برنامه ریزی توسعه کالبدی

در طول تاریخ همواره وقوع زلزله در شهرهای کشور موجب فروپاشی ساختمان ها و در پی آن آسیب های جانی و مالی زیادی شده است. به منظور کاهش آسیب های ناشی از آن ، احداث ساختمان های مقاوم در برابر زلزله و مقاوم سازی ساختمان های موجود ضروری است. مقاله حاضر با هدف تحلیل آسیب پذیری مساکن شهر ارومیه و رتبه بندی مناطق این شهر براساس میزان آسیب پذیری مساکن در برابر زلزله با استفاده از روش Topsis انجام گرفته است. روش تحقیق مطالعه حاضر، به صورت توصیفی - تحلیلی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی است. جهت گردآوری داده ها از روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش بر اساس مدل Topsis نشان می دهد در شهر ارومیه میانگین آسیب پذیری مسکن در مناطق برابر 485/0 می باشد که منطقه 4 با میزان تاپسیس 818/0 درصد، آسیب پذیرترین منطقه به شمار آمده، منطقه 5 با میزان تاپسیس 338/0 درصد، آسیب پذیری در حد متوسط و منطقه 1 با 296/0 درصد، کمترین آسیب پذیری را در برابر زلزله را دارد.

در میان شاخص های مختلف توسعه، شاخص بهداشت از مهم ترین شاخص های پیشرفت هر کشور به شمار می آید و میزان موفقیت برنامه های توسعه ملی نیز تا اندازه زیادی در گرو دستیابی به هدف های این بخش است. نابرابری در بهداشت و درمان در بین مناطق، بیانگر ا ختلاف و تفاوت ها در میزان توسعه امکانات بهداشتی و درمانی در بین شهرها، روستاها، مناطق و کشورها می باشد . هدف این پژوهش بررسی پراکنش فضایی شاخص بهداشتی- در مانی در شهرستان های استان کرمانشاه و مشخص شدن شهرستان های برخوردار و محروم در شاخص بهداشتی – درمانی می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش انجام، توصیفی– تحلیلی و جامعه ی آماری آن 14 شهرستان استان کرمانشاه می باشد. داده های مورد نیاز از سرشماری عمومی نفوس و مسکن و سالنامه آماری 1394 استان کرمانشاه استخراج شده است.  به منظور تعیین سطح توسعه شهرستان های استان، 41 متغیر در بخش بهداشتی – درمانی که سرانه سازی شده اند برای تعیین اهمیت هر یک از متغیرها از روش آنتروپی شانون استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل از مدل های کمیSAW و TOPSIS و برای ادغام نتایج از روش های میانگین رتبه ها، بردا و کپلند استفاده و همچنین برای بررسی همبستگی بین نرخ شهرنشینی و فاصله از مرکز استان با وضعیت توسعه خدمات بهداشتی- درمانی از همبستگی پیرسون استفاده شده است نتایج پژوهش نشان می دهد چهار شهرستان قصرشیرین، پاوه، سنقر و کرمانشاه در رتبه های اول تا چهارم و توسعه یافته هستند، سه شهرستان جوانرود، کنگاور و صحنه در رتبه های پنجم تا هفتم و در سطح نیمه توسعه یافته، پنج شهرستان دالاهو، هرسین، گیلانغرب، اسلام آبادغرب و سرپل ذهاب در رتبه های هشتم تا دوازدهم و درحال توسعه هستند و دو شهرستان روانسر و ثلاث باباجانی در رتبه های سیزده و چهارده و محروم از توسعه هستند. با توجه به نتایج مشخص شد در توزیع خدمات بهداشت و درمان و میزان برخورداری در سطح شهرستان های استان کرمانشاه، تفاوت و نابرابری وجود دارد و وضعیت شهرستان ها نسبت به هم متفاوت است  و دیگر پژوهش حاکی از آن است بین نرخ شهرنشینی و فاصله از مرکز با وضعیت توسعه خدمات بهداشتی- درمانی همبستگی وجود ندارد.

