مطالب مرتبط با کلیدواژه

ارومیه


۸۱.

واکاوی و تحلیل موانع مقاوم سازی مساکن فرسوده شهری در برابر مخاطرات (مطالعه موردی: شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال سوم تابستان ۱۳۹۷شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 125 - 137

کلیدواژه‌ها: موانع مقاوم سازی مسکن شهری بافت فرسوده ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۹۰
به نظر می رسد که میزان آسیب پذیری مساکن فرسوده شهرها و مخصوصاً در کلان شهرها، صرف نظر از قدمت ساخت، ناشی از عوامل متعدد اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، محیطی بوده که نیازمند بررسی است؛ بنابراین هرگونه برنامه ریزی برای مقابله با مخاطرات بایستی با در نظر گرفتن این عوامل باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع مؤثر بر مقاوم سازی مساکن فرسوده موجود در مناطق پنج گانه شهر ارومیه انجام شده است. نوع تحقیق اکتشافی و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی بوده است. در مجموع 35 شاخص جهت بررسی موانع مقاوم سازی مساکن فرسوده انتخاب شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 53254 سرپرست خانوار ساکن در مساکن فرسوده است. از طریق منابع اطلاعاتی شهرداری ارومیه، کدپستی این افراد دریافت شده و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و از روی کد پستی خانوارها، 383 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. انتخاب حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است که حجم آن 383 نفر برآورد شده است. جامعه نمونه به صورت تصادفی ساده و از بین سرپرستان خانواده ها انتخاب شده است. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظر اساتید و کارشناسان و ضریب پایایی بخش های مختلف پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، 874/0 الی 894/0 محاسبه شد. نتایج تحلیل عاملی منجر به تقلیل متغیرها به چهار عامل معنی دار شد که به ترتیب عبارت اند از عامل اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی و محیطی. همچنین یافته ها نشان داد که عامل اقتصادی به تنهایی 07/85 درصد از موانع مقاوم سازی را تبیین می کند. در مجموع چهار عامل فوق قابلیت تبیین 17/94 درصد موضوع را دارند. همچنین نتایج مدل تاپسیس فازی و تحلیل فضایی مناطق پنج گانه نیز نشان داد که به ترتیب مناطق 1، 2، 3، 5 و 4 در رتبه های اول تا پنجم قرار دارند. لذا با توجه به یافته ها، لزوم تهیه و اجرای برنامه های مقاوم سازی با رویکرد حمایت های مالی را جهت مقاوم سازی مساکن شهر ارومیه اهمیت دارد.
۸۲.

تحلیل آسیب پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله با استفاده از مدل Topsis (مطالعه موردی: مساکن شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال سوم زمستان ۱۳۹۷شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 11 - 26

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری زلزله مساکن شهری ارومیه مدل TOPSIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۴۲
در طول تاریخ همواره وقوع زلزله در شهرهای کشور موجب فروپاشی ساختمان ها و در پی آن آسیب های جانی و مالی زیادی شده است. به منظور کاهش آسیب های ناشی از آن ، احداث ساختمان های مقاوم در برابر زلزله و مقاوم سازی ساختمان های موجود ضروری است. مقاله حاضر با هدف تحلیل آسیب پذیری مساکن شهر ارومیه و رتبه بندی مناطق این شهر براساس میزان آسیب پذیری مساکن در برابر زلزله با استفاده از روش Topsis انجام گرفته است. روش تحقیق مطالعه حاضر، به صورت توصیفی - تحلیلی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی است. جهت گردآوری داده ها از روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش بر اساس مدل Topsis نشان می دهد در شهر ارومیه میانگین آسیب پذیری مسکن در مناطق برابر 485/0 می باشد که منطقه 4 با میزان تاپسیس 818/0 درصد، آسیب پذیرترین منطقه به شمار آمده، منطقه 5 با میزان تاپسیس 338/0 درصد، آسیب پذیری در حد متوسط و منطقه 1 با 296/0 درصد، کمترین آسیب پذیری را در برابر زلزله را دارد.
۸۳.

سنجش عوامل تأثیرگذار جرائم در فضای کالبدی شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم تابستان ۱۳۹۹شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 121 - 138

کلیدواژه‌ها: جرایم شهری امنیت ارومیه کالبد و محیط شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۲۵۳
چینش فضای کالبدی شهر بر مکان زندگی شهروندان تأثیر فراوانی دارد. عواملی نظیر شکاف عمیق میان بافت های سنتی و مدرن، فراموش کردن و به حاشیه راندن بخشی از شهر در روند توسعه، بی برنامگی، توسعه بی رویه، و بحران مهاجرت موجب شده کیفیت کالبدی کنونی، نیازهای ساکنان را برآورده نکند و زمینه را برای وقوع بسیاری از جرائم در شهر فراهم کند. شهر ارومیه هم یک مثال در این زمینه است. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع جرم درگیری در شهر ارومیه است، پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه انجام تحقیق، توصیفی تحلیلی می باشد و گردآوری داده ها پژوهشی، اسنادی و میدانی است. برای تحلیل داده های جمع آوری شده، از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم افزارهای SPSS و Expert Choice کمک گرفته شد. نتایج حاصل از سنجش ارتباط متغیرها بیانگر این است که از منظر مؤلفه های مدل تحلیل محیطی-کالبدی جرم (شامل اصل تقویت نظارت طبیعی با 4 سنجه، اصل قابلیت کنترل دسترسی ها با 3 سنجه، اصل تقویت قلمروهای طبیعی با 5 سنجه، اصل حفظ و نگهداری از محیط با یک سنجه و اصل حمایت از فعالیت های اجتماعی سالم با 2 سنجه)، شهر ارومیه دارای نقاط بالقوه بسیاری برای وقوع جرم است. در مجموع، بر اساس سنجه های رهیافت تحلیل کالبدی-محیطی جرم بیشتر این نقاط بالقوه برای وقوع جرم در حاشیه شهر ارومیه قرار دارند.
۸۴.

