مطالب مرتبط با کلیدواژه

حدیث


۱۴۱.

بازکاوی تأثیر حدیث و باورهای کلامی بر تولید گزاره های تاریخ انگارانه و رهیافتی به تشخیص آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 71 - 93

کلیدواژه‌ها: باورهای کلامی حدیث گزاره های اصیل تاریخی گزاره های تاریخ انگارانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
اطلاعات و گزاره های اصیل تاریخی مهم ترین رکن تحلیل تاریخ را تشکیل می دهند. بااین همه، گاه اطلاعاتی که پایه تحلیل پژوهشگر تاریخ قرار می گیرد، گزاره های تاریخ نما و به عبارتی، تاریخ انگارانه هستند که در بسیاری مواقع، تحلیلگر آن ها را گزاره های اصیل تاریخی تلقی کرده و درنتیجه، تحلیل او از واقعیت فاصله گرفته است. نوشتار حاضر تلاش می کند به دو پرسش در این باره پاسخ دهد: ۱) مهم ترین عامل در تولید گزاره های تاریخ انگارانه (تاریخ نما) چیست؟ ۲) چه راهکاری برای تفکیک گزاره های تاریخی از گزاره های تاریخ انگارانه وجود دارد؟ با بررسی به عمل آمده، روشن شد مهم ترین عامل در تولید گزاره های تاریخ انگارانه، حدیث و باورهای کلامی است. همچنین اینکه توجه به ویژگی گزاره های تاریخ انگارانه و تتبع و جست وجو در منابع تاریخی و ارزیابی خاستگاه باورهای کلامی، کمک زیادی به تفکیک گزاره های تاریخی اصیل از گزاره های تاریخ انگارانه می کند. روش نگارنده در تفکیک گزاره های تاریخ انگارانه از گزاره های تاریخی، استقرایی است؛ به این معنا که ویژگی گزاره های تاریخ انگارانه از طریق دقت و تأمل در ماهیت «باورهای کلامی» و «مآخذ تاریخی» و مقایسه آن ها با «منابع تاریخی» تبیین شده است. همچنین در توضیح هر یک از گزاره های تاریخ انگارنه، به نشانه تاریخ انگارانه بودن آن ها اشاره شده است.
۱۴۲.

تحلیل انتقادی دیدگاه الدوری درباره خاستگاه تاریخنگاری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۹ (پیاپی ۱۰۴) 143 - 165

کلیدواژه‌ها: الدوری مدینه حدیث قبیله مکتب تاریخنگاری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۳۲۵
  خاستگاه تاریخنگاری اسلامی مساله ای است که مستشرقان و محققان مسلمان درباره آن نظرات مختلفی داده اند. عبدالعزیز الدوری محقق مسلمان با توصیف دو خط حدیث و قبیله به عنوان محور مکاتب تاریخنگاری مدینه و عراق معتقد است خاستگاه تاریخنگاری اسلامی ریشه در مکتب مدینه دارد که با پرهیز از اسلوب و سنن قبائلی(قصص ایام،انساب ،شعر) و مبتنی بر تحقیقات و شیوه های جدی محدثان توانست چهارچوب مغازی و سیره پیامبر را ترسیم کند. در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی دلائل الدوری در رابطه با ادعایش نقد و رد می شود و اسلوب و سنن قبائلی که علمای مدینه نیز از آن تاثیر پذیرفته اند به عنوان خاستگاه تاریخنگاری اسلامی شناخته می شود.
۱۴۳.

منابع و سرچشمه های احادیث کلیله و دمنه بهرام شاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۷۴

کلیدواژه‌ها: حدیث نثر مصنوع سبک شناسی نصرالله منش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۳ تعداد دانلود : ۷۵۶
کلیله و دمنه یکی از مهمترین و برجسته ترین و دلاویزترین نثرهای سنگین و رنگین و آراسته ادبیات دری است که نصرالله منشی یکی از بزرگان و پیرامونیان بهرام شاه غزنوی آن را در نیمه اول سده ششم از تازی به فارسی برگردانید. البته اصل کتاب به زبان دیرین هندوان سانسکریت بود که پزشکی برزویه نام آن را در روزگار انوشیروان ساسانی به پهلوی برگردانده بود و سه سده بعد از آن، عبدالله بن مقفع مترجم دانشمند آن را به عربی ترجمه کرد. آیات و احادیث به کار رفته در این کتاب، از توانمندی و چیرگی نصرالله در منابع وحیانی حکایت می کند و تا آنجا که نویسندگان این نوشته آگاهی دارند، درباره منابع و سرچشمه های این احادیث، پژوهش جداگانه صورت نگرفته است. در این نوشته ها احادیث کلیله و دمنه در منابع اسلامی شیعه و اهل سنت با باریک بینی ویژه ای واکاوی و پی جویی و شناسانده شده اند.
۱۴۴.

