زیست بوم کارآفرینی

این تحقیق با هدف تدوین چارچوبی برای تبیین مفهومی و ارزیابی میدانی زیست بوم کارآفرینی سبز در استان گلستان مبتنی بر پیوند زیست بوم گرایی و کارآفرینی گرایی انجام شد. این تحقیق با بهره گیری از روش شناسی آمیخته در چند مرحله انجام شد. مرحله اول این تحقیق، به روش مطالعه دلفی کلاسیک در سه دور به انجام رسید. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند (در دورهای اول) و پرسشنامه در دور نهایی با نمونه ای برگزیده از فعالان مطلع زیست بوم کسب وکار و کارآفرینی استان گلستان به انجام رسید. در نتیجه این مرحله، هفت مؤلفه شامل 50 نشانگر به شرح زیر شناسایی شد: 1. برانگیزش و حمایت نهادی از توسعه کارآفرینی سبز (10 نشانگر)، 2. پژوهش و فناوری در حوزه کارآفرینی سبز (3 نشانگر)، 3. توسعه بازار کالا و خدمات سبز (5 نشانگر)، 4. فرهنگ سازی و ترویج کارآفرینی سبز (9 نشانگر)، 5. آموزش و توانمندسازی سبز نیروی انسانی (8 نشانگر)، 6. برنامه ریزی راهبردی توسعه کارآفرینی سبز (5 نشانگر) و 7. مدیریت و حکمروایی برای توسعه کارآفرینی سبز در استان گلستان (10 نشانگر). در مرحله دوم با رویکرد آینده نگاری با استفاده از نرم افزار میک مک و نیز، سناریونگاری ب ا کمک نرم افزار س ناریووی زارد، درمجموع چهار س ناریوی باورکردنی استخراج و معرفی شد: یک س ناریوی بس یار مطل وب (گلستان سبز)، یک سناریوی بینابین مبتنی بر ادامه وضع موجود (گلستان خاکستری)، یک سناریوی بسیار بحرانی (گلستان زرد) و یک سناریوی بحران کامل (گلستان قرمز). سناریوهای احتمالی اگرچه امیدهای فراوانی به وقوع شرایط مطل وب در استان را نشان می دهند ول ی از طرف دیگر وقوع شرایط بحرانی را دور از انتظار نمی دانند.

هدف: کارآفرینی شهری می تواند چالش های شهرنشینی را با استفاده از شناسایی، ارزیابی و بهره برداری از فرصت های شهری حل نماید. هدف پژوهش حاضر، تبیین مدلی برای کارآفرینی شهری در ایران با شناخت عوامل اثرگذار، با لحاظ نمودن اثر زمینه ای و اثر متغیرهای میانجی است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نظر ماهیت داده ها، آمیخته است. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل 50 شهر کلان و بزرگ ایران با جمعیت بالای 200 هزار نفر است. داده ها از طریق بررسی مبانی نظری استخراج شده و با تشکیل گروه کانونی از خبرگان مصاحبه کیفی انجام گرفته است. در بخش کمّی، جامعه آماری شامل مدیران، معاونان، و کارکنان سازمان های دولتی، خصوصی، و مردم نهاد است. رویکرد این پژوهش قیاسی است و افق زمانی گردآوری داده های پژوهش تک مقطعی بین سال های 1396 تا 1397 است. داده ها به وسیله پرسشنامه گردآوری شدند و به منظور طراحی مدل کمّی از سیستم استنتاج فازی بهره گرفته شد. یافته ها: شهر خلاق، زیست بوم کارآفرینانه، و شرایط تولید/ خدمات کارآفرینانه بر کارآفرینی شهری اثرگذار هستند. همچنین، نقش تعدیل گری منفی متغیرهای تراکم شهری و مثبت پیچیدگی محیطی در رابطه بین متغیرهای مستقل و کارآفرینی شهری مشخص گردید. نیاز به اشاره است که متغیرهای رقابت شهری و واکنش گری شهری کارآفرینانه در شرایط محیطی کلان و بزرگ شهرهای ایران در نقش میانجی ظاهر نمی شوند.

