مطالب مرتبط با کلیدواژه

روستا


۲۶۱.

بررسی نقش فعالیتهای اقتصادی در توزیع جمعیت بین شهر و روستا در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 55 - 68

کلیدواژه‌ها: جمعیت توزیع جمعیت شهر روستا فعالیتهای اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۷۴
شناخت چگونگی توزیع جمعیت و پراکندگی جغرافیایی آن بخصوص بین شهر و روستا، و نیز عواملی که بر این توزیع موثرند لازمه برنامه ریزی فضایی در کشور است. در بین عوامل متعددی که بر پراکندگی جمعیت تأثیر می گذارند، فعالیتهای اقتصادی که به سه بخش عمده، کشاورزی، صنعت و خدمات تقسیم می گردند، از جمله این عوامل محسوب می شوند. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد، که فعالیتهای صنعتی و خدماتی با توجه به ایجاد فرصتهای شغلی در شهرها به انتقال تمرکز جمعیت در نقاط شهری، و فعالیتهای کشاورزی به تثبیت جمعیت درنواحی روستایی کمک کرده اند، و تفاوت استانها از نظر میزان شهرنشینی و روستا نشینی تا حدودی ناشی از تفاوت آنها از نظر میزان اشتغال در هر یک از فعالیتهای اقتصادی است. همچنین تغییر میزان شهرنشینی طی سالهای 1335 تا 1385 تابعی از تغییر میزان اشتغال در صنعت و خدمات بوده و تغییر میزان روستانشینی نیز با تغییر میزان اشتغال در فعالیتهای کشاورزی رابطه دارد.
۲۶۲.

تاثیر صدور سند مالکیت مساکن روستایی در توسعه روستایی، مطالعه موردی(روستاهای آهار، گلدسته)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 21 - 45

کلیدواژه‌ها: روستا صدور سند توسعه روستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
توسعه روستا ، پایدارترین سیاست و راهبرد در توسعه هر کشور به شمار می رود که این سیاست ارتباط تنگاتنگ با نظام فکری و نگرشی دارد و برای نهادینه سازی این سیاست ابزارها و روش های مختلفی وجود دارد که سند دار کردن واحد مسکونی و یا به عبارت کلی صدور سند برای املاک در روستا به موازات سایر سیاستهای توسعه ای مناطق روستایی از جمله این روش هاست. این تحقیق بر آنست با موشکافی از تجارب و عملکرد کشورهای مختلف و فعالیت های صورت گرفته در سند دار کردن واحدهای مسکونی روستایی کشور و آسیب شناسی آنها میزان موفقیت آن را بررسی نماید. به این منظور تحلیل و ارزیابی آن براساس روش میدانی و موردی در سه نقطه جغرافیایی متفاوت صورت گرفته و نتایج حاصله از آن نیز متفاوت بوده است.
۲۶۳.

روند توسعه اقتصاد روستایی، مطالعه موردی: دهستان میان جوین سبزوار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نهم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 29 - 43

کلیدواژه‌ها: روستا کشاورزی توسعه توسعه روستایی دهستان میان جوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۸۷
این پژوهش با عنوان روند توسعه روستایی نمونه دهستان میان جوین با تأکید بر بخش کشاورزی با هدف شناسایی منابع طبیعی، انسانی، اقتصادی و همچنین شناخت مسائل و مشکلات در زمینه کشاورزی و تنگناهای توسعه روستایی انجام شده است.بر اساس مطالعات انجام شده، با توجه به ویژگی های طبیعی، اقلیمی شرایط نسبتاً مساعدی را جهت رشد و توسعه کشاورزی فراهم آورده تا جایی که کشاورزی مهم ترین بخش فعالیتهای اقتصادی است. و می توان گفت که فعالیتهای کشاورزی بیشترین درآمد روستائیان را تأمین می کند. البته در این زمینه نیز مشکلاتی وجود دارد که مهمترین آنها عبارت است از: کوچک بودن قطعات ارضی و به تبع آن نظام بهره برداری (خرد مالکی، خانوادگی)، توزیع نامناسب بارندگی در طول سال، عدم بهره برداری بهینه از منابع آب، روشهای غلط آبیاری وغیره. راهبردهای توسعه روستایی در دهستان میان جوین متکی بر بهره برداری بهینه از منابع آب موجود به وسیله اصلاح انهار سنتی وساخت انهار سیمانی یا انتقال آب در شاهراه ها توسط لوله های قطور، سرمایه گذاری در زمینه استفاده از روشهای نوین آبیاری، حفظ و یکپارچه گی اراضی، تشویق و حمایت دولت از کشاورزان .
۲۶۴.

