بحران

ایران در دوران جنگ تحمیلی، بحران های متعددی را سپری کرد که از آن جمله می توان به بحران صدور نفت و تلاش های رژیم بعث عراق و متحدانش در جلوگیری از صادرات نفت ایران و تکاپو برای تنزل منابع مالی اشاره کرد. در این راستا، تمرکزگرایی تأسیسات صادرات نفت ایران در جزیره خارک به منزله نقطه آسیب پذیر ایران در این جنگ به شمار می رفت و عراق نیز با عنایت به همین موضوع در پی به صفر رسانیدن منبع درآمد ارزی کشور بود. کاهش منابع ارزی و به پای میز مذاکره کشاندن ایران در هنگامه ای که ایران هیچ گونه قدرت چانه زنی دیپلماتیک نداشت، از جمله اهداف عراق در حملات مکرر به تأسیسات جزیره خارک بود. بدین ترتیب سؤال اصلی تحقیق این است: به چه نحوی ایران توانست بحران صدور نفت خود را در جنگ ایران و عراق سپری و مهار کند؟ نویسندگان درصدد هستند با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، مدیریت بحران صدور نفتی ایران در دوران دفاع مقدس را مورد تحلیل قرار دهند. یافته های پژوهش نشان از این دارد که مقامات بلند پایه کشور به پشتوانه مردم و ابتکارات متخصصان و نیز فداکاری قوای مسلح، با تدبیر نیز این بحران را از طریق تمرکززدایی و انبوه زدایی از مراکز صدور نفت ایران مهار کردند. در واقع آنان مجموعه عواملی را برای مقابله با پیامدهای صدمه های ایجاده شده بحران صادرات نفت ایران و تخفیف عواقب منفی آن طراحی کرده بودند تا همزمان با کاهش آسیب پذیری فزاینده، ظرفیت های رشد یابنده فزونی یابد و امکانات و تمهیدات رژیم بعث عراق برای وادار کردن ایران به قبول شرایط و وضع مورد نظر بی اثر شوند. بدین ترتیب مدیریت بحران، فشارهای طرف مقابل را برای اعمال قدرت خنثی و زمینه گذار از وضعیت اضطراری و بحرانی را به عادی فراهم کرد.

در سال های اخیر جهان با سرعت گیج کننده ای در حال تحول است. روابط بین الملل نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای درک درست این تحولات و تحلیل یا نقد آن ها ابتدا باید وضعیتِ اکنون روابط بین الملل را به خوبی شناخت. در سال های اخیر بحث پیرامون نظم جهانی لیبرال و آینده آن بسیار داغ است. در این راستا این پژوهش تمرکز بر «نظم جهانی لیبرال» دارد که بخش قابل توجهی از اکنونیت روابط بین الملل را شکل می دهد. با توجه به این بستر موضوعی، این پرسش مطرح می شود که نظم جهانی لیبرال در همین اکنونیتی که به سر می برد، چه ویژگی هایی دارد؟ این پرسش خود باعث ایجاد پرسش های بعدی می شود؛ سازوکارهای اِعمالِ قدرت نظم لیبرال در روابط بین الملل چگونه است؟ و اینکه آیا نظم جهانی لیبرال دچار بحران شده است؟ استدلال پژوهش بر این است که روایت لیبرال از نظم از آغاز در بستر قدرت انضباطی شکل گرفته و بسط یافته است و بعد از جنگ سرد وارد مرحله زیست قدرت در روابط بین الملل شده است. در این راستا این پژوهش با رهیافتِ فوکویی به قدرت و با روش تبارشناسی به مسئله و پرسش های طرح شده، پاسخ می دهد. از آنجا که روش تبارشناسی برای واکاوی مسئله پژوهش مورد استفاده قرار گرفته لذا به پرسش های مطرح شده در طول نوشتار و بخش نتیجه گیری پاسخ خواهیم داد.

