مطالب مرتبط با کلیدواژه

کردستان


۶۱.

ارتباط نقشبندیه شبه قاره با نقشبندیه کردستان و پراکندگی آن ها در امپراتوری عثمانی (نیمه نخست سده 19م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 43 - 60
تعداد بازدید : ۸۵۰ تعداد دانلود : ۴۸۱
هندوستان از زمان خواجه مؤیدالدین محمد باقی (971 1012 ه.ق) تا بعد از وفات شاه غلام علی عبدالله دهلوی (1240 ه.ق) مرکز طریقت نقشبندیه محسوب می شد. اغلب شیوخ و خلفای نام آور برای کسب سلوک در محضر مرشد کامل عازم این دیار می شدند. از آن سو، بررسی ها نشان می دهد که در کردستان در ابتدای قرن نوزدهم میلادی، طریقت نقشبندیه بر خلاف طریقت قادریه، طریقتی شناخته شده نبود. در نیمه نخست قرن مذکور، مولانا خالد شهرزوری و تعدادی دیگر از کردها عازم هندوستان شدند و مراحل سلوک طریقت نقشبندیه را طی کرده، اجازه ارشاد از مرشد اعظم دریافت نمودند و به موطن خویش بازگشتند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق تاریخی با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی نقش و رابطه مرشد کامل طریقت نقشبندیه مجددیه در هندوستان در شکل گیری این طریقت در کردستان و چگونگی پراکندگی آن در امپراتوری عثمانی می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که مولانا خالد توانست با جذب بسیاری از بزرگان طریقت قادریه، تعدادی از علمای دینی، فضلا و دولتمردان عثمانی، طریقت نقشبندیه را به جایگاه رفیعی در کردستان و در قلمرو امپراتوری عثمانی برساند. نقش برجسته مولانا خالد و خلفای او در گسترش سریع شبکه طریقت خویش باعث شد که پس از مرگ شاه غلام علی عبدالله دهلوی، مرکزیت طریقت نقشبندیه از هندوستان به عثمانی انتقال یابد و شاخه خالدیه در این طریقت شکل گیرد.
۶۲.

بازسازی معنایی کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار در کردستان: یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 143 - 166

کلیدواژه‌ها: زنان سرپرست خانوار کیفیت زندگی حمایت اجتماعی کردستان ب‍ان‍ه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۴۷۱
زنان سرپرست خانوار ازجمله گروه های اجتماعی آسیب پذیر در جامعه اند و زندگی اجتماعی آنان به دلیل نبودن یا ضعف سرپرستی مرد با چالش هایی روبه روست. هدف این پژوهش مطالعه کیفی کیفیت زندگی این قشر از زنان از نگاه خودشان در شهر مرزی بانه در کردستان است؛ شهری که در یک و نیم دهه گذشته به دلیل تحولات اقتصادی، تغییرات اجتماعی زیادی را تجربه کرده و وجود شماری از این زنان، معلول همین تحولات است. روش این پژوهش کیفی است. با 23 نفر از زنان سرپرست خانوار در این شهر مصاحبه عمیق انجام شد. حجم نمونه براساس معیار اشباع نظری تعیین شد. از روش تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل داده های مصاحبه ای استفاده شد. تحلیل ها درنهایت سبب ظهور چهار مقوله اصلی زیر شد: فرسودگی تدریجی، طرد و حاشیه نشینی، بازتعریف جایگاه زنانگی و حمایت برای بقا. این یافته ها نشان می دهند با وجود وضعیت دشوار و کیفیت نامطلوب زندگی این دسته از زنان، کمک های مالی و حمایتی نهادهای رسمی حتی در سطوحی پایین در کنار کمک های مردمی نقش مهمی در زندگی آنها دارند. نکته مهم این است که این حمایت های رسمی و غیررسمی در بسیاری از موارد تنها به حفظ وضعیت موجودشان کمک کرده و به ندرت سبب توانمندی آنها شده است؛ یعنی تنها بقای وضعیت کنونی آنان با ویژگی های مذکور را تضمین می کند و هدایت حمایت ها به ویژه به حوزه اشتغال آنان بسیار مؤثرتر است.
۶۳.

تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان از 1382 تا 1392: بررسی عوامل و زمینه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال یازدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 34 - 51

کلیدواژه‌ها: هویت نام گذاری قومیت قوم مداری کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۳۹۷
یکی از محل های ظهور هویت طلبی انسان ها موقعیت انتخاب نام فرزندان است. بررسی "نام" ها می تواند حاکی از علایق و گرایش های فرهنگی، سیاسی و قومی افراد نیز باشد. انتخاب انواع نام ها، تحت تأثیر خرده فرهنگ های مختلف در طول زمان تغییر می کند و از قوت و ضعف روندهای فرهنگی گوناگون در جامعه نشان دارد. اگر تحول نام گذاری افراد را از زاویه دغدغه مسائل هویت ملی و قومی هدف واکاوی و بررسی قرار دهیم، سیر تحول نام گذاری در مناطقی از کشور ایران که اقوام غیرفارس در آن متمرکزند، در درازمدت، با مسائلی چون امنیت ملی و درصورت تمایل به نام گزینی خاص و هدف دار، با یک پارچگی جغرافیایی همراه است. در این تحقیق، به بررسی تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان از 1382 تا 1392 می پردازیم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سلسله عواملی سبب تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان شده است. این علل شامل کژکارکردی نظام سیاسی، گسترش ارتباطات و ابزار ارتباطی، بی توجهی به گفتمان های قومی، تضعیف گفتمان ملی، ناکارآمدی نظام آموزشی، تفاوت مذهبی و وجود گفتمان قوم گرا در این استان در میانه سال های 1382 تا 1392 است که به ایجاد تحول در نام گذاری انجامیده است.
۶۴.