تغییرات کالبدی– فضایی کلانشهر ارومیه و پیرامون آن

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 54-65

کلیدواژه‌ها: تغییرات کالبدی - فضایی کلانشهر جمعیت روستایی تغییر کاربری زمین ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۸۲
حیات هر شهری خصوصاً کلانشهرها به فضاهای پیرامونی خود وابسته است و در این میان زمین های کشاورزی و روستاها از عوامل مهم در گسترش و توسعه شهری محسوب می شوند. روستاها و زمین های کشاورزی در نتیجه گسترش شهرها تهدید می شوند. در این ارتباط، روستاها همراه با زمین های کشاورزی و باغ های اطراف شهر ارومیه نیز از این تغییرات بر کنار نمانده و با گسترش شهر تغییر کاربری داده اند. این پژوهش بر آن است تا تغییرات کالبدی- فضایی روستاهای واقع در حریم شهر ارومیه را در اثر گسترش شهر ارومیه بررسی نماید. این پژوهش بر اساس ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی می باشد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق طرح جامع و تفصیلی شهر، تحلیل نقشه ها و تصاویر ماهواره ای و استفاده از اسناد، کتب مرتبط با موضوع و سازمان های مرتبط جمع آوری گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که همراه با گسترش شهر ارومیه، روستاهای حریم آن با واقع شدن در گوشه ای از شهر و البته خارج از محدوده تعیین شده شهری و ارزان بودن زمین به مقصد اصلی مهاجران تبدیل شده و کشاورزان با بالا رفتن قیمت زمین، دست از زراعت برداشته و با تغییر کاربری اراضی زراعی به شغل های غیر کشاورزی رو آورده اند. در نتیجه جمعیت این روستاها در مقایسه با سایر روستاها و نوع رابطه با زمین تغییراتی داشته است و این روند هم چنان ادامه دارد.
۸۵.

سیاست گذاری ارتقای نشاط اجتماعی در سکونتگاه های غیررسمی (نمونه موردی: محله کشتارگاه- ارومیه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سیاست گذاری محیط شهری سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 77 - 94

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی راهبردی نشاط اجتماعی سکونتگاه های غیررسمی ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۶۹۶
هدف اصلی این پژوهش سیاست گذاری برای ارتقای نشاط اجتماعی در محله کشتارگاه می باشد. روش تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. روش جمع آوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی می باشد. ابزار گردآوری داده ها شامل: مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و فیش برداری می باشد. جامعه آماری پژوهش ساکنین محله کشتارگاه بوده و روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری غیراحتمالاتی و در دسترس است. برای نمونه گیری از فرمول کوکران استفاده شده است که حجم نمونه 372 نفر به دست آمده است. روایی پرسشنامه توسط متخصصین امر و پایایی توسط آزمون آلفای کرونباخ و با مقدار 724/0 تایید شده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی و با استفاده روش آماری آزمون t تک نمونه ای و سیاست گذاری با استفاده از مدل SWOT و ماتریس QSPM صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نشاط اجتماعی، تفاوت معناداری با سطح متوسط ندارند و این موضوع نشانگر متوسط بودن سطح نشاط در محله کشتارگاه می باشد. با توجه به وضعیت سرانه های محله و همچنین نتایج آزمون t تک نمونه ای می توان نتیجه گرفت وضعیت نشاط در سطح پایینی قرار دارد که نیازمند تدوین برنامه ریزی خاص در جهت سیاست گذاری ارتقای نشاط در این محله می باشد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از ماتریس درونی و بیرونی، نشاط اجتماعی در محله کشتارگاه به لحاظ موقعیت استراتژیک در منطقه استراتژی محافظه کارانه قرار دارد که نیازمند این است که از مزیت های موجود در فرصت ها برای جبران نقاط ضعف استفاده شود. در این راستا و با استفاده بهینه از پتانسیل های موجود در محله، راهبردهایی تدوین و اولویت بندی شده است.
۸۶.