عاجزماندن پیشرفته ترین کشور های جهان در مهار بیماری خطرناک کرونا، فطرت فروخفته انسان عصر جدید مدعی توانمندی حل همه مشکلات خود به تنهایی را تکان داد و او را متوجه ناکارآمدی علم سکولار در مواجهه با بحران امنیت و سلامت کرد. پیدایش و شیوع این ویروس به عنوان مصداق و نمونه کاملی از شر و تهدیدگر نسل بشر که با افزایش شدید تلفات، ضعف انسان در مقابله با آن کاملاً آشکار شد، بسیاری را به تأمل در معنای زندگی رهنمون کرد. فرضیه این نوشتار در پاسخ به سؤال اصلی این پژوهش که چگونه باوجود جولان الهیات شر در اثر کرونا، موضوع معنا و مفهوم حیات برای بشریت مدرن اهمیت مضاعف پیدا کرد، این است که کرونا همچون دیگر شرور با آشکارکردن عجز و ناتوانی بشر پیشرفته امروزی در مواجهه با پدیده مرگ، عرصه را برای بازاندیشی در فلسفه حیات - که در هیاهوی مدرنیسم به محاق فراموشی رفته است - گشود. نتیجه حاصل از این کاوش بیان کننده این واقعیت است که برخلاف انتظار، حادثه کرونا نه تنها سکولاریسم را تقویت نکرده، نیاز حیاتی انسان برخوردار از همه مواهب مادی را به فریادرسی نجات دهنده به وضوح آشکار کرده و پرده از این واقعیت برداشته که هرچند جهان به لحاظ مادیت از خود نومید شده، به لحاظ معنویت، همچنان نیاز به دین و نقش آفرینی در حیات برای تقویت روحی بشر از رهگذر معنابخشی به فلسفه حیات به قوت خود باقی است. با ظهور کرونا و آشکارشدن ضعف انسان، بیش از گذشته، حتی اگر به دلیل تعطیلی مناسک دینی جمعی، ادعا شود این بیماری موجب تقویت دینداری نیست، دست کم آثار و نشانه ها بیان کننده آن اند که کرونا مردم را از دین دور نکرده و نخواهد کرد که این الهیات شر را با چالشی جدی مواجه کرده است.

کنکاش در حقیقت علم دینی در حوزه علوم انسانی/ سیاسی- اسلامی حاکی از اوضاع آشفته ای است که از نبود تسالم متفکران بر اصالت و حجیت این علوم و چگونگی انتساب آن ها به اسلام ناشی شده است. ریشه یابی این نابسامانی، پژوهشگر را به آشنایی با عواملی چون توسعه نیافتگی، ناکارآمدی، نداشتن استقلال معرفتی، انفعال و تأثیرپذیری در برابر قدرت هژمونیک علوم سکولار و پوزیتیویست غربی، غلبه ذهنیت و انتزاع گرایی، نبود امتداد اجتماعی و هرج و مرج روش شناختی سوق می دهد. اگرچه تمرکز بر یک عامل کار دشواری است، در وزان سنجش و مقارنه سازی می توان به شاخصه های ممیزه ای برای ترجیح یک عامل در شکل گیری «بحران انتساب علوم سیاسی به اسلام» رسید. تحقیق حاضر با هدف شناسایی ماهیت علوم سیاسی اسلامی به منزله یکی از محورهای مهم علوم انسانی- اسلامی براساس چارچوب نظری و روش تحلیلی «نظریه بحران» فرضیه تأثیر آشفتگی روش شناختی را در ایجاد و تعمیق بحران اصالت علوم سیاسی- اسلامی و انتساب منطقی آن ها به دین برجسته یافت و با انگیزه امدادرسانی و کمک به علوم سیاسی در حل «بحران هویت معرفتی» روش اجتهاد دینی در مستوای علوم اختراعی اسلامی مانند «علم فقه» را بهترین مرجع و الگوی روشی برای تولید علم دینی و اسلامی سازی علوم سیاسی و حل بحران انتساب می داند.

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ارتقای مدیریت بحران با تاکید بر نقش رسانه های اجتماعی در میان کارکنان نیروهای مسلح انجام گرفته است. روش پژوهش، کیفی می باشد که بر اساس روش تحلیل مضمون انجام گرفته است. جامعه آماری شامل افرادی است که در حوزه رسانه و مدیریت بحران هم خبرگی آکادمیک و هم خبرگی تجربی دارند که در نهایت ۱۷ نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. بر اساس یافته های پژوهش، رسانه های اجتماعی در مدیریت بحران پنج کارکرد اصلی هدایت افکار عمومی، رصد و پایش محیط، آموزش، اطلاع رسانی و ایجاد همبستگی عمومی دارند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که رسانه های اجتماعی می توانند در مدیریت بحران کشور نقش به سزایی داشته باشند و لذا به مسئولان نیروهای مسلح کشور توصیه می شود که با عمل بر اساس مدل ارائه شده به پیشبینی به موقع بحران، پیش گیری از آن و آمادگی برای مقابله با آن بپردازند.