تحلیلی بر نقش توانمندی های محیطی در توسعه پایدار نواحی روستایی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان رستم)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 21 - 38

کلیدواژه‌ها: روستا توسعه روستایی توانمندی محیطی توسعه کشاورزی شهرستان رستم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۸۸
     دستیابی به وضعیت قابل قبولی از فرایند رشد، توسعه و تعالی در جوامع انسانی اعم از شهر و روستا نیازمند مهیا نمودن زمینه های برنامه ریزی بر پایه شناسایی محیط و بهره گیری از قابلیت های موجود در آن فضا می باشد. در این راستا شناخت، بررسی و تحلیل توانمندی های انسانی و طبیعی موجود در عرصه های روستایی کشور می تواند به عنوان زیربنا و اصلی مهم در روند توسعه پایدار این سکونتگاه های انسانی مطرح گردد. مقاله پیش رو با تکیه بر رویکردی کاربردی و به شیوه تحلیلی– توصیفی بر آن است تا ضمن بررسی مفاهیم توسعه پایدار روستایی؛ به معرفی و تجزیه و تحلیل قابلیت های محیطی (طبیعی– انسانی) روستاهای بخش مرکزی شهرستان رستم در جهت دستیابی به توسعه پایدار در این کانون های جمعیتی بپردازد. در این راستا جمع آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. شاخص های مورد بررسی در این مقاله را نیز تحلیل اطلاعات طبیعی اعم از ساختار زمین، توپوگرافی، منابع خاک و آب به همراه وضعیت انسانی همچون سطح سواد، میزان مشارکت روستائیان و مهم تر از همه معرفی توان ها و قابلیت های بخش کشاورزیِ روستاهای مورد مطالعه را شامل می گردد. در نهایت تلاش است به ارائه راهکارهای لازم به منظور فراهم آوردن زمینه های توسعه پایدار در روستاهای شهرستان اقدام گردد. نتایج تحقیق گواه از آن است که مجموعه روستاهای این شهرستان به لحاظ ویژگی های محیطی دارای قابلیت بالایی جهت انجام و توسعه فعالیت های کشاورزی و عملکردهای اقتصادی– خدماتی وابسته به آن می باشند. که این پتانسیل در کنار بسط و گسترش فعالیت صنایع تبدیلی و تکمیلی همراه با رونق بخشیدن به بخش تجارت در منطقه می تواند با مدیریتی خردمندانه و هماهنگ توأم با مشارکت همه جانبه روستاییان زمینه ها و شرایط دستیابی به توسعه پایدار منطقه را فراهم بیاورد.
۲۶۵.

بررسی توزیع فضایی سالخوردگی جمیعت روستایی ایران طی سه دوره سرشماری 1375، 1385 و 1390(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 73 - 88

کلیدواژه‌ها: توزیع مکانی جمعیت سالخوردگی روستا سیستم اطلاعات مکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۰
رشد جمعیت و سالخوردگی آن هر دو آثار نامطلوبی در ابعاد اقتصادی واجتماعی بر جامعه خواهد داشت (قیصریان، 1388: 1) چگونگی توزیع مکانی جمعیت، یکی از مباحث مهم ساختار جمعیت است (مهاجرانی، 1389: 45)، و آگاهی از نحوه توزیع و پراکندگی جمعیت سالخورده روستایی در سال های مختلف و بررسی روند آن می تواند در برنامه ریزی های کلان اجتماعی و بویژه در مناطق روستایی مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق با مطالعه شاخص سالخوردگی، روند توزیع و پراکنش فضایی جمعیت سالخورده روستایی ایران را با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی GIS در سه دوره سرشماری 1375، 1385 و 1390 مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در سه دوره سرشماری 75، 85 و 90، شاهد الگوی خوشه ای در شاخص سالخوردگی هستیم و به معنای آنست که ما شاهد تمرکز این جمعیت در بخش های مرکزی کشور هستیم و جمعیت سالخورده به صورت متعادل در کشور پراکنده نشده است و ادامه این روند تمرکز بیشتر برای جمعیت سالخورده را در پی خواهد داشت. همچنین بین مرکز و پیرامون شاهد اختلاف فضایی برای میزان بالای شاخص سالخوردگی در مرکز کشور هستیم. در نهایت اینکه جمعیت سالخورده روستایی در حال افزایش است.
۲۶۶.

سنجش کیفیت زندگی در سکونتگاه های روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال سیزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 1 - 12

کلیدواژه‌ها: شهرستان اسلام آبادغرب روستا شاخص های اجتماعی اقتصادی و کالبدی کیفیت زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۷
یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی هر جامعه ای، بهبود کیفیت زندگی آن جامعه می باشد. این مقاله به بحث درباره کیفیت زندگی درسطح مناطق روستایی می پردازد. تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان اسلام آبادغرب تا چه اندازه از شاخص کیفیت زندگی برخوردارند. ارزیابی کیفیت زندگی در سه شاخص اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و با13 مؤلفه صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمونT تک نمونه ای انجام گرفته-است. براساس یافته های تحقیق، محاسبه میانگین برخورداری نشان داده که دهستان شیان با47/33درصد مطلوب ترین کیفیت زندگی و دهستان حومه شمالی با 43/28درصد پایین ترین سطح رضایت از کیفیت زندگی را دارمی باشند. بنابراین برای بهبود کیفیت زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه، برنامه ریزی درهمه شاخص های اجتماعی،اقتصادی و کالبدی لازم است که این مهم از طریق خدمات دهی و ساماندهی به روستاها به ویژه روستاهای کم برخوردار می تواند تأثیرگذار باشد. واژگان کلیدی: شهرستان اسلام آبادغرب، روستا،شاخص های اجتماعی،اقتصادی و کالبدی، کیفیت زندگی
۲۶۷.

