مطالب مرتبط با کلیدواژه

اسراف


۱.

سیره اقتصادى و معیشتى پیامبراعظم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصرف توزیع درآمد درآمد تجارت زراعت اسراف سیره اقتصادى پیامبراعظم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله اقتصاد چوپانى عدالتپ احتیاط بیت‌المال تبذیر و انفاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۷
نیاز انسان‏ها به مواهب طبیعى، اقتصاد و معیشت در زندگى مادى، امرى ضرورى است و در این اصل کلى تفاوتى میان انسان‏ها نیست. آن‏چه منشأ تفاوت در اخلاق اقتصادى انسان‏هاست نوع رفتار آنان در کسب روزى و معیشت و درآمد، و نیز چگونگى بهره‏گیرى و مصرف است. پیامبراعظم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در این دو عرصه (درآمد و مصرف) ویژگى‏هاى درس‏آموزى دارد. ایشان در عرصه درآمد، هم‏چون دیگران به فعالیت‏هایى مانند چوپانى، تجارت و زراعت اشتغال داشت، و ضمن این که از جلب روزى از راه‏هاى معنوى نیز غافل نبود، به وقت ضرورت، قرض هم مى‏کرد. اهتمام آن جناب بر حلال بودن درآمد قابل توجه است. در عرصه مصرف نیز قناعت و ساده زیستى، عدالت و احتیاط در مصرف بیت‏المال، پرهیز از اسراف و تبذیر، و بالأخره انفاق در راه خدا از اصول قابل توجه در سیره اقتصادى پیامبر اعظم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله است.
۲.

مبانی فقهی استفادة بهینه از انرژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ضمان انرژی منابع طبیعی اسراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۳ تعداد دانلود : ۷۳۷
استفادة بهینه از انرژی به ویژه در مصادیقی چون آب،برق، گاز و اجتناب از اسراف در آنها از جهت فقهی مسأله قابل بحثی است. از نظر برخی از فقها زیاده روی در مصرف آب و برق شامل دو حکم حرمت و ضمان است. با توجه به نقش این دیدگاه در توسعة اقتصادی کشور، بیان ادلة فقهی هر دو حکم ضرورت دارد. بر حکم حرمت چهار دلیل و برای حکم ضمان قواعد ید، اتلاف و احترام مال مسلمان ارائه شده است. در این مقاله روشن می گردد. این فتوا حکم ثانوی نیست بلکه منطبق بر قواعد و ادلّة اجتهادی فقهی بوده و حکم اولی است.
۳.

تاثیر اعتقاد به منع اسراف در مخارج مصرفی ( مطالعه موردی : شهر یزد )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصرف یزد اسراف مخارج مصرفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۳ تعداد دانلود : ۱۰۳۰
مقاله درصدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که درجه اعتقاد به منع اسراف در جامعه مورد مطالعه چه اندازه است؟ و در عمل چه اندازه به منع اسراف پایبند هستند؟ آیا رابطه معناداری بین متغیرهای ساختاری و زمینه ای جامعه مورد مطالعه با میزان اعتقاد و میزان التزام به منع اسراف وجود دارد یا نه؟ روش مورد مطالعه، انجام پیمایش با نمونه 400 خانواری از مردم شهر یزد بوده که به طور کامل به صورت تصادفی انتخاب شده و اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. نتیجه به دست آمده حاکی است که حدود 57 درصد از خانوارهای مورد مطالعه به طور کلی مرتکب اسراف در مصرف و مخارج مصرفی می شوند و هرچه میزان اعتقاد به منع اسراف کمتر میشود میزان اسراف افزایش مییابد. میزان اعتقاد و التزام به منع اسراف به صورت رفتار مصرفی با برخی از متغیرهای ساختاری و زمینه ای مانند جنس، سن، وضعیت تاهل، نوع شغل، میزان درآمد و میزان مخارج خانوار رابطه معنادار دارد.
۴.