کنشگری سیاسی اسلام گرایان در کردستان (مطالعه کیفی جماعت دعوت و اصلاح )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال هجدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 143 - 166

کلیدواژه‌ها: تجددگرایی جماعت دعوت و اصلاح ایران کنش ورزی سیاسی کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۸ تعداد دانلود : ۵۴۱
جماعت دعوت و اصلاح، یکی از جریان های مذهبی فعال در کردستان به شمار می رود. این جماعت، جزو معدود جریان های مذهبی فعال در کردستان است که در کنار فعالیت های دینی، فرهنگی و تربیتی، قائل به کنش ورزی سیاسی درچارچوب نظام سیاسی حاکم بر ایران است. در پژوهش حاضر، به قصد راه بُردن به تجربه و درک اعضای جماعت دعوت و اصلاح  از کنش ورزی سیاسی، به روش نظریه زمینه ای با 30 نفر از اعضای فعال و با سابقه حداقل7 سال عضویت در این جریان مذهبی  مصاحبه نیمه ساخت یافته به عمل آمد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اعضای جماعت، در مواجهه با زمینه هایی چون هویت خواهی قومیِ احزاب ناسیونالیست کُرد، ضعف جایگاه دین در کردستان، تضاد فرهنگی در کردستان، قدرت نازل اهل سنت در ایران به کنش ورزی سیاسی روی می آورند. در این میان، مدرنیته  و چارچوب های قانونی نظام جمهوری اسلامی به مثابه زمینه تسهیل گر، و موفقیت اسلام گرایان درکشورهای اسلامی،و فعالیت جریان های اسلامی در کردستان به عنوان شرایط مداخله گر عمل نموده اند. اعضای جماعت دعوت و اصلاح در مواجهه با زمینه های مذکور به راهبردهایی چون همگرایی و کنش در چارچوب قانون اساسی، تمایزبخشی از دیگر گروه ها و جریان های اسلامی، و مواجهه با ایدئولوژی های سیاسی غربی(از تقابل تا تعامل) متوسل شده اند. یافته های میدانی مؤید آن است که کنش ورزی سیاسی در میان  اعضای جماعت دعوت و اصلاح نمودهای متنوعی به خود گرفته است که در ذیل سه سنخ  «سنت گرایی جدید»، «تجددگرایی میانه رو» و «تجددگرایی» قابل دسته بندی است.
۶۵.

زمینه ها و ابعاد بحران اورامان در دوره ناصری (1268-1287ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 157 - 170

کلیدواژه‌ها: اورامان کردستان ناصرالدین شاه فرهادمیرزا معتمدالدوله والی اردلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۶۰۳
یکی از مهم ترین وقایع کردستان در اواخر حکومت اردلان، ناآرامی های منطقه اورامان است. حفظ امنیت این منطقه، با توجه به هم جواری با مرزهای عثمانی، از دغدغه های حکمرانان محلی کردستان و دولت مرکزی در دوره قاجار بود؛ با اینحال، در فاصله سال های 1268تا 1287ق مواردی از ناآرامی در منطقه اورامان، در منابع تاریخی بازتاب یافته است. این پژوهش، به روش اسنادی و با رویکرد توصیفی  تحلیلی، بر پایه منابع کتابخانه ای، در پی پاسخ گویی به این دو پرسش است: مهم ترین عوامل بحران اورامان کدام است؟ دولت مرکزی برای مدیریت این بحران، چه سیاستی در پیش گرفت؟ یافته این پژوهش، نشان می دهد که بحران اورامان در مجموع متأثر از مؤلفه های چندگانه قدرت طلبی های محلی برخی حکام اورامان، سیاست های نادرست و ضعف حکومت محلی اردلان و تمرکزگرایی دولت مرکزی در دوره ناصری بوده است و برخلاف برخی تحلیل ها، نمی توان انگیزه های براندازانه یا ابعاد قوم مدارانه برای آن متصور شد. انتصاب فرهادمیرزا معتمدالدوله به عنوان حاکم کردستان نیز با هدف مهار بحران در اورامان بوده است. معتمدالدوله با همراهی نیروهای اعزامی از سوی دولت مرکزی، توانست در کوتاه مدت و به روش قهرآمیز، بر این بحران غلبه کند. این امر به معنای برطرف شدن زمینه ها و پیامدهای بحران و موفقیت دولت مرکزی در مهار بحران در بلندمدت نیست.
۶۶.