واکاوی مولفه های اجتماعی تاثیرگذار در نحوه چیدمان فضایی معماری خانه های بومی روستاهای شهرستان سراب(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 93 - 105

کلیدواژه‌ها: خانه های بومی مولفه های اجتماعی چیدمان فضایی معماری روستا شهرستان سراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۷۵
مطالعه حاضر طبق روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی-توسعه ای نوشته شده است. پس از تجزیه و تحلیل آماری و کمی برای شناسایی استراتژی ها ، از روش کیفی مطابق با روش زنجیره - ترکیبی استفاده شد. مطالعات میدانی با مصاحبه های هدفمند ، تهیه برنامه ها و تصویربرداری انجام شد. پرسشنامه محقق ساخته در دو مرحله به جامعه آماری ارسال شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها ، با استفاده از تکنیک دلفی فازی ، در دو مرحله تأیید شد. سپس با مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار SmartPLS ، اهمیت معیارها تأیید شد. سپس با استفاده از مدل BWM ، معیارها در نرم افزار SPSS و Matlab رتبه بندی شدند. در نتیجه ، ضریب امنیتی با نمره 0.436 رتبه اول ، ضریب حفظ حریم فضایی با نمره 0.321 رتبه دوم و وجود امکانات لازم برای تعاملات اجتماعی با امتیاز 0.243 در رتبه سوم قرار گرفت.
۲۶۸.

ارزیابی توسعه پایدار روستایی با تأکید بر توان محیطی و مشارکت مردمی در تولید گیاهان داروئی (مطالعه موردی استان سمنان شهرستان میامی بخش کالپوش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال پنجم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 55 - 67

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار روستا گیاهان داروئی کالپوش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
توسعه روستایی فرآیندی همه جانبه و پایداری است که در چارچوب آن، توانائی های اجتماعات روستایی به منظور رفع نیازهای مادی، معنوی و کنترل مؤثر بر نیروهای شکل دهنده نظام سکونت محلی (اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی) رشد و تعالی می یابد. ایران با دارا بودن بیش از 8400 گونه گیاهی از کشورهای غنی در این زمینه به شماره می رود که بالغ بر هزار گونه آن قابلیت دارویی و صنعتی دارد. توسعه و احیاء عرصه های طبیعی و برداشت از عرصه های زراعی و دیم زارهای کم بازده می تواند یکی از مهم ترین منابع تولیدی برای تولید مواد اولیه، فرآوری و صادرات این منابع حیاتی مهم باشد. که در این تحقیق 357 پرسشنامه از اهالی بخش کالپوش تکمیل و جمع آوری شده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر موقعیت، توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش و نتیجه گیری از روش های آماری و آزمون های متفاوت با استفاده از نرم افزارهای spss23 به نحوی که ذکر می شود، استفاده گردید: برای آزمون پایایی سؤالات پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ، جهت بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کلموگروف- اسمیرنف، از آزمون t-test جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تولیدات گیاهان دارویی و از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون جهت آزمون کردن فرضیه ها استفاده شده است. بر اساس آزمون t-test تک نمونه ای، سطح معنی داری به دست آمده برای همه عوامل کوچک تر از 0.05 بوده بنابراین همه این عوامل با میانگین جامعه اختلاف دارند بنابراین می توان همه این عوامل را جز عوامل تأثیرگذار بر تولیدات گیاهان دارویی دانست. نتایج تخمین مدل با روش رگرسیون (متغیر وابسته: تولیدات گیاهان دارویی) نشان می دهد که چون سطح معنی داری به دست آمده برای همه متغیرهای مستقل برابر 000/0 بوده و این مقادیر کوچک تر از 05/0 می باشند بنابراین همه متغیرهای مستقل بر تولیدات گیاهان دارویی تأثیر دارد. میزان اثرگذاری همه متغیرهای مستقل بر تولیدات گیاهان دارویی برابر 0.97 می باشد که همان عدد ضریب تعیین می باشد.
۲۶۹.