این مطالعه به روش کیفی، با هدف فهم ابعاد و زوایای توسعه زیست بوم کارآفرینی در استان خوزستان به انجام رسیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظریه داده بنیاد است. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه عمیق و نمونه گیری هدفمند-نظری با 37 نفر از صاحب نظران حوزه کارآفرینی، مدیران شرکت های دانش بنیان و استادان رشته های اقتصاد، مدیریت و جامعه شناسی استان خوزستان گردآوری شده و برای تحلیل داده ها از پنج مرحله کدگذاری باز، تشخیص مفاهیم، توسعه مفاهیم در جهت مطالعه ویژگی ها، تحلیل داده ها برای زمینه و واردکردن فرایند به تحلیل و یکپارچه سازی مقولات استفاده شد. مدل ظهوریافته شامل سه بعد شرایط، کنش تعامل ها و پیامدها است. بعد «شرایط» شامل ساختار بروکراتیک، توانمندسازی و اقدامات تواناساز، عملکرد نهادهای متولی و ضعف در تدوین و اجرای قوانین، بعد «کنش تعامل»، شامل تقویت روابط شبکه ای، تدوین سیاست های حمایتی، ترویج گفتمان کارآفرینی، تدوین نقشه جامع کارآفرینی با رویکرد محلی نگری، برگزاری دوره های آموزشی، ترغیب عاملان استان به کار گروهی، جهش تولید، مشارکت دهی کارآفرینان و شرکت های دانش بنیان در تصمیم گیری های مرتبط با کارآفرینی، جوان گرایی و توجه به صلاحدید حرفه ای، تقویت مسئولیت پذیری سازمانی در قبال کارآفرینی و بعد «پیامدها»، شامل کاهش نرخ مهاجرت برون استانی، بهبود شاخص های توانمندسازی روان شناختی کنشگران، توسعه اقتصادی پایدار، امنیت عمومی، اشاعه فرهنگ کارآفرینی، کاهش میزان آسیب های اجتماعی، و توسعه انسانی و اجتماعی و اقتصادی است که حول یک مقوله هسته به نام «پشتیبانی و حمایت چندسطحی» شکل گرفته اند.

پژهش حاضر با هدف شناسایی موانع درونی و بیرونی ایجاد زیست بوم کارآفرینی در دانشگاه کارآفرین انجام شده است. برای دستیابی به این هدف با استفاده از روش فراترکیب، پایگاه های اطلاعاتی معتبر بین المللی در بازه سال های 2008 تا 2020 و داخلی در بازه 1384 تا 1399 جستجو و 59 منبع برای تحلیل انتخاب شدند. یافته های پژوهش در بخش موانع بیرونی ایجاد زیست بوم کارآفرینی شامل هفت مقوله فرعی اولیه (ساختار سنتی حکمرانی، قوانین و نظارت ناکارآمد، مالیه کلان ناکارآمد، سیاستگذاری غیر موثر در آموزش عالی، ضعف در ظرفیت های نرم جامعه، نبود سازوکارهای حمایتی و تشویقی در سطح کلان، ضعف در ظرفیت های سخت جامعه) است. موانع درونی ایجاد زیست بوم کارآفرینی در برگیرنده هشت مقوله فرعی اولیه (حکمرانی نامناسب داخل دانشگاه، پداگوژی غیرکارآفرین، گسست دانشگاه با صنعت، قوانین و نظارت نامناسب داخل دانشگاه، مالیه دانشگاهی ناکارآمد، ضعف در ظرفیت های نرم داخل دانشگاه، نبود سازوکارهای حمایتی و تشویقی در سطح درون دانشگاه و ضعف در ظرفیت های سخت داخل دانشگاه بوده است. افزون بر این، یافته ها در سطوح مقوله های فرعی ثانویه و ثالثیه نیز طبقه بندی شدند. در پایان بر اساس یافته های پژوهش توصیه های سیاستی برای نظام آموزش عالی کشور ارائه شد.