تحلیل روش امیر المؤمنین علی (علیه السلام) در قضاوت واقعه "بیت الطشت" از نظر علم تجربی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 27 - 40

کلیدواژه‌ها: حدیث قضاوت امام علی (ع) حدیث موضوع بیت الطشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۳ تعداد دانلود : ۴۱۳
طبق آموزه های دینی، منابع روایی به عنوان عدل قرآن کریم است لذا، اعتبارسنجی سندی و متنی روایات ضرورت دارد معیار های متفاوتی دارد. یکی از سنجه های مفید در بررسی روایات علمی و تجربی، استفاده از علوم یقینی است. در بین روایات منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی ، قضاوت های حضرت بسیار چشمگیر است. یکی از این قضاوت ها، ماجرای «بیت الطشت» است. این حدیث، با استناد به ادله ای نظیر درد غیر قابل تحمل، اندازه ی غیرممکن و عدم جمع میان خروج زالو و دوشیزه ماندن دختر جعلی نامیده شده است. از آنجایی که اشکال وارد شده به این روایت، متنی است و فحوای آن با ادله ی علمی رد شده است، در این مقاله ادله ی مطروحه بررسی و نقد شده است و تحلیل علم تجربی به همراه استنادات وقوعی مشابه این ماجرا در نقاط مختلف دنیا بیان شده است. رویکرد مقاله انتقادی و تحلیلی است.
۱۴۵.

شیعه شناسی در روزگار صفوی مروری بر یک اربعین حدیث باارزش

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال بیست و نهم آذر و دی ۱۳۹۷ شماره ۵ (پیاپی ۱۷۳) 91 - 106

کلیدواژه‌ها: شیعه شناسی صفوی معرفی کتاب اعتقادات شیعه عقاید شیعه حدیث اعتقادات تشیع معرفی شیعه بستان الناظرین فی معرفه ائمه الهادین تشیع محمد یوسف بیکا محمد یوسف ناجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۷۹۲
کتاب بستان الناظرین فی معرفه ائمه الهادین اثر محمد یوسف بیکا که در سال 1119 - 1120 نوشته شده، شرح چهل حدیثی است که نویسنده ضمن آن سعی کرده است به مسائل مختلفی که به تشیع و اعتقادات صحیح او مربوط می شود، بپردازد. در واقع، می توان آن را اثری در معرفی شیعه و ویژگی های آن دانست. نویسنده در نوشتار پیش رو، با ارائه گزارشی از کتاب، محتوای آن را در بوته بررسی قرار داده است.
۱۴۶.