نقش دهیاری ها در کیفیت مکانی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: بخش دشمن زیاری- شهرستان ممسنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 63 - 76

کلیدواژه‌ها: کیفیت مکان روستا دهیاری شهرستان ممسنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۳۳
    کیفیت مکان به عنوان یک مفهوم چند بعدی متأثر از عوامل مختلفی است که هر یک از آن ها نقش تعیین کننده ای در پیشرفت و تعالی جوامع انسانی اعم از سکونتگاه های شهری، روستایی و عشایری دارد. به گونه ای که عدم توجه به آن می تواند نتایج نامناسبی در فرآیند توسعه پایدار این دسته از جوامع داشته باشد. آنچه که در این راستا مهم می باشد؛ نقش و جایگاه مدیریت در زمینه سازی به منظور بهبودِ وضعیت کیفیت مکان در اینگونه مراکز جمعیتی است. پژوهش حاضر بر آن است با رویکردی کاربردی به مطالعه و تحلیل جایگاه نهاد مدیریتی دهیاری ها در افزایش و بهبود کیفیت مکانی سکونتگاه های روستایی بخش دشمن زیاری از توابع شهرستان ممسنی بپردازد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده ها به صورت بررسی های میدانی با تأکید بر تهیه پرسشنامه می باشد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. حجم نمونه برابر با 220 خانوار روستایی می باشد. نتایج حاصل از آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد که بین روستاهای دارای دهیاری و فاقد دهیاری از لحاظ مؤلفه های کیفیت مکانی تفاوت معناداری وجود دارد. بطوری که روستاهای دارای دهیاری با 8/30 و نقاط روستایی فاقد دهیاری با 59/10- درصد به ترتیب در مرتبه اول و دوم از اهمیت نظر کیفیت مکان زندگی قرار گرفته اند. به عبارتی روستاهای دارای نهاد مدیریت دهیاری از نظر مکان زیست نسبتاً توسعه یافته تر بوده اند. 
۲۷۰.

ارتقای هویت روستاها از طریق ایجاد المان ها و نشانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 99 - 108

کلیدواژه‌ها: هویت المان روستا قلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۸
    هویت هر روستا به آن روستا ویژگی می بخشد و باعث تمایز آن از سایر روستاها می گردد. روستایی که فاقد هویت باشد از خصیصه های روستا بودن فاصله دارد و ساکنان آن به منزله میهمانانی تلقی می شوند که احساس خاصی نسبت به آن نداشته و تمایلی به حل مسائل آن نشان نمی دهند. امروزه با افزایش جمعیت های شهری و مهاجرت افراد از روستا به شهر، هویت روستایی در پاره ای از ابهام قرار دارد و در برخی روستاها رو به افول رفته است. از این رو ایجاب می کند که به هویت روستایی توجه بیشتری کرد. توجه به فضاهای روستایی از طریق ایجاد المان های معنادار می تواند کمی در این راه باشد. بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی نقش المان ها در ارتقا هویت روستایی ساکنان روستای قلات پرداخته شد. پژوهش براساس هدف کاربردی و براساس ماهیت تحلیلی-توصیفی است که براساس طراحی و توزیع تصادفی پرسشنامه به تعداد 341 عدد و آزمون های آماری تی تک نمونه ای و کای مربع انجام شد. نتایج نشان داد که دلیل اصلی علاقه ساکنین به روستا و اهمیت ویژه آن در وجود آب و هوایی مناسب است. پارامتر و عنصری که هویت روستای قلات محسوب می شود و بسیاری از افراد در داخل و خارج روستا را به خاطر آن می شناسند. از طرفی نتایج در رابطه با نقش المان های شهری در ارتقا هویت ساکنین روستا در ابعاد مختلف نشان داد که المان های نشات گرفته از هریک از ابعاد طبیعی-اکولوژیک (12/4)، اجتماعی-فرهنگی (35/3)، اقتصادی (45/3) و کالبدی-فضایی (31/4) بر ارتقا هویت ساکنین مؤثر است. اما بیشترین تأثیر را براساس نتایج آزمون خی-دو بعد اجتماعی-فرهنگی دارد.
۲۷۱.

میزان تحقق اجرای هوشمندسازی در ارتقاءآموزش مدارس روستایی (مطالعه موردی: دهستان سولقان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲-۱ (پیاپی ۲۵) 163 - 168

