختلاف در سایر آثار و نتایج هر یک از این نظریات با دیگری است. بر اساس یافته های این پژوهش می توان بیان داشت که بر مبنای نظریه انتصاب، فقیه جامع الشرایط از سوی امام معصوم به سمت ولایت منصوب شده است و دارای مشروعیت الهی است نه مردمی و نقش مردم در این نظریه از باب کارآمدی است. درحالیکه در نظریه انتخاب، مشروعیت ولایت فقیه مردمی است و اختیارات فقیه از جانب مردم مشخص و محدود می گردد.