اطمینان از عملکرد مناسب مراکز درمانی در شرایط بحران، مسئله مهمی است. تاب آوری سازمانی به توانایی سازمان در انطباق با شرایط پیش بینی نشده و انطباق پذیری با موقعیت های بحرانی تعریف می شود. بنابراین تاب آوری سازمانی نوعی آینده نگری نسبت به رویارویی با عدم قطعیت و تلاش در راستای اجرای تغییرات در سازمان می باشد. هدف اصلی مقاله حاضر، طراحی مدل جامع تاب آوری مراکز درمانی از طریق شناسایی عوامل موثر بر تاب آوری این مراکز می باشد. روش مطالعه این پژوهش برای بهبود عملکرد مراکز درمانی، مدل سازی عملکرد از منظر مهندسی تاب آوری است. از این رو در این پژوهش، از نظرات 12 متخصص از جمله مدیران و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در قالب پرسشنامه استفاده شده و با تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری، به مرحله اجرا در آمده است. این تکنیک براساس پارادایم تفسیری جهت شناسایی روابط بین متغیرهای زیربنایی و چندوجهی تاب آوری سازمانی استفاده شده است. طبق بررسی ادبیات تحقیق عوامل موثر بر تاب آوری مراکز بهداشت و درمان، چیدمان بیمارستان، آموزش، سیستم حمل و نقل، سیستم ارتباطات و فناوری اطلاعات، ظرفیت و امکانات، پاسخگویی، هماهنگی، لجستیک و تأمین کننده، سرمایه های انسانی و سیستم مدیریت می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیستم ارتباطات و فناوری اطلاعات، کلیدی ترین و پایه ای ترین عامل فعلی برای تاب آوری این مرکز درمانی است. انتظار می رود از نتایج پژوهش حاضر، مدیران و تصمیم گیرندگان حوزه بهداشت کشور بتوانند برای برنامه ریزی بهتر استفاده نمایند.

نوشتارحاضر گزارشی است از کوششی که برای شناسایی تجربه زیسته تعدادی از شهروندان تهرانی در زمینه پیامدهای همه گیری کرونا در بعد سلامت و معیشت صورت گرفته است. به این منظور از روش نظریه زمینه ای و تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده شده و بر اساس نمونه گیری هدفمند با 15 زن و مرد شاغل و ساکن شهر تهران مصاحبه شده است. پس از تحلیل داده ها، دوازده مقوله اصلی و یک مقوله مرکزی تحت نام «فرسایش سلامت و معیشت در بحران و ناکامی مدیریت تغییر» به دست آمد. نتایج پژوهش نشان می دهد همه گیری کرونا، کیفیت کسب معیشت و نظام سلامت افراد را تحت تأثیر قرار داده و در این دو حوزه پیامدهایی چون آسیب های جسمی و روانی-عاطفی و نیز آسیب پذیری فرصت های شغلی و امکان کسب معیشت به دنبال داشته است. همچنین شرایط علی و زمینه ای چون سازوکارهای درون شغلی، آگاهی از شیوه های پیشگیری و درمانی، تجربه درگیری بیماری، ارزیابی فرد از شیوه عملکرد دولت و میزان برخورداری از حمایت اجتماعی در مواجهه با این پیامدها موثر بوده است.    

زمینه و هدف: آگاهی داشتن از این موضوع که از مجموع 40  بلای طبیعی، امکان بروز بیش از 30  نوع آن در کشور ایران متصور است، توجه جدی مسئولین و مردم به این تهدیدات غیرقابل انکار را ضروری می سازد و از آنجا که نیروهای انتظامی در تمام شرایط، وظیفه حفظ نظم و امنیت را به عهده دارد و در وضعیت های بحران ناشی از حوادث غیرمترقبه (به خصوص سیل) فعالیت تمام دستگاه ها، سازمان ها و نهادها مرهون همکاری فراجا است، بنابراین پژوهش حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ دهدکه الگوی راهبردی مدیریت انتظامی حین وقوع بحران ناشی از مخاطرات طبیعی (با تأکید بر سیل) توسط پلیس چگونه است؟ روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر گردآوری داده ها در زمره پژوهش های کیفی– اکتشافی محسوب می شود. جامعه آماری خبرگان، مدیران وکارشناسان پلیس در حوزه مدیریت بحران استان لرستان است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری هدفمند قضاوتی،  برای گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده، در این روش، بعد از انجام 15 مصاحبه، عوامل اصلی و فرعی در مصاحبه های قبلی تکرار می شد و پژوهش گر به اشباع رسید. داده های کیفی لازم جمع آوری و با استفاده از روش تحلیل تماتیک مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: کدهای فرعی و اصلی حاصل از مصاحبه های انجام شده با خبرگان، مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت بحران در فرماندهی انتظامی استان لرستان بر اساس داده های استخراج شده در مجموع 127 شاخص است و در نهایت در قالب 11مؤلفه و 3 مقوله (شناسایی، پاسخ و بازیابی، پی جویی و تجسس) مدیریت انتظامی در زمینه حین وقوع بحران سیل، شناسایی و طبقه بندی شدند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد؛ پیاده سازی الگوی طراحی شده در حین وقوع بحران در سه بعد شناسایی، پاسخ و بازیابی و پی جویی و تجسس در حوادث ناشی از بحران سیل موجب انجام بهینه و صحیح وظایف و جلوگیری از سردرگمی در ساعات اولیه شروع بحران شده و پلیس می تواند به عنوان سازمانی تأثیرگذار با نقشی قابل ملاحظه و اثربخش در مدیریت بلایا ظاهر شود و در نتیجه کاهش هزینه ها، بهبود عملکرد پلیس و وحدت رویه در مدیریت انتظامی بحران های طبیعی را به دنبال خواهد داشت.

