مطالب مرتبط با کلیدواژه

منظر شهری


۶۱.

بررسی نقش نورپردازی منظر پیاده راه ها در افزایش کیفیّت پیاده روی شهروندان (نمونه موردی: پیاده راه خیابان ساحلی قم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های منظر شهر سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: امنیت ایمنی جذابیت پیاده راه نورپردازی منظر شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۵ تعداد دانلود : ۱۹۸۶
افزایش حجم حضور و تردد اتوموبیل ها در سطح شهرها و به وجود آمدن ازدحام ترافیکی در معابر اصلی شهر سبب شده تا دوباره موضوع انسانی کردن شهرها از طریق افزایش قابلیّت پیاده مداری و توجه دوباره به سهم جا به جایی عابر پیاده در نظام حمل و نقل در دستور کار برنامه ریزان و طراحان شهری قرار بگیرد. در طول روز مسیرهای پیاده روی توسط نور طبیعی روشن شده و تجربه یک پیاده روی راحت، ایمن و لذّت بخش را فراهم می کند. اما در طول شب، این تکنیک های نورپردازیِ مصنوعی هستند که باید با حفظ استانداردهای پیاده روی، محیط را برای نیازهای خاص و اولویّت های عابرین پیاده، روشن کنند. عواملی متعددی در ایجاد یک نورپردازی مناسب برای یک پیاده روی امن و جذاب مؤثر هستند. در این مقاله سه عامل ایمنی، امنیّت شخصی و جذابیّت به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر در کیفیت بخشی به پیاده روی شهروندان مورد بررسی قرار گرفته اند. شهر قم به دلیل دارا بودن ویژگی های فرهنگی و اقلیمی خاص، از پتانسیل بالایی جهت جذب عابرین پیاده به خصوص در ساعات پایانی شب برخوردار است که باید از این توان بالقوه حداکثر استفاده را کرده و محیط و مناظر شهری را به بهترین شکل برای پیاده روی شهروندان آماده کرد. ازاین روی،دراینپژوهشبهنقشنورپردازیدر کیفیت بخشی به پیاده روی شهروندان پرداختهشدهاست. روشاینپژوهش،توصیفی،تحلیلیوپیمایشیاستو جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه و توزیع پرسشنامه در بین شهروندان شهر قم صورت گرفته است وبرایتحلیل داده هاازنرم افزار SPSS استفادهشده است. حجم نمونه با توجه به تعداد عابران پیاده استفاده کننده از پیاده راه در مقطع زمانی مورد نظر با استفاده از فرمول کوکران و در نظر گرفتن 80 درصد احتمال وجود صفت و 96.1 احتمال صحت گفتار و 5% خطا 190 نفر برآورد گردید که به سبب بالا بردن اطمینان از نتایج پژوهش، به 195 نفر افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان دهنده این موضوع است که در صورتی که به نورپردازی مسیرهای پیاده روی توجه ویژه شده و اجرای دقیق آن در دستور کار برنامه های کیفیت بخش به فضای شهری به خصوص در شهرهایی با اقلیم کویری قرار گیرد، می توانیم ضمن بهبود کیفیت زندگی شهری، نقش مهمی در افزایش امنیّت، ایمنی و جذابیّت پیاده راه ها ایفا کرده و زمینه ساز افزایش کیفیت پیاده روی و در نتیجه افزایش حضور شهروندان در فضای شهری و گسترش فرهنگ پیاده مداری شویم.
۶۳.

منظر صوتی مثبت در فضای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۹ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۹ 30 - 37

کلیدواژه‌ها: منظر شهری منظر صوتی فضای شهری مدل طراحی منظر صوتی مثبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۸ تعداد دانلود : ۵۴۶
در حال حاضر صوت و منظر صوتی به عنوان بخش قابل توجهی از منظر شهری، در طراحی و برنامه ریزی شهری نادیده گرفته می شود. این در حالی است که شهرهای امروزی با سرعت فزاینده ای در حال گسترش هستند و به تبع آن، ظهور پدیده ترافیک و سایر عوامل آلاینده صوتی محیطی، منظری آشفته به وجود می آورد. جهت نیل به فضاهایی با کیفیت شنیداری بالا و خوشایند، نیاز است به این موضوع پرداخته شود. در مقاله حاضر شناخت و بررسی کاملی از مفهوم، ابعاد و عوامل مؤثر بر منظر صوتی و روش های بررسی آن انجام شده است. روش تبیین شده توسط نگارندگان جهت طراحی و بازطراحی منظر صوتی خوشایند در فضاهای شهری، نتیجه بررسی و مطالعات گسترده در حوزه مورد نظر است. جهت طراحی منظر صوتی مثبت، پنج گام کلیدی آورده شده است. یک طراحی جامع مستلزم طی کردن هر پنج گام به صورت توأمان است. 
۶۴.