الگوی مطلوب مصرف در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصرف مشارکت اجتماعی اسراف انفاق تخصیص درآمد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد خرد رفتار مصرف کننده مسلمان رفتار مصرف کننده مسلمان
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد کلان و اقتصاد پولی،مالی ،اقتصاد توسعه مصرف،پس انداز،تولید،اشتغال و سرمایه گذاری مصرف،پس انداز،ثروت
تعداد بازدید : ۲۷۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۳۷
تصمیم گیری درباره انتخاب کمیت و کیفیت مطلوب تخصیص درآمد به تامین نیازهای گوناگون زندگی از مسایل بنیادی اقتصادی است. در اقتصاد مرسوم، به علت مبانی خاص مکتب سرمایه داری مفهوم کانونی این مسئله «مصرف» است و حداکثرسازی مطلوبیت ناشی از آن، هدف رفتار مصرف کنندگان قرار می گیرد. در منابع اسلامی مفهوم کانونی این مسئله، انفاق (به معنای عام) است که تمام هزینه های زندگی اعم از مخارج مصرفی، مخارج مشارکت های اجتماعی و مخارج سرمایه گذاری را شامل می شود. هدف مقاله حاضر کشف و تبیین الگوی مطلوب تخصیص درآمد فردی در چارچوب نگرش اسلامی است. مقاله، با بررسی مبانی اعتقادی، هدف ها، موارد و باید و نبایدهای الگوی تخصیص درآمد در اسلام، نشان می دهد اولاً مفهوم کانونی در این الگو انفاق (عام) است که مصرف فقط یکی از موارد آن شمرده می شود؛ ثانیاً اتخاذ این مفهوم، به جای مصرف، بر مبانی بینشی و ارزشی اسلامی مبتنی است؛ ثالثاً رفتار مطلوب تخصیص درآمدی (به ویژه رفتار مصرفی) در چارچوب اسلامی به گونه ای رقم می خورد که رفاه، عدالت اجتماعی و معنویت را در کنار یکدیگر ارتقا می بخشد.
۵.

اصلاح الگوی مصرف و محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: لاضرر رفاه اتلاف اسراف مصرف گرایی تجمل گرایی عدالت بین نسلی منابع زیست محیطی اتراف م حیط زیست اختلال نظام ساده زیستی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست اسلام و محیط زیست
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد کلان و اقتصاد پولی،مالی ،اقتصاد توسعه مصرف،پس انداز،تولید،اشتغال و سرمایه گذاری مصرف،پس انداز،ثروت
تعداد بازدید : ۶۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۸۹۶
در سده های گذشته زمانی که اقتصاد غرب، در صدد ساختن زیرساخت های اقتصادی خود و افزایش سطح تولید بود و پله های توسعه را طی می کرد اندیشه برگرفته از اخلاق پروتستان، آ نان را به کوشش فراوان و مصرف کم تشویق می کرد. در سده بیستم، اقتصاد غرب به مرحله شکوفایی و تولید انبوه رسید و در همین دوران برای یافتن بازار جهت این محصول ها، اخلاق اقتصادی به سمت مصرف گرایی تغییر جهت داد. پیامد مصرف گرایی، تخریب محیط زیست و از بین رفتن منابع زیست محیطی بود. منابعی که نسل های بعد نیز در آن سهم داشتند. این کشورها گرچه می کوشیدند برخی از صنایع آلوده را به کشورهای جهان سوم منتقل کنند اما خود نیز از آفت آن در امان نماندند. مسئله مقاله این است که مصرف گرایی، یکی از عامل های مهم تخریب محیط زیست بوده و پایداری توسعه را در کشورهای توسعه یافته مختل می سازد. در مقاله حاضر به دنبال اثبات این فرضیه هستیم که دین اسلام با جهت دادن الگوی مصرفی مسلمانان و تشریع مقرراتی در این جهت، زمینه مصرف بهینه را در بین مسلمانان پدید ساخته که از آثار مثبت آن ، حفظ منابع زیست محیطی است. خداباوری رفتارهای مصرفی انسان را در جایگاه خلیفه و امانتدار وی به گونه ای جهت می دهد که در کنار تحقق رفاه خود، آسیبی به حقوق دیگران و از جمله محیط زیست وارد نسازد. اصول اخلاقی و فقهی حرمت اسراف، اتلاف، اتراف و ضرر رسانی و نکوهش تجمل و مصرف زدگی در تقویت این هدف تاثیر فراوان دارد. روش تحقیق تحلیلی توصیفی بوده، با استفاده از آیه ها، روایت ها و قواعد فقهی، اصول حاکم بر مصرف را استخراج کرده و نقش آن در حفظ محیط زیست را تحلیل می کنیم.
۶.