بررسی خشکسالی هواشناسی در ایستگاه ارومیه با استفاده از شاخص SPI تحت سناریوهای تغییر اقلیم (RCP)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای تغییرات آب و هوایی سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵) 81 - 94

کلیدواژه‌ها: تغییر اقلیم خشکسالی شاخص SPI SDSM ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۰۰
تغییرات در فراوانی و شدت خشکسالی همراه با تغییر اقلیم، تأثیر قابل توجهی بر منابع آب و محیط زیست دارد که به نوبه خود در کشاورزی، جامعه و اقتصاد منعکس می شود. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر روی خشکسالی هواشناسی در ایستگاه ارومیه می باشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از داده های بارندگی، خشکسالی دوره پایه 2005-1986 و دو دوره آینده (2050-2031 و 2070-2051) در مقیاس های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه در ایستگاه ارومیه محاسبه شد. داده های بارش دوره های آتی به کمک مدل گزارش پنجم CanESM2  و سناریوهای RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 و با استفاده از مدل ریزمقیاس نمایی SDSM تعیین شدند. سپس روند مقادیر SPI در دوره پایه و آینده با استفاده از آزمون من-کندال بررسی شد. بررسی تغییرات بارش نشان داد که در دوره آینده اول (2031-2050)، بر اساس دو سناریو RCP2.6 و RCP8.5، میانگین بارش افزایش می یابد ولی در دوره دوم (2051-2070) کاهش بسیار کمی در میزان بارش دیده می شود. همچنین مقادیر SPI در مقیاس زمانی طولانی مدت، شدت خشکسالی بیشتری را نشان می دهند و در بین سناریوهای مورد بررسی، RCP8.5 نسبت به سایر سناریوها، شدت خشکسالی بیش تری را نسبت به دوره پایه نشان می دهد. نتایج آزمون من- کندال نیز نشان دهنده روند معنی دار SPI در دوره پایه و دوره های آینده بر اساس سناریو RCP8.5 است.
۸۷.

بررسی ساختار معماری و دوره بندی تاریخی کالبدی مسجدجامع ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معماری ایران بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۹ ۱۱۳-۹۱

کلیدواژه‌ها: ارومیه مسجدجامع معماری دوره بندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۲۲۳
مسجدجامع شهر ارومیه یکی از میراث معماری ایران است که در جریان وقایع تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دچار دگرگونی های متعددی شده است. این مسجد در بخش مرکزی شهر ارومیه و در کنار مجموعه بازار تاریخی آن قرار گرفته است. با وجود اهمیت این مسجد، پژوهش های اندکی درباره آن انجام شده و در خصوص تحولات فضایی و کالبدی آن نیز، اقدام مؤثری صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه جامع، بررسی اسناد و مدارک موجود برای دست یافتن به تحولات مختلف عناصر فضایی و کالبدی مسجد و ارائه تصویری صحیح تر از فرایند ساخت وساز و در نهایت، دوره بندی تاریخی آن است. روش تحقیق به کارگرفته شده تفسیری تاریخی است که گردآوری اطلاعات مبتنی بر برداشت های میدانی، مطالعات کتابخانه ای و تأمل در آرای پژوهشگران و تعمیم نظریات آن ها بوده است. نتایج کار حاکی از آن است که مجموعه مسجدجامع ارومیه بر روی بقایای معماری پیش از اسلام و همچنین آثاری از معماری صدر اسلام احداث و ساخت وسازهای متعددی از اولین قرون اسلامی تا به امروز در این مجموعه انجام شده است. از تحولات برجسته این مجموعه می توان به احداث گنبدخانه در دوره سلجوقی، محراب گچ بری در دوره ایلخانی و احداث صحن و حجره های پیرامون در دوره زندیه اشاره کرد. مداخلات انجام شده در چند دهه اخیر، سبب ایجاد تغییرات اساسی در مجموعه شده، به طوری که بخش های مهمی از فضاهای مسجد دچار تخریب و نوسازی شده است.
۸۸.

تحلیل کاربست رویکرد انتقال حق توسعه (TDR) جهت حفاظت از بافت های تاریخی (مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 21 - 39

کلیدواژه‌ها: انتقال حق توسعه مناطق ارسال مناطق دریافت بافت تاریخی ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۳۶
بیان مسئله: بافت های تاریخی از اجزاء و بخش های اصلی و مهم شهرها هستند که دارای ارزش های منحصربه فرد تاریخی و فرهنگی می باشند. امروزه شهرها شاهد از بین رفتن این میراث ارزشمند از طریق ساخت وسازهای بی رویه و بدون ملاحظه ارزش های فرهنگی و تاریخی هستند. به منظور جلوگیری از بین رفتن این بافت ها به کارگیری یک روش مؤثر و کاربردی ضروری است. هدف: هدف اصلی تحقیق حاضر تحلیل و بررسی سازوکار رویکرد انتقال حق توسعه (TDR) به عنوان یک روش حفاظتی و امکان سنجی کاربست آن جهت حفاظت از بافت تاریخی شهر ارومیه است. روش: پژوهش ازنظر هدف، پژوهشی کاربردی و ازنظر ماهیت و روش نیز پژوهشی توصیفی– تحلیلی است. مبانی نظری تحقیق از طریق مطالعات اسنادی-کتابخانه ای به دست آمده و جهت بررسی محدوده موردمطالعه، ابتدا معیارهای تعیین پهنه های ارسال (حفاظت) و دریافت (توسعه) استخراج و با استفاده از روش دلفی و AHP، اهمیت معیارها مشخص شده سپس با استفاده از نرم افزار GIS، پهنه های ارسال و دریافت تعیین و اولویت بندی شده اند. پس ازآن با تدوین و طراحی مدل برنامه انتقال حق توسعه به برنامه ریزی در پهنه های تعیین شده پرداخته شده است. یافته ها و نتیجه گیری : نتایج تحقیق حاکی از آن است که رویکرد انتقال حق توسعه با شناسایی پهنه های مستعد توسعه در سرتاسر شهر ارومیه و انتقال حق توسعه مالکان بافت تاریخی به این مناطق و در صورت رعایت تراکم ساختمانی پایه 120 درصد و نسبت حق توسعه 20 به 80 درصد، قابلیت اجرایی و محافظت از بافت تاریخی شهر ارومیه را خواهد داشت و یک روش مطمئن جهت حفاظت از این بافت است.
۸۹.