ارزیابی فرایند طراحی یک مرکز شهری شهروندگرا؛ جزیره نیو هلند، سن پترزبورگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۹ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۱ 36 - 45

کلیدواژه‌ها: منظر شهری احیا هویت شهروندگرایی مکان یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۵۰۶
شهر توریستی سن پترزبورگ برای پیش برد همزمان دو هدف مهم توسعه گردشگری و اجتماعی تلاش بسیاری داشته است. بر همین اساس، اقدامات لازم توسط مسئولان جهت توسعه شهر در ابعاد خرد و کلان صورت پذیرفته است. توسعه گردشگری در این شهر تاریخی سبب شده مکان های شهری که باید پاسخگوی نیازهای مردم شهر باشند، توسط گردشگران اشباع شوند. از طرفی میدان کاخ1 (مرکز قدیمی شهر)، به مرور زمان نیازهای اجتماعی شهروندان را برآورده نکرده و به مرکز توریستی شهر بدل شد. اگر شکل گیری مراکز شهری با نیاز های شهروندان مطابقت نداشته باشد، در طی زمان متروک شده و مردم فضای دیگری را جایگزین خواهند کرد. مدیران و مسئولان این شهر در راستای ساخت یک مرکز شهری جدید با کاربری های چندمنظوره، سه بار طراحی جزیره نیو هلند2 را به شرکت های طراحی معروف جهان واگذار کردند. بنابراین جزیره نیو هلند، مرکز جدید شهر سن پترزبورگ، دارای پیشینه تاریخی خاص و مراحل متنوع طراحی است، که در نهایت بسیار موفق عمل کرده و مورد استقبال مردم قرار گرفته است. در این نوشتار به بررسی و مقایسه تجربه های طراحی و احیای جزیره نیو هلند پرداخته خواهد شد که بعد از بارها طراحی توسط شرکت های موفق جهان، به دلیل عدم تطابق با خواست شهروندان اجرا نشد و در نهایت مدیران شهری با مشاهده نحوه برخورد مردم با سایت به سیاست گذاری جدیدی دست یافتند. این پروژه توسط شرکت West8 در سال 2014 و مبتنی بر خواسته های مردم و نظرات قابل توجه تیم طراحی به اجرا درآمد. این تجربه می تواند یک الگوی بسیار مناسب برای روند توسعه شهرهای سنتی ایران باشد. بنابراین می توان با اتخاذ سیاست های شهروندگرایانه از اغتشاش و نابودی هویت شهرها جلوگیری و به ایجاد فعالیت های اجتماعی در شهر کمک کرد.
۶۵.

وونرف؛ مؤلفه های منظر شهری در خیابان برای زندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۰ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴۳ 42 - 51

کلیدواژه‌ها: وونرف فضای مشترک خیابان برای زندگی منظر شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۶ تعداد دانلود : ۱۵۹۶
در مبحث پیاده محوری، فضای مشترک با هدف یکپارچگی وسایل نقلیه و مردم، به عنوان رویکردی انسان-محور در طراحی خیابان های شهری معاصر مطرح شده است. پدیده وونرف به معنای حیاط زندگی، معادل منطقه آرام ترافیکی و پهنه خانگی بوده که در پی تحقق فضای مشترک در مقیاس محله مسکونی است. وونرف، با هدف ایجاد محله ای امن و سرزنده و با اعمال محدودیت سرعت برای ماشین های عبوری محلی، ارتباط هم زیستی خودروهای شخصی و عابران پیاده را افزایش داده، به طوری که حق تقدم را برای عابران پیاده قائل بوده تا امکان حضور و حرکت آزادانه تمام افراد پیاده، به خصوص افراد سالخورده و کم توان جسمی-حرکتی در فضا را  فراهم آورد و محدوده ای امن برای بازی کودکان در محله تأمین کند. وونرف به عنوان بخشی از منظر شهری در مقیاس محله، متشکل از مؤلفه های کالبدی-عملکردی، زیباشناختی و معنایی-مکانی منظر است و از نحوه ترکیب محیط انسان ساخت با محیط طبیعی بر اساس فعالیت های انسانی حاصل می شود، که از طریق انطباق نیازهای ارگونومیک، شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی مردم در یک محله ویژه و بهره گیری از کلیه ی ابزارهای محیطی «فرم، عملکرد و معنا»،  می تواند تجربیات حسی، ادراکی و شناختی لذت بخش برای ساکنان محل فراهم آورده و مجموع سطوح «حسی، فرمال و نمادین» در یک تجربه زیبایی شناختی با محوریت انسان و عابر پیاده، به لذت زیبایی شناختی ختم می شود. نهایتاً منظر شهری وونرف به عنوان پدیده ای عینی-ذهنی، با ارتقای سرزندگی، افزایش تعاملات اجتماعی و القای حس مکان در فضای ادغام شده پیاده، دوچرخه و سواره به عنوان فضای اشتراکی محله پیاده مدار دموکراتیک و زیست پذیر مطرح می شود که تداعی خیابان زندگی برای ساکنین خواهد بود.
۶۶.