مصرف و مصرف گرایی از منظر اسلام و جامعه شناسی اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام مصرف اسراف مصرف گرایی جامع هشناسی اقتصادی تبذیر اتراف و مصرف کننده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد خرد رفتار مصرف کننده مسلمان رفتار مصرف کننده مسلمان
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد کلان و اقتصاد پولی،مالی ،اقتصاد توسعه مصرف،پس انداز،تولید،اشتغال و سرمایه گذاری مصرف،پس انداز،ثروت
تعداد بازدید : ۶۹۹۲ تعداد دانلود : ۲۰۱۰
مصرف و مصرف گرایی مسئله ای چند بُعدی است که از جهات گوناگون قابل بررسی است و در هر جامعه ای متاثر از عوامل متعدد از جمله فرهنگ عمومی، هنجارها و ارزش های حاکم است. مصرف گرایی، اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و دارایی های مادی است. اسلام با تاکید بر لزوم حفظ مال، تامین نیازهای زندگی، سرمایه گذاری اقتصادی، تامین رفاه زندگی برای خود و افراد تحت تکفل با معیار رعایت اعتدال و میانه روی، مسلمانان را به مصرف دعوت کرده و از هر گونه اسراف، تبذیر و ... در مصرف منع کرده است. مصرف گرایی آثار متعدد و گوناگون اقتصادی، سیاسی، روانی و به ویژه جامعه شناختی را در جامعه بر جا می گذارد. از آثار جامعه شناختی مصرف گرایی می توان به تبدیل ثروت و مصرف، به ارزش و غلبه آن بر دیگر ارزش ها، نمایش ثروت، شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی، احساس محرومیت و ... نام برد. مقاله حاضر با روش اسنادی، تحلیل محتوا و توصیفی و رویکرد جامعه شناختی بعد از تبیین آثار مصرف گرایی در جامعه، مصرف گرایی را از دید آموزه های اسلامی بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که مصرف به خودی خود پدیده ای مذموم نیست و اسلام نیز مسلمانان را برای تامین نیازهای زندگی تشویق می کند اما مصرف گرایی و هدف قرار دادن مصرف آثار منفی داشته، همسو با مفاهیمی چون اسراف، تبذیر و اتراف بوده و از دید اسلام مذموم شمرده شده است.
۷.

جایگاه حقوق مصرف در اصلاح الگوی مصرف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصرف مصرف کننده اسراف اصلاح الگوی مصرف حقوق مصرف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد خرد رفتار مصرف کننده مسلمان رفتار مصرف کننده مسلمان
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد اسلامی اقتصاد کلان و اقتصاد پولی،مالی ،اقتصاد توسعه مصرف،پس انداز،تولید،اشتغال و سرمایه گذاری مصرف،پس انداز،ثروت
تعداد بازدید : ۲۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۳۷
نامناسب بودن الگوی مصرف در زمینه های گوناگون به ویژه مصرف ذخیره های تجدیدناپذیر، به موضوع مهم جامعه امروز ایران تبدیل شده و اصلاح الگوی مصرف به صورت راهبردی کلان و ضرورت اقتصاد ملی در دستور کار قرار گرفته است. واقعیت اسراف و هدر دادن منابع و امکانات ملی معلول علت ها و عامل های گوناگونی است که بدون شناخت و کنترل آنها نمی توان به اصلاح الگوی مصرف امید داشت. مطالعه حاضر با طرح این پرسش که با وجود ارشاد عقل و شرع به مصرف بهینه، چرا الگوی مصرف در ایران غیرمنطقی است، این فرضیه را مطرح کرده که بی توجهی به حقوق مصرف یکی از عامل های مهم در نامناسب بودن الگوی مصرف در ایران است. یافته های تحقیق حاکی است که عدم دسترسی به اطلاعات درباره کیفیت کالاهای عرضه شده، عدم وجود قدرت انتخاب در بازار رقابتی، عدم وجود مقررات سخت گیرانه درباره مسؤولیت تولیدکنندگان کالاهای معیوب، وجود فساد اداری و اقتصادی و در نتیجه عدم کنترل درباره کالاهای نامرغوب و سرانجام عدم استفاده از مشارکت مردمی در ساختارهای مدافع حقوق مصرف کنندگان، از جمله عامل هایی هستند که ضمن اجحاف در حق مصرف کنندگان، مصرف بی رویه و اتلاف منابع و سرمایه های کشور را به دنبال دارد.
۸.