سیره نگاران عصر اموی

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۳ ویژه تاریخ اسلام 23 - 55

کلیدواژه‌ها: حدیث سیره عصر اموی سیره نگاران امویان سیره پیامبر حاکمان اموی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۵۳
مهم ترین دانش دینی در دوره اموی- پس از قرآن و قرائت آن - علم حدیث بود. علم حدیث شامل مجموعه ای از روایات فقهی، اخلاقی، تاریخی و تفسیری می شد. مشکل عمده آن بود که علم حدیث در دوران سه خلیفه اول پس از پیامبر، منکوب شد و پس ازآن حرکت خود را آغاز کرد اما گسترش آن در دورهٔ اموی اتفاق افتاد و دست سیاست، در آن بازی فراوان کرد. گسترش انواع بدعت و تحریف دین در عصر معاویه و پس ازآن، با کوچک ترین مخالفتی از سوی نخبگان مواجه نشد و فقط رهبران شیعه، عَلَم مخالفت برافراشتند. به دلیل آن که مردم چندان با علم دین آشنایی نداشتند و امویان توانستند محدثان خود را مطرح کنند و احادیث مورد تأیید خود را در اختیار مردم بگذارند. درواقع، بسیاری از کسانی که در این دوره با علوم اسلامی آشنایی داشتند به خدمت آل مروان درآمدند. روایاتی که آنان نقل می کردند، گاه به دوراز فضائل اهل بیت و انصار مخالف اموی بود. آنان با این اقدام به ظاهر فرهنگی، خاندان اموی را تا حدی خوب جلوه دادند و از سوی دیگر حاکمان وقت را از خود خشنود و راضی ساختند. آنان در حقیقت سیره نبوی را قالب و پوششی برای تبلیغ خاندان اموی فرض کردند نه آنکه بخواهند هر آنچه در عصر رسالت اتفاق افتاده را به نسل های بعدی انتقال دهند؛ زیرا این مهم نه خواسته حاکمان بود و نه با افکار سیاسی خود این سیره نگاران مطابقت داشت. این تحقیق بر آن است تا با روشی توصیفی-تحلیلی به زندگی و گرایش سیاسی تعدادی از این سیره نگاران در قرن نخست بپردازد و تأثیر این گرایش های را در نقل سیره پیامبر بیان کند.
۱۴۷.

بررسی و نقد نظریه «رؤیت الهی» در تفسیر سورآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 77 - 90

کلیدواژه‌ها: رؤیت خداوند سورآبادی قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۴۳۳
یکی از مباحث قرآنی- کلامی که بحث های بسیاری در مورد آن شده، مسأله رؤیت پذیری یا رؤیت ناپذیری خداوند است. متفکران اسلامی در این مورد به دو دسته کلی تقسیم شدند. اشاعره با استدلال های گوناگونی رؤیت خداوند را اثبات می نمودند و درمقابل معتزله به طورکلی چنین امری را محال دانستند. سورآبادی یکی از متفکرانی است که بحث های زیادی در اثبات رؤیت خداوند با توجه به مبانی کلام اشاعره مطرح نموده است. استدلال های او در اثبات این دیدگاه به سه بخش کلی؛ قرآنی، حدیثی و عقلی تقسیم می شود. با توجه به اینکه برخی از آیات قرآنی و احادیث رؤیت خداوند را انکار و ابطال می کنند و از جهت دیگر طبق براهین عقلی چنین امری مستلزم مادی و جسمانی بودن خداوند است، دلایل سورآبادی با چالش های جدی مواجه می شوند و اعتبار آنها مورد خدشه واقع می شود.
۱۴۸.

امنیت کرامت آمیز انسان؛ مبنایی شاخص در حقوق شهروندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۷)

کلیدواژه‌ها: کرامت انسان امنیت قران حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۳
از نگاه قرآن کریم توجه مردم و حکومت به کرامت ذاتی و اکتسابی آحاد افراد یک جامعه و رعایت مقتضیات آن، سبب می شود که هرگونه ظلم و تبعیض، و استبداد و اختناق در یک جامعه اسلامی رخت بربندد و با تعلیم و تربیت، اجتماعی، یکی از مؤلفه های اصلی تمدن بشری و سعادت انسانی، یعنی «امنیت دنیوی و اخروی» به مثابه شاخصه اصلی در حقوق شهروندی برقرار شود. در این تحقیق، اهمیت موضوع امنیت، از منظر کرامت بشر در اسلام و نیز ساز و کارهایی که از این رهگذر برای عینیت بخشیدن به آن منظور شده، مطمح نظر قرار می گیرد.
۱۴۹.

Frühe Reaktionen auf al-(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Spektrum Iran, ۳۱.Jahrgang, nr ۲ ,۲۰۱۸
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۲۰
Dieser Artikel beschäftigt sich mit einigen der Werke von Muḥammad b. ʻAlī al-Qummī (gestorben 991-2 n. Chr.), bekannt als Šaiḫ aṣ-Ṣadūq, Ibn Bābūya oder Ibn Bābawaih. Unsere Absicht ist es zu untersuchen, was er und mehrere seiner Sammlungen der aḥādiṯ der Imame über den Glauben und seine Geschichte preisgeben, und wie diese Offenbarungen viele trockene ebenso wie intellektuell problematische Verständnisse dieses Glaubens herausfordern, die allzu lang der westlich akademisch- theologischen Diskussion zugrunde lagen.
۱۵۰.