ظهور منظرین زیرساخت آبی در شهرهای مراکش

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال پنجم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱۵ 3 - 12

کلیدواژه‌ها: زیرساخت آبی منظر شهری چشمه های آب مراکش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۵۵۰
زیرساخت های آبی کشور مراکش همانند بسیاری دیگر از کشورهای منطقه به ویژه نواحی مسلمان نشین شمال آفریقا و خاورمیانه، شبکه هایی پیچیده و پیوند خورده با وجوه مختلف زندگی مردم را به نمایش می گذارد. امروزه هنوز شبکه های آبی در منظر شهرهای مراکش نقش پررنگی ایفا می کند و چشمه های آب با فرم و دستورالعملی یکسان در نقاط مختلف شهرهای شفشان، تطوان، طنجه، فاس و مکناس نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. کشف نحوه و چرایی بروز ویژه زیرساخت آبی در شهرهای مراکش سؤالی است که این پژوهش با تکیه بر مطالعات میدانی و توصیف و تحلیل مشاهدات میدانی در کنار بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، تلاش می کند پاسخی برای آن بیابد. بازدید از شهرهای مراکش و تأمل در ارتباط چشمه های آب با ساختار شهر و توپوگرافی آن نشان می دهد که چشمه های آب (محل مظهر آب) به عنوان آخرین حلقه از زیرساخت آبی در شهرهای مراکش تنها نقش عملکردی و تأمین آب شهر را بر عهده ندارد. تحلیل یافته های مشاهدات و قیاس آن ها باهم نشان داد که این مؤلفه های شبکه آبی منطبق بر توپوگرافی بستر شهر نقطه ثقل شکل گیری تأسیسات عمومی شهر، مراکز شهر و محلات و در لایه بعد در شکل گیری و سازمان دهی بافت های مسکونی به شمار می رود. این مؤلفه ها در کاربری های مهم شهری ه مچون مساجد، زاویه ها، حمام ها و ... در مراکز مهم شهر، مراکز محلات، ورودی بازار، ورودی های شهر و گشودگی های درون بازار حضور گسترده ای دارند. نتایج تحقیق همچنین نشان می دهد که علاوه بر نقش های تعیین کننده کالبدی در سازمان فضایی شهر، چشمه های آب با دستورالعمل زیباشناسی ویژه و فرم محراب گون در پیوند با ذهنیت و آیین های آشنای مردم مراکش نقشی هویتی و فرهنگی را در شهرهای مراکش بازی می کند. مقایسه و سنجش نتایج مشاهدات میدانی در مدینه شهرهای مراکش و مشاهدات میدانی از بقایای شهر رومن وولیبیلیس در کشور مراکش به عنوان الگوی شهرسازی در این کشور، نحوه حضور چشمه ها، در سطح شهرهای مراکش که برگرفته از آیین های بومی و یا سنت های رومن جاری در شهرهای رومن منطقه شمال آفریقا بوده است را پاسخ می دهد.
۶۷.

شهرباغ، ساختار شهری شیراز قدیم

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال پنجم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶ 33 - 40

کلیدواژه‌ها: شهرباغ باغ شهر شیراز منظر شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۰ تعداد دانلود : ۸۲۱
در شهرهای قدیمی ایران، ساختار شهر با توجه به منابع آب شکل گرفته است. در این میان نقش باغ در شکل گیری ساختار شهر های ایران کلیدی و مهم است. عامل آب و زیرساخت سبز، از مهم ترین اجزا شهر ایرانی است. این دو عامل، ساختارهای متفاوت و در عین حال هم راستایی در شهرهای ایران ایجاد کرده است. فضاهای سبز شهری، علاوه بر ایجاد سبزینگی در داخل شهر، اطراف آن را نیز پوشش می داده است. نتیجه آن ایجاد یک خرد اقلیم مناسب، در میان اقلیم نامناسب است. در عین حال این فضاهای سبز، عامل تولید نیز به حساب می آمده است. واحدهای تولیدی کوچک و بزرگی نه تنها اقتصاد شهری را تأمین می کردند، یک منظر شهری را نیز به وجود می آوردند، در واقع شهر، شهری پایدار بوده است. پژوهش حاضر به دنبال کشف این رابطه در شهر شیراز است تا بتواند به یکی از الگوهای ساختار شهر ایرانی دست پیدا کند. در این پژوهش به روش اکتشافی، مبتنی بر مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای، اطلاعات لازم گردآوری و تحلیل شده است. نتایج حاصله، حاکی از یک اکوسیستم پایدار شهری بوده که چرخه کاملی از آب و گیاه و شهر را شکل می داده که علاوه بر ایجاد خرد اقلیم مناسب، منظر زیبا و پایدار شهری را نیز به وجود آورده است.
۶۹.

تأثیر هویت مکانی بر ایجاد حس وابستگی و نقش آن در شکل گیری منظر شهری (مطالعه موردی: شهر یاسوج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 69 - 84