بررسی روش ها، منبع ها و مانع های دستیابی به درآمد پایدار شهری (مطالعه موردی: شهرداری ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت دولتی دوره ۱۱ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 151 - 178

کلیدواژه‌ها: ارومیه درآمد پایدار درآمد ناپایدار شهر شهرداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۶۴
هدف: مدیریت امور شهرها با درآمدهای پایدار و ناپایدار رقم می خورد و در ایران، بالاترین آمار درآمدهای پایدار، به حدود 30 درصد کل درآمدها می رسد. از این رو در ایران، دغدغه دستیابی به درآمدهای پایدار برای حکمرانی های محلی اهمیت بسزایی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی روش ها، منبع ها و مانع های دستیابی به درآمد پایدار شهری در شهرداری ارومیه اجرا شده است. روش: با توجه به موضوع، روش تحقیق کیفی از طریق خبره سنجی در دستور کار قرار گرفت. با 12 نفر از خبرگان علمی و اجرایی که به روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبه های باز و عمیقی صورت گرفت و نتایج مصاحبه بر اساس تکنیک تحلیل تم تجزیه و تحلیل شد. شایان ذکر است که خبرگان پژوهش ضمن تسلط کافی به مفهوم درآمد پایدار شهری، در مسئولیت های خود با ابعاد مختلف اتکا به این نوع درآمد آشنا بودند. یافته ها: 10 تمِ سرمایه گذاری، برون سپاری، مدیریت مالی، فناوری اطلاعات، ارزیابی سازمان، پژوهش، واگذاری اختیارات دولتی، نیروی انسانی، ارتباطات و متفرقه برای روش ها؛ 6 تمِ عوارض، زمین و ساختمان، مدیریت هزینه، اوراق، تبلیغات و متفرقه برای منابع و 8 تمِ نیروی انسانی، حق خوری، شفافیت، ضعف عملکرد، فساد، قانون، مردم و متفرقه برای موانع دستیابی به درآمد پایدار شهری، به دست آمد. نتیجه گیری: در این پژوهش روش ها، منبع ها و مانع های دستیابی به درآمدهای پایدار در شهرداری ارومیه شناسایی شدند و پیشنهادهایی برای افزایش این نوع درآمدها ارائه شد. به طور خلاصه باید گفت که شهرداری ارومیه زمانی به سطح مناسبی از درآمدهای پایدار دست می یابد که بتواند بسته پیشنهادی ارائه شده در این پژوهش را در کانون توجه قرار دهد.
۹۰.

تدوین مدل زمینه-مبنای آرامش در آپارتمان های مسکونی معاصر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات محیطی هفت حصار سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 45-58

کلیدواژه‌ها: خانه آپارتمانی معاصر ارومیه آرامش محیطی مدل زمینه-مبنا فرآیند علی نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۰۴
زندگی پر اضطراب و کمبود آرامش در جامعه معاصر، مشکلی جدی برای زندگی انسان ها است. پژوهش های روان شناسی محیطی نشان داده اند که محیط های کالبدی و معماری نقش مهمی در این بین دارند و از آنجا که خانه یکی از مهم ترین محیط هاست، تلاش دارند راهکارهایی پیشنهاد دهند. این پژوهش تلاش دارد به شناسایی عواملی که نقش مؤثری بر ایجاد آرامش در آپارتمان های شهری دارند بپردازد. این پژوهش برای شناخت عوامل تأثیرگذار بر آرامش انسان، رویکردی کیفی اتخاذ نموده و تلاش می کند تا با ایجاد ارتباط میان مفاهیم مرتبط در حوزه آرامش و محیط کالبدی معماری آپارتمان ها، به نوعی از نظریه با صورت بندی «فرآیند علّی» نزدیک گردد و ساز و کار مفهوم آرامش محیطی را تبیین نماید. یافتن این مفاهیم به کمک انجام مصاحبه ها و نیز کنکاش در متون مرتبط و تحلیل کیفی محتوای آنها به کمک روش «نظریه زمینه ای» ممکن گردیده است. پس از کشف مفاهیم، چگونگی ارتباط آنها با یکدیگر بر مبنای تحلیل کیفی داده ها شناخته شده و با ایجاد ارتباط منطقی میان این مفاهیم، مدل زمینه-مبنای آرامش در خانه های آپارتمانی معاصر ارومیه ارائه می گردد. مطابق نتایج این پژوهش، شرایط مؤثر بر شکل گیری پدیده اصلی «سکونت در خانه»، تابع شرایط علی، زمینه ای و تعاملی از قبیل امنیت فیزیکی، امنیت روانی، امنیت اجتماعی، انسجام اجتماعی، راحتی، خلوت، آسایش کالبدی، امنیت شنیداری، دلبستگی به مکان، غنای حسی، ارتباط با طبیعت، پیامدهایی چون آرامش کالبدی (آسایش)، آرامش اجتماعی، آرامش روانی و آرامش معنوی را به دنبال خواهد داشت. این پژوهش می تواند به عنوان یک پژوهش پایه، مبنایی برای انجام پژوهش های کاربردی به منظور اراءه راهکارهایی برای ارتقای آرامش در آپارتمان در حوزه های مختلف و از جمله معماری و شهرسازی باشد.
۹۱.