مقدمه: اخیرا رویکرد اکوسیستم کارآفرینی جهت درک زمینه کارآفرینی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. عناصر مختلفی برای ایجاد اکوسیستم های کارآفرینی برای توسعه صنعت ورزش وجود دارد لذا هدف مقاله حاضر دسته بندی عناصر قلمرو زیست بوم کارآفرینی ورزشی بود. روش پژوهش: تجزیه وتحلیل داده های پژوهش کمی با انجام تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت جامعه مورد مطالعه به صورت هدفمند و متمرکز 20 نفر خبره انتخاب شد. در بخش کیفی پژوهش 58 عبارت استخراج شد که در قالب پرسشنامه ای از خبرگان خواسته شد اهمیت خود را از 1 تا 9 مشخص کنند. یافته ها: نتایج نشان داد که الگوهای ذهنی خبرگان از زیست بوم کارآفرینی ورزشی دارای پنج بُعد شامل سیاست، حمایت، فرهنگ، سرمایه و بازار یا مشتریان است. تحلیل توزیع آماری نشان داد که می توان پنج الگوی ذهنی متمایز را میان مشارکت کنندگان تحقیق درباره قلمرو زیست بوم کارآفرینی ورزشی شناسایی کرد که در مجموع حدود 61/86 درصد از واریانس کل را تبیین می کند. نتیجه گیری: صنعت ورزش شبکه ای پیچیده از افراد، گروه ها و سازمان ها است که زیست بوم کارآفرینی ورزشی را تحت تاثیر قرار می دهد. براساس ذهنیت مشارکت کنندگان در قلمرو حکمرانی ورزشی مؤلفه هایی چون حمایت صریح دولت، مشوق های قانونی، امتیازهای مالیاتی و ایجاد زیرساخت های ورزشی نقش مهمی در توسعه قلمرو زیست بوم کارآفرینی ورزشی دارند. روش پژوهش: تجزیه وتحلیل داده های پژوهش کمی با انجام تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت جامعه مورد مطالعه به صورت هدفمند و متمرکز 20 نفر خبره انتخاب شد. در بخش کیفی پژوهش 58 عبارت استخراج شد که در قالب پرسشنامه ای از خبرگان خواسته شد اهمیت خود را از 1 تا 9 مشخص کنند. یافته ها: نتایج نشان داد که الگوهای ذهنی خبرگان از زیست بوم کارآفرینی ورزشی دارای پنج بُعد شامل سیاست، حمایت، فرهنگ، سرمایه و بازار یا مشتریان است. تحلیل توزیع آماری نشان داد که می توان پنج الگوی ذهنی متمایز را میان مشارکت کنندگان تحقیق درباره قلمرو زیست بوم کارآفرینی ورزشی شناسایی کرد که در مجموع حدود 61/86 درصد از واریانس کل را تبیین می کند. نتیجه گیری: صنعت ورزش شبکه ای پیچیده از افراد، گروه ها و سازمان ها است که زیست بوم کارآفرینی ورزشی را تحت تاثیر قرار می دهد. براساس ذهنیت مشارکت کنندگان در قلمرو حکمرانی ورزشی مؤلفه هایی چون حمایت صریح دولت، مشوق های قانونی، امتیازهای مالیاتی و ایجاد زیرساخت های ورزشی نقش مهمی در توسعه قلمرو زیست بوم کارآفرینی ورزشی دارند.