پس از کهن نظام پادشاهی، شاید آنچه یادآور نام کشور انگلستان باشد، استعمار است. در اینکه نام کشور انگلستان با پدیده استعمار در طول تاریخ گره خورده است، تردیدی نیست؛ اما آنچه در دوران کنونی مهم می نماید، تغییر شیوه استعمار و پدید آمدن اصطلاحی نو به نام پسااستعمار در سیاست های خارجی کشور انگلستان در برابر دیگر کشورهای هدف است. به زعم نویسنده، کشور انگلستان در مسیر استعماری خود از شاخص نوین ایجاد بحران معنا در بافت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... جوامع هدف خود استفاده می کند؛ این بحران معنا در پی خود، نهیلیسم خفته در بافت جامعه را بیدار می کند و با آشکارشدن شکافی ژرف میان خواسته ها و داشته های افراد جامعه، آن ها را در شرایط ضعف بیش از حد قرار می دهد؛ در چنین شرایطی، جامعه استعمارزده، بیش از پیش آماده تسلیم شدن و رساندن بیشترین سود به کشور استعمارگر است. کشور انگلستان این شیوه را نه از راه آشکار مانند سده های پیشین، بلکه با نفوذی پنهان و آرام انجام می دهد تا راه برای نیل به اهداف استعماری خود را همیشه هموار نگاه دارد. در این پژوهش، داده ها با روش اسنادی گردآوری شده است؛ روش تحلیل داده ها روش جامعه شناسی تاریخی است و چارچوب نظری پژوهش را نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت و اندیشه های پست مدرن شکل داده است.

وجود بحران آب در کشورمان یک واقعیت است و منابع و مراجع مختلف داخلی و خارجی نیز ضمن اثبات مسئله سعی بر ارائه رهکارهایی برای برون رفت از این مسئله هستند. خشک شدن دریاچه ها، رودخانه ها و تالاب ها، کاهش سطح آب های زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان زایی و طوفان های گردوغبار از نمودهای عینی بحران آب در ایران هستند. در این بین نگرش قانونگذاران به حل بحران آب به تصویب قوانینی از قبیل قانون حفظ و حراست منابع آب های زیرزمینی کشور، قانون آب و ملی شدن آن، قانون توزیع عادلانه آب منتهی شده؛ هرچند در مجموع قادر به کاهش یا رفع بحران آب نشده اند و وضعیت همچون گذشته بوده و بلکه از شدت بیشتری نیز برخوردار شده است. در این بین پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه ای با امعان نظر به دیگاه اقتصاد سیاسی، با نگرش بسیط نسبت به مقوله هایی همچون سیاست گذاری، نهادگرایی به عنوان مدلی برای کشف ناکارآمدی های قوانین گذشته و باز تعریف رابطه نهادهای دخیل در مدیریت آب از طریق وضع قانون جدید و نیز ارائه پیشنهادات همسو با منافع ملی کاهش بحران آب در ایران را در پی خواهد داشت.