کلیدواژه‌ها: پیامدها هوشمندسازی مدارس روستا سولقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۳۱
    هدف این تحقیق شناخت میزان تحقق چگونگی هوشمندسازی مدارس درزمینه بهبود شرایط آموزشی و تاثیرگذاری فرآیند یادگیری ویاددهی درتصمیم سازی های فردی و کسب مهارتهای کارگروهی است. متغییرهای مورد بررسی دراین پژوهش شامل متغییر مستقل، روش های اجرای هوشمندسازی ومتغییر وابسته، پیامدهای هوشمندسازی است که درواقع به بررسی اینکه چه میزان مراکزآموزشی هدف تحقیق باافق چشم انداز هوشمندسازی تطابق دارد؟ ونیز آیا هوشمندسازی مدارس منجربه افزایش آگاهی معلمان به فناوری اطلاعات روز گردیده است؟ و تاچه حد هوشمندسازی مدارس درایجاد انگیزه دریادگیری دانش آموزان نقش دارد؟ می پردازد، دراین تحقیق کلیه مدارس هوشمند دردهستان سولقان مورد مطالعه قرار گرفته اند. مجموعاً اطلاعات مورد نیاز از 5 مدیر مدرسه و 55 معلم از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری، جمع آوری گردید و درنهایت بااستفاده ازروش آمارتوصیفی وآمار استنباطی به کمک توزیع کای اسکوئر و با بهره گیری از مدل پخش ومدل مفهومی مدرسه هوشمند اطلاعات مورد پردازش قرارگرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که مراکزآموزشی هدف تحقیق با افق چشم انداز هوشمندسازی تطابق ندارد ورابطه معنی داری بین ایجاد شرایط هوشمندسازی درمدارس وارتقاء سطح آموزشی معلمان وجود ندارد ولی طبق یافته هامشخص شد که بین امکانات مورد نیاز برای هوشمند سازی مدارس و ایجاد انگیزه دریادگیری دانش آموزان رابطه معنی داروجود دارد، به گونه ای که امکانات هوشمندسازی مدارس باعث ایجاد جذابیت و افزایش سطح یادگیری و ماندگاری دانش آموخته شده می گردد. لازم است دراین راستا دانش آموزان باانجام کارگروهی مثل تحقیق ازطریق اینترنت ویا ارائه کنفرانسهای خودبه صورت پاورپونت ازدانش به روز برخوردارشوند وهم اشتیاق نسل جدید به استفاده ازرایانه جهت داده شود.
۲۷۲.

بهسازی بافت با ارزش روستایی و نقش آن بر توسعه صنعت گردشگری روستایی (مطالعه موردی: روستاهای ابیانه، طره، سرآقاسید و یا سه چای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 191 - 209

کلیدواژه‌ها: روستا بهسازی بافت با ارزش روستایی توسعه گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۱۳۹
بافت کالبدی روستاهای ایران ضمن برخورداری از ارزش های معماری، دارای الگوهای بصری و زیبا شناختی، انطباق با محیط طبیعی، هماهنگی با عملکرد زیستی، معیشتی، استفاده از مصالح و دانش بومی است. در این میان، بافت کالبدی برخی از روستاهای کشور به دلیل برخورداری از ویژگی های خاص معماری، تاریخی و فرهنگی به عنوان میراثی ارزشمند و بجای مانده از نیاکان ما به شمار می رود که از یک سو حفظ و نگهداری آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است و از سویی دیگر ضمن ایجاد محیطی مطلوب و جذاب برای روستاییان، با جذب بیشتر گردشگران به رونق و توسعه صنعت گردشگری در این روستاها کمک فراوانی بنمایند. لذا هدف از این مقاله نیز بررسی تأثیر بهسازی بافت های با ارزش روستایی در توسعه صنعت گردشگری، شناخت محدودیت ها و پتانسیل های گردشگری منطقه و ارائه راهکارهایی برای توسعه صنعت گردشگری در روستاهای مورد مطالعه می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش تبیین و بررسی آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. مطالعات میدانی، از طریق طراحی و تکمیل پرسشنامه از دو گروه نمونه از روستائیان (262 نفر) و گردشگران (106 نفر) روستاهای ابیانه، طره، یاسه چای و سرآقاسید که به طور تصادفی انتخاب شده اند صورت گرفته و با استفاده از آزمون خی دو و تحلیل واریانس به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بهسازی بافت با ارزش روستایی نقش مؤثری در توسعه صنعت گردشگری دو روستای طره و ابیانه داشته و این میزان بالاتر از دو روستای سرآقاسید و یاسه چای است که در آنها بهسازی صورت نگرفته است.
۲۷۳.

چالش های طرح های توسعه روستایی از دیدگاه توسعه پایدار (با استفاده از مدل swot)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 187 - 202

کلیدواژه‌ها: روستا توسعه توسعه ی پایدار روستایی چالش ها طرح ها برنامه ریزی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۲۳
 هدف اساسی توسعه، رشد و تعالی همه جانبه ی جوامع انسانی است. هدف این تحقیق نیز شناخت واقعی عدم وصول به توسعه ی پایدار روستایی در چالش با چرخه ی طرح ها و برنامه ی ریزی های انجام شده ی روستایی است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و با هدف کاربردی است و از روش تاریخی و کتابخانه ای نیز استفاده و از مدل swot هم بهره گرفته شده است. همچنین، این فرضیه مطرح می باشد که توسعه ی پایدار روستایی، با انسجام، یکپارچگی، رفع مشکلات و تنگناها و رفع چالش چرخه ی طرح ها و برنامه ریزی های روستایی حاصل می گردد. از طرفی، یافته های تحقیق نشان می دهد که در چارچوب سلسله مراتبی، فضاهای روستایی می باید، ضمن پایداری در اجزای تشکیل دهنده ی آن، یعنی محیط اکولوژیک، محیط انسانی و محیط فعالیتی، سهم و نقش خود را در نظام سکونتی تا سطح ملی به منصه ی ظهور برساند. چنین نتیجه گیری می شود که توسعه ی پایدار و یکپارچه ی ملی، ارتباط تنگاتنگ با توسعه ی پایدار در سطح منطقه ای، شهری و روستایی دارد و نمی توان به هیچ وجه توسعه ی پایدار روستایی را از آن جدا یا از نظر دور ساخت. لیکن توسعه ی پایدار روستایی در تمام برنامه ریزی های گذشته، نتوانسته موفقیت لازم را در پی داشته باشد.
۲۷۴.