این مطالعه آمیخته باهدف واکاوی اکوسیستم کارآفرینی کشاورزی در شهرستان کرمانشاه انجام شد. جامعه آماری پژوهش سه گروه از کارآفرینان کشاورزی، جامعه روستایی و مدیران بانک ها و مؤسسات مالی بودند که برای انتخاب نمونه ها در هر گروه از روش های نمونه گیری تصادفی ساده، خوشه ای سه مرحله ای و همگون استفاده شد. داده ها با استفاده از پرسش نامه، مصاحبه های نیمه ساختارمند و گروه بحث متمرکز جمع آوری شدند. بر اساس نتایج، در زیرسیستم سیاستی- در اسناد کلان کشور- به بسیاری از ابعاد اکوسیستم کارآفرینی توجه نشده است، در زیرسیستم مالی، کارآفرینان با مشکلاتی عدیده ای در تأمین سرمایه مالی موردنیاز خود روبرو بوده اند. وضعیت سرمایه اجتماعی مردان کارآفرین خوب، اما میزان سرمایه اجتماعی زنان کارآفرین کم است. در بعد سرمایه انسانی، وضعیت تحصیلی و تجربه کارآفرینان مطلوب بود، اما کارآفرینان در رابطه با برخی از شایستگی های کارآفرینانه، ضعیف بودند. از لحاظ فرهنگی، فرهنگ موجود حامی فعالیت های کارآفرینانه نیست و در برخی موارد حتی به صورت مانع عمل می کند. در بخش حمایتی، میزان سطح آگاهی کارآفرینان و رضایت آن ها در رابطه با انواع سازمان های حمایتی (دولتی و غیردولتی) و خدمات ارائه شده از سوی آن ها پایین بود. در رابطه با بازار نیز کارآفرینان کشاورزی با موانع سیاستی، فنی و اقتصادی روبرو بودند. در مجموع اکوسیستم کارآفرینی کشاورزی شهرستان کرمانشاه از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود؛ بنابراین، توصیه می گردد جهت عملکرد مطلوب اکوسیستم کارآفرینی کشاورزی شهرستان کرمانشاه، تمامی زیرسیستم ها در کنار یکدیگر رشد کنند و تقویت شوند تا از طریق هم افزایی توانایی اکوسیستم را افزایش دهند.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی مدل زیست بوم کارآفرینی در دانشکده های کشاورزی از دیدگاه دانشجویان رشته های کشاورزی انجام شد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، جزء مطالعات آمیخته اکتشافی متوالی بود. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، دیدگاه 15 نفر از خبرگان حوزه کسب و کارهای نوپا تحلیل گردید. در بخش کمی، جامعه آماری شامل 3781 نفر از دانشجویان کشاورزی کشور بودند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای به حجم 416 نفر به صورت نمونه گیری چند مرحله ای با انتساب متناسب انتخاب شد. برای سنجش روایی ابزار تحقیق از روایی تشخیصی با استفاده از شاخص میانگین واریانس استخراج شده ( (AVEاستفاده شد که مقدار آن برای سازه های پژوهش بالاتر از 5/0 بود. به منظور تعیین پایایی، از روش پایایی ترکیبی (CR) استفاده شد که مقدار آن برای سازه های پژوهش بالاتر از 6/0 بود. مقدار آلفای کرونباخ نیز برای سازه های مورد مطالعه، بالاتر از 7/0 محاسبه گردید. به منظور تحلیل داده ها از آماره های فراوانی و میانگین در بخش توصیفی و تحلیل عامل تأییدی در بخش استنباطی استفاده شد. مطابق یافته های بخش کیفی، مؤلفه های سرمایه انسانی، سیاست گذاری، فرهنگی- اجتماعی، حمایتی- پشتیبانی، توسعه بازار و مالی - اقتصادی به ترتیب بیشترین کدها را به خود اختصاص دادند. مطابق یافته های بخش کمی، مؤلفه های سرمایه انسانی با بار عاملی 96/0، حمایتی- پشتیبانی با بار عاملی 95/0، فرهنگی- اجتماعی با بار عاملی 94/0، سیاست گذاری با بار عاملی 92/0، توسعه بازار با بار عاملی 88/0 و مالی- اقتصادی با بار عاملی 83/0 به ترتیب در مدل زیست بوم کارآفرینی در دانشکده های کشاورزی کشور دارای اهمیت بودند. قابل ذکر است که از دیدگاه دانشجویان کشاورزی، مؤلفه سرمایه انسانی بیشترین اهمیت را در رشد زیستت بوم کارآفرینی در دانشکده های کشاورزی داشت، لذا پیشنهاد می گردد، فرصت آموزش و یادگیری تجربی در حوزه های کارآفرینی و راه اندازی کسب و کارهای نوپا در دانشکده های کشاورزی برای دانشجویان فراهم گردد. 