شکل گیری انقلاب های مردمی و تحولات سیاسی در جهان عرب که کشورهای مختلف شمال آفریقا و خاورمیانه را در بر گرفته، در حال دگرگونی معادلات سیاسی، امنیتی و ساختار قدرت و موازنه قوا در منطقه خاورمیانه است. رسیدن موج رستاخیز عربی به سوریه و شروع اعتراضات داخلی و گسترش بحران، این کشور را صحنه ای برای مبارزه گروه های متعدد نظامی با یکدیگر و دولت علوی، یکه تازی گروه های شبه نظامی خارجی مانند داعش،دخالت مستقیم و غیر مستقیم قدرت های منطقه ای و رویارویی قدرت های جهانی مبدل ساخته است. مجموعه عوامل موثر بر تشدید بحران سوریه و تداوم آن به بیش از هفت سال، ترسیم فضای آینده این کشور را با ابهام روبرو ساخته است. مقاله حاضر با طرح این سوال که؛شیعیان علوی در سناریوهای مطرح برای آینده سوریه از چه جایگاهی برخوردارند؟ سعی دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای به تبیین جایگاه علویان در سناریوهای احتمالی برای آینده سوریه بپردازد. در این راستا فرضیه ای تحت عنوان؛ در صورت برکناری دولت بشاراسد، نقش شیعیان علوی در صحنه قدرت سیاسی سوریه کمرنگ خواهد شد، مطرح گردید. مطالعات صورت گرفته بیانگر این واقعیت است که با توجه به شرایط قومی و مذهبی حاکم بر سوریه و قرار گرفتن حکومت بشاراسد در محور مقاومت و ارتباط تنگاتنگ با ایران شیعی، هرگونه تغییر و تحول سیاسی در سوریه و تضعیف موقعیت حکومت علوی بشاراسد، از قدرت و نفوذ علویان کاسته خواهد شد و با  خارج شدن سوریه از محور مقاومت، علویان سوریه در انزوا قرار خواهند گرفت.

رادیکالیسم یا افراط گرایی یکی از پدیده های رو به رشد ،سرنوشت ساز و تعیین کننده عصر حاضر است. این پدیده بی گمان یکی از مهمترین تحولات سیاسی و اجتماعی در کشورهای خاورمیانه در چند دهه اخیر است.طرفداران رادیکالیسم در چند دهه گذشته به یکی از مهمترین بازیگران سیاسی در منطقه تبدیل شده و به گونه ایی روزافزون بر تحولات ملی ،منطقه ایی و جهانی اثر گذاشته است . تفسیر و تحلیل رویدادهای سیاسی امنیتی ، اجتماعی و اقتصادی بدون توجه به این پدیده و در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن ناقص و ناتمام است.رادیکالیسم در کشور پاکستان در اواخر دهه 1970 ظاهر شده و دردهه 1980 افزایش پیداکرده و در دهه های بعدی استمرار یافته است . درک علل و عوامل رشد و توسعه رادیکالیسم در پاکستان در تعیین راحل های مهار مسالمت آمیز آن اهمیت فراوانی دارد. در حالی که بسیاری از پژوهش های صورت گرفته ،سعی دارند رادیکالیسم پاکستان را تحت تأثیر تئوری مدرنیته قرار داده و این پدیده را حاصل پیامدهای مدرنیته می دانند،این مقاله با تکیه بر تئوری بحران به بررسی علل و عوامل رشد وتوسعه رادیکالیسم در پاکستان می پردازد. با ترکیب دو سطح بحران ملی و منطقه ایی به بررسی تاثیر تحولات مهم در این دو سطح می پردازد.پس از ارائه تعریف از رادیکالیسم ، بحران سیکتاریزم یا فرقه گرایی به بررسی تاثیر بحرانهای ملی و منطقه ایی رادیکالیزم پاکستان پرداخته است.

متأثر از تحولات موسوم به بهارعربی که منجر به سقوط سلسله وارِ رژیم های اقتدارگرایِ آسیای غربی و شمال افریقا از اریکه قدرت شد، ملت لیبی نیز با پیگیری حرکت های اعتراض آمیز و دخالت مؤثر ناتو، موفق شد «معمرقذافی» را پس از چهار دهه حکومت، به وادی سقوط کشانده و موجبات تحولات ژرفی را در این کشور انقلابی فرآهم آورد. پژوهش پیش رو با هدف بررسی تحولات و کنشگرانِ میدانیِ مؤثر در لیبیِ پساقذافی کوشیده است تا با تأسی از مؤلفه های تئوریکِ مطالعات امنیتی جهان سوم و با رویکردی توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که فقدان امنیت در سامان سیاسیِ نوینِ لیبی متأثر از چه عواملی می باشد؟ فرضیه قابل طرح به عنوان یافته پژوهش ناظر بر آن است که انباشت مؤلفه هایِ مانع و پَس ران در دولت سازی پس از انقلاب، موجب شده است تا لیبیِ پساقذافی به عنوان جامعه ای از هم گُسیخته، مُضمحل و واگرا، که در مارپیچِ تنازلی منازعه، ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست های مدرن از جمله داعش بدل شود؛ گروه هایی که با تمسُک به عنصر دین و با هدف کسب قدرت سیاسی، نه تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه مردم سالاری نهادمند شده اند، بلکه در سطحی گسترده تر امنیت منطقه و حتی نظام بین الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده اند.