ارزیابی میزان امنیت در سکونتگاه های غیررسمی (مورد مطالعه: محله حکیم نظامی-ارومیه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 68 - 86

کلیدواژه‌ها: امنیت کاهش جرم سکونتگاه غیررسمی ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۵۰
هدف از پژوهش حاضر شناسایی نقاط جرم خیز، دسته بندی و ارزیابی امنیت با رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی می باشد و با توجه به اینکه این امر در سکونتگاه های غیررسمی یا به اصطلاح کم برخوردار بیشتر نمایان می گردد، این پژوهش در محله حکیم نظامی ارومیه مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. روش جمع آوری داده ها به دو روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنین محله حکیم نظامی شهر ارومیه می باشد که طبق آمار 1397، 33000 نفر می باشد و از این تعداد 379 نفر بر اساس فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دو صورت کمی و کیفی انجام گرفته است، در بعد کمی از روش های آماری و در بعد کیفی، نتایج حاصل از مشاهدات میدانی و مصاحبه ها تجزیه و تحلیل گردیده است. بررسی نتایج پژوهش نشانگر این است که با استفاده از داده های مکانی محله میزان امنیت قسمت غرب بهتر از قسمت شرق محله می باشد و دلیل اصلی این اتفاق به دلیل تجمع ارازل در این قسمت از محله می باشد. بر اساس داده های پرسشنامه ای نیز مولفه های نظارت طبیعی، کنترل دسترسی، تصویر و نگهداری از فضا و فعالیت های حمایتی در وضعیت بالاتری نسبت به سطح متوسط و مولفه قلمرو گرایی در وضعیت پایین تر از سطح متوسط قرار دارد. همچنین با توجه به نتایج آزمون فریدمن، مولفه ی تصویر و نگهداری از فضا در رتبه اول و مولفه ی قلمروگرایی در رتبه ی آخر قرار گرفت که نیازمند توجه ویژه ای می باشد.
۹۲.

ارزیابی شاخص های زیست اقلیمی موثر برآسایش انسان (مطالعه موردی: شهر ارومیه)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 155 - 175

کلیدواژه‌ها: شاخص اولگی بیکر دمای موثر ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۷۷
شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق جغرافیایی می تواند باعث شناخت منطقه آسایش و برنامه ریزی برای امور روزانه و حتی به برنامه ریزی اکوتوریستی جاذبه های طبیعی کمک نماید. در این تحقیق از روش های اولگی، دمای موثر و بیکر در یک دوره آماری 5 ساله ( 1959_ 1963) برای شناخت ماه های آسایش زیست اقلیمی در طول ماه های سال انجام شده است؛ سال 1959 ماه ژانویه، فوریه، مارس در خارج از منطقه آسایش قرار دارند و به 75 کیلو کالری انرژی نیاز دارد تا به منطقه ی آسایش برسد سال 1960 ماه ژانویه، فوریه به 75 کیلو کالری انرژی نیاز دارد تا به منطقه آسایش برسد ولی مارس خارج از منطقه ی آسایش است و به 62 کیلوکاری انرژی نیاز دارد تا به منطقه آسایش برسد: در سال 1353 ماه ژانویه که مقدار CPI آن 35.8 است با توجه به جدول شرایط محیطی آن سرد است و شرایط بیوکلیمای انسانی آن تحریک متوسط تا شدید است. ماه آوریل، جولای، آگوست، سپتامبر در شرایط محیطی گرم قابل تحمل هستند و در محدوده آسایش بیوکلیمایی به سر می برند. ماه های می، جان، اکتبر، نوامبر، دسامبر در شرایط ملایم مطبوع هستند و در محدوده آسایش بیوکلیمایی به سر می برند.
۹۳.

نقش مؤلفه های توسعه پایدار در مکان یابی شهرهای جدید در راستای مدیریت جمعیتی کلانشهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲-۲ (پیاپی ۳۸) 917 - 940