زنان و اصلاح الگوی مصرف

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: صرفه جویی اسراف اصلاح الگوی مصرف تبذیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۵ تعداد دانلود : ۷۴۰
امروزه، رشد لجام گسیخته مصرف گرایی از معضلات بسیاری از کشورهاست. جامعه و کشور مصرف زده کمتر به خودکفایی خواهد رسید. این گرایش در تمامی اقشار جامعه نفوذ کرده است و زنان نیز با آن رابطه ای دوسویه دارند؛ از سویی جمعیت انبوهی از مصرف کنندگان، زنان اند و از دیگر سو، بر الگوی مصرف دیگران به ویژه افراد خانواده تاثیرگذارند. پس اصلاح الگوهای مصرف در هرآنچه نگه داری و حفظ آن در اقتصاد فرد و جامعه اثر مثبت دارد، ضروری به نظر می رسد. در این ارتباط زنان می توانند فرهنگ صرفه جویی را درون خانواده نهادینه کنند که این خود به فرهنگ سازی در کل جامعه منجر خواهد شد. بخش مهمی از آموزه های دینی در رابطه با مسائل اقتصادی، ناظر به بیان الگوهای مصرفی مطلوب از نظر شرع مقدس است. در این نوشتار در ابتدا معیار کلی اسلام در این زمینه معرفی شده، سپس با طرح مباحث اجتماعی مرتبط با بحث «مصرف گرایی»، تاثیر تبلیغات بر مصرف گرایی زنان مورد بررسی قرارگرفته است. آسیب های مصرف گرایی در جامعه زنان نیز از نکات مورد توجه نگارنده بوده که در قالب دو آسیب تجمل-گرایی و مدگرایی بررسی شده است. از آنجا که شناخت مصادیق زهد، قناعت، ساده زیستی و دوری از تجمل گرایی در زندگی حضرت زهرا می تواند انگیزه کافی به ویژه در زنان مسلمان ایجاد کند، ذیل هر بخش نمونه هایی از ساده زیستی و پرهیز از مصرف زدگی در زندگانی آن بزرگوار پرداخته شده است.
۹.

حد بهینه پیش¬گیری از اسراف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسراف ریخت و پاش اداری حد بهینه ریخت و پاش رابطه هزینه فرصت و اسراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۱ تعداد دانلود : ۷۳۴
در این نوشتار ضمن تعریف و تبیین بحث اسراف و هزینه­فرصت به بررسی و تبیین رابطه و موضوع­شناسی بحث اسراف با هزینه­فرصت پرداخته و در صدد پاسخ به این مسأله برمی­آید که در موارد تزاحم هزینه­فرصت و اسراف، مواردی که هزینه فرصت اجتناب از اسراف بیشتر از هزینه اسراف باشد، انتخاب بهینه کدام است؟ و تکلیف شرعی مدیر مسلمان چیست؟ جواب این مسأله را با تبیین مسأله اسراف این­گونه می­توان بیان داشت که اساسا نه­تنها بین این دو تزاحم نبوده بلکه ازآنجا که هزینه­فرصت امری عقلایی است ابزاری جهت موضوع­شناسی و مصداق­شناسی اسراف می­باشد و می­تواند به عنوان ملاکی برای شناخت مصادیق اسراف محسوب گردد و از این جهت می­توان حد بهینه­ای برای ریخت و پاش در ادارات قائل بود که فراتر از آن اسراف محسوب می­شود.
۱۰.

بررسی و بهینه سازی رفتار مصرفکننده در اقتصاد اسلامی با استفاده از تکنیک برنامه ریزی پویا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسراف انفاق انسان اقتصادی برنامه ریزی پویا نظریه مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۳ تعداد دانلود : ۸۵۱
بحث مصرف و نظریات مربوط به آن از مقولات مهم در متون اقتصادی است و مقالات و کتب متعددی در این حوزه نگاشته شده است. از طرف دیگر دین مبین اسلام نظرات خاصی را در حوزه مصرف دارد که آن را از نظریات متعارف مصرف متمایز میکند. هرچند موارد مهمی در باب مصرف مورد سفارش قرار گرفته است اما دو مورد مهم از این اصول، بحث مصرف در اقتصاد اسلامی را از اقتصاد متعارف متمایز می کند. این اصول عبارتند از مخارج مربوط به انفاق و پرهیز از اسراف و تبذیر. از این رو هدف اصلی این مقاله بررسی رفتار مصرفکننده و بهینه سازی آن با توجه به قیود پیش گفته با استفاده از تکنیک برنامه ریزی پویاست و در نهایت پس از مدل سازی مشخص شده در مسیر تعادلی و در طول زمان مطلوبیت نهایی ناشی از مصرف و انفاق برابرند. همچنین نرخ بازدهی انتظاری (ناشی از تأمین مالی اسلامی) و نرخ ترجیح زمانی بر مصرف و انفاق تأثیر دارند.
۱۱.