مقدمه: با وجود زیرساخت های علمی- پژوهشی مختلف مانند پژوهشکده ها و مراکز پژوهشی، پارک علم و فناوری و مراکز رشد مختلف در استان ایلام، تعداد هسته ها و شرکت های دانش بنیان دانشجویی کم شمار است. نظر به اهمیت توسعه و ترویج فعالیت های کارآفرینانه و نقش سازنده و اثرگذار دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در شکل گیری زیست بوم کارآفرینی، این پژوهش با هدف تدوین الگوی پیش برنده های زیست بوم کارآفرینی در دانشگاه ایلام انجام گرفته است.روش شناسی: در این پژوهش با انجام سه گام تکنیک دلفی، پیش برنده های زیست بوم کارآفرینی دانشگاه ایلام مورد واکاوی قرار گرفت. پس از بررسی پیشینه پژوهش و تجربه های داخلی و خارجی شکل گیری زیست بوم های کارآفرینی دانشگاهی، با تدوین یک پرسشنامه نیمه ساختارمند، پیش برنده های زیست بوم کارآفرینی از دیدگاه مشارکت کنندگان پژوهش مورد کنکاش قرار گرفت. مشارکت کنندگان در پژوهش، تعداد 14 نفر از اعضای هیأت علمی  دانشگاه ایلام بودند که در زمینه زیست بوم کارآفرینی و نوآوری صاحب نظر بودند و به صورت هدفمند مورد مطالعه قرار گرفتند. در مرحله اول، بر اساس مصاحبه ای نیمه ساختارمند پیش برنده های زیست بوم کارآفرینی، با بهره گیری از دیدگاه مشارکت کنندگان و بررسی پیشینه پژوهش تدوین شد. در مرحله دوم و سوم نیز افراد مورد مطالعه دیدگاه خود را در مورد این پیش برنده ها با استفاده از طیف لیکرت اعلام نمودند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS نسخه 26 و Excel استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مواردی همانند بهبود ساختار زیست بوم کارآفرینی در دانشگاه با هدف توسعه فعالیت های فناورانه و کارآفرینانه اعضای هیأت علمی و دانشجویان، راه اندازی دفتر مشاوره کسب وکار و کارآفرینی در دانشکده ها، تعریف و تخصیص گرنت نوآفرینی برای طرح های اعضای هیأت علمی، پایان نامه ها و رساله های دانشجویی و در قالب هسته های کسب وکار دانشجویی، تقویت همکاری های گروهی و تیمی در تدریس، پروژه ها و طرح های پژوهشی، همکاری پروژه ای با سازمان ها و دستگاه های اجرایی، الزام اساتید به تخصصی نمودن فعالیت های پژوهشی و مشاوره ای خود و راه اندازی سامانه اطلاعاتی بازار و بازار کار کشور عراق و مشاغل و بازار کار کشور و استان از موارد پیش برنده زیست بوم کارآفرینی نوآورانه دانشگاه ایلام بودند.نتیجه گیری/ دستاوردها: نظر به اهمیت ساختار در پیشبرد زیست بوم کارآفرینی و تجربه های زیسته دانشگاه های موفق دنیا در این زمینه، پیشنهاد می شود دانشگاه ایلام با در نظر گرفتن قوانین و مقررات موجود، اقدام به راه اندازی معاونت کارآفرینی و فناوری در دانشگاه نماید. تغییر عنوان و کارکرد شورای مرکز رشد واحدهای علم و فناوری به شورای زیست بوم نوآوری و کارآفرینی از دیگر پیشنهادهای این پژوهش است. در گام دیگر لازم است تا در شرح وظایف این شورا بازنگری و وظایف آن متناسب با کارکردهای زیست بوم نوآوری و کارآفرینی دانشگاه تدوین شود.