کلیدواژه‌ها: هویت مکان حس وابستگی منظر شهری شهر یاسوج سیمای شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۳۷۰
هویت مکان، مفهومی کلی و پیچیده از احساسات انسان نسبت به محیط است که در اثر انطباق و استفاده انسان از مکان به وجود می آید. در واقع داشتن تعلق خاطر و ایجاد هویت مکانی – فضایی، از مفاهیم مهم در حس وابستگی شهروندان نسبت به محیط های شهری و همچنین زمینه ساز طراحی پایه های ادارکی و محتوایی برای شکل گیری منظر شهری در نقشه ذهنی و عینی شهروندان است. از این رو پژوهش حاضر در برخورد با مسأله تضعیف پیوند انسان- مکان، در تلاش است تا تأثیر هویت مکانی شهر یاسوج، برحس وابستگی شهروندان نسبت به محیط زندگی خود را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد و در نهایت نقش هویت مکانی را در شکل گیری منظر شهری در بین شهروندان شهر یاسوج مورد کندوکاش قرار دهد. جامعه آماری پژوهش، کل شهروندان شهر یاسوج بوده که از این مقدار حجم جامعه، 383 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و میدانی و برای تجزیه وتحلیل آمار و اطلاعات از نرم افزار AMOS، SPSS و مدل واسپاس استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که که در بین نواحی 4 گانه شهر یاسوج، شهروندان ساکن در ناحیه 4، کمترین تعلق خاطر و هویت مکانی نسبت به شهر یاسوج و شهروندان ساکن در ناحیه 2 با وزن 3729/0، بیشترین تعلق خاطر و هویت مکانی نسبت به شهر یاسوج را دارا می باشند و نواحی 3 و 1 شهر یاسوج به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. در واقع شهروندان شهر یاسوج، تعلق خاطر و ارتباط هویتی زیادی (با میانگین(26/3) و حس وابستگی بالایی (با میانگین73/3) و شکل گیری منظر شهری بسیار زیادی (با میانگین 08/4)  نسبت به محل زندگی خود دارند. همچنین بین دو متغیر هویت مکانی و میزان وابستگی شهروندان شهر یاسوج و هویت مکانی و منظر شهری، همبستگی بالایی به ترتیب با میزان بتای 920/0 و 102/0 درصد وجود دارد. همچنین نتایج مدل نهایی برازش شده نشان داد، که هویت مکانی  به ترتیب با میزان بتای 65/، و 31/0 درصد به صورت مستقیم باعث افزایش حس وابستگی شهروندان نسبت به شهر یاسوج و شکل گیری نقشه ذهنی و عینی منظر شهری آنها خواهد شد.
۷۰.

بررسی ویژگی های منظر شهری از دیدگاه کودکان با توجه به رویکرد شهردوست دار کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تازه های علوم شناختی سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 53-68

کلیدواژه‌ها: کودک شهر منظر شهری شهر دوستدار کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۱ تعداد دانلود : ۵۵۱
مقدمه: با توسعه ی روزافزون شهرهای کوچک و بزرگ و فقدان فضاهای شهری مطلوب، سازگار کردن این فضاها با نیاز کاربران، مورد توجّه کارشناسان قرارگرفته است. فضاهای شهری در پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی و فردی کودکان و نوجوانان شهر، نقش منحصر به فردی دارند. این الزام سبب شده تا شهرهای دوست دار کودک مورد توجّه برنامه ریزان شهری قرار گیرد. پروژه های دوست دار کودک به طور عمده در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامون کودکان، به دنبال ایجاد فرصتی برای آنها هستند.هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مؤلفه های منظر شهری و اهمیت هریک از آنها از دیدگاه کودکان است. روش: روش تحقیق این مقاله ی کاربردی، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و بررسی های میدانی است. برای جمع آوری آرای کودکان، از روش های مشارکتی مانند نقّاشی، انشانویسی و مصاحبه استفاده شد. جامعه ی مورد مطالعه ی این تحقیق، منطقه ی دو شهرداری قزوین بود که در آن 130 کودک از چهار مدرسه ی ابتدایی دخترانه و پسرانه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نظام دار به عنوان جامعه ی نمونه انتخاب شدند. اطلاعات به دست آمده از این کودکان به کمک نرم افزار MAZQDA تجزیه وتحلیل و کدگذاری شد. یافته ها: یافته های این تحقیق مشخص کرد که مؤلفه های "فرم و ریخت شناسی" ، "ادراک عمومی و بصری" و "هویت مکان" بیشترین اهمیّت را برای طراحی منظر شهری از نظر کودکان دارند. نتیجه گیری: توجه به شاخص های «شهر دوست دار کودک» در ارتباط با محیط های دوست دار کودک که با اهداف مشارکت کودکان و توجه به نیازهای آنها همگام است می تواند علاوه بر فراهم آوردن محیطی منطبق بر خواسته های کودکان، با تخصیص نقش اجتماعی برای کودکان، باعث افزایش آگاهی های اجتماعی و توسعه مشارکت واقعی و خلاق در جامعه گردد.
۷۱.

