حدیث و اندیشه

علی بن ابی حمزه بطائنی از راویان کثیر النقلی است که در ابتدا صحیح المذهب و از وکلا و راویان مورد اعتماد امام موسی کاظم(ع) بوده است. وی پس از شهادت امام موسی کاظم (ع) به انگیزه مال اندوزی، امامت امام رضا(ع) را نپذیرفت و در این مورد معتقد بود که امام موسی کاظم(ع) غیبت را گزیده است. بزرگان رجالی در اخذ به روایات این راوی که دو دوره کاملاً متفاوت زمانی را سپری نموده است، اختلاف نظر دارند. گروهی وی را به شدت ضعیف دانسته و حاضر به پذیرفتن روایات وی نشدند در حالی که گروه دیگر روایات دوران استقامت وی را پذیرفتند. در این مقاله پس از بررسی ادله این دو گروه در نهایت با تعمق و تحلیل دقیق این مسئله، صحت قول دوم مبنی بر اعتبار روایات منقول از بطائنی در دوران استقامت نتیجه گرفته می شود.

طبق آموزه های دینی، منابع روایی به عنوان عدل قرآن کریم است لذا، اعتبارسنجی سندی و متنی روایات ضرورت دارد معیار های متفاوتی دارد. یکی از سنجه های مفید در بررسی روایات علمی و تجربی، استفاده از علوم یقینی است. در بین روایات منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی ، قضاوت های حضرت بسیار چشمگیر است. یکی از این قضاوت ها، ماجرای «بیت الطشت» است. این حدیث، با استناد به ادله ای نظیر درد غیر قابل تحمل، اندازه ی غیرممکن و عدم جمع میان خروج زالو و دوشیزه ماندن دختر جعلی نامیده شده است. از آنجایی که اشکال وارد شده به این روایت، متنی است و فحوای آن با ادله ی علمی رد شده است، در این مقاله ادله ی مطروحه بررسی و نقد شده است و تحلیل علم تجربی به همراه استنادات وقوعی مشابه این ماجرا در نقاط مختلف دنیا بیان شده است. رویکرد مقاله انتقادی و تحلیلی است.

وحی، واسطه ارتباط خداوند متعال با پیامبراکرم (ص) و حدیث نبوی، مبیّن این وحی منزَل و رابط بین پیامبراکرم (ص) با مردم است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی-تحلیلی و در گستره بررسی آیات و روایات مرتبط با انواع وحی فراهم شده، می کوشد تا نشان دهد طبق آیه «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى ، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى» و سایر آیات مشابه، نزول وحی بر پیامبر (ص)، به چهار شکل وحی قرآنی، وحی بیانی، حدیث قدسی و حدیث نبوی بوده است. نتایج پژوهش، بیانگر این است که مراد از وحی قرآنی، قرآن کریم است که از طریق وحی بر پیامبر (ص) نازل شده است. وحی بیانی، اختصاص به قرآن کریم دارد و به منظور تبیین آیات قرآن به معنای تفصیل جزئیات احکام، تخصیص عمومات و تقیید مطلقات قرآن است. ا

در این مقاله ضمن بیان چیستی ایمان و مراحل آن، با بهره گیری از یک روایت امام صادق(ع) در اصول کافی، به بررسی وظایف ایمانی اعضاء و جوارح انسان و عملکرد هر یک از آنها پرداخته یم. . بر اساس این روایت هر کس به هر اندازه خود را متصف به این وظایف کند، به همان میزان، درجه ایمانی خود را بالا برده و هر قدر کوتاهی نماید، درجه ایمانی خود را پایین آورده است. از نوع رویکرد این روایت بدست می آید که ایمان یک حقیقت سریانی است که در تمام وجود مومن سریان دارد و در نوع عملکرد او به صورت مستقیم در همه اعضاء و جوارحش تاثیر می گذارد و برای او تعهد ایجاد می کند. در این مقاله جنبه های این تاثیر بر اساس روایت مذکور واکاوی شده است.

زیارت غدیریه از زیارات مشهور و معتبر شیعه می باشد که در برخی کتاب های ادعیه و زیارات، با سند معتبر از امام هادی (ع) نقل گردیده است. در این زیارت، 50 آیه از قرآن کریم تجلّی یافته است. پرسش پژوهش حاضر این است که آیات مذکور در زیارت غدیریه، چه مصادیقی دارند و چه حوزه هایی را شامل می شوند؟ این مقاله در صدد است با اتّخاذ روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی سندی زیارت غدیریه، با استناد به محتوای زیارت و روایات تفسیری فریقین، مصداق آیات این زیارت را شناسایی نماید. بررسی ها نشان می-دهد وثاقت تمامی رجال سلسله سند و قوت محتوایی زیارت، نشان از صحیح بودن زیارت دارد. بسیاری از آیات تجلی یافته در این زیارت در حوزه ولایت امام علی (ع) هستند که با بررسی آن ها می توان گفت امام علی(ع) در مصداق برخی آیات، با برخی اولیای الهی و مؤمنان شریک است؛ مصداق برخی آیات نیز منحصر به امیرالمؤمنین علی(ع) است.

روایات متضمن مذمت خاندان اموی در منابع عامه تلاش های پر دامنه ای را از سوی منتسبین به جریان سلفی گری در راستای دفاع از ساحت ایشان رقم زده است.در این میان روایاتی پر شمار با مضامین یکسان و الفاظ مختلف بیان شده که بر اساس مفاد آن در پی رویای صادقه پیامبر اکرم(ص)آیاتی از قرآن کریم در مذمت بنی امیه نازل شده است.نوشتار حاضر ،متکفل بررسی صحت سندی و قوت دلالی روایات مذکور است.در این میان برخی مفسران سلف گرا همچون طبری و ابن کثیر ضمن واگذاشتن روایات واجد اسناد مقبول تلاش نموده اند با خدشه در متن و دلالت روایات به اثبات ضعف متنی آنها اقدام نمایند اما در وصول به این هدف توفیقی نیافته اند.از طرفی دیگر مفسرانی چون عزت دروزه و ابن عاشور همسو با ابن کثیر و طبری کوشیده اند تا تلازم نا استورای متن روایات و موضوع بودن آنها را اثبات نمایند.