کلیدواژه‌ها: شهر جدید ارومیه GIS AHP روش مک هارگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۱۲۵
هدف اصلی این مقاله عبارت است از مکانیابی شهرهای جدید جهت سرریز جمعیتی کلانشهرها با رویکرد توسعه پایدار با تاکید بر کلانشهر ارومیه است. سوال اصلی مقاله این است که آیا با مکان یابی مناسب شهرهای جدید می توان سرریز جمعیتی کلان شهرها (کلان شهر ارومیه) به شکل مطلوب ساماندهی نمود؟ روش تحقیق این پژوهش، توصیفی – تحلیلی و نوع آن کاربردی است. ابزاری که برای مدل سازی چنین تحلیلی به کار گرفته می شود، ابزار GIS است، در سال های اخیر روشن شده است که روش های بهره گیری از GIS در کنار کاربرد مؤثر داده های رقومی جدید، قادر به بخشیدن حیات تازه ای در نظریه های مدل سازی توسعه شهری در خط مشی های برنامه ریزی به شمار می آید. مبنای کار این پژوهش تهیه لایه های اطلاعاتی بر مبنای عوامل و معیار های مؤثر در مکان یابی و تلفیق و همپوشانی آن ها در محیط نرم افزاری ARC GIS و استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جهت وزن دهی به معیارها و لایه های اطلاعاتی است. در فرآیند کار از نرم افزار EXPERT CHOISE جهت محاسبه اوزان AHP استفاده شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که یکی از مؤلفه های جذب جمعیت به سوی شهرهای جدید، میزان بالای کیفیت خدمات ش هری، ره ایی از مش کلات ش هری کلان شهرها و ایج اد محیط ی ساماندهی شده اس ت ک ه کیفی ت زن دگی در آن به مراتب ب الاتر از ش هر م ادر اس ت. بر اساس نتایج سه گزینه به عنوان گزینه های پیشنهادی جهت احداث شهر جدید مطرح شد که گزینه پیشنهادی اول به عنوان گزینه نهایی انتخاب شد.
۹۴.

تحلیل فرایند رشد و تکوین شهر ارومیه با بهره گیری از همپوشانی عکس ها هوایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 39 - 54

کلیدواژه‌ها: ارومیه گسترش کالبدی برنامه ریزی شهری تصویر هوایی سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۲۱
شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی به عنوان دهمین شهر پرجمعیت کشور و دومین شهر بزرگ شمال غرب به شمار می رود. این شهر در دهه های گذشته همگام با دیگر شهرهای ایران شاهد تغییرات وسیع و گسترده ای در ساختار بافت و کالبد سنتی خود بوده است. شناخت و تحلیل دقیق و واقعی تر از چگونگی تغییرات ایجاد شده در طراحی و برنامه ریزی های مرتبط با مسائل شهری در حال و آینده به خوبی می تواند به یاری متخصصان و مدیران شهری آمده و دستیابی به شهری سالم تر و پایدارتر را سهل تر سازد. لذا بررسی و مطالعه تصویرهای هوایی سال های مختلف در کنار سایر راهکارها به عنوان یکی از بهترین ابزارهای شناخت و تحلیل در این زمینه بشمار می روند. بر همین اساس مقاله حاضر با رویکردی توصیفی و در نهایت تحلیل گونه تلاش دارد تا تغییرات کالبدی شهر ارومیه را مورد مطالعه قرار دهد.
۹۵.

برنامه ریزی شهر ارومیه به منظور کاهش تبعات زیست محیطی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه بر شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 79 - 94

کلیدواژه‌ها: بوم شهر ارومیه سیستم زنده شهری کانون های طبیعی کانون های فرهنگی و تاریخی حمل و نقل کارا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۵
در سال‌های اخیر توجه به محیط‌زیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیست​محیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافته​است. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شده​است به‌علاوه شرایط نابسامان محیط​زیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیب​پذیری می​افزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامه‌ریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی،‌ رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگ​و​طبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعات​اسنادی، مشاهدات​میدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیل​سلسله​مراتبی برای تحلیل داده‌ها استفاده شده‌​است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگ​تر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامه​ریزی جهت بهبود محیط​زیست در شهر ارومیه ارائه شده‌است. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشک​شدن دریاچه بر شهر و​بالعکس کاهش‌یابد. در سال‌های اخیر توجه به محیط‌زیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیست​محیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافته​است. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شده​است به‌علاوه شرایط نابسامان محیط​زیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیب​پذیری می​افزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامه‌ریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی،‌ رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگ​و​طبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعات​اسنادی، مشاهدات​میدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیل​سلسله​مراتبی[i] برای تحلیل داده‌ها استفاده شده‌​است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگ​تر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامه​ریزی جهت بهبود محیط​زیست در شهر ارومیه ارائه شده‌است. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشک​شدن دریاچه بر شهر و​بالعکس کاهش‌یابد.
۹۶.

طراحی فضاهای شهری با ارزیابی نگرش جنسیتی (مطالعه موردی: پارک بانوان نرگس ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: طراحی شهری فضاهای عمومی پارک بانوان نگرش جنسیتی ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
در طراحی و ارزیابی فضاهای شهری، اندیشمندان به نیازهای اولیه انسان بسیار توجه می کنند و همه بر این اعتقاد هستند که، بدون توجه به این نیازها، امکان دسترسی به فضا و تحرک پذیری در آن به حد قابل ملاحظه ای محدود خواهد شد. این نیازها تحت تأثیر متغییرهای مختلفی قرار دارند و «جنسیت» یکی از موضوع های حساس این مقوله است. از این رو، هدف پژوهش حاضر ارزیابی نگرش جنسیتی در طراحی فضاهای شهری با تاکید بر پارک بانوان نرگس ارومیه می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق دو نوع پرسشنامه تصویری و غیرتصویری به دست آمده است. برای ارزیابی و پردازش داده ها از شیوه های آماری توصیفی و استنباطی در قالب نرم افزار spss استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تنها زنان خانه دار و مذهبی تمایل به استفاده از پارک های زنانه دارند؛ و دسته سوم زنان یعنی زنان شاغل جامعه و دسته چهارم یعنی زنانی با نگرش ها و گرایش های فمینیستی رغبتی برای استفاده از این گونه پارک ها را ندارند. چنین وضعیتی در مورد میزان احساس امنیت و آرامش زنان در پارک بانوان نیز صدق می کند. لذا پروژه پارک بانوان در کوتاه مدت و با توجه به محدودیت های عرفی، برای استفاده آزادانه زنان از فضاهای عمومی، مطلوب به نظر می رسند، اما در بلندمدت به توزیع عادلانه فضاهای شهری کمک چندانی نخواهد کرد. نتایج حاصل از پرسشنامه های تصویری نشان دهنده تنها تفاوت معناداری میان زنان خانه دار با مردان و دیگر گروه های زنان موردمطالعه برای انتخاب عناصر پارک است؛ درنتیجه جنسیت در انتخاب عناصر پارک ها تأثیر چندانی نداشته و انتظار می رود که عناصر پارک مطابق با نیازهای زنان خانه دار (بیشترین مراجعه کنندگان به پارک بانوان) باشد و به ارائه راهکارهای عملی برای طراحی و جانمایی عناصر هرچه بهتر در پارک های بانوان پرداخته شود.
۹۷.