تأثیر شریان های ارتباطی در توسعه شهر نمونه موردی : محور هفت باغ علوی کرمان

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 29 - 38

کلیدواژه‌ها: منظر شهری توسعه پایدار شهری هفت باغ علوی کرمان محور صدرا شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۶۲
عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از مواردی هستند که شهر بسته به موقعیت، بر پایه هریک از آنها توسعه می یابد. شریان ها در شهرهای مدرن، استخوان بندی اصلی شهر را شکل داده و یکی از عوامل توسعه شهر به حساب می آیند. با توجه به کم رنگ شدن مرز بین بافت شهر و حاشیه، شریان ها به محرک مهمی جهت توسعه تبدیل شده اند. این محورها در خارج از شهر بسته به موقعیت مکانی و زمانی به عناصری مهم برای شهر تبدیل می شوند که اهداف منظرین بسیاری را دنبال می کنند. <br />مسئله اساسی و مهم در این پژوهش، یافتن معیارهای ارزیابی موفق در محورهای ارتباطی توسعه شهری است. شهرهای مختلف ویژگی های شخصیتی متفاوتی با یکدیگر دارند، پس عوامل مؤثر در توسعه آنها نیز با یکدیگر فرق می کند. مطالعات انجام شده در شهر کرمان به عنوان نمونه ای که توسعه امروز آن در گرو محورهای ارتباطی است، این سؤال را طرح می کند که آیا محور هفت-باغ با توجه به معیارهای ارزیابی، برنامه ریزی مناسبی داشته است؟<br />جایگاه این شریان در توسعه شهر و میزان موفقیت آن نیازمند ارزیابی هایی است که در این پروژه ابتدا از طریق بازدید میدانی و کتابخانه ای و سپس براساس مطابقت با معیارهای منظر شهری و توسعه پایدار و مقایسه با محور موفق صدرا در شهر شیراز انجام شده است. نتیجه حاصل از مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که این محور نسبت به معیارهای اهداف منظر و توسعه شهری پایدار بی توجه بوده و در آینده نمی تواند توسعه ای موفق برای شهر کرمان رقم بزند. علاوه بر آن، تعمیم این معیارها در صورت عدم توجه به ویژگی های بستر و خصوصیات شهر نادرست است و این معیارها باید در کنار ویژگی های هویتی هر منطقه بررسی شوند.
۷۲.

مکان در رویکردهای اخیر سینمایی هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 40 - 50

کلیدواژه‌ها: هند سینمای کلاسیک سینمای آرمان گرا سینمای غرب گرا سینمای واقع گرا منظر شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۱۹۱
منظر، مفهوم پیچیده ای است که همواره در هنر و نگاه سینمایی مرکز توجه و بروز جلوه های هنرمندانه بوده است. از سینمای کلاسیک تا سینمای مدرن، نقش مایه های معماری و شهری جذابیت های گوناگونی برای سینماکاران داشته است. سینمای کلاسیک هند بیشتر زندگی نگارانه بوده و فیلم ساز از شهر و مکان، با به تصویرکشیدن واقعیت عینی و قابل فهم، صرفاً شاهدی بر رویدادها و واقعیت شهری داشته و کوشش زیادی برای هنرنمایی در ارایه تصاویر شهری نداشته است. این سینما هنوز هم در جریان است. اما در روند مدرن شدن و تأثیرپذیری از تحولات جهانی، رویکردهای دیگری نیز در این سینما شکل گرفت. در دوره مدرن، سینمای هند تا جایی پیش می رود که نه تنها به شهر و مکان بی تفاوت نیست، بلکه مقیاس مکانی فیلم گسترده تر شده و تنوع می یابد و شهر جزو اصلی ساختار داستان می شود. در این رویکردها بخش عمده لوکیشن ها در فضای خارجی برداشت شده و خصوصیات مکانی فیلم از جمله جغرافیای آن اهمیت پیدا می کند به طوری که اگر حذف شود، فیلم ناقص و نامفهوم می شود. فیلم در این رویکردها با داشتن تعلق به مکان شهری خاص و نگاه مفهومی به عناصر پیرامونی واقعی یا رویایی تصویر سازی می شود. از این رو سینمای امروز هند به لحاظ تفسیر مکانی دارای رویکرد ثابتی نیست و به طور کلی در حال گذار از سینمای کلیشه ای به دوره مدرن است. این پژوهش تحقیقی بنیادی و روش آن کیفی_ تفسیری است. اطلاعات مورد نیاز در این نوشتار از طریق مشاهدات میدانی و همچنین مطالعه اسناد کتابخانه ای و فیلم های معتبر جمع آوری شده اند. با مسلم دانستن رابطه ماهوی بین سینما و شهر و ایجاد ارتباط دراماتیک با فضای شهری در سینما، نتایج بررسی نحوه مکان پردازی در سینمای هند می تواند راه گشای ایجاد زمینه های لازم برای درک منظر معاصر و تحول منظرین باشد.
۷۳.