تحولاتی که در سال 2011 میلادی درخاورمیانه آغاز گردید پیامدهایی را برجای گذاشت. اعتراضات علیه اسد موجب ایجاد بحران ها و پیدایش خشن ترین گروه های تروریستی گردید و ابعاد بین المللی به خود گرفت. بحرانی که پای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای چون ترکیه و روسیه را به میان کشید. ترکیه به دلیل هم مرز بودن و تهدیدات ناشی از گروه های تروریستی و روسیه به دلیل حفظ پیوندهای اقتصادی و نظامی خود با سوریه، و جلوگیری از کاهش نفوذ خود درخاورمیانه وارد میدان شدند. روسیه و ترکیه پیش از این همکاری های وسیعی داشتند که با وقوع بحران سوریه و مواضع دو کشور، در تقابل با یکدیگر قرارگرفتند و زمانی به اوج رسید که ترکیه جنگنده روسیه را در مرز سوریه سرنگون کرد و روسیه نیز تمامی روابط خود با ترکیه را قطع کرد اما، بار دیگر دو کشور به سمت همکاری گرویدند. هدف این پژوهش تبیین روابط روسیه و ترکیه در بحران سوریه از منظر رئالیسم مشروط می باشد. سوال اصلی نیز به این صورت است که روابط روسیه و ترکیه دربحران سوریه بر اساس چه الگوی نظری قابل تبیین است؟ که در پاسخ به سوال اصلی، فرضیه پژوهش بر این اساس است که روابط روسیه و ترکیه با توجه به تحول از فاز تنش و قطع روابط به همکاری و نزدیکی روابط بر اساس رئالیسم مشروط مبتنی بر اولویت دادن به همکاری به جای رقابت در روابط قدرت های رقیب برای کسب منافع، قابل تبیین است. روش تحقیق دراین مقاله کیفی با رویکرد تبیینی-توصیفی است.

ایران و آمریکا برای دهه های متمادی است که در مسیری سنگلاخ و پر پیچ و خم طی طریق می نمایند و روابطی را به صحنه آورده اند که جوهره آن را باید دشمنی در وسیع ترین ابعاد ترسیم ساخت. کیفیت تعاملات به ضرورت ماهیت، دو کشور را در گردآب بحران دامنه دار و عمیقی گرفتار نموده است. دو سوی معادله دشمنی به جهت دغدغه های موردی و خاص و فارغ از توجه به هسته اصلی بحران زا، برهان قرار گرفتن در پشت میزمذاکرات را پذیرا شدند. مذاکراتی که به ضرورت عدم غوطه وری در فرایند های اجتماعی و بی بهره گی از وجاهت برساختگی، قواره ای گلخانه ای را برجسته ساخته است که چیزی فراتر از غلتیدن از این پهلو به آن پهلو به منظور خرید وقت و امید به حدوث اتفاقات مطلوب نمی باشد. اینکه چرا مذاکرات گلخانه ای بحران روابط دو کشور در بطن تداوم الگو ی دشمنی را قادر به دگرگونی نبوده سوالی می باشد که محققا فراوان به ذهن خطور می کند. ناتوانی طرفین دو سوی طیف بحران در اینکه تفاوت های هویتی، ایدئولوژیک و استنتاجی را در ذیل محوریت تفاوت منفعتی معطوف به بازی با حاصل جمع جبری مضاعف ویا مختلط به گفتگو و بحث بگیرند و از سویی دیگر کسری ادراکی آنان در رابطه با مثلث شناخت یعنی شناخت سه محیط داخلی خود، محیط داخلی طرف مقابل و محیط بین المللی را محققا باید اعتبار وسیع در رسیدن به پاسخ به ذهن آمده قایل شد.

هدف از انجام مقاله حاضر بررسی مسئله مهم بحران و راه های مدیریت آن است.این مقاله به روش توصیفی- مروری و برای جمع آوری اطلاعات آن به منابع کتابخانه ای و مقالات معتبر در رابطه با این موضوع مراجعه شده است. همچنین در این مقاله به عوامل مهم در تشخیص بحران،مدیریت بحران در کشورها،رویکرد ها در تدوین سند راهبرد ملی مدیریت بحران کشور و.... مورد بررسی قرار گرفته است.بحران به یک موقعیت تهدیدآورگفته می شود که به دلیل بی ثباتی و نا پایداری شرایط، موجب شکست و ناکامی میشود. امروزه مفهوم بحران در سیر توسعه و تطور خود در عرصه های گوناگون و متعددی مثل پزشکی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، فرهنگی، دیپلماتیک، ایدئولوژیک، راهبردی، روانی، امنیتی و... مورد استفاده قرار گرفته و شامل همه منازعات سیاسی اجتماعی فکری و فرهنگی اقتصادی است. که این بحران ها را مدیران میتوانند با راهکارهایی مدیریت کنند. مدیریت بحران مسئولیت و توان اجرایی است که از طریق ساختار، طرحها، روشها و آموزش رشد می کند تا پاسخی منسجم و مؤثر را در مواقع نیاز و نهایتاً برای انتقال سازمان به حالت طبیعی به بهترین وجه ممکن فراهم سازد. این عمل با فرآیندهای گوناگونی برای ایجاد توان واکنشی در سطح متناسب انجام می گیرد و سازمان و نیروهای آن را از لحاظ توانایی برای رسیدن به هر هدفی به شیوه ای منسجم پیوند می زند.