بررسی پیامدهای تغییر کاربری اراضی پیرامون شهری بر سکونت گاه های روستایی با استفاده از راهبرد مدل سازی سلول های خودکار. مطالعه موردی: شهرستان ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۸ 151 - 167

کلیدواژه‌ها: توسعه شهری حاشیه نشینی شبیه سازی سلول های خودکار ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۲
گسترش تدریجی کالبد شهر به پیرامون و دست اندازی به اراضی و روستاهای اطراف در شهرهای در حال توسعه ایران امری اجتناب ناپذیر است. توسعه ی خود به خودی و بدون برنامه می تواند زیان های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی جبران ناپذیری را تحمیل نماید. در این راستا دستیابی به یک مدل بهینه به منظور بررسی روند تغییرات و پیش بینی گسترش آتی شهر و در پی آن شناسایی روستاهایی که در معرض انحلال در بافت شهری قرار دارند می تواند ابزار بسیار مفیدی به منظور کمک به برنامه ریزان باشد. سلول های خودکار ابزاری مفید در تشریح فرآیندهای رشد شهری و تغییرات آن است. علاوه بر این، این رهیافت می تواند بر اساس تحلیل این نتایج روند رشد و توسعه آتی شهر را پیش بینی نماید. روستاهای اطراف ارومیه نیز به مانند دیگر روستاهای اطراف شهرهای بزرگ ایران نه از مهاجرت و نه از تبدیل به بافت شهری بر اثر گسترش فیزیکی پیرامون شهری در امان نمانده اند. روش شناسی این پژوهش از نوع کمی می باشد و از لحاظ روش و ماهیت آن در رده تحقیقات تجربی – تحلیلی و اکتشافی قرار می گیرد. این پژوهش ابتدا با بررسی تصاویر ماهواره ای و مطالعه نقشه های کاربری موجود در طی فاصله زمانی 1989 تا 2030، روند توسعه شهر ارومیه و ادغام روستاهای پیرامونی آن را بدست آورده، و با استفاده از مدل سازی اتوماسیون سلولی به پیش بینی توسعه شهری در سالهای آتی اقدام نموده است. این روش در سه گام انجام می شود: مرحله اول تهیه داده های مورد نظر از تصاویر ماهواره ای و طبقه بندی آنها، گام دوم، کالیبره کردن و مرحله ی آخر، پیش بینی است. اعتبار سنجی این مدل نشان داد که نقشه پیش بینی شده 84 درصد با واقعیت تطابق دارد.
۹۸.

تحلیل فضایی مکانی عوامل موثر در ایجاد معنای مکان از دیدگاه کاربران و شهرسازان. نمونه موردی: شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 129 - 144

کلیدواژه‌ها: معنای مکان محیط شهری کاربران مکان طراحان شهری ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
ساخت مکان های با معنی یکی از رسالت های اصلی شهرسازان و طراحان شهری است. در این راستا شناخت معنای مکان و روند شکل گیری آن و شناسایی مؤلفه ها و معیارهای تاثیرگذار بر آن می تواند در ایجاد مکان های معنادار و مطلوب برای شهروندان مفید واقع شود. بدین منظور هدف از این پژوهش سنجش عوامل موثر در ایجاد معنای مکان از دیدگاه شهروندان و شهرسازان و بررسی تفاوت دو دیدگاه یاد شده در دو نمونه موردی پژوهش، میدان ولایت فقیه و میدان انقلاب شهر ارومیه می باشد. بدین منظور در پ ژوهش حاضر از روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و از شیوه های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه ای و همچنین از روش تحقیق موردی و شیوه تحقیق مشاهده در بستر مطالعات میدانی و از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است. همچنین به توجه به اهداف و سوال های تحقیق در این پژوهش از نرم افزار Decision Super و مدلANP جهت اهمیت سنجی پارامترهای موثر در ایجاد معنای مکان استفاده شده است. براساس یافته های تحقیق می توان ابعاد موثر در ایجاد معنای مکان را در سه مولفه، عوامل ادراکی و شناختی فرد، عوامل محیطی – کالبدی و عوامل اجتماعی طبقه بندی و ارائه نمود. همچنین تحلیل یافته ها نشان می دهد بینش دو گروه، شهروندان (کاربران مکان) و شهرسازان (طراحان مکان) نسبت به درجه اهمیت وجوه معنایی مکان متفاوت است. شهروندان با توجه به عوامل شناختی و ادراکی و همچنین تجارب و زندگی روزمره در فضاهای شهری داری بینش واقعی تر نسبت به مسائل و درجه اهمیت معانی موجود در مکان ها هستند. در حالی که شهرسازان بیشتر بر پایه آموزش های علمی و آکادمیک درباره مؤلفه های معنای مکان اظهار نظر می کنند. لذا در جهت دستیابی به مکانی مطلوب و با معنا برای کاربران مکان، طراحان شهری باید اقدامات اجرایی و تغییر و تحولات مکان را همسو با نظریات کاربران حقیقی مکان یعنی شهروندان، هدایت و راهبری نمایند.
۹۹.

