جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

   مقطع زمانی موردمطالعه در این بررسی یک دوره 46 ساله می باشد که از سال های 1965 تا 2010 را در برمی گیرد و ایستگاه های مرکز استان های اصفهان، یزد، سمنان، کرمان و اراک را به عنوان نمایندگان ایران مرکزی شامل می شود. ابتدا سعی شده است با استفاده از روش رتبه ای من - کندال تغییرات داده ها شناسایی شوند و سپس نوع و زمان آن مشخص گردد. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات دمای حداقل در مناطق مرکزی ایران و تغییرات احتمالی آن از حالت نرمال با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال می باشد.  نتایج به دست آمده از تحلیل دمای شبانه نشان می دهد که زمان شروع بیشتر تغییرات ناگهانی و از هر دو نوع روند و نوسان بوده است. در تمام ایستگاه ها روند دمای شبانه مثبت ارزیابی شده است و حاکی از گرم شدن دمای شبانه در طول دوره بوده است. همچنین نتایج نشان می دهد که درصد تغییرات فصل زمستان با تابستان و بهار با پاییز دقیقاً باهم برابر بوده است ولی زمان شروع تغییرات در ایستگاه های منطقه یکسان نیست و 100% تغییرات در 23 سال اول دوره موردبررسی صورت گرفته است.

   این پژوهش با شناسایی اهدافی چون بررسی تأثیر شرایط اقلیمی بر کشت محصول گندم در شهرستان دزفول، شناسایی استعدادهای این شهرستان متناسب با ویژگی های گیاه گندم، بررسی محدودیت های آب و هوایی و ارائه راهکارهای مناسب انجام گرفته و هم چنین نقش عناصر اقلیمی بر راندمان و عملکرد تولید گندم در شهرستان دزفول و فراهم ساختن زمینه و انگیزه بیش تر برای پژوهش های علمی و کاربردی در رابطه با، اقلیم و کشاورزی محصولات مهم و استراتژیک از دیگر اهداف این پژوهش محسوب می شود. نتایج به دست آمده از این پژوهش تأثیر عوامل اقلیمی بر میزان عملکرد گندم در شهرستان دزفول را بهتر مشخص می سازد، تا جایی که بر اساس ضریب همبستگی پیرسون رابطه میان عملکرد گندم و عواملی چون بارش و رطوبت نسبی مستقیم، ساعات آفتابی مستقیم و معنی دار، میزان تبخیر و درجه حرارت به صورت معکوس می باشد. امید است نتایج حاصل از این پژوهش بتواند در ارتقاء میزان عملکرد تولید گندم در شهرستان دزفول مؤثر واقع گردد.

    رشیدالدین وزیر، مورخ، طبیب و فیلسوف دوره ی ایلخانی، در جهت ترمیم ویرانی ها و نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی حاصل از هجوم مغول، در پرتو جلب نظر و کسب حمایت غازان مسلمان، موجبات انجام اصلاحاتی وسیع و بنیادین را فراهم آورد. نوشتار حاضر با طرح این سؤال که بازخوانی اندیشه های ایرانشهری در رویکرد آبادگرایانه رشیدالدین فضل الله چه جایگاهی داشته است؟ بر این باور است که آگاهی خواجه به اهمیت امنیت و عدالت، همنوایی مناسبات جامعه و حکومت، ضرورت اعتنای حکام به معیشت رعایا و اهتمام به عمران شهری و سازندگی، در اندیشه های ایرانشهری وی را به ترغیب دستگاه غازانی به انجام اصلاحات گسترده واداشته است. بنابراین، با اجرای اقدامات عام المنفعه در جهت تأمین منافع مردم و حکومت گام برداشت و با ایجاد تحول در حوزه ی اقتصاد و اجتماع، دریچه ای به سوی کارآفرینی گشود تاساختار جامعه عصر ایلخانی را به سمت نظام مند سوق دهد.