پیامدهای اسراف و مصرف گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اعتدال الگوی مصرف اسراف تجمل گرایی میانه روی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱۱ تعداد دانلود : ۲۴۹۷
دین اسلام، دین اعتدال، میانه روی و دوری از افراط وتفریط است، اسلام سعی میکند با برنامه های متعدد پیروان خویش را در راه راست و خط اعتدال نگه دارد و با افراط و تفریط در هر امری مخالف است و آن را برای زندگی دنیوی و اخروی، فردی و اجتماعی مسلمانان مضر میداند. الگوی مصرف در اسلام علاوه بر مخالفت با «اسراف» با پدیدة ناشایست «تجمل گرایی» نیز به عنوان یک بیماری اقتصادی مقابله کرده است. قرآن مجید در آیات متعددی به بحث اسراف پرداخته و جنبه های مختلف این امر مذموم را بررسی کرده، آیاتی که اعلام میدارد «خداوند مُسرفین را دوست ندارد» بیانگر این حقیقت است که اسراف موجب میشود تا شخص مُسرف، با وجود دارا بودن همه فضایل اخلاقی و اعمال صالح، نتواند به مقام محبت و قرب الهی برسد. البته قرآن مجید، همچنانکه اسراف را نمیپذیرد، سختگیری در مخارج زندگی را نیز قبیح و ناپسند میشمارد و اجازه نمیدهد که افراد حریص و مال اندوز و تنگ نظر به بهانة پرهیز از اسراف در دامن خساست و سخت گیری در مصرف بیفتند. قرآن مجید با مطرح کردن مسئله اسراف و بیان مضرات آن و دعوت به اعتدال و میانه روی در تمام امور زندگی، در حقیقت بهترین الگوی مصرف را برای زندگی سعادتمندانه به آدمیان ارائه میدهد.
۱۲.

بررسی الگوی زهد اسلامی در عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدرنیته مفاهیم اخلاقی اخلاق اسلامی زهد اسراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۵ تعداد دانلود : ۶۷۱
تأثیر فرهنگ مدرنیسم بر زندگی انسان معاصر موجب شده است که گروهی از عدم امکان اجرای بسیاری از مفاهیم اخلاقی در عصر جدید سخن به میان آورند. از سوی دیگر تفسیر نامناسب زهد، سبب شده که برخی خود را از تمامی نعمات الهی محروم ساخته و زندگی را بر خود و اطرافیان خویش سخت نمایند. این مقاله درپی آن است که درعین نشان دادن ناسازگاری مبانی مدرنیسم با مبانی اسلامی، به اثبات امکان اجرای زهد در این عصر پرداخته و با تفسیر صحیح زهد با استفاده از قرآن و سنت، عرصه های مختلف اجرای زهد همچون عرصه تولید، مصرف، تخصیص درآمد و ... را بررسی و به ارائه الگوی صحیح زهد در آنها بپردازد.
۱۳.

طراحی مدل تحلیل رفتار مصرف کننده بر اساس آموزه های اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار مصرف کننده اسراف میانه روی بخل راهبرد مصرف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت بازرگانی مدیریت بازرگانی بازاریابی و مدیریت بازار
تعداد بازدید : ۱۷۵۱ تعداد دانلود : ۷۹۵
این مطالعه به منظور طراحی و ارائه مدلی جهت تحلیل و بررسی رفتار مصرف کننده انجام شده است. بدین منظور با رویکردی اکتشافی، موضوع تحقیق بر محور ادبیات اسلامی، بررسی شد که نتیجه آن دستیابی به مدل تحقیق است. این مدل، متشکل از سه متغیر بخل، میانه روی و اسراف است. متغیرهای بخل، میانه روی و اسراف بر اساس دو بُعد رفتار مصرف کننده در ارتباط با خود و در ارتباط با دیگران، در قالب یک پیوستار، مدل تحلیل رفتار مصرف کننده را شکل می دهند. بر اساس این مدل، نُه نوع الگوی مصرف به دست آمده که می توان گفت هر یک از افراد بر اساس یکی از این الگوها عمل می کنند. این الگوها عبارت اند از «مسرف»، «مسرف/دیگران - میانه رو/خود»، «مسرف/دیگران - بخیل/خود»، «میانه رو/دیگران - مسرف/خود»، «میانه رو»، «میانه رو/دیگران - بخیل/خود»، «بخیل/دیگران - مسرف/خود»، «بخیل/دیگران - میانه رو/خود» و «بخیل». ضمناً به منظور تحلیل وضعیت رفتار مصرف کننده و هدایت آن به سمت الگوی مطلوب (میانه روی در مصرف)، دستگاه مختصات تحلیل الگوهای مصرف، ابداع شده است. بر اساس این دستگاه، فضای مصرف، متشکل از چهار منطقه راهبردی «اسراف محور»، «اسراف/بخل محور»، «بخل محور» و «بخل/ اسراف محور» است.
۱۴.