درنگی در چگونگی بررسی اسناد احادیث در تعلیقات آیت الله مصباح بر «معانی الاخبار» و «بحارالانوار»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هفتم تیر ۱۳۹۷ شماره ۲۴۷ «ویژه علوم قرآنی»

کلیدواژه‌ها: حدیث سند حدیث رجال حدیث تحقیق در سند حدیث آیت الله مصباح بحارالانوار معانی الاخبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۳۶۵
تحقیق و تصحیح و تعلیقه بر شش جلد از مجلدات کتاب شریف بحارالانوار (54–59) و نیز تعلیقه بر معانی الاخبار از نخستین نگاشته های استاد علامه محمدتقی مصباح به شمار می آید و دربردارندة نکات رجالی و فقه الحدیثی فراوان است. این مقاله با روش تحلیل و توصیف، بخشی از کوشش های استاد مصباح در فهم اسناد احادیث را بررسی کرده و به نتایج ذیل دست یافته است. برخی از اسناد احادیث این مجلدات دچار تصحیف و سقط و افزودگی است که در جای خود بدان اشاره شده و برای رفع آن کوشیده اند. همچنین گاهی نیاز به تمییز مشترکات و توحید مختلفات بوده است. عناوین یادشده از یکدیگر بازشناسی و یا بر وحدت آنها تأکید شده است. عنوان های زیادی نیز معرفی و به وثاقت یا ضعف و یا مجهول بودن آنان اشاره شده و گاه به ارسال یا اتصال سند با استناد به دلیل آن اشاره شده و برخی مشکلات و کاستی های اسناد مرتفع شده است.
۱۵۱.

بررسی روایت « لَن یُفلِح قَومٌ ولَّوا أَمرهم إمرأه»(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 100 - 118

کلیدواژه‌ها: حدیث زنان جعل ولایت لن یفلح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰۶ تعداد دانلود : ۶۴۱
موضوع ولایت امری زنان (در معنای کلی آن) در عرصه های مختلف اجتماعی، مانند زمامداری، قضاوت و... از جمله موضوعات روز است و برخی به اثبات و جواز آن و برخی به نفی و انکار آن می پردازند و در این راه به دلایل شرعی و عقلی تمسّک می جویند. از جمله دلایل منکران این ولایت، برخی روایات موجود است. در این نوشتار، بدون ورود به اثبات یا نفی این ولایت و بررسی دلایل اثبات و نفی آن، صرفاً به صورت موردی و به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل داده ها، به بررسی یکی از دلایل موجود پرداخته شده، که معمولاً منکران ولایت زنان به آن استناد می کنند؛ یعنی حدیث «لَن یُفلِحَ قَومٌ ولَّوا أَمرهم إمرأه». صرف نظر از این که دیگر دلایل صحیح هستند یا خیر؟ یا اصل ولایت زنان جایز است یا نه؟ لازم به ذکر است که نفی یکی از دلایل این موضوع، به معنای نفی اصل نیست
۱۵۲.

آثار و توصیف تقوا از منظر قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: تأمل سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 9 - 21

کلیدواژه‌ها: قرآن حدیث تقوی روح ایمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۵ تعداد دانلود : ۲۰۵۸
اگر جسم آدمی به مراقبت، پرورش و نیرومندی نیازمند است روح آدمی نیز به حفاظت و تکامل و رشد نیاز دارد. اگر جسم خود را در لباس می پوشانیم و در هر محیطی قرار نمی دهیم قصد محدود کردن آن را نداریم بلکه به جهت حفظ بهتر آن، چنین می کنیم و اگر روحمان را از آفات و آسیب ها محافظت می کنیم برای آن است که آلودگی ها و پستی ها دامن آن را نیالاید.این گونه صیانت از قلب و روح را «تقوا» نامیده اند. تقوا از ماده «وقایه» یعنی؛ حفظ نفس از هر آن چیزی که به آن آسیب می زند.
۱۵۳.