اوکراین کشوری است با موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه که در میان اتحادیه اروپا و روسیه قرار دارد. این وضعیت ژئوپلیتیکی سبب شده است اوکراین وارد درگیری های بین المللی شود که بیشتر میان سه قدرت روسیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحد مطرح بوده است. درواقع اوکراین قربانی موقعیت ژئوپلیتیکی خود است که در طول تاریخ سبب درگیری ها و جابه جایی های قدرت در این کشور بوده و سبب شده است نتواند سیاست داخلی و خارجی مستقلی داشته باشد و همواره در میان شرق و غرب در نوسان بوده است. بحران اوکراین در سال 2014 را که به دنبال امضانکردن توافق نامه همکاری اوکراین با اتحادیه اروپا به وجود آمد، نیز می توان در چارچوب رقابت این قدرت ها در نظر گرفت. به همین دلیل، پیامدهای این بحران به اوکراین محدود نماند و برای همه طرف های درگیر در آن آثار و پیامدهای زیادی داشت. این پرسش مطرح است که این بحران برای اوکراین، روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا چه آثار و پیامدهایی داشته است؟ با استفاده از رویکرد توصیفی تحلیلی و در قالب روش کیفی بر پایه تحلیل محتوا و با توجه به نظریه موازنه تهدید استفان والت که معتقد است که تهدید هسته مرکزی نگرانی های امنیتی را تشکیل می دهد، به این نتیجه رسیده ایم که این بحران سبب ایجاد دسته بندی جدیدی در عرصه بین المللی شده است که نمود آن نزدیک شدن اتحادیه اروپا به آمریکا و در نتیجه، رویارویی آن ها با روسیه است. درواقع این بحران سبب شده که کشورهای عضو جبهه غرب در برخورد با روسیه متحدتر شده و هدف واحدی را دنبال کنند که همان تضعیف روسیه است.

استان خوزستان از سال 1384 با یک جریان تازه برخاسته فرهنگی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی مواجه گردید. در این مقاله تلاش شد، مهم ترین عوامل بحران خوزستان مورد بررسی قرار گیرد. محققین با رویکرد آمیخته، ضمن بهره گیری از اسنادو نظر 5 تن از خبرگان عوامل بحران را احصاء و بعد از تدوین و توزیع پرسش نامه نقاط قوت، ضعف ، فرصت و تهدید را احصاء و براساس آن راهبردهای مقابله ای ارائه نمودند. ترویج و صیانت از گفتمان فرهنگی، کارآمدسازی نظام اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی و مقابله با گروه های تروریست به عنوان راهبرد، هم گرایی قومی و مذهبی و مدیریت آب به عنوان راهکار، هم افزایی دستگاه های مسئول، انسجام و همبستگی اقوام، اختصاص درصدی از فروش نفت، رصد جریان ضد امنیتی به عنوان شاخص های ارزیابی و میزان وابستگی به مذهب شیعه، میزان بکار گیری نیروهای استان، کاهش اقدامات تروریستی به عنوان شاخص های عملکردی احصاء گردید. جنس بحران خوزستان ، از جنس ترکیبی است. موضوعی که بازیگران موثر و ذی مدخل با طراحی ترکیبی فارغ از اقدامات سخت، تمرکز خود را بر اقدامات نرم گذاشته اند، مساله ای که نیازمند برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای محدودیت و در نهایت توقف آن است. حل نمودن بسیاری از عوامل موصوف یا کم کردن آثار و تبعات آن در کنار مرتفع نمودن مشکلات اقتصادی، باعث کاهش اقدامات سخت و در نهایت کاهش پدیده تغییرات مذهبی می گردد.