مقدمه: در سال های اخیر، نقش سنتی دانشگاه از توجه صرف در زمینه آموزش و پژوهش ، به مشارکت فعال در توسعه اقتصادی منطقه تغییر کرده است. هم زمان با تحولات جهانی و تغییر در روابط سه عمل گرای اصلی در نظام های ملی نوآوری (صنعت، دولت ، دانشگاه)، وظیفه کارآفرینی بر عهده دانشگاه ها قرار گرفته است. با آشکار شدن ضرورت توجه دانشگاه ها به کارآفرینی به عنوان یک کارکرد محوری در کنار آموزش و پژوهش ، فراهم سازی زمینه مساعد برای کارآفرینی دانشگاهی ، بیش از پیش اهمیت یافته است . براین اساس، دانشگاه های کارآفرین محیط های مطلوبی برای فعالیت های کارآفرینی در اقتصادهای مبتنی بر دانش شکل می دهند. دانشگاه اراک به عنوان یکی از بازیگران مؤثر در زیست بوم کارآفرینی در جهت ترویج کارآفرینی، ارتباط سازنده با صنعت و توسعه اقتصاد دانش بنیان اقدامات مؤثری انجام داده است، اما مسأله اساسی در خصوص کارآفرینی دانشگاه ها این است که اعضای دانشگاه در چه بستر و محیطی می توانند اقدام به فعالیت های کارآفرینانه نمایند. در این پژوهش به بررسی الزامات پیاده سازی زیست بوم کارآفرینی دانشگاهی پرداخته شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای، از نظر ماهیت داده ها، کیفی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی محسوب می شود. در این تحقیق با توجه به تأکید بر ساخت دهی مسأله و ارائه راه حل مورد توافق و تعهد، از رویکرد تحلیل و توسعه گزینه های استراتژیک (SODA) که از جمله رویکردهای تحقیق در عملیات نرم است، استفاده شده است. سودا روشی مناسب برای حل مسائل پیچیده است که از نگاشت شناختی برای شناخت مسأله و آن چه ممکن است در مورد آن رخ دهد، استفاده می کند. منابع پژوهش حاضر را اعضای هیئت علمی دانشگاه اراک تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه برداری نظری، در مجموع با 11 نفر از اساتید دانشگاه اراک مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و نقشه نهایی با استفاده از نرم افزار Decision Explorer ترسیم و تحلیل شد. یافته ها: پس از ترسیم نگاشت مورد توافق خبرگان، «عوامل فضاسازی رقابتی، مدیریت بازار و تعهد عاطفی» به عنوان هدف، «عوامل فرهنگی و اجتماعی، منابع مالی، نظام آموزشی و پژوهشی دانشگاه، حمایت و تشویق، فناوری و سیستم های اطلاعاتی و نیروی انسانی کارآفرین» به عنوان موضوعات مهم و «عوامل سیاست گذاری، قوانین و مقررات و مدیریت آموزش عالی» به عنوان گزینه های مهم در نظر گرفته شدند. نتیجه گیری/ دستاوردها: با تمرکز بر تقویت گزینه های کلیدی که تأثیر قابل ملاحظه ای بر موضوعات مهم دارند و موضوعات مهم نیز در سطح بالاتر که به نوبه خود موجب رسیدن به هدف می شوند، اقداماتی از قبیل توجه به برنامه های راهبردی جهت توسعه کارآفرینی، حمایت تیم مدیریتی دانشگاه، توسعه سرمایه انسانی اعضای هیأت علمی و دانشجویان، تمرکززدایی مراکز تصمیم گیری کارآفرینی، ایجاد محیط داخلی مطلوب جهت شکوفایی کارآفرینی، تقویت احساس تعهد عاطفی در کارکنان، حمایت از مهارت های فناورانه و آینده نگری در تدوین سیاست های آموزش عالی با نگاه کارآفرینی می تواند در ساخت دهی زیست بوم کارآفرینی دانشگاهی نقش به سزایی داشته باشد.