مدارس نوین و آموزش دختران در مناطق کردنشن(1304- 1320)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۱ (پیاپی ۱۳۱) 139 - 161

کلیدواژه‌ها: آموزش نوین دختران کردستان ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۴۹
 شاید بارزترین تمایز عینیِ مدارس نوین با مکاتب قدیم باز شدن پای دختران به آموزش بود. آموزش دختران در نظام سنتی، در خانه و محدود به برخی از خانواده های خاص بود. در این شیوه زنان باسواد و عالم فقط در خانه خواص امکان پرورش می یافتند. با ایجاد و گسترش مدارس نوین، محدودیتی برای این امر وجود نداشت و دست کم به صورت نظری، راه علم آموزی به روی آن ها باز شد. قبل از تأسیس سلسله پهلوی توسعه و گسترش مدارس نوین در کردستان و کرمانشاهان از لحاظ کمّی و کیفی پایین تر از میانگین کشوری بود. پس از تأسیس سلسله پهلوی و روند روبه رشد توسعه مدارس در این مناطق، با وجود مخالفت ها و مقاومت های اولیه، پذیرش مدارس نوین به تدریج جای گرفت. با وجودی که روند آموزش نوین زنان در این مناطق مسیری پرپیچ و خم، طولانی و با دشواری ها فراوان بود. نتایج پژوهش نشان می دهد ورود دختران به مدارس در این مناطق هم همواره سیر صعودی داشته است. این پژوهش بر آن است با روشی توصیفی تحلیلی دگرگونی های صورت گرفته در حوزه آموزش دختران کُرد را بررسی و سهم ملاحظات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را تبیین نماید.
۶۷.

بررسی عوامل مؤثر بر توسعه نیافتگی استان کردستان با تأکید بر توسعه فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 192 - 226

کلیدواژه‌ها: توسعه توسعه فرهنگی ایدئولوژی ساختار قدرت توسعه همه جانبه کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۴۴۲
یکی از ویژگی های کشورهای درحال توسعه تمرکز شدید و تعادل نامتوازن است، برای ایجاد تعادل و توسعه همه جانبه در کشور مطالعه و پژوهش درباره مناطق کمتر توسعه یافته جهت برنامه ریزی های آینده امری لازم و ضروری می باشد، این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر توسعه نیافتگی استان کردستان پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن تلفیقی از تحلیل محتوا و تحلیل مقایسه ای است. از نرم افزار max QDA برای تحلیل محتوای مصاحبه های انجام شده با صاحب نظران استان و تحلیل مقایسه ای آمار اخذ شده از مرکز آمار ایران در سال 1395 استفاده شده است. بر اساس دیدگاه پارسونز و گرب و نظریه دولت محوری، تأثیر ایدئولوژی و ساختار قدرت بر خرده نظام فرهنگی و تأثیر خرده نظام فرهنگی بر خرده نظام های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، علل توسعه نیافتگی تبیین شده است. فرض اساسی این پژوهش که فرهنگ یک متغیر بسیار مهم در دستیابی به توسعه است، تأیید گردیده است. بر اساس دیدگاه های نظری، توسعه فرهنگی پیش شرط توسعه همه جانبه است؛ بر اساس نتایج این پژوهش می توان با تأکید بر نقش دولت، ساختار قدرت و ایدئولوژی در راستای حمایت و استفاده از ظرفیت های قومی و بومی و تأکید بر این امر که محوریت توسعه مشارکت است. بر این اساس سیاست ها و برنامه ریزی فرهنگی در راستای مشارکت اقوام و نخبگان آن ها، ارتقاء شاخص های توسعه فرهنگی و استفاده از ظرفیت رسانه و صنایع فرهنگی از سوی نهادها، همچنین دوری از فرایندهای آسیب زایی مانند تبعیض و تمرکزگرایی، موجبات بهبود شاخص های کیفیت زندگی، افزایش سرمایه گذاری اقتصادی و توسعه استان کردستان را فراهم می آورد.
۶۸.

درآمدی بر دیدگاه ها، روش شناسی و آثار تاریخی ملا عبدالکریم مدرّس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 41 - 86