یکی از عوامل تأثیرگذار در پیاده مداری بر پایه حمل و نقل پایدار، درک الگوهای رفتاری انسانی در فضای شهری است. به طوری که عدم توجه به حمل و نقل پایدار باعث ناهمگونی در الگوهای رفتاری و شبکه های دسترسی شهری می شود. بنابراین با شناخت و تحلیل شاخص های پیاده مداری امکان ایجاد بستری مناسب برای حمل ونقل پایدار درفضای شهر فراهم می شود. لذا بین شاخص های ناشی از پیاده مداری و اهداف حمل ونقل پایدار رابطه ی مستقیمی وجود دارد. هدف از این پژوهش تلاش برای رسیدن به اولویت بندی شاخص های موثر پیاده مداری  درحمل ونقل پایدار بافت پیرامون میدان نقش جهان است. برای رسیدن به هدف پژوهش، از مدل فرآیند تحلیل شبکه ایی (ANP) در جهت تحلیل شاخص های پیاده مداری درحمل و نقل پایدار استفاده شده است این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. همچنین روش گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه با کارشناسان و تهیه پرسشنامه و نیز ابزار پژوهش برای تحلیل داده ها نرم افزار Super Decision بوده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در میان معیارهای پیاده مدار، شاخص تعاملات اجتماعی در اولویت اول و در بخش زیر معیارها نیز شاخص آسایش عابران پیاده در اولویت اول و همچنین در بخش گزینه ها نیز خیابان استانداری به ترتیب در اولویت دار ترین شاخص های پیاده مداری در راستای حمل ونقل پایدار در بافت تاریخی پیرامون میدان نقش جهان قرارگرفته است.

پژوهش پیش رو ارزیابی کیفیت فضاهای مسکونی در شهر اشنویه و  شاخص های موثر بر کیفیت مسکن و محیط مسکونی را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی _ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی(مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه) است که در زمینه مباحث چهارچوب مفهومی و مبانی نظری از روش توصیفی (کتابخانه ای) استفاده شده است. حجم نمونه با توجه به جمعیت شهر اشنویه 375 نمونه است که در سطح محلات شهر به صورت تصادفی انتخاب شده اند. نرم افزارهای مورد استفاده در این مطالعه Spss وArc GIS  می باشند. بررسی 6 عامل به صورت تفصیلی نتایج متفاوتی را نشان می دهد، اما نتایج کلی پژوهش به لحاظ شاخص های ترکیبی در بین محلات 12 گانه شهر اشنویه، محله های (1، 2 ، 12) از کیفیت فضاهای مسکونی  رضایت داشته اند و فقط ساکنان محله 11 از شاخص های کیفیت محیط مسکونی رضایت متوسطی دارند. محلات 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10 از کیفیت فضاهای مسکونی خود ناراضی بوده اند. در نهایت پیشنهاداتی کاربردی جهت رسیدن به رضایت کامل از فضاهای مسکونی شهر اشنویه ارائه شده است.

کاهش آسیب پذیری کاربری های شهری با بهره گیری از رویکردهای جدید مدیریت بحران از قبیل پدافند غیرعامل می تواند در ایجاد محیطی ایمن در شهرها و کاهش میزان خسارت مؤثر واقع شود که امروزه یکی از مهم ترین اهدافی ست که  برنامه ریزان و مدیران شهری درصدد اجرای آن می باشند. این پژوهش با هدف بررسی آسیب پذیری شهر همدان از منظر پدافند غیرعامل انجام گرفته است که از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. در چارچوب پدافند غیرعامل 9 کاربری اراضی اصلی و 23 کاربری اراضی فرعی در محیط نرم افزار Super Decisions مقایسه و امتیاز گذاری شده اند. پس از ارزیابی معیارها و زیرمعیارها، فاصله از معیارها که دوری و نزدیکی به آنها و یا تراکم و پراکندگی از آنها مهم بوده در محیط نرم افزار Arc GIS برآورد شده و پس از طی فرایندهای مذکور، شهر شهرهمدان از نظر میزان آسیب پذیری در 5 طبقه (آسیب پذیری خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم ) از هم طبقه بندی شده است. از مهمترین عوامل خطر ساز شهر همدان، تراکم جمعیت بالا در برخی محلات اطراف رینگ اول شهر همدان، تراکم ساخت و ساز در محلات اطراف میدان سپاه، خضر و خیابان های اطراف خیابان رجایی، ریزدانگی واحد های مسکونی و عدم وجود فضاهای باز و سبز در محلات قدیمی شهر همدان و تراکم و تمرکز ساختمان های اداری در چند نقطه از شهر می باشد.