نقد و بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم کتاب الغیبه نعمانی

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول مرداد ۱۳۹۸ شماره ۱ 78-90

کلیدواژه‌ها: حدیث متن سند حدیث حسن حدیث ضعیف الغیبه نعمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹۹ تعداد دانلود : ۵۹۸
کتاب الغیبه نعمانی (متوفی360ق) کهن ترین کتاب روایی در باب \"مهدویت\" در اندیشه های شیعه اثنی عشری است که به دست ما رسیده است. روایات این کتاب در بیست و شش باب، جمع وتدوین شده است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث الغیبه نعمانی از لحاظ سند در چه سطحی از اعتبار قرار دارند؟ این مقاله به بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم که پیرامون مدعیان دروغین امامت و قیام هایی که قبل از قیام قائم(ع) رخ می دهد، پرداخته است. از سیزده حدیث نقل شده در این باب، سه حدیث در مورد قیام های قبل از قیام آن حضرت و بقیه احادیث در مورد مدعیان امامت منتصب از سوی خداوند می باشد. در این احادیث، چنین کسانی در ردیف \"کافر\" و \"مشرک\" معرفی شده اند. دربررسی احادیث باب مزبور روشن شد که 9 حدیث، ضعیف و 4 حدیث حَسَن است. به نظر می رسد که نعمانی خواسته است با آوردن احادیث ضعیف، متن احادیث ضعیف را به وسیله یکدیگر و احادیث معتبر در همان موضوع، تقویت کند. سه حدیث از احادیثِ ضعیف مربوط به قیام های قبل از قیام قائم است که از لحاظ متنی مورد مناقشه اند. در تحلیل متنی این احادیث روشن شد که همه قیامهای قبل از قیام قائم(ع) نکوهیده نیستند و قیامهایی که در طول و روند قیام قائم(ع) هستند، مورد تائید امامان معصوم(ع) هستند. مقاله حاضر با روش توصیفی _تحلیلی به بررسی ونقد متنی و سندی این احادیث پرداخته است.
۱۵۴.

گفتاری پیرامون حوزه های حدیثی مغفول در تفسیر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 239 - 262

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرآن کریم تفسیر روایی حدیث حوزه های حدیثی ادعیه سیره اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۴ تعداد دانلود : ۳۳۴
روایات اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن کریم، منبعی مهم جهت کشف معارف قرآنی و مراد جدی خداوند متعال از آیات است. به رغم جایگاه والای حدیث در علم تفسیر، اما چنان می نماید که در تفاسیر مأثور از این منبع به طور شایسته استفاده نشده است. این مقاله درصدد است پس از بیان ظرفیت های مغفول در حوزه احادیث، به چگونگی بهره برداری حداکثری از این ظرفیت ها بپردازد. در این راستا به واکاوی ادعیه و سیره به عنوان حوزه هایی مغفول از احادیث اهل بیت(ع) که در تفاسیر متداول کمتر التفاتی نسبت به آنها مشاهده می شود، پرداخته شده و ظرفیت این حوزه ها را با ارائه نمونه هایی کاربردی در حل چالش های تفسیری نشان داده است.
۱۵۵.

بررسی انتقادی شبهات کتاب نقد قرآن پیرامون آیات مربوط به جنین شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 217 - 234

کلیدواژه‌ها: جنین شناسی حدیث سها شبهات قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴۴ تعداد دانلود : ۶۶۴
اخیراً کتابی با عنوان «نقد قرآن»، نوشته شخصی به نام سها منتشر گردیده که به ادعای مخالفین، کامل ترین کتاب در زمینه نقد قرآن بوده که تلاش نویسنده در آن، اثبات وجود خطا و ضعف در قرآن است. تعدادی از شبهات این کتاب، به نقد مراحل تکامل جنین و نیز زمان تعیین جنسیت آن از دیدگاه قرآن و سنت پرداخته و آن را خطای علمی می پندارد. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی و با گرایش انتقادی انجام گرفته، قصد دارد با نقد و بررسی دقیق شبهات مطرح شده، به این شبهات پاسخ قاطع و علمی ارائه نموده و حقانیت قرآن کریم را آشکار نماید. حاصل پژوهش این است که مراحل شرح داده شده تکامل جنین و همچنین زمان های تعیین شده در خصوص خلق، جعل و عامل تعیین جنسیت جنین در قرآن و سنت در عین اختصار، دقیقاً مطابق با یافته های پزشکی بوده و توسط این علوم مورد تأیید قرار می گیرد.
۱۵۶.