کلیدواژه‌ها: ملا عبدالکریم مدرّس آثار تاریخی روش شناسی تاریخی کرد کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۸۳۴
در شکل گیری و رشد تاریخ نگاری اسلامی، دانشمندان بسیاری از ملل مختلف جهان اسلام نقش داشته اند. برخی از آن ها، علاوه بر استفاده از زبان معیار عربی، زبان قوم خود را نیز در نگارش آثار تاریخی به کار برده اند. در کردستان، به عنوان یکی از حوزه های جغرافیایی جهان اسلام، تاریخ نگاری کُردی با تأخر زمانی شکل گرفت و عمدتاً با ورود امیرزادگان و نویسندگان درباری آغاز شد. عالمان دینی کردستان نیز در کنار فعالیت های فرهنگی شان، به نگارش آثاری در زمینه تاریخ کُرد و کردستان پرداختند. ملا عبدالکریم مدرّس (1905 2005میلادی)، از جمله این دانشمندان است که در زمینه های مختلف علوم اسلامی و تاریخ، آثار گوناگونی به زبان های: عربی، فارسی و کُردی پدید آورده است. با توجه به اهمیت بررسی های علمی در زمینه تاریخ نگاری اسلامی، پژوهش پیش رو در نظر دارد به مطالعه دیدگاه ها، روش شناسی و آثار تاریخی ملا عبدالکریم مدرّس بپردازد. روش این پژوهش در گردآوری داده ها، مطالعه کتابخانه ای، در معرفی آثار تاریخی مدرّس، توصیفی و در بررسی روش شناسی او، تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدرّس مانند سایر دانشمندان اسلامی، عبرت انگیزی را فایده عمده تاریخ می داند. بر اساس نتایج پژوهش، ناآشنایی با روش نوین تاریخ نگاری، اندیشه تبلیغی در پس آثار تاریخی، اعتماد بر منابع معتبر و داده های تاریخی معتمد، گنجاندن متن نامه ها در گزارش های تاریخی، به کاربردن واژگان و اصطلاحات عربی و فارسی، جانب داری از مشایخ نقشبندی هورامان و حضور در متن گزارش ها، از جمله ویژگی های بارز سبک مدرّس در تدوین و نگارش آثار تاریخی، و عواملی چون اوضاع سیاسی عراق و نیاز کُردها به هویت پروری، میل به شناساندن خدمات دانشمندان کردستان به جهان اسلام و تبلیغ اسلام در کردستان در چهارچوب زنده کردن نام دانشمندان کُرد، شماری از دلایل اصلی گرایش او به تاریخ نگاری هستند.
۶۹.

بررسی و تحلیل اسطوره شاماران در منطقه مکریان مهاباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هفتم مهر و آبان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 73-97

کلیدواژه‌ها: اسطوره شاماران خدابانوی مارها انسان-مار منطقه مکریان مهاباد کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۷۲
با گذشت زمان، بسیاری از اسطوره ها بنا به عللی در پشت پرده تاریک تاریخ پنهان شده و به دست ما نرسیده اند. امروزه بیشتر مردم جهان مار را جانوری مضر و موذی می دانند و این هم صرفاً به دلیل ترس نیش زدگی و مرگ است. به همین دلیل، انسان در افسانه ها که پدیده ها و حقایق تلخ و شیرین زندگی آن قوم است و با گذشت زمان در هاله ای از داستان ها و خیال پردازی ها پنهان شده و به عنوان بازتاب استمرار یک سنت قدیمی به دست ما رسیده است، ترکیبی از خود و جانوران را می سازد که نقش رام کنندگی دارد و نماد قدرت در مقابل حیوانات محسوب می شود. در ارتباط با اسطوره شاماران، به مرور زمان رابطه انسان و مار شکل تازه ای به خود می گیرد و تا جایی پیش می رود که مار جزئی از وجود انسان می شود و با هم تشکیل یک موجود هیبریدی را می دهند. شاماران (نیمه انسان - نیمه مار)، اسطوره کردیِ سرزمین کردستان، یکی از این نقوش است که از زمان های قدیم با فرهنگ این سرزمین گره خورده است. شاماران در نقوش مربوط به مردم کرد زبان منطقه مکریان مهاباد، خدا بانوی مارها، گنج و ثروتی که به شاماران نسبت داده می شود و استعاره ای کهن از دانش هایی است که در اختیار اوست. اسطوره، تکرار نقوش جانوران و فراوانی کاربرد آن ها، بازتاب اعتقاد مردمان هر سرزمین است. مار مهم ترین نماد قدسی و شاماران نماینده دانش های مادی و غیرمادی و نگه دارنده رازها برای کردهاست. روش به کار برده شده در این تحقیق، از نظر ماهیت، توصیفی - تحلیلی و تاریخی است و سعی شده است از طریق توصیف و بررسی نقش این جانور، مقایسه ای در مناطق مختلف مکریان به مرکزیت شهر مهاباد صورت گیرد. نتیجه نشان داد شاماران نماد قدرت، دانایی، برکت خیزی، دوستی و محافظت است و نقش آن روی دست بافته ها و دست ساخته های مردمان این منطقه همچون پرده، دستمال جیبی و گهواره کودک، روبالشی و غیره حضوری پررنگ دارد.
۷۰.

آیین و مذهب در کردستان در آیینه آثار سفرنامه نویسان غربی در ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: آیین مذهب کردها کردستان سیاحان غربی عصر ناصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۴۴۵
با آغاز دوره حکمرانی قاجارها، روابط ایران با کشورها غربی بیش از پیش گسترش یافت و سفرا و مسافران بسیاری از این کشورها نوشته های در مورد ایران و ایرانیان از خویش به جا گذاشتند که علی رغم نگاه گاهاً متکبرانه و حقارت آمیز به زندگی ایرانیان و کج فهمی های ناشی از عدم آشنایی به این فرهنگ، اما گزارش های آنها حاوی نکات مهم با جزئیات فراوانی از امور روزمره و وضعیت معیتشی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان است که کمتر مورد توجه نوشتارهای ایرانیان بوده است. کردستان به عنوان بخشی از خاک ایران، به دلیل جذبه های باستان شناختی آن و قرار گرفتن در مسیر عثمانی مورد توجه این سیاحان بوده و آنها گزارش های جالبی از وضعیت آیین و مذهب مردمان این سرزمین ارائه می دهند. مقاله حاضر در تلاش بود به روش تحلیلی و توصیفی با استفاده از داده های سفرنامه های غربیان به بررسی وضعیت آیین و مذهب در میان کردها و سرزمین کردستان با تأکید بر دوران سلطنت ناصرالدین شاه بپردازد.
۷۱.