توجه به شاخص های کیف ی شکل دهی پارک ها می تواند به پایداری اجتماعی و همبستگی های شهرها منجر شود. از این رودر پژوهش موردنظر بر آن است تا با ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت پارک های منطقه ای تبریز راهکاری مناسب و کاربردی را در اختیار مدیران و طراحان فضاهای سبز قرار دهد. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده  و درمجموع ۳۰۰ نفر به پرسشنامه ها پاسخ داده اندروشهای مختلفی از جمله آنالیز توصیفی، همبستگی پیرسون، و رگرسیون گام به گام برای تحلیل داده ها استفاده شد و با انجام تحلیل عاملی یازده زیر مؤلفه (دسترسی، مبلمان، امکانات و خدمات، امنیت، گروه های اجتماعی، فعالیت های اجتماعی مختلف، دیدار گاه بودن، محیط زیست، کیفیت مدیریت، کیفیت نگه داری، کیفیت طراحی ) با بار عاملی بالای 7/0 از مؤلفه های اصلی تحقیق (دسترسی و ارتباطات، جامعه پذیری، آسایش و منظر، کاربر و فعالیت) استخراج شد. نتایج آنالیز نشان داد که دسترسی ، جامعه پذیری، کاربر و فعالیت ها و آسایش و منظر به ترتیب بیشترین تا کمترین کیفیت را به خود اختصاص دادند. در زیر مؤلفه ها نیز محیط زیست مهمترین عامل در کیفیت پارکها بوده و گروه های اجتماعی، دسترسی به پارک، امنیت، دیدارگاه بودن، انواع فعالیت های اجتماعی، مبلمان و امکانات به ترتیب در رتبه های بعدی اهمیت قرار داشتند. نتایج آزمون پیرسون نیز نشان داد که بین مؤلفه های مستقل (دسترسی و ارتباطات، جامعه پذیری، آسایش و منظر، کاربر و فعالیت) پژوهش با متغیر وابسته (کیفیت پارک منطقه ای) رابطه ای مستقیم و معنادار وجود دارد همچنین این مؤلفه ها مجموعاً قادر به تبیین و تعریف ۶/۵۴ ٪ از کیفیت پارکهای منطقه ای (متغیر وابسته) هستند.

طرح و اقدام روستای سالم با هدف ایجاد مکانی مناسب جهت زندگی در روستا و ارتقاء بهداشت و سلامتی اعضاء جامعه با مشارکت ساکنین اجرا می شود. مسکن یکی از پروژه های مهم روستای سالم محسوب می شود؛ این پژوهش شاخص های مسکن پایدار با روش توصیفی- تحلیلی در سطح استان کردستان ارزیابی می کند. یافته ها نشان می دهد 48 درصد سکونتگاه های روستایی استان کردستان دسترسی به نورکافی دسترسی ندارند.73 درصد روستاها فاقد آب سالم آشامیدنی؛82 درصد فاضلاب ها روباز؛48 درصد از سازه های کم دوام در ساخت مسکن استفاده شده است.نتایج تحلیلی براساس آزمون تی بیان می کند از 22 متغیر مورد مطالعه تنها4 مورد بالای میانگین و بقیه زیر میانگین بوده اند. همچنین نتایج براساس مطالعات تطبیقی با میانگین کشوری نشان می دهدکه اغلب مسکن های روستایی در استان کردستان در گروه ناسالم قرار می گیرند. بدین منظور یکی از راهبردهای پایداری مسکن از طریق اعطای وام های کم بهره و طراحی مسکن سازگار با شرایط محیطی است.

جهت تدوین برنامه ای برای اشتغال زایی و توسعه پایدار منطقه، شناخت کافی از موقعیت و مزیتهای آن ضرورت است. این مقاله مزیت نسبی تولید ناخالص داخلی و اشتغال بخش های عمده اقتصادی در استان های کشور را با بکارگیری مدل انتقال سهم بررسی می کند. در این مدل سه اثر رشد ملی، رشد ساختاری و رشد رقابتی در نظر گرفته می شود که باعث تغییر و تحولاتی در میزان جذابیت بخش های عمده اقتصادی برای شاغلین و تولیدکنندگان می شوند. بر این اساس، با استفاده از داده های اشتغال و ارزش افزوده بخشهای عمده اقتصادی شامل کشاورزی ،صنعت و خدمات به تفکیک استان های کشور در سال های 1389 و 1393از حیث مزیت بخشهای یاد شده شناسایی و رتبه بندی شده است. در زمینه اشتغال پنج استان هرمزگان، سمنان، فارس، کرمان و بوشهر روند رشد بیشتری بیشتری نسبت به سایر استان ها در حال جذب نیروی کار هستند؛ و براساس تولید ناخالص داخلی چهارده استان آذربایجان غربی، اردبیل، بوشهر، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کرمانشاه، گیلان، مرکزی، هرمزگان ،همدان و یزد به عنوان موتورهای توسعه کشور شناسایی شدند.