اگرچه فعالیت های بوم گردی و تعداد بوم گردان در حال افزایش است اما اظهارات شاهدان عینی و مطالعات نشان می دهد که همچنان سهم جامعه محلی از منافع فعالیت های بوم گردی بسیار ناچیز است. این مسئله دارای تضاد آشکار با تعریف بوم گردی پایدار است. الگوی نظام بهره برداری پایدار، زمینه افزایش سهم منافع و تحقق حقوق جامعه محلی را از فعالیت های بوم گردی در مقاصد آن فراهم می سازد. الگوی نظام بهره برداری پایدار با ایجاد یک چارچوب قانونی و رسمی، بستر تحقق بهره مالکانه و موقعیت مناسب جامعه محلی را به عنوان یکی از سهامداران فعال و مؤثر در مدیریت تعاملی منطقه میزبان با سایر بخش های صنعت بوم گردی همچون تورگردانان، دفاتر خدمات مسافرتی و بخش دولتی فراهم می سازد. همچنین الگوی نظام بهره برداری پایدار یک ابزار پنهانی است که باعث حفاظت منابع طبیعی می شود. زیرا جامعه محلی درخواهند یافت که منافع ایشان در گرو حفاظت از منابع طبیعی به عنوان جاذبه های مقاصد بوم گردی است. هدف این مقاله تعیین حقوق متقابل اعضاء صنعت بوم گردی بر پایه الگوی نظام بهره برداری پایدار در جهت بازساخت رویه مشارکت اقتصادی و اجتماعی جامعه محلی در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان است. روش پژوهش این مقاله بصورت اسنادی، تحلیل محتوا و کاربرد ابزار مصاحبه ساختاریافته با 21 نفر از کارشناسان خبره می باشد. نتایج این پژوهش تعیین کننده 47 عامل حقوقی برای پنج عضو صنعت بوم گردی شامل جامعه محلی، دفاتر خدمات مسافرتی و تورگردانان، بخش دولتی و بوم گردان در تقابل با یکدیگر است.

توسعه روستایی فرآیندی همه جانبه و پایداری است که در چارچوب آن، توانائی های اجتماعات روستایی به منظور رفع نیازهای مادی، معنوی و کنترل مؤثر بر نیروهای شکل دهنده نظام سکونت محلی (اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی) رشد و تعالی می یابد. ایران با دارا بودن بیش از 8400 گونه گیاهی از کشورهای غنی در این زمینه به شماره می رود که بالغ بر هزار گونه آن قابلیت دارویی و صنعتی دارد. توسعه و احیاء عرصه های طبیعی و برداشت از عرصه های زراعی و دیم زارهای کم بازده می تواند یکی از مهم ترین منابع تولیدی برای تولید مواد اولیه، فرآوری و صادرات این منابع حیاتی مهم باشد. که در این تحقیق 357 پرسشنامه از اهالی بخش کالپوش تکمیل و جمع آوری شده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر موقعیت، توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش و نتیجه گیری از روش های آماری و آزمون های متفاوت با استفاده از نرم افزارهای spss23 به نحوی که ذکر می شود، استفاده گردید: برای آزمون پایایی سؤالات پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ، جهت بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کلموگروف- اسمیرنف، از آزمون t-test جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تولیدات گیاهان دارویی و از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون جهت آزمون کردن فرضیه ها استفاده شده است. بر اساس آزمون t-test تک نمونه ای، سطح معنی داری به دست آمده برای همه عوامل کوچک تر از 0.05 بوده بنابراین همه این عوامل با میانگین جامعه اختلاف دارند بنابراین می توان همه این عوامل را جز عوامل تأثیرگذار بر تولیدات گیاهان دارویی دانست. نتایج تخمین مدل با روش رگرسیون (متغیر وابسته: تولیدات گیاهان دارویی) نشان می دهد که چون سطح معنی داری به دست آمده برای همه متغیرهای مستقل برابر 000/0 بوده و این مقادیر کوچک تر از 05/0 می باشند بنابراین همه متغیرهای مستقل بر تولیدات گیاهان دارویی تأثیر دارد. میزان اثرگذاری همه متغیرهای مستقل بر تولیدات گیاهان دارویی برابر 0.97 می باشد که همان عدد ضریب تعیین می باشد.

تحلیل فضایی- زمانی بزهکاری مبین این نکته مهم و اساسی است که در برخی بخشه ای شهر به سبب وجود ساخت کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر آن میزان بزهکاری بالاست. بر این اساس این پژوهش باهدف تحلیل سازمان فضایی ناهنجاری های اجتماعی در شهرهای زنجان و کرمانشاه با استفاده از مدل های آماری و سامانه اطلاعات جغرافیایی انجام یافته است. روش پژوهش تحلیلی- تطبیقی است و برای شناسایی الگوهای فضایی توزیع جرائم در شهرهای مورد بررسی از مدل های آماری گرافیک مبنا شامل آزمون مرکز متوسط و بیضی انحراف معیار و برای تشخیص کانون های جرم خیز شهری از شاخص نزدیک ترین همسایه و آزمون تراکم کرنل استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، مجموع جرائم ارتکابی مرتبط با مواد مخدر است که در دوره زمانی یکساله به وقوع پیوسته است. یافته ها نشان می دهد در بین جرائم ارتکابی وقوع یافته در شهرهای زنجان و کرمانشاه جرائم مرتبط با مواد مخدر به ترتیب با 1229 و 857 فقره ارتکاب بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است و توزیع فضایی جرائم مورد بررسی در این شهرها از الگوی خوشه ای و متمرکز پیروی می کند. و مهم ترین کانون های جرائم مورد بررسی در شهرهای زنجان و کرمانشاه بر محدوده های پر ازدحام و متراکم شهر با ساختار کالبدی نامساعد و با امکان کنترل رسمی و غیررسمی کمتر، متمرکز شده است. همچنین بالا بودن تراکم جمعیت و میزان کاربری مسکونی در شکل گیری الگوهای فضایی بزهکاری در این شهرها مؤثر بوده است.