مطالعه تطبیقی ساختار طرح و نقش قالی های کردی خراسان با منطقه کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۱ 36 - 51

کلیدواژه‌ها: قالی کردی طرح و نقش خراسان کردستان مطالعه تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۶۰۶
اقوام کرد ساکن خراسان یکی از مهمترین طوایف قالی باف در بین ایلات و عشایر ایران اند. مطالعه طرح و نقشمایه های به کاررفته در هنر قالی بافی این اقوام نشان می دهد که نقوش این قالی ها با آداب، رسوم و فرهنگ رایج در هر منطقه و نیز بر اساس ریشه فرهنگی و قومی خود دارای شاخصه های هنری و هویتی با ارزش می باشند. پژوهش حاضر با مطالعه طرح و نقش قالی های کردی خراسان و کردستان و تطبیق آنها، در پی پاسخ به این سوالات است که الف) ساختار طرح و نقش های قالی های کردی خراسان و عشایر کردستان چگونه است و ب) شباهت ها و تفاوت های طرح و نقش قالی های کردی خراسان با قالی های منطقه ی کردستان کدام هستند. از این رو هدف این پژوهش، شناسایی و بررسی ساختار فرمی طرح و نقوش قالی های کردی خراسان و قالی های عشایری کردستان و یافتن وجوه تشابه و تفاوت در آنهاست. روش انجام پژوهش توصیفی و با رویکرد تطبیقی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات به شیوه کیفی جزیی نگر صورت پذیرفته است. جمع آوری اطلاعات در هر دو منطقه به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده است. جامعه تحقیق، شامل 61 تخته قالی از منطقه خراسان و 17 نمونه از منطقه کردستان است که از این میان تعداد 15 نمونه اصیل از خراسان و 10 نمونه اصیل از کردستان به شیوه هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجوه اشتراک و افتراق هایی در بین قالی های هر دو منطقه است و طرح هایی مانند «کله روسی» و «جلیل» نمونه هایی از مشابهت ها در دو منطقه است. بیشترین تشابه در ساختار ترنج، لچک و حاشیه و نقشمایه های آنها در طرح های ترنجی و لچک ترنج است. برخی افتراق ها نیز در چگونگی بکارگیری انواع نقشمایه های (هندسی، گیاهی و جانوری) در قالی ها به علت تغییر در موقعیت اقلیمی و جغرافیایی قابل مشاهده است.
۷۲.

سنجش اعتماد سیاسی و شناسائی عوامل موثر بر آن در استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ (پیاپی ۵۹) 81 - 110

کلیدواژه‌ها: اعتماد سیاسی کردستان قومیت مذهب سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۳۹۳
هدف مقاله سنجش اعتماد سیاسی و شناسایی مهم ترین متغیرهای دخیل در آن در استان کردستان ایران است. فرضیه ایناست که: اعتماد سیاسی در این استان در مجموع پایین تر از حد متوسط و از متغیرهای متعدد محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی متأثر است. در این مقاله از روش پیمایش استفاده شده و نمونه شامل 490 نفر از افراد 15 تا 64 ساله مردم استان است. یافته های مقاله نشان می دهد که اولا میانگین اعتماد سیاسی در استان بالاتر از حد متوسط است. ثانیاً متغیرهای «سیاست ها و عملکرد دولت» با 76/0، متغیرهای «مشارکت های سیاسی و اجتماعی» با 59/0 «پایگاه اقتصادی اجتماعی» با 36/0، «عوامل منطقه ای و بین المللی» با 28/0-، «رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی» با 21/0، مذهب با 18/0، «اعتماد بین قومی» با 11/0 و «هویت قومی» با 10/0، به ترتیب بیشترین اثر را بر میزان اعتماد سیاسی مردم استان داشته اند. براساس یافته های مقاله، لازم است دولت و نهادهای مرکزی و محلی هر چه بیشتر سیاست ها و عملکردهای معطوف به امنیت، فرصت های اشتغال، رفاه و فرصت های مشارکت را در این استان تقویت کنند.
۷۳.