ماهیت فضاهای جمعی شهرهای امروز قفقاز

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴ 46 - 55

کلیدواژه‌ها: منظر شهری فضای جمعی قفقاز تعامل اجتماعی جامعه محوری جهانی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۴۴
شناخت منظر شهری مستلزم آشنایی با سرگذشت شهر است. عوامل مختلف طبیعی، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی از جمله مواردی است که بر شکل گیری شهر و در نتیجه منظر شهری آن تأثیر می گذارد. این عوامل ممکن است اعتبار یکسان نداشته و نقش یکی از این عوامل در شکل دادن منظر شهری از دیگری پررنگ تر باشد. آنچه در شهرهای قفقاز (کشورهای گرجستان و ارمنستان) قابل مشاهده بوده، وجود سه دوره تاریخی (سنت، سوسیالیسم و استقلال) است که نقش پررنگ تری را در ساخت منظر شهرها ایفا می کنند. در این میان حکومت شوروی به واسطه نگاه ویژه فلسفه سوسیالیسم به شهر تأثیر بیشتری در تغییر منظر شهرهای این منطقه داشته است. حکومت های سوسیالیست با برنامه ریزی و تدوین چارچوب هایی دستوری در شهر برای ایجاد تساوی در میان مردم باعث ایجاد تغییرات عمده ای در منظر شهر و مؤلفه های آن شدند. در این دوره فضاهای جمعی به معنای فضای تعاملی مردم یک شهر جای خود را به نقاط عطفی با مقیاس فراانسانی می دهند که تنها برای تجمعات سیاسی کاربرد داشته اند. امروز شهرهای این منطقه با رویکردی مشابه، با هدف جهانی شدن و با تقلید از شهرهای اروپایی، فارغ از توجه به آداب و سنن مردم این سرزمین در حال ساماندهی توسط مدیران هستند. این امر موجب شده شهرهایی که همچنان مردمی با الگوهای رفتاری سنتی در آن زندگی می کنند، تنها ظاهری نمایشی داشته باشند که روح جمعی در فضای آنها جریان ندارد و اندیشه جامعه محور در ساخت آنها نقشی ندارد. این نوشتار تأکید دارد موفقیت فضاهای جمعی در توجه به الگوهای رفتاری و نیازهای مردم شهر است و باید براساس اندیشه انسان محور و جامعه محور بنیان شود؛ اتفاقی که در شهرهای قفقاز نیفتاده است.
۷۴.

منظر پارادوکسال؛ خیابان های امروز قفقاز، محصول تجمیع اندیشه کمونیستی و سرمایه داری

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴ 56 - 62

کلیدواژه‌ها: منظر شهری خیابان منظر سوسیالیستی قفقاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۳۰۳
پس از آنکه دولت های کمونیستی حاکمیت شهرهای قفقاز را در دست گرفتند فضاهای شهری دستخوش تحولات زیادی شدند. خیابان نیز به عنوان یکی از مؤلفه های منظر شهری که بخش عمده ای از ادراک شهر وابسته به آن است در استراتژی دولت های اقتدارگرا از جمله شوروی مورد توجه قرار گرفت؛ به طوری که تولید خیابان یک اصل عمده در معرفی چهره جدید شهرها با هدف نمایش قدرت حاکم محسوب می شد. نظم و هندسه در یک ساختار مستقیم همراه با کاربری های حکومتی مانند ساختمان های اداری، دولتی و مذهبی از بارزترین خصوصیات کالبدی این خیابان هاست. نکته قابل تأمل حضور پررنگ چنین خیابان هایی در منظر شهرهای قفقاز امروز بوده که تنها رنگ و بویی از میل به جهانی شدن و نوگرایی بدان افزوده شده است. به نظر می رسد مدیریت شهری قفقاز با هدفی متفاوت از دوره سوسیالیستی، همان رویکرد نمایشی را برای ساماندهی منظر خیابان در پیش گرفته است که در آن اولویت زندگی شهری پس از تحقق اهداف حکومتی است. این مقاله درصدد است با مقایسه تطبیقی منظر خیابان های قفقاز در دو دوره سوسیالیستی و پس از آن، تحلیلی پدیدارشناسانه از رویکردهای مدیریت شهری نسبت به ساماندهی خیابان ارائه کند. 
۷۵.

حضور شهروندان در شهر معاصر تحلیلی بر فضاهای جمعی در شهرهای نوبنیاد هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۹ 43 - 50

کلیدواژه‌ها: شهرهای نوبنیاد منظر شهری فضای جمعی هندوستان شهروندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۳۱۰
شهرهای نوبنیاد یا به عنوان یک الگوی جدید در شهرسازی مدرن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و تاکنون کشورهای مختلف جهان ازجمله کشور هندوستان، با انگیزه های گوناگون و به اشکال متنوع از آن در اقدامات شهرسازانه بهره جسته اند. منظر شهری و طراحی فضاهای جمعی نیز همیشه از دغدغه های اساسی معماران منظر و طراحان شهری بوده است. منظر می تواند انسجام سازمان فضایی شهر را تقویت کرده و موجب پایداری و خوانایی محیط شود. فضای جمعی در این منظر، فضای اجتماعی است که هویت آن در همخوانی با هدف های انسانی و اصول زیباشناختی معنا پیدا می کند. این نوشتار بر آن است با بررسی شهرهای نوبنیاد هند و با تمرکز بر فضاهای جمعی در این شهرها به بررسی نقاط ضعف و در ادامه تغییرات ایجادشده در آن ها بپردازد. همچنین با بررسی، تحلیل و مقایسه نمونه ها درصدد پاسخگویی به این سؤال است که: «علت عدم موفقیت و فقدان بستری برای تعاملات اجتماعی در برخی از این فضاهای جمعی چیست و تغییرات ایجاد شده توسط مردم در منظر این فضاها ناشی از کمبود چه عواملی است؟» به کمک مطالعه اسناد کتابخانه ای و جستجو در منابع مکتوب و اینترنتی به پژوهش در زمینه شهرهای نوبنیاد و بررسی متون موجود مرتبط با نمونه ها پرداخته و همچنین با مشاهدات میدانی، این نمونه ها را بررسی و تحلیل می کنیم.
۷۶.