رفتارهای سه گانه بخل، میانه روی و اسراف از دیدگاه سیستمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسراف میانه روی بخل سیستم بسته سیستم باز حلقه باز سیستم باز حلقه بسته منفی سیستم باز حلقه بسته مثبت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت سازمانی و منابع انسانی رفتار سازمانی
تعداد بازدید : ۱۰۷۳ تعداد دانلود : ۴۸۴
این پژوهش با الهام از دیدگاه سیستمی، رابطه رفتارهای سه گانه بخل، میانه روی و اسراف را با محیط مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. بر اساس منابع، نتایج تحقیق بیانگر این است که از نظر رابطه با محیط بر بخل و بخیل منطق سیستم بسته بر میانه روی و میانه رو منطق سیستم باز حلقه بسته منفی و بر اسراف و مسرف منطق سیستم باز حلقه باز حاکم است به این صورت که ساختار بخل و رفتار بخیلانه به گونه ای عمل می کند که سیستم باز انسانی را از طریق نابودی تعاملات با سایر عناصر محیطی به سمت و سوی هر چه بسته تر شدن سوق می دهد. با توجه به اینکه اصل بقای آنتروپی مثبت بر آن صادق است به سوی بی نظمی و اضمحلال پیش می رود. میانه روی در زندگی فردی و اجتماعی نه تنها موجب شکل گیری و توسعه سیستمی باز می شود، بلکه از طریق تمرکز بر معیارها، این سیستم باز را به سیستم باز حلقه بسته منفی تبدیل می کند. در نتیجه با توجه به اینکه رفتارهای سه گانه در زمره عوامل سیستمی (ضعف قوت) قرار دارد، می توان از طریق افزودن حلقه بسته منفی به سیستم باز حلقه باز، اسراف (ضعف) را به سمت میانه روی (قوت) تعدیل کرد و از سوی دیگر از طریق باز نمودن سیستم بسته به روی محیط و افزودن حلقه بازخوران منفی به آن، بخل (ضعف) را به سمت میانه روی ارتقا داد.
۱۵.

سنجش و اندازه گیری چرایی فعالیت متناسب استعداد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم خلاقیت آزادی اسراف استعداد خودبودن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۳۴۶
آنچه سرمایه گذاری برای کشف استعداد ذاتی، منحصربه فرد و برتر و زمینه سازی برای فعالیت مبتنی بر آن را قابل دفاع می کند، چرایی فعالیت متناسب استعداد است. لذا، با هدف مشخص نمودن چرایی فعالیت متناسب استعداد، با رویکردی کیفی- اکتشافی، مبانی علمی معتبر، مورد پژوهش قرار گرفت. نتایج نشان می دهد مفهوم چرایی فعالیت متناسب استعداد توسط متغیرهای پنج گانه: عمل به علم، خلاقیت، جلوگیری از اسراف، آزادی و خود بودن، اندازه گیری می شود. چنانچه تلاش آدمی بر محور استعداد برترش بچرخد و روی موج استعدادش تنظیم شود، به خوبی از عهده جذب، پردازش و استفاده از داده های مرتبط با آن برمی آید، زیرا محرک های محیطی، حواس، اعصاب، ساختار مغز و محتوای ذهن به نحو مؤثر با هم مرتبط و مکمل شده و به نوعی انسان را متصل به وجود لایتناهی درون خود کرده و موجودیت او را با نظم و سازمانِ نظام هستی هماهنگ و همسو می نماید که این خود رفتار موفقیت آمیز را نتیجه می دهد. به این صورت که فرد و کارش، همانند قفل و کلید با هم یکی شده و هر چه بیشتر «عمل به علم»، «خلاقیت»، «جلوگیری از اسراف»، «آزادی» و «خود بودن» را تجربه می نماید.
۱۶.