رقابت آمریکا و روسیه و تأثیر آن بر کردستان سوریه با تأکید بر رویکرد رئالیسم تهاجمی

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل دی ۱۳۹۸ شماره ۴۹
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۷۷
منطقه خودگردان کُردستان سوریه (روژآوا) آن بخش از فضای آنارشی نظام بین الملل است که هرکدام از دو ابر قدرت آمریکا و روسیه سعی دارند با به دست گرفتن الگوهای متنوع موازنه قوا، هژمونی خود را در سوریه حفظ کنند. باتوجه به آنکه مسئله اصلی نو واقع گرایی، دولت محوری، آنارشی بین المللی و قدرت و امنیت است، برپایه آن آمریکا و روسیه تلاش می کنند تا در موقعیت استثنایی سوریه، با برقراری بیشترین سطح روابط با این منطقه در تامین مولفه های امنیت ملی خود ساختار نفوذ و فرادستی خود را گسترش و تکمیل نمایند، چراکه کُردستان سوریه نقطه ثقل دو جریان سنی و شیعه در سوریه است و بعنوان خط سوم جریان نظامی - سیاسی این کشور، قادر خواهد بود در ایجاد توازن قدرت در فردای سوریه ایفای نقش کند و در این میان، باتوجه به رقابت های منطقه ای و فرامنطقه ای دو ابر قدرت، کُردها نیز می توانند، منافع راهبردی خود را از این بالانس قدرت، در سوریه آینده تامین نمایند.
۷۴.

بررسی و تحلیل موقعیت ژئوپلیتیکی کردستان عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال هشتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲) 1 - 14

کلیدواژه‌ها: کردستان خاورمیانه عراق ژئوپلیتیک هیدروپلیتیک وزن ژئوپلیتیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۲ تعداد دانلود : ۳۶۵
مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خویش، وزن ژئوپلیتیکی مخصوصی را دارا می باشد. منطقه کردنشین خاورمیانه با وسعتی در حدود 475000 کیلومتر مربع در قلب منطقه بحرانی خاورمیانه جای گرفته است. واقع شدن در محل تقاطع چهار حوزه تمدنی متفاوت؛ تمدن ترک - آلتایی در شمال، تمدن عربی- سامی در جنوب و جنوب غرب، تمدن آریایی - ایرانی در شرق، و تمدن اسلاو - ارمنی در شمال شرق، و نیز تقسیم شدن در بین چهار کشور منطقه، بیش از پیش باعث پیچیدگی مسائل این بخش از خاورمیانه شده است. در این بین، کردستان عراق که در شمال این کشور واقع شده است، به لحاظ دارا بودن ذخایر فراوان انرژی، رودخانه های جاری قابل توجه و مسائل هیدروپلیتیک مربوط به آن در کنار موقعیت معبری و توریستی آن از اهمیت فوق العاده ای در ساختار جغرافیای سیاسی این کشور برخوردار است. غیر متمرکز بودن نظام سیاسی عراق و اعطای اختیارات اجرایی و قانونگذاری به مناطق و استان های این کشور در قانون اساسی آن، بیش از پیش بر اهمیت ژئوپلیتیکی مناطق جغرافیایی تشکیل دهنده عراق افزوده است. در این مقاله، سعی شده است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از روش کتابخانه ای و استفاده از اسناد و متون مرتبط، جایگاه و اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه کردنشین عراق در شمال این کشور بررسی و تبیین گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که این منطقه به خاطر داشتن موقعیت برتر ژئواکونومیکی و هیدروپلیتیکی در کنار جاذبه های توریستی و موقعیت گذرگاهی در چارچوب کشور عراق از جایگاه قابل توجهی برخوردار می باشد.
۷۵.

بررسی روند جهانی شدن فرهنگی و تأثیر آن بر هویت ملی و قومی کردها از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال هشتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲) 61 - 75

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن فرهنگی هویت ملی هویت قومی کردستان اقلیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۳۶۲
جهانی شدن یک فرآیند چند بعدی است که از یک طرف موجب یکپارچگی ملل مختلف جهان می گردد و از سویی با ایجاد بحران هویّت و تحریک و توسعه خودآگاهی، موجبات پیدایش محلی گرایی را در پی دارد. استان کردستان به لحاظ هویتی جزو مناطق دو هویتی ایران (هویت ملی و هویت قومی) محسوب می شود که متأثر از فرآیند جهانی شدن است. هدف پژوهش حاضر عبارت است از " بررسی گسترش جهانی شدن فرهنگی و تأثیر آن بر هویت ملی و قومی اقلیت کرد استان کردستان " در این ارتباط، سوالاتی به شکل زیر مطرح می گردد: 1- چه رابطه معناداری بین جهانی شدن و هویت ملی کردها وجود دارد؟ 2- چه رابطه معناداری بین جهانی شدن و هویت قومی کردها وجود دارد؟به لحاظ روش شناسی، پژوهش حاضر از نوع پوزیتویستی(اثباتی) و از نظر روش انجام تحقیق، توصیفی- تحلیلی و همبستگی می باشد. ابزار جمع اوری اطلاعات پرسشنامه ای بوده است. جامعه آماری کلیه دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی استان کردستان به مطابق با سرشماری سال 1390، 1982 نفر می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 235 نفر بوده است. نتایج یافته های تحقیق نشان می دهد که ضریب رگرسیون استاندارد شده برای متغیر جهانی شدن و هویت های ملی و قومی به ترتیب (167/0-) و (143/0) در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار می باشد و می توان گفت که گسترش جهانی شدن گرچه منجر به ایجاد گسست های هویتی می شود، اما این پدیده نتوانسته است بحران هویتی را در منطقه کردستان به وجود آورد، زیرا هویت ملی و هویت قومی در بین کردهای ایران بخش هایی جدایی ناپذیر از یکدیگرند.
۷۶.