موسیقی خیابانی، از گذشته تاکنون؛ جایگاه موسیقی خیابانی در منظر شهر تهران

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول چهارم ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 23 - 32

کلیدواژه‌ها: موسیقی خیابانی هنر شهری تهران معاصر منظر شهری فرهنگ ایرانی- اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۳۵۱
شهر، تنها مجموعه ای از کالبدهای مصنوع نیست. شهر، به معنای صحیح تر، منظری است متشکل از عناصری متعدد که به واسطه ادراک شهروندان از آنها شکل می گیرد. در واقع مفهوم منظر شهری بدان معناست که موجودیت و هویت شهر تنها با عناصر عینی تعریف نشده و ذهنیت نیز نقش موثری در آن ایفا می کند؛ به گونه ای که نمی توان آن را جدا از عینیات دید. بخشی از ذهنیت های انسان نیز به واسطه رویدادهای سیال در شهر شکل می گیرد. موسیقی خیابانی، هنری شهری و رویدادی سیال است که به دلیل ارتباط بی واسطه و مستقیم با مخاطب، ذهنیت های قوی و عمیقی را برای او رقم می زند و چهره شهر را تغییر می دهد.این هنر شهری از قرون اولیه میلادی در غرب وجود داشته و در ایران نیز از دوران پیش از اسلام حیات خود را آغاز کرده است. بنابراین، موسیقی خیابانی، هنری غربی و وارداتی نیست و از دیرباز در فرهنگ شرقی و ایرانی- اسلامی جایگاهی ویژه داشته است. به علاوه، نکته مهم درباره این هنر آن است که در هر دوره با صورتی متناسب با همان دوره در شهر ظاهر شده و به فراخور نیاز جامعه و ذائقه مخاطبان تغییر کرده است. چنان که مراسم آیینی، ملی و فرهنگی در ایران و خصوصاً تهران، با نوای موسیقی در ذهنیت شهروندان ماندگار شده است. موسیقی خیابانی در تهران معاصر نیز پس از گذر از دوره ها و پذیرفتن صورت ها و نام های متعدد، اکنون به دو صورت آیینی- تاریخی و موسیقی نوین و تخصصی در شهر اجرا می شود. در واقع این هنر، طی دهه های اخیر با محدودیت ها و ممنوعیت های بسیاری همراه بوده اما هنرمندان این عرصه همچنان به حیات خود ادامه دادند و طی دو دهه گذشته، به پررنگ و تخصصی شدن این هنر در شهر کمک کردند.از این رو مقاله حاضر به بررسی و معرفی موسیقی خیابانی به شکل مدرن و امروزی خود در تهران معاصر، در بازه زمانی پس از انقلاب تا به امروز، می پردازد.
۷۷.

چیستی منظر گردشگری شهری

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول چهارم ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 52 - 59

کلیدواژه‌ها: منظر شهری منظرگردشگری منظر فرهنگی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۶۶۱
شهرها تصویر تفکر، نوع زندگی و تحولات فرهنگی و تاریخی ساکنان خود هستند که بعد از تحولات انقلاب صنعتی عموماً به مراکز گردشگر فرصت، تبدیل شده و پس از مدت کوتاهی نیز به دلیل زمینه های موجود در آن ها اصلی ترین مقصد گردشگران نام گرفته اند. منظر شهری، شناخت مفهوم شهر نزد شهروندانی است که در طول تاریخ در آن محیط زیسته اند و با کالبدهای طبیعی و مصنوع محیط ارتباطی معنایی تولید کرده اند که در تداوم حیات معقول آن ها نقش اساسی دارد. موضوع اصلی منظر شهری قرائت تفسیر صحیح و درنهایت بازتولید کیفیت هایی است که ارزش های قدیم و جدید شهر را به هم پیوند می زند و موجب حفظ رابطه طبیعی انسان با محیط شهری خود می شود و فضایی قابل زیست فراهم می آورد.منظر گردشگری می تواند به عنوان جزئی از منظرشهری، حوزه نوینی در ادبیات مطالعات شهر باشد که از ادراک کالبد شهر فاصله گرفته و به برقراری ارتباط عاطفی بین شهر و دیدارکننده، تثبیت ذهنی منظر شهر و ایجاد رابطه عینی، ورود کند و درعین حال میل به زندگی ساکنان شهر به محل سکونت خود را نیز افزایش دهد. ترسیم خط ارتباطی متناسب بین نمادهای شهری با درنظر داشتن کیفیت ادراک دیدارکنندگان و آسایش ساکنان می تواند در ذهن مخاطب تصویری ماندگار برجای بگذارد و ارتباط عینی و ذهنی بین گردشگران و شهر را ایجاد نماید که می توان آن را منظر گردشگری شهری نامید. این مقاله تلاش دارد تا ضمن واکاوی چیستی منظر گردشگری شهری، اهمیت ترسیم منظر گردشگری را از حوزه منظر شهری و فرهنگی با درنظرداشتن کیفیت تجربه دیدارکنندگان و لزوم آسایش ساکنان تبیین کند. در این پژوهش؛ تهران به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شده و روش تحقیق مبتنی بر کشف، شهود، توصیف و تحلیل است.
۷۸.