قرآن و سیرت نبوی (صلی الله علیه وآله) کی روشنی میں زندگی کا انداز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ذاتی زندگی مرد و زن کا اختلاط اسراف جائز مزاح لھو الحدیث مشاغل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۵۲۰
اللہ تعالی لوگوں کو احکام دین،ہدایت اور روحانی کمالات سکھانے کے لیے اپنے نیک بندوں،انبیاء،اولیاء، آئمہ معصومین: اورعلماء کرام کو جسطرح مقرر کیا اسی طرح شیطان مردود نے بھی ان کے مقابلے میں اپنے چیلوں کو مذہب، تعلیم، سیاست، ثقافت کھیل و تفریح اور کاروبارِ زندگی میں مختلف بھیس اور حلیوں میں بھیجا ہے۔ لہٰذا انسان کے لیے ضروری ہے کہ وہ اپنے نفس کی تربیت کرے اور حیوانی صفات کو دور کرئے۔ اللہ تعالی جہاں قرآنِ مبین میں یہ ارشاد فرماتا ہے کہ "شیطان کا بس صرف ان لوگوں پر چلتا ہے جو اسکو سرپرست بناتے ہیں"۔ [النحل/ 102] ۔وہیں یہ بھی فرماتا ہے کہ شیطان میرے بندوں کا بال بھی بیکا نہیں کرسکتا '' [الجر / 42] اللہ نے اس کائنات کو بغیر ہادی و رہنما نہیں چھوڑا۔ ہر دور کے انسان کی رہنمائی کے لیئے انبیاء ، زمانے کی ضرورت کے لحاظ سے بھیجے ۔ شیطانی صفات کو دور کرنے کے لیے سب سے بہترین نمونہ قرآن اورسیرت نبوی ہیں۔ اس بات کا جاننا ضروری ہے کہ شیطان کبھی بھی حرام یا ناجائز کام خود نہیں کرواتا بلکہ وہ حرام کے نزدیک لے جا کے چھوڑ دیتا ہے۔ اگر انسان پر گناہ کی کشش زیادہ حاوی ہوجاتی ہے تو خود اس گناہ کی طرف بڑھتا چلا جاتا ہے لہٰذا اس کشش (جو گناہ کی طرف ہوتی ہے) سے بچنے کے لیے نفس کا تزکیہ ضروری ہے۔ اپنے نفس کے تزکیہ کی ضرورت کے پیشِ نظر اس موضوع کو تحقیق کے لیے انتخاب کیا گیا۔کمال یہ نہیں کہ انسان آنکھوں کے نہ ہونے پر گناہ سے اپنے آپ کو بچا لے۔ ہاتھوں کے نہ ہوتے ہوئے حرام کام نہ کرئے۔ پاؤں کے نہ ہوتے ہوئے قدم گناہ کی طرف بڑھا نہ پائے-بلکہ گناہ کے قابل ہوتے ہوئےاور نفس کے اکسانے پر بھی اپنے آپکو ناجائز کاموں سے روکنا ہی بڑی کامیابی ہے۔ عمر کے ابتدائی حصے میں ہی اپنے آپ کو چھوٹی گمراہیوں سے بچائیں گے تو ہی آگے جا کر اپنی عملی زندگی میں حق کا ساتھ دے پائیں گے۔
۱۷.

تصویرپردازی هنری بخل و اسراف در آیینه قرآن کریم

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تصویر هنری بخل اسراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۹۴
بررسی تصاویر ادبی قرآن کریم زمینه بهره مندی هرچه بهتر و بیشتر از آموزه های دینی را فراهم می کند. قرآن کریم با شیوه تصویرگری ، رذایل اخلاقی از جمله شرک، نفاق ، کفر، بخل و اسراف و... را چنان هنرمندانه، معرفی کرده است که مخاطب به خوبی زشتی آن ها را درک می کند. بخل و اسراف، دو واژه با بار معنایی منفی و در واقع نشان دهنده افراط و تفریط و خروج از خط میانه روی و اعتدال هستند و بررسی تصاویر ادبی مرتبط به این دو رذیلت، زیبایی آفرینش های هنری در قرآن را بهتر جلوه گر می سازد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی انجام شده است، به بررسی و تحلیل تصویرهای هنری قرآن در رابطه با بخل و اسراف پرداخته تا به این سوال پاسخ دهد که تصویر پردازی بخل و اسراف در قرآن چگونه است و چه ویژگی های ممتازی دارد؟ نتایج حاکی از آن است که قرآن کریم غالبا برای تبیین دقیق رذایل از تصاویر حسی بهره برده است که سرشار از حرکت، حیات و پویایی هستند تا بدین طریق معانی را از راه حس و فکر و وجدان و روان به خواننده منتقل کند. قرآن کریم غالباً با عباراتی کوتاه، اما متنوع و دلنشین تصویری منفی و زشت از اسراف کنندگان در ذهن و خیال مخاطبان خود رقم زده است. لذا تصویر کامل اسراف، در درون نظام تصاویر به هم پیوسته قرآنی، شکل و معنای واقعی خود را پیدا می کند.
۱۸.

