روژین عزیزی

گسترش تدریجی کالبد شهر به پیرامون و دست اندازی به اراضی و روستاهای اطراف در شهرهای در حال توسعه ایران امری اجتناب ناپذیر است. توسعه ی خود به خودی و بدون برنامه می تواند زیان های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی جبران ناپذیری را تحمیل نماید. در این راستا دستیابی به یک مدل بهینه به منظور بررسی روند تغییرات و پیش بینی گسترش آتی شهر و در پی آن شناسایی روستاهایی که در معرض انحلال در بافت شهری قرار دارند می تواند ابزار بسیار مفیدی به منظور کمک به برنامه ریزان باشد. سلول های خودکار ابزاری مفید در تشریح فرآیندهای رشد شهری و تغییرات آن است. علاوه بر این، این رهیافت می تواند بر اساس تحلیل این نتایج روند رشد و توسعه آتی شهر را پیش بینی نماید. روستاهای اطراف ارومیه نیز به مانند دیگر روستاهای اطراف شهرهای بزرگ ایران نه از مهاجرت و نه از تبدیل به بافت شهری بر اثر گسترش فیزیکی پیرامون شهری در امان نمانده اند. روش شناسی این پژوهش از نوع کمی می باشد و از لحاظ روش و ماهیت آن در رده تحقیقات تجربی – تحلیلی و اکتشافی قرار می گیرد. این پژوهش ابتدا با بررسی تصاویر ماهواره ای و مطالعه نقشه های کاربری موجود در طی فاصله زمانی 1989 تا 2030، روند توسعه شهر ارومیه و ادغام روستاهای پیرامونی آن را بدست آورده، و با استفاده از مدل سازی اتوماسیون سلولی به پیش بینی توسعه شهری در سالهای آتی اقدام نموده است. این روش در سه گام انجام می شود: مرحله اول تهیه داده های مورد نظر از تصاویر ماهواره ای و طبقه بندی آنها، گام دوم، کالیبره کردن و مرحله ی آخر، پیش بینی است. اعتبار سنجی این مدل نشان داد که نقشه پیش بینی شده 84 درصد با واقعیت تطابق دارد.