تحلیلی انتقادی از بازآفرینی منظر شهری ناهمساز در سامان دهی بافت های تاریخی، نمونه موردی  مرکز ملی هنر و فرهنگ ژرژ پمپیدو پاریس

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول چهارم ۱۳۹۵ شماره ۱۴ 21 - 30

کلیدواژه‌ها: منظر شهری مرمت شهری ناهمساز جامعه شناسی سیاسی آشنایی زدایی معماری High - Tech

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۹۱
ازآفرینی منظر شهری در بافت های تاریخی، حوزه ای میان دانشی است که برای نیل به اهداف خود، باید ساحت هایی چون منظر، طراحی شهری و مرمت شهری را مورد مطالعه قرار دهد. علم منظر با رویکردی عملکردگرا و هویت بخش، به دنبال یافتن پاسخ های معتبر در مسائل طراحی منظری است. از سوی دیگر یکی از مهم ترین مسائل زیرساختی مرمت شهری، حریم گذاری بر بافت ها و محوطه های تاریخی است. این مهم از پیچیده ترین نوع مطالعات عرصه شهرسازی و برنامه ریزی شهری است. چند پهلو بودن حریم گذاری بر ثروت ها و میراث فرهنگی یک کشور که بافت های تاریخی از شایان ترین آن هاست، عامل این پیچیدگی خواهد بود. در مرمت های شهری که حرمت و حریم بافت های تاریخی در نظر گرفته نمی شود؛ این سؤال و دغدغه را برای بسیاری از منتقدین و دوست داران بافت های تاریخی، ایجاد می کند که آیا این نوع سامان دهی، درست و به دور از مشکلات بعدی خواهد بود؟ مولفه هایی چون پویایی، سرزندگی، جاذبه گردشگری از یک سو، و از سوی دیگر مؤلفه های مهمی چون تعاملات اجتماعی، ساختار و منظر تاریخی منطقه، زمینه گرایی و هویت، از سوی دیگر مباحثی هستند که باید موشکافانه تحلیل شوند. یکی از نمونه های مطرح در حوزه منظر و مرمت شهری، مرکز ملی هنر و فرهنگ ژرژ پمپیدو پاریس است که بسیاری از صاحب نظران و منتقدان، آن را الگویی موفق به حساب می آورند. لذا این ساختمان و محله ای که در آن واقع است، در این پژوهش، به عنوان نمونه انتخاب و در راستای هدف مقاله، تحلیل شده است. آنچه در پیش است، سعی دارد؛ با نگاهی علمی و خالی از تعصب نسبت به تاریخ، روشن سازد که مکان یابی پروژه ژرژپمپیدو، به نادرست برای این گونه معماری، انتخاب شده و منظری ناهمساز را آفریده که خوانش تاریخی بافت شهریِ مورد نظر را خدشه دار کرده است. همچنین این مقاله، نقد و پاسخی صریح خواهد بود بر رویکردهایی که مؤید و موافق این روش حریم گذاری و مرمت بافت های تاریخی هستند. این پروژه بر پایه مطالعات میدانی، کتابخانه ای، مصاحبه و تهیه پرسش نامه، انجام شده است.
۷۹.

در جستجوی کریدورهای دید راهبردی شهر تهران

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: منظر شهری نشانه کریدور دید راهبردی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۳۵۰
اهمیت ارزش های بصری به عنوان بخش مهمی از کیفیت های زیست محیطی سبب شده است تا مناظر استراتژیک شهری، در تشخیص هویت مکانی، عرصه رقابت های شهری و تعیین جایگاه بین المللی شهر یا کشور به میزان زیادی مؤثر واقع شوند. به این ترتیب شناخت مناظر استراتژیک شهرهای ایرانی لازم به نظر می رسد. مقاله حاضر به دنبال تعریف منظر شهری، مناظر راهبردی شهری، نشانه های راهبردی و کریدور دید و بررسی ادبیات موضوع، به همراه نگاهی اجمالی به تجربه های خارجی مرتبط، در جستجوی مناظر راهبردی شهر تهران می باشد. در این راستا، شناخت عوامل مؤثر در این گونه از مناظر از الزامات است. لذا با تکیه بر ویژگی ها و عوامل موجود در شهر پایتخت، به کشف کریدورهای دید، در حوزه خاصی از شهر تهران پرداخته و در پایان سه دید راهبردی به عنوان کریدورهای دید راهبردی مهم شهر تهران در آن حوزه خاص معرفی می گردند. پر واضح است که کشف سایر مناظر راهبردی کلانشهر تهران، زمان و انرژی بیشتری را طلب می کند.
۸۰.

تحولات منظر شهری همدان در دوره پهلوی اول؛ تأثیر خیابان های نفوذی بر مرکز شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال شانزدهم اسفند ۱۳۹۸ شماره ۸۱ 5 - 14

کلیدواژه‌ها: منظر شهری سازمان فضایی خیابان نفوذی مرکز شهر همدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۸۶۸
بیان مسئله: شهر همدان با سابقه تاریخی پیش از اسلام، تا دوره پهلوی اول از منظر سنتی غنی برخوردار بود. «کارل فریش»، مهندس آلمانی، با ایده احداث خیابان های نفوذی تغییری بزرگ در منظر شهری همدان ایجاد کرد. احداث میدانی وسیع در تقاطع شش خیابان نفوذی با فواصل مساوی، پدیدآورنده نقطه عطفی