سنجش مطلوبیت مبلمان خیابانی شهر ارومیه با رویکرد جنسیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 195 - 208

کلیدواژه‌ها: تفاوت های جنسیتی طراحی شهری مبلمان خیابانی ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۹۴
بررسی کیفیت طراحی عناصر شهری در دوره های مختلف تاریخی و همچنین تأثیرات آن ها بر  گروه های مختلف سنی و جنسی به منظور طراحی هوشمند مبلمان های شهری از اهمیت خاصی برخوردار است، هدف از این پژوهش سنجش کیفیت مبلمان خیابانی در ارومیه بر اساس قدمت خیابان و همچنین نگرش جنسیتی است. در این راستا سه خیابان امام و کاشانی و 8 شهریور که متولد  دوره های زمانی پهلوی اول، دوم و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و به کمک آمار استنباطی مورد بررسی قرار گرفتند. جامعه آماری در این پژوهش شهروندانی هستند که تجربه حضور در هر سه خیابان را داشته و حجم نمونه 450 نفر بوده است.جهت تحلیل و رتبه بندی شاخص ها با توجه به نوع داده ها از آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شده و جهت سنجش تفاوت در ادراک محیط و انتخاب مبلمان بین زنان و مردان از آزمون من ویتنی استفاده گردیده است. در تحلیل میزان اهمیت شاخص ها در کیفیت مبلمان خیابان چنین استنتاج شده است که شاخص گوناگونی در طراحی مبلمان شهری بیشترین تأثیر داشته و بررسی ارتباط بین قدمت خیابان ها و کیفیت مبلمان آن ها نشان داد که با نزدیکی و مجاورت به مرکز شهر و خیابان های پهلوی اول میزان مطلوبیت کیفیت بصری در شاخص های گوناگونی، خوانایی، رنگ تعلق و تناسبات بصری در خیابان شهری افزایش یافته است؛ همچنین نتایج تحقیق نشان داد که زنان و مردان در  ادراک محیط و انتخاب مبلمان خیابانی تفاوت معنی داری دارند، لذا در تحقیقات آینده طراحی متناسب با تفاوت های جنسی در فضاهای شهری الزامی است.
۱۰۰.

شناسایی عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهری و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر؛ نمونه مورد مطالعه: شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه معماری و شهرسازی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۷ 89 - 112

کلیدواژه‌ها: پراکنده رویی شهری گسترش افقی شهر ساختار فضایی ابزارهای ساختاری ارومیه تحلیل عاملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۸
پراکنده رویی پدیده ای است که در نیمه دوم قرن بیستم شکل گرفته و امروزه به عنوان یکی از موضوعات محوری در بسیاری از کشورها مطرح است. پراکنده رویی پیامدهای مثبت و منفی فراوانی را به همراه داشته است و می توان گفت که با توجه به ساختارهای گوناگون و ویژگی های متفاوت جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جز اینها، دلایل پراکنده رویی از شهری به شهر دیگر متفاوت است. ارومیه از شهرهایی است که در سال های اخیر با سرعتی شتابان گسترش یافته است. به منظور بررسی میزان پراکنده رویی در ارومیه، پس از مروری بر متون نظری و تجربی مرتبط، بر اساس تلفیقی از نظریات اوینگ و دیگران (2002)، تورنس (2008) و فرنکل و اشکنازی (2007)، با استفاده از 19 متغیر نشانگر پراکنده رویی و انجام تحلیل عاملی در 30 ناحیه ارومیه، در نهایت این شش عامل، که پراکنده رویی را در این شهر تبیین می کنند، معرفی شده اند: اختلاط کاربری، تراکم، بی قاعدگی نواحی ساخته شده، مرکزیت، دسترسی، و فضای فعالیت. مقایسه پراکنده رویی با روند گسترش کالبدی ارومیه در سال های مختلف، نشان می دهد نواحی ای که در دوران آغازین شکل گیری شهر به وجود آمده اند، پایین ترین میزان پراکنده رویی را دارند؛ و با هرچه نزدیک تر شدن به نواحی ساخته شده در سال های اخیر، می توان دید که عمدتاً روند گسترش شهر به سمت پراکنده رویی بیشتری میل می کند. همچنین بررسی ساختار تک مرکزی شعاعی ارومیه و مقایسه آن با پدیده پراکنده رویی، مشخص می سازد که گسستگی ایجادشده در ساختار فضایی ارومیه باعث شده است که عمدتاً در نواحی خارج از ساختار شهر پراکنده روییِ زیادی مشاهده شود.