ابعاد اجتماعی و اقتصادی استفاده از خودرو های لوکس با رویکرد پژوهش ترکیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مصرف کننده مسلمان اسراف خودروهای لوکس عوامل اجتماعی عوامل اقتصادی بازاریابی اسلامی پژوهش ترکیبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۴۰۲
اسراف گرایی، تجمل گرایی و به دنبال آن تمایل به استفاده از خودروهای لوکس همواره از موضوعاتی است که بزرگان و دلسوزان دین و نظام اسلامی نسبت به آن هشدار داده اند. این پژوهش، به دنبال یافتن چرایی تمایل به استفاده از این خودروهای لوکس در ابعاد اجتماعی و اقتصادی است. برای این منظور از روش پژوهش ترکیبی شامل دو بخش استفاده شده است. در بخش اول با استفاده از روش کیفی نظریه داده بنیاد، ابعاد اجتماعی و اقتصادی موضوع شناسایی شدهاند و در بخش دوم با استفاده از الگو، پرسشنامه ای طراحی، توزیع و به تعداد 320 عدد جمع آوری شده است. داده های پرسشنامه ها، که پایایی آنها توسط ضریب آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شده با روش تحلیل عاملی تأییدی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج پژوهش، حاکی از اثرگذاری سه عامل اقتصادی شامل اهمیت قیمت، بورس بازار بودن کالا و تمایل به حفظ ارزش پول و نیز پنج عامل اجتماعی شامل تمایل به ظاهرسازی، کسب طبقه اجتماعی، گروه های مرجع، پرستیژ و تغییر رفتار دیگران بوده است. این پژوهش با رویکرد انتقادی دینی به موضوع، راهکارهایی را برای کاهش این آسیبهای اجتماعی و اقتصادی ارائه کرده است.
۱۹.

ویژگی شیعیان واقعی؛ قناعت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قناعت اسراف طمع اعتدال صرفه جویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۴۵۵
این مقال شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در صفات شیعیان واقعی. قناعت از دیگر نشانه های شیعیان واقعی است. برای فهم قناعت باید دو مفهوم اسراف و خرسندی از مصرف بهینه را درک کرد. در اسلام ثروت فراوان نکوهیده نیست، اسراف و تبذیر ناپسند است. فرد باید به قدر نیاز مصرف و از زیاده روی در مصرف با هدف لذت طلبی اجتناب کند. فرد قانع باید کم مصرف کند و اسراف نکند و از اسراف نکردن دیگران خشنود باشد. ازاین رو، حرص و طمع همواره با قناعت در تضاد و ناسازگار است. بهترین راهکار برای دستیابی به قناعت، شناخت سیرة معصومان و تأسی به آنان است؛ روح تعبد و ولایت مداری را باید در خود تقویت کند. علت توصیه به قناعت در اسلام، این است که انسان اگر همواره در پی تهیه مال و ثروت اندوزی باشد، میل سیری ناپذیری به لذایذ دنیوی موجب می شود همه عمر خود را صرف کسب مال دنیا کند و همیشه هم احساس می کند کم است. درحالی که هدف خلقت قرب الهی و نیل به سعادت است که نیازهای مادی دنیا مقدمه و ابتدایی اند و به طور مستقیم به زندگی ابدی و اخروی مربوط نیستند. توجه به قناعت و استفاده درست از امکانات مادی و اجتناب از اسراف و طمع ورزی برای این است که نیروهای ما بیش از اندازه صرف نیازهای مادی نشود و از نیازهای اصیل باز نمانیم.
۲۰.

تبیین رابطه اسراف و انتخاب طرح های عمرانی با رویکرد انتخاب عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۸۲
با پیدایش دولت های مدرن، مسائل و مشکلاتی به وجود آمده که با ساختار این دولت ها متناسب بوده است. مسائلی که شارع در مورد آنها نظر منصوصی نداده و مستحدثه دوران معاصر است. مانند موضوع بودجه که هرساله ازسوی دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه می شود. لایحه ای که تا حدودی سرنوشت سیاسی، اقتصادی و جهت دهی به برنامه ها و آمال هر کشور را برعهده داشته و آن را تحت تأثیر قرار می دهد و دارای رویه های بررسی خاصی در دولت و مجلس است. در هنگام بررسی بودجه طرح ها و پروژه های عمرانی ای اضافه یا کم می شوند که در بعضی موارد اقتصادی و کارشناسی نیست. مطالعات نشان می دهد که می توان برخی از این اضافه و کم شدن ها را از مصادیق اسراف دانست. بر این اساس مکتب انتخاب عمومی که با محور قرار دادن تعقیب نفع شخصی در حوزه سیاسی، به تحلیل فرایندهای قانونگذاری و تصمیم گیری می پردازد، مؤید این نکته است که انتخاب برخی از طرح ها و پروژه های عمرانی برای اجرا بیشتر متأثر از منافع سیاست مداران و نمایندگان مجلس تلقی می شود. در این مقاله رابطه انتخاب طرح ها و پروژه های عمرانی کشور با اسراف بررسی و با رویکرد مکتب انتخاب عمومی، پاسخی برای چرایی این نحو از اقدامات ارائه می شود.