وقوع مخاطرات طبیعی از جمله سیل و زلزله با توجه به شرایط محیطی و جغرافیایی کشور همواره منجر به آسیب های جدی مالی و تلفات انسانی گسترده ای گردیده است و این در حالی است که نگرش های جاری و حاکم بر مدیریت بحران عمدتاً بر مدیریت انفعالی بحران و یا کاهش آسیب پذیری های کالبدی توجه دارند و حال آنکه تقویت زمینه های اجتماعی می تواند نقش بسیار مؤثری بر میزان تاب آوری سکونتگاه های انسانی در برابر مخاطرات بحران زا داشته باشد. بر این اساس هدف این پژوهش تدوین مدلی جهت سنجش میزان مؤلفه های اجتماعی سکونتگاه های انسانی و اجتماعات محلی با تأکید بر سکونتگاه های روستایی در مواجهه با مخاطرات طبیعی و شوک های احتمالی است و به منظور سنجش مدل، تاب آوری اجتماعی پنج روستا از حوزه روستایی منطقه اقبال غربی استان قزوین مورد ارزیابی قرار گرفته است. تدوین شاخص های سنجش مؤلفه های اجتماعی سکونتگاه های انسانی در برابر مخاطرات طبیعی بر اساس مفهوم تاب آوری و ویژگی های اجتماعی سکونتگاه های تاب آور در برابر بحران تدوین گردیده است و پس از جمع آوری داده ها در قالب پرسشنامه میدانی و یا تحلیل های مکانی با استفاده از ابزارهای تحلیل مکانی و قابلیت های نرم افزار GIS سنجش مؤلفه های اجتماعی فرهنگی بر اساس قابلیت های تحلیل مکانی و با بهره گیری از داده های مکانی و غیرمکانی به صورت توأمان صورت پذیرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان تاب آوری اجتماعی فرهنگی روستاهای بررسی شده در ابعاد مورد بررسی بسیار پایین بوده و تفاوت های معناداری میان سطوح تاب آوری در ابعاد مختلف و در بین روستاهای بررسی شده مشاهده می گردد. همچنین تحلیل همبستگی میان ابعاد بررسی شده بیانگر همبستگی مستقیم میزان تاب آوری اجتماعی ساکنین با میزان دانش و آگاهی و انگیزش های درونی و فردی ساکنین است.

با توجه به غیرمنتظره بودن حوادث و بلایای طبیعی درصورتی که به خوبی مدیریت نشوند ممکن است به بحران های بزرگ تری تبدیل شوند. از طرفی برای مدیریت بهتر و کنترل سریع تر حوادث و بحران ها، به همکاری گسترده سازمان های دولتی، غیردولتی و مشارکت نیروهای مردمی، در قالب حکمرانی شبکه ای نیاز دارند. هدف از این تحقیق، بررسی نظر 140 نفر از جامعه آماری منتخب تحقیق، به روش طبقه ای تصادفی نسبی شامل: مدیران و رابطین بحران دستگاه های عضو کارگروه های 14 گانه عضو ستاد مدیریت بحران، استان کهگیلویه و بویراحمد در خصوص تأثیر مؤلفه های حکمرانی شبکه ای بر عناصر مدیریت بحران (پیش بینی، آماده سازی، مقابله و احیاء و بازسازی)، می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، پیمایشی و از نوع همبستگی است. با توجه به پیشینه تحقیق، پس از ترسیم مدل مفهومی تحقیق، نسبت به طراحی پرسشنامه محققین ساخته اقدام شد و پس از به دست آمدن پایایی و روایی لازم، نسبت به جمع آوری داده ها اقدام شد. سپس با توجه به روش معادلات ساختاری و تحلیل عاملی با استفاده از نرم افزار آماری smart pls، آزمون فرضیه های تحقیق، انجام شد. پس از انجام آزمون های آماری لازم، ضمن تأیید فرضیه های تحقیق، مشخص گردید که: حکمرانی شبکه ای بر عناصر مدیریت بحران رابطه مثبت دارد، بیشترین تأثیرگذاری حکمرانی شبکه ای به ترتیب بر عناصر مدیریت بحران شامل: پیش بینی بحران (0.78)، مقابله با بحران (0.75)، آمادگی در برابر بحران (0.74) و احیاء و بازسازی پس از بحران (0.62) بوده است، لذا ضرورت دارد که حکمرانی شبکه ای به عنوان شیوه تعاملی در حوادث و بحران ها، در مدیریت بحران های طبیعی استان کهگیلویه وبویراحمد، به ترتیب در مراحل پیش بینی بحران ها، مقابله با بحران ها، مرحله آمادگی در برابر بحران و درنهایت مرحله احیاء و بازسازی به کار گرفته شود. لذا پیشنهاد می گردد برای تحقق حکمرانی شبکه ای و بیشترین تأثیرگذاری در مدیریت بحران های طبیعی در استان کهگیلویه وبویراحمد، شبکه ای از سازمان های هماهنگ، کارا و اثربخش که از شفافیت و دموکراسی در تصمیم گیری و عمل برخوردار باشند، تشکیل گردد.