تحلیلی بر نقش سیاست گذاری ها در توسعه و عمران گردشگری در مناطق روستایی، مطالعه موردی، مجموعه روستایی ده بالا شهرستان تفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 193 - 213

کلیدواژه‌ها: گردشگری روستا سیاست گذاری مجموعه روستایی ده بالا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۶
فعالیت گردشگری امروزه به عنوان یکی از مهم ترین و پویاترین فعالیت ها در جهان مطرح هست. از این رو این کشورها قادر شده اند مسائل مهمی نظیر درآمد ارزی و رونق اشتغال و تبادل و تعامل فرهنگی و ایجاد بازار مصرف تولیدات و خدمات و پرکردن اوقات فراغت و حضور آگاهانه و فعالانه در عرصه ارتباطات و اطلاعات جهانی را درجهت پیشرفت و توسعه کشورشان برای مردمانشان به ارمغان آورند. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت عظیم گردشگری به حساب می آید که می تواند نقش عمده ای را در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخش به رشد اقتصاد، افزایش کیفیت شاخص های اجتماعی و فرهنگی و بهبود وضعیت زیست محیطی ایفا نماید یکی از مناطق مستعد گردشگری در استان یزد مجموعه روستاهای ده بالا هست که شامل 8 روستای به ثبت رسیده آشنایی، باغستان، توده، جانبرازان، آمحسن، قرق، زیرباغشاه (دکتربهشتی)، شیخ علیشاه بوده و از نظر تقسیمات سیاسی به عنوان یکی از روستاهای دهستان شیرکوه از توابع بخش مرکزی، شهرستان تفت هست. این پژوهش به دنبال نقش و جایگاه سیاست گذاری ها در شاخص های توسعه مجموعه روستایی ده بالا هست. از لحاظ متدولوژی تحقیق به صورت ترکیبی حاصل روش های کیفی و کمی هست. از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا استنباطی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و از نظر آنالیز یافته ها به صورت توصیفی و تحلیلی هست شیوه تجزیه و تحلیل پژوهش روش های آماری توسط نرم افزار (SPSS) هست تحلیل داده ها بوسیله آزمون کای اسکوئر و تی تست تک نمونه ای انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق دربرگیرنده سه گروه (سرپرستان، مدیران و گردشگران) می باشند. آزمون فرضیه اول نشان می دهد که از سه گروه مورد پرسش، دو گروه بر معناداری سیاست گذاری اقتصادی در عمران و توسعه گردشگری مجموعه روستایی اذعان داشته اند. آزمون فرضیه دوم نیز حاکی از آن است که از سه گروه مورد پرسش، هر سه گروه بر معناداری سیاست گذاری اجتماعی و فرهنگی در عمران و توسعه گردشگری مجموعه روستایی صحه گذاشته اند این در حالی است که فرضیه سوم نیز بر معناداری سیاست گذاری زیست محیطی در توسعه و عمران مجموعه روستایی ده بالا از دیدگاه هر سه گروه، دلالت می کند.
۲۷۵.

تبیین پیامدهای کالبدی تغییرات کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش خمام شهرستان رشت در دو دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 333 - 346

کلیدواژه‌ها: پیامد کالبد تغییرکاربری اراضیکشاورزی روستا بخشخمام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۱
تغییر کاربری اراضی کشاورزی توجه برنامه ریزان را به رعایت نکات اصول توسعه پایدار روستایی معطوف می دارد . کاربری اراضی کشاورزی از مهم ترین اجزای ساختار اکولوژیک می باشد که باعث استمرار فرایندهای اکولوژیک در سکونتگا ه ها می گردد . با تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیامدهایی از قبیل اقتصادی،مدیریتی برنامه ریزی، محیطی، اجتماعی و فیزیکی کالبدی به وجود می آید که در این تحقبق با هدف سنجش تغییرات کاربری اراضی کشاورزی و پیامدهای کالبدی در بخش خمام در دو دهه اخیر صورت گرفته است . بدین منظور با به کارگیری روش تحقیق توصیفی - تحلیلی، روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی، فن مشاهده بوده و سوال اساسی براین محور بوده است که پیامدهای کالبدی سکونتگاههای روستایی ناحیه مطالعاتی متاثر از تغییر کاربری اراضی زمین کدامند؟ بدین سان ابتدا تغییرات کاربری های اراضی کشاورزی در طی مشاهدات میدانی استخراج گردید، همچنین نقشه تحولات کاربری اراضی نواحی روستایی بخش خمام طی سالهای 75،85،95  توسط نرم افزار GIS ترسیم و نیز تحلیل کاربری اراضی ساخته شده،کشاورزی و جنگلی در طی این سالها انجام و نیز مصاحبه ای از دهیاران وشوراهای اسلامی بخش در زمینه تغییرات کاربری اراضی کشاورزی بعمل آمد نتایج نشان می دهد نتیجه این بررسی نشان داد که اراضی زیادی اختصاص به خانه های دوم یافته است بطوریکه مشاهدات میدانی و خروجی های پرسشنامه بیانگر آن است که سطح وسیعی از باغات و اراضی زراعی به خصوص در روستاهای بزرگتر و روستاهای هدف گردشگری تغییر کاربری داده و تبدیل به خانه های دوم ، شهرک های توریستی شده است . همچنین یافته ها بیانگر آن است که بیشتر اثرات گردشگری بر اراضی باغی و زراعی می باشد . بطوریکه در طی  دو دهه اخیر اراضی  باغی تغییر کاربری یافته و مشاغل خدماتی بیشتر از گذشته شده است.
۲۷۶.