بررسی و تحلیل ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 282 - 261

کلیدواژه‌ها: کردستان کردها عراق خاورمیانه دولت ایالتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۲۱
 کردهای عراق پس از هفت دهه مبارزه برای رسیدن به حقوق خود که آن را در قالب های مختلف از جمله استقلال، خودمختاری و فدرالیسم تعریف می کردند، بالاخره در اوایل دهه 90 میلادی و پس از شکست ارتش عراق از نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا و پایان دنیای دو قطبی حاکم بر جهان پس از جنگ جهانی دوم، موفق به تأسیس یک حکومت خودمختار در سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک شدند. این حکومت که در فرایند یک انتخابات آزاد در شمال عراق تشکیل شده بود ، تا سال 1994 توانست به شیوه متحد و یکپارچه اداره منطقه آزادشده را در دست داشته باشد. ولی با آغاز جنگ های داخلی سه ساله بین دو حزب پیروز در انتخابات سال 1992 این حکومت تجزیه گردید و هر کدام از دو حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی به مدت نزدیک به ده سال بر بخش هایی از سرزمین کردستان عراق حکم رانی نمودند. تا این که پس از حمله امریکا و انگلیس به عراق در مارس 2003 و تحولات فراوانی که هم در سطح منطقه و هم در سطح داخلی کشور عراق پدیدار گردید، دو حزب حاکم تصمیم به ایجاد یک حکومت متحد و یکپارچه در سرزمین های واقع در بالای مدار 36 درجه گرفتند. این مقاله درصدد است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی و بر پایه قانون اساسی آن به بیان ویژگی های ساختاری دولت ایالتی کردستان عراق پس از سقوط صدام و نحوه توزیع قدرت در چارچوب فضای داخلی تحت قلمرو خود  بپردازد.
۷۷.

«بازخوانی پرونده یک شورش» واکاوی زمینه های حمله به ادارات دولتی کردستان و پیامدهای آن (15 (محرم 1332(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 161 - 180

کلیدواژه‌ها: کردستان اتباع عثمانی ادارات دولتی شورش غارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۷۲۱
کردستان در دهه پایانی حکومت قاجار، یکی از ناامن ترین ولایات ایران به حساب می آمد؛ یکی از دلایل این امر، حضور اتباع عثمانی و واگذاری گسترده تذکره تابعیت از سوی شهبندری به اهالی کردستان بود. درواقع، حمایت همه جانبه و قاطعانه دولت عثمانی از اتباع خود و مسائل و مشکلات ناشی از حضور آنان در کردستان، وضعیتی را پدید آورده بود که پرداختن به آن از عمده ترین مسائل مطروحه در جلسات کمیسیون حل اختلافات مرزی به شمار می آمد. در روز 15 محرم سال 1332/ 14 دسامبر 1913، ادارات دولتی کردستان و منازل رؤسای آنها، هم زمان مورد حمله و غارت گروه هایی از مردم قرار گرفت. به رغم حضور گسترده اتباع عثمانی در این کار و بازتاب آن در گزارش های محلّی، دولت عثمانی دخالت اتباع خود را در این واقعه رد کرد و غارتگران را از عناصر ایرانی برشمرد. پرسشی که در کانون توجّه پژوهش حاضر جای دارد، این است که زمینه های این شورش چگونه شکل گرفت و چه پیامدهایی را به همراه داشت؟ این مقاله می کوشد تا با تکیه بر روش توصیفی  تحلیلی و رویکردهای رایج در تاریخ اجتماعی («فنون تقویت نقل مثال» و «برآورد از روی موارد قابل مقایسه»)، در پرتو اسناد وزارت امور خارجه (پرونده 300 برگی) و اسناد سازمان اسناد ملّی، به بازخوانی و تبیین این رویداد و گروه های شرکت کننده در آن بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد، برخلاف ادعاهای مقامات عثمانی، اتباع این کشور، مهم ترین نقش را در حمله به ادارات دولتی کردستان برعهده داشته اند.
۷۸.