اطلاع از سطح رضایتمندی شهری شهروندان در ابعاد مختلف، نمایانگر ضعف ها و قوت های مدیریت شهری و راهنمایی بر برنامه ریزی های خرد و کلان خصوصاً برای شهرداری ها است. مسئله ای که هدف انجام این پژوهش قرار گرفته است. روش مورداستفاده در این پژوهش توصیفی پیمایشی بوده و جامعه ی آماری آن را شهروندان اصفهانی با حجم نامتناهی مفروض تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری به صورت طبقه ای (با تخصیص اپتیمم) بوده و 310 شهروند را در چهارچوب 17 طبقه ی شهری شامل شده است. روش های آماری مورداستفاده در این پژوهش ، تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی و استنباط های ناپارامتری برای مقایسه، شامل آزمون های ویلکاکسون و فریدمن بوده که با استفاده از نرم افزار SPSS انجام پذیرفته است. ابزار جمع آوری اطلاعات ، پرسشنامه ای حاوی 35 سؤال بسته پاسخ با استفاده از مقیاس پنج درجه ای لیکرت است که روایی محتوایی آن توسط متخصصان تأیید و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 74/0 محاسبه شده است. یافته ها حاکی از شناسایی 9 عامل (بُعد) رضایتمندی است که بر اساس مقایسات انجام شده ، تمیزی و زیبایی شهر بیشترین عامل در ایجاد رضایت برای شهروندان بوده و ساختار حمل ونقل و ترافیک شهری ، فرهنگ اجتماعی ، امکانات اقتصادی ، امکانات آموزشی ، بهداشت و درمان ، امنیت ، رفع نیازهای اولیه و نهایتاً امکانات تفریحی ؛ به ترتیب در رده های بعدی قرار می گیرند.

    سیل از پدیده های مخرب طبیعی است که در هر بار وقوع خسارات زیادی را بر جای می گذارد. ایجاد سازه های هیدرولیکی مناسب می تواند کمک شایانی به کنترل این پدیده نماید. از مهم ترین اطلاعات مورد نیاز جهت طراحی این سازه ها، اطلاعات حداکثر سیل محتمل و حداکثر بارش محتمل می باشد. این مطالعه به منظور بررسی نحوه گسترش این دو پارامتر در حوزه سد جیرفت صورت گرفته است. در این تحقیق از روش آماری هرشفیلد جهت برآورد حداکثر بارش محتمل و روش گشتاورهای خطی به منظور برآورد حداکثر سیل محتمل استفاده شد. در آخر با استفاده از روش درون یابی کریجینگ نقشه های گستره این دو پارامتر ترسیم گردید که نتایج نشان داد، گستره حداکثر بارش محتمل از سمت شمال غربی به جنوب شرقی بوده و تمرکز حداکثر سیل محتمل در جنوب شرقی منطقه می باشد. توجه به نتایج این مطالعه می تواند به سیستم پایش منطقه کمک شایانی نماید و از خسارات احتمالی ناشی از وقوع سیل بکاهد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر معیارهای بومی هویت مکانی در برنامه ریزی مبلمان شهری صورت گرفته است. در این راستا به سنجش متغیرهای اصلی این پژوهش اعم از خوانایی، حس تعلق به مکان، عناصر اعتقادی- مذهبی، گره های کالبدی- اجتماعی پرداخته می شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توسعه ای- کاربردی و روش تحقیق به شیوه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS 22.0 و ترسیم نقشه از طریق نرم افزار Arc GIS انجام گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که معیارهای بومی هویت مکانی در برنامه ریزی مبلمان شهری تأثیر دارد. خوانایی و حس تعلق خاطر به مکان در برنامه ریزی مبلمان شهری تأثیر ندارد. گره های کالبدی- اجتماعی، عنصر سنبل و نشانه ها، پاتوق ها و... (محله) در شکل گیری مبلمان شهری تأثیر ندارد. عناصر فرهنگی، اعتقادی- مذهبی در شکل گیری مبلمان شهری تأثیر دارد.