نقش مهاجرت معکوس در تحولات اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی روستاهای ساحلی شهرستان رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مهاجرت مهاجرت معکوس روستا شهرستان رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۹۷
مهاجرت معکوس پروسه مهاجرت از روستا به شهر و بازگشت به موطن روستایی است. روستاهای ساحلی شهرستان رشت یکی از مناطقی است که پدیده مهاجرت معکوس را تجربه کرده است. بی تردید این بازگشت دارای تأثیرات کالبدی- محیطی و اجتماعی فراوانی خواهد بود اما هدف تحقیق حاضر تحلیل و تبیین پیامدهای مهاجرت های معکوس در تحولات اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی روستاهای ساحلی شهرستان رشت طی دو دهه اخیر است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که تحولات اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی روستاهای منطقه مورد مطالعه در ابعاد مختلف تا چه حدی متأثر از مهاجرت معکوس بوده و اثرات و پیامدهای مهاجرت های معکوس در روستاهای ساحلی منطقه مورد مطالعه چگونه بوده است ؟ روش مورد استفاده در این مقاله روش کتابخانه ای و میدانی بوده که برای تکمیل داده ها و اطلاعات از ابزارهایی مانند مشاهده مستقیم و عکس و پرسشنامه نیز استفاده نموده و برای تعیین جامعه نمونه از روش مورگان استفاده شده است. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد در صورتی که مدیران روستایی بتوانند سرمایه حاصل از مهاجرین را جذب نمایند به طور حتم خواهند توانست کمک بیشتری به توسعه روستایی داشته باشند و البته مهاجران بر فرهنگ کلی جامعه جدید تأثیرگذار هستند، از این رو، مدیریت بحث آسیب های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و روانشناختی و نحوه تأثیرپذیری مهاجران از فرهنگ مقصد یا تأثیرگذاری آن ها بر فرهنگ مقصد نیز بایستی مدیریت شود.
۲۷۷.

جایگاه الگوهای رفتاری روستاییان در شیوه های نوسازی کالبدی روستا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روستا استان کرمان الگوهای رفتاری نوسازی هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۸۰
«الگوهای رفتاری» از جمله عوامل تاثیر گذار بر کیفیت نوسازی روستایی است. سازماندهی الگوهای رفتاری در پروسه ی نوسازی می تواند، سبب حیات یا مرگ تدریجی روستاها شود. در واقع حفظ ارتباط کالبد با الگوهای رفتار بومی بر مفاهیم خلوت، فضای شخصی، ازدحام و قلمرو تاثیر می گذارد و این مفاهیم برخاسته از فرهنگ بومی هر روستا می باشند. نوسازی بدون توجه به الگوی رفتار بومی سبب تغییر چهره ی روستا و در دراز مدت تغییر هویت روستا خواهد شد. تحقیق حاضر با هدف روشنگری نقش الگوهای رفتاری در نوسازی روستایی، با روش تحلیل محتوای کیفی و به مقایسه تطبیقی الگوهای رفتاری در مسکن نوسازی شده و مسکن بومی روستاهای استان کرمان پرداخته است. نمونه های مورد مطالعه با توجه به تفکیک و تقسیم روستاهای استان کرمان و به صورت نظری و هدفمند انتخاب شده اند. در سطح تدابیر از پرسش نامه های کیفی، مصاحبه، ثبت مشاهدات استفاده شده است و با استفاده از روش استدلال منطقی تحلیل یافته ها انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد الگوهای رفتاری نقش تعیین کننده ای در ایجاد نوسازی هویتمند دارند و بی توجهی به این الگوها، موجب حذف یا تغییر بسیاری از کارکردها و در نهایت شیوه زندگی روستانشینان شده است. در کل مطالعات انجام شده در این تحقیق تلاش روستانشینان را، در جهت حفظ رفتارهای بومی در خانه هایی نوسازی شده با وجود تغییرات کالبدی نشان می دهد و بر لزوم توجه مضاعف به الگوهای رفتار بومی ساکنان در جهت حفظ هویت هر روستا تأکید می نماید.
۲۷۹.