بررسی و تحلیل الگوهای استقراری محوطه های اشکانی در شهرستان قروه

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۱ ۹۱-۱۱۳

کلیدواژه‌ها: کردستان قروه دورۀ اشکانی الگوهای استقراری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۴۳۳
شهرستان قروه در جنوب شرق استان کردستان و در حاشیۀ شمال شرق زاگرس مرکزی واقع شده است. این شهرستان بخشی از حوضۀ آبریز قزل اوزن است که به علت شرایط مناسب جغرافیایی استقرارهای باستانی از دوره های پیش از تاریخ تا دورۀ اسلامی در این منطقه شکل گرفته است. در این شهرستان باتوجه به بررسی های صورت گرفته، تاکنون 35 محوطه دورۀ اشکانی شناسایی شده است. هدف از این پژوهش، مطالعۀ الگو های استقراری محوطه های اشکانی، رابطۀ این محوطه ها با محیط جغرافیایی و نوع معیشت است. از آنجایی که در این منطقه از دوره های پیش از تاریخ (مس وسنگ و مفرغ) استقرارهای ثابت و موقت به گونه های مختلف وجود داشته، پرسشی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا این استقرارها در دوره های تاریخی هم تداوم داشته است و درصورت وجود این نوع استقرارگاه ها ازلحاظ معیشت به چه صورت بوده است؟ در این مقاله، علاوه بر استفاده از داده های حاصل از بررسی های صورت گرفته، برای تحلیل داده ها از نقشه های تهیه شده از نرم افزار GIS و همچنین از نرم افزار Spss استفاده شده است. در ابتدا براساس مساحت محوطه ها به چهار خوشه تقسیم شده و سپس باتوجه به نقشه های تهیه شده از GIS پنج عامل درنظر گرفته شده است. این عوامل شاملِ میزان ارتفاع از سطح دریا، میزان فاصله از رود، میزان شیب، جهت شیب و کاربری زمین است. درنهایت به کمک نرم افزار Spss به تحلیل خوشه ها و همچنین به ارتباط و هم بستگی آن ها با استفاده از عوامل درنظر گرفته شده، پرداخته شده است. بر این منظور از آزمون های یک بُعدی، رگرسیون، آرپیرسون و آماره شف از آزمون اف نرم افزار Spss استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده از این آزمون ها بین خوشه ها با برخی از عوامل ارتباط معناداری وجود دارد. درمجموع، اکثر محوطه ها در خوشه های یک و دو قرار گرفته اند که کمتر از دو هکتار وسعت دارند. ازلحاظ استقرار، برخی از این محوطه ها به صورت استقرارهای موقت بوده که به چراگردی می پرداختند و تعدادی دیگر به طور دقیق مشخص نیست، ولی احتمالاً استقرارگاه های ثابت بوده اند که به صورت روستاهای کوچک کشاورزی و دامداری بودند؛ اما خوشۀ سه و چهار همگی استقرارگاه های ثابت بودند که به کشاورزی، باغداری و دامپروری می پرداختند. به طور خلاصه می توان دو نوع الگوی استقراری موقت و ثابت را در دورۀ اشکانی در شهرستان قروه مشاهده کرد.
۷۹.

تأملی بر نقش آنیموس در زندگی و تاریخ مستوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ ۱۰۷-۱۳۲

کلیدواژه‌ها: مستوره آنیموس تاریخ نگاری کردستان اردلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۴۰۱
ماه شرف خانم کردستانی متخلص به مستوره (1220 1264ق) پیشاهنگ زنان مورخ جهان اسلام، میان دو خاندان فرهیخته و دیوان سالار قادری و وزیری پرورش یافت. او در سال 1244ق، به عقد ازدواج خسروخان اردلان (1240 1250ق) والی کردستان درآمد. مرگ خسروخان و حدوث بحران سیاسی در کردستان، مستوره را بر آن داشت تا با نگارش تاریخ اردلان، عاملان بحران سیاسی یعنی والیه خانم و فرزندانش را نقد کند. شگفتا که بخشی قابل تأمل از متن روایت مستوره، به رغم نقد هوویش (والیه خانم) روایتی مردانه است؛ از این رو مسئله ی اصلی این مقاله بر تأثیر جنسیت در تاریخ نگاری مستوره مترتب شد. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و بهره مندی از آموزه های کارل گوستاو یونگ در جستار مؤلفه های آنیموس (مردِ درونِ زن) به انکشاف نقش آنیموس در شخصیت مستوره و تأثیر آن در تاریخ نگاری وی بپردازد.
۸۰.

پیامدهای حضور داعش برای کردهای عراق و سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 49-70

کلیدواژه‌ها: کردستان سوریه عراق خاورمیانه داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۳۵۵
مقاله حاضر به بررسی وضعیت کُردهای عراق و سوریه در فضای داعش و پساداعش پرداخته است. پرسش اساسی که دراین مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت، وضعیت کُردهای عراق و سوریه در فضای پساداعشی و پیامدهایی است که در اثر اوج گیری و افول آن برای آنها به وجود آمده است. در واقع، کُردهای سوریه در فرصت بی نظیری که ظهور داعش ایجاد نمود، اداره مناطق کُردنشین را در دست گرفتند، اما در نتیجه مداخله ترکیه نتوانستند خودمختاری کامل خود را حفظ کنند. تحرکات داعش در عراق نیز این فرصت را برای حکومت اقلیم کردستان فراهم کرد که به خواست خود مبنی بر کنترل کرکوک و مناطق مورد مناقشه با دولت عراق، جامعه عمل بپوشاند و با اجرای همه پرسی، علناً طرح «استقلال کردستان عراق» پیاده کنند. اما این اقدام با عقب نشینی نیروهای پیشمرگه از کرکوک و رها کردن همه پرسی بی نتیجه ماند و حتی به تهدید مبدل گشت. بر این اساس، فرضیه مقاله حاضر آن ست که اگرچه ظهور داعش در ابتدا به منفعت کردهای دو کشور بود ولی در ادامه به تضعیف موقعیت آنها منتهی شد. این مقاله به صورت توصیفی تحلیلی و در چارچوب واقع گرایی نوکلاسیک به بررسی موضوع پرداخته است.