تهدیدات تربیت دینی کودک و ارائه راهکارهای قرآنی و روایی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قرآن حدیث تهدیدات تربیتی تربیت کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۶۸۱
امروزه آسیب های فراوانی تربیت دینی کودکان را تهدید می کند. این آسیب ها می تواند از ناحیه وراثت، محیط (خانواده، نهادهای آموزشی، وسایل ارتباط جمعی، دوستان، نهادهای حاکم بر جامعه)، و یا از ناحیه منابع و محتوای تربیتی باشد. شناخت این آسیب ها و جنبه های منفی آن در فعل و انفعالات تربیتی، کم اهمیت تر از شناخت جنبه های مثبت نیست . شناسایی این آسیب ها که در طول مسیر تربیت دینی ظاهر می شود و رفع آنها بهبود نظام تعلیم و تربیت دینی را در نسل های آینده به دنبال خواهد داشت. هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل موثر در آسیب های تربیت دینی کودک و ارایه راهکار های قرآنی و روایی برای تربیت هرچه بهتر فرزندان است . در این پژوهش تک تک عوامل شناسایی و آثار و پیامدهای منفی هر یک مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی را جهت مقابله با این آسیب ها ارایه می-نماید. اطلاعات این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و جستجو در کتابخانه ها و پایگاهها و منابع اینترنتی جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد هرچند امروزه ممکن است خطراتی تربیت دینی کودکان را مورد هجمه قرار دهد؛ اما ما می توانیم با شناسایی به موقع آنها و به کار بردن شیوه های مناسب تربیتی که در قرآن و روایات به آنها اشاره شده است ازجمله روش های زمینه ساز مانند: رعایت آداب معاشرت باهمسر، تغذیه حلال مادر، رعایت آداب شیر دادن، انتخاب نام نیک، گفتن اذان واقامه در گوش نوزاد وروش های ایجادی مانند: محبت ، تشویق و تنبیه، تکریم شخصیت، تلقین، عادت دادن، بازی، موعظه وروش های اصلاحی مانند: تغافل، پرهیز از عیب جویی وپرهیز از استدلال های فراتر از توانایی کودک، در تربیت صحیح کودکانمان تاثیر گذار باشیم.
۱۵۷.

بررسی پیوندانعطاف پذیری احکام وجامعیت قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قرآن حدیث علوم قرآن جامعیت قرآن انعطاف پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۲۸۲
انعطاف پذیری به معنای سازگاری، شایستگی و هماهنگی با هر محیطی است. قطعا یک قانون جاودانه اگر بخواهد که بر تمام صورت زندگی احاطه بیابد و راه حل مشکلات را ارائه دهد باید دارای تحرک باشد و از خشکی و جامدی و انعطاف ناپذیری به دور باشد. نگارنده در این مقاله سعی کرده است با بررسی و واکاوی نمونه های احکام در قرآن مانند احکام نماز، وضو، روزه ، حج، جهاد و ... و تغییر در شرایط و عوامل مختلف به انعطاف پذیری احکام دین مبین اسلام برسیم. پس از بیان این نمونه ها سعی محقق بر آن بوده است که به بررسی عوامل و علل انعطاف در احکام بپردازد، در این باره موارد زیر: عسر و حرج، اکراه، تقیه، اضطرار، قاعده لاضرر، پیشرفت اسلام، توبه مورد بررسی قرارگرفته است.
۱۵۸.