مکان گزینی مراکز مدیریت بحران روستایی (مطالعه موردی: شهرستان اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هفدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 71 - 90

کلیدواژه‌ها: مکان گزینی مدیریت بحران روستا شهرستان اردبیل مدلAHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۶۴
مخاطرات محیطی و انسانی یکی از اصلی ترین موانع تحقق توسعه پایدار بخصوص در سکونتگاه های انسانی (به ویژه روستاها) می باشد. در چند دهه اخیر با رویکرد مدیریت بحران استفاده از همه دستاوردهای مدیریتی، سازمان دهی و برنامه ریزی قبل از وقوع بحران با هدف مقابله با مخاطرات طبیعی و انسانی، امری عقلانی و الزامی می باشد. در مواجه شدن با بحران های احتمالی، یکی از ارکان اصلی مقابله و پیشگیری مناسب از اثرات منفی این نوع مخاطرات در نظر گرفتن مراکز مدیریت بحران است که همه اقدامات پیشگیری، آمادگی و مقابله، از جمله امداد رسانی، اسکان موقت حادثه دیدگان، در آن مهیا شود تا پیامدها را درباره ی بحران احتمالی به حداقل ممکن است. از این رو شهرستان اردبیل به علت واقع شدن در یک محدوده خطرپذیر طبیعی و دارا بودن تاسیسات صنعتی بزرگ قابلیت بالای شکل گیری مخاطرات طبیعی و انسانی را دارا می باشد. بنابراین در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار ARC GIS به پهنه بندی محدوده شهرستان اردبیل در راستای جانمایی مراکز مدیریت بحران روستایی اقدام شد. در ادامه پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS (8 معیار) به اولویت بندی اجرائی مراکز مدیریت بحران روستایی در محدوده منطقه مورد مطالعه اقدام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که 13.3 درصد از اراضی شهرستان اردبیل بالاترین قابلیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران را از خود نشان می دهد. با توجه به پهنه های بهینه مشخص شده، 7 موقعیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران در محدوده مورد مطالعه مشخص شد و با استفاده از مدل TOPSIS به اولویت بندی این مراکز اقدام شد و نتایج نشان داد که پایگاه شماره 2 بالاترین قابلیت و پایگاه شماره 1 کمترین قابلیت برای استقرار مرکز مدیریت بحران را از خود نشان داد.
۲۸۰.

تبیین الگوهای غذایی در سکونت گاه های روستایی شهرستان جیرفت با رویکرد آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هجدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۶ 129 - 146

کلیدواژه‌ها: امنیت غذایی روستا الگوی تغذیه آمایش سرزمین172 شهرستان جیرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۹
روستاییان علی رغم نقش محوری در تولید غذا، امروزه به دلیل تغییرات اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین گروه های در معرض تهدید از لحاظ امنیت غذایی می باشند. تغییر در الگوی غذایی به دلیل قدرت و دسترسی پایین روستاییان در تامین مایحتاج اولیه، سوء تغذیه و ناامنی شدید غذایی را در این سکونتگاه ها به ارمغان آورده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال که الگوهای غذایی در بین خانوارهای روستایی شهرستان جیرفت چگونه است و چه عواملی بر آن تاثیر دارند، با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام شده است. مدل تئوریک پژوهش با رویکرد آمایش سرزمین سه دسته عوامل محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به عنوان عوامل اصلی تبیین کننده الگوهای غذایی رایج در بین روستاییان ارایه کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد: خانوارهای روستایی از مجموع 14 وعده اصلی نهار و شام در هفته بیشتر؛ برنج(با میانگین 4.99 دفعه)، مواد قندی مصنوعی مانند قند، شکر و شیرینی(با میانگین 4.71 دفعه) و لبنیات(با میانگین 4.7 دفعه) و ماهی و میگو( با میانگین 1.61 دفعه) مصرف می کنند. مصرف برنج در بین روستاییان با مصرف سایر مواد غذایی از جمله شیر و فرآورده های آن، سبزی و میوه جات، حبوبات، موادقندی مرغ رابطه معنی داری داشته است(با پذیرش اثر مثبت تقارن زمان گردآوری داده ها با برداشت محصول بر میزان مصرف خانوارهای روستایی). دسترسی به آب موردنیاز برای تولید محصولات کشاورزی و دامی مهمترین عامل تبیین کننده چگونگی مصرف شیر و فرآورده های آن در بین خانوارهای روستایی دارد(R=0.47, F=5.628, Sig=0.028 ). در مجموع درآمد سالیانه در پیوند با قیمت فروش محصولات کشاورزی مهمترین عامل تبیین کننده چگونگی مصرف مواد غذایی به ویژه مصرف انواع گوشت، غذاهای رژیمی، کنسروها و... با (R=0.51, F=11.615, Sig=0.002) و چگونگی علاقه به مصرف موادغذایی با (R=0.52, F=7.44, Sig=0.013 ) و می باشند.