کاربردی سازی قاعده اصولی «اراده معنای خاص از واژه عام» در تفسیر آیات قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: قرآن حدیث تفسیر اصول فقه عام خاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۳ تعداد دانلود : ۴۳۱
آشنایی با برخی علوم برای تفسیر قرآن کریم امری ضروری است. این علوم توان فکری مفسر را در تبیین آیات قرآن افزایش داده و قواعد و ضوابط تفسیر قرآن کریم را بیان می دارد. یکی از این علوم، دانش اصول فقه است که به دلیل برخورداری از روش استدلال، اندیشه را پرورش داده و بر نیروی تعقل می-افزاید. بسیاری از قواعد اصول فقه، موجب دستیابی به مراد خدای متعال از الفاظ و جمله های قرآنی شده، و مفسر را با شیوه دقیق و صحیح تفسیر قرآن آشنا می سازد. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل متن و به شیوه کتابخانه ای، درصدد واکاوی و تبیین قاعده اصولی "تخصیص عام به وسیله خاص"، در تفسیر واژگانی از قرآن است که بر معنای عام دلالت دارند. نگارنده با توجه به قرینه روشن می کند که مراد از واژه عام، معنای خاص بوده است. یعنی بعد از آنکه لفظ عام به خودی خود، شامل همه افراد گشته، بعضی از افراد از شمول حکم آن خارج شود. از راههای کشف اراده معنای خاص از عام در تفسیر می-توان، استناد به آیات، روایات، بازگشت ضمیر به برخی از افراد عام، افراد متعدد پس از استثناء و عدم جواز حمل بر عام، پیش از فحص از مخصص را، بر شمرد که محقق به آنها خواهد پرداخت.
۱۵۹.

بررسی نشانه های فقر معنوی در قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: معنویت فقر فقرمعنوی قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۰ تعداد دانلود : ۴۸۷
انسان دو مرحله وجود و دو خود حقیقی و مادی دارد، که خودِ انسانی او نفخه الهی است که از عالم ملکوت نازل گشته تا در زمین خلیفه الله باشد. اگر آدمی از بُعد معنوی و روحانی وجود خویش غفلت کند و حقیقت وجودی خویش و اصالت خود را فراموش کند دچار فقر معنوی می شود. فقر معنوی نشانه ها و مصادیقی دارد در کسانی که به آن مبتلا می شوند نمود پیدا می کند و از وجود نشانه ها به فقر معنوی افراد پی برده می شود. بروز این نشانه ها انسان را به این امر آگاه می کند که فرد فقر زده را با نگاه قرآن و اهل بیت به درمان آن بپردازد و می تواند روحیه تفکر و تعقل را در نهاد آدمی زنده کند. پژوهشگران با هدف تبیین و شناخت اصلی ترین نشانه های فقر معنوی که عبارتند از احساس بی هویتی، بی تقوایی، هوی پرستی و طغیان گری با دلایل قرآن و سنّت به واکاوی آن ها پرداخته اند. روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات به صورت توصیفی- تحلیلی و فیش برداری از کتب جوامع روایی و تفسیری و کتب مرجع و موضوعی می باشد.
۱۶۰.

نقد و بررسی دیدگاه تربیتی ابن خلدون با نگاه به آیات و روایات

نویسنده:
منبع: ژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: اسلام قرآن حدیث تربیت ابن خلدون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۴۷۳
تربیت، معنای ظاهر ساختن، به فعلیت رساندن و پرورش دادن استعدادهای درونی به جهت رسیدن به کمال الهی است. خداوند متعال برای هدایت و سعادت بندگان خویش راه های صحیح تربیت را در آیات از طریق معصومین علیهم السلام (روایات) تبیین نموده است و از طرفی برخی محققان دارای نظرات مستقلی در آرای تربیتی می باشند. هدف از این پژوهش، نقد و بررسی آرای تربیتی ابن خلدون می باشد که یکی از صاحب نظران مورد توجه جامعه مسلمان عرب است. از آنجا که ابن خلدون خود متدین به دین اسلام و تربیت یافته این مکتب می باشد، لذا این پژوهش بدنبال میزان انطباق آرای وی با آموزه های اسلامی خواهد بود. و در نهایت اگر وجه اشتراک و یا افتراقی در آن وجود دارد بیان می گردد. می توان چنین گفت که برخی از مهمترین وجوه اشتراک آرای تربیتی اسلام و آرای تربیتی ابن خلدون این است که هر آن چه که اسلام به عنوان عامل تربیتی بر آن تاکید کرده است (عفو و گذشت، جهاد، محبت، اطاعت خدا و...) ابن خلدون نیز به آن ها اشاره دارد. لیکن نکته مهم و وجه افتراق این دو دیدگاه در این است که اسلام از بعد معنوی و الهی بیان داشته ولی ابن خلدون فقط به بعد مادی و انسانی آن توجه کرده است بدون اینکه اشاره مستقیمی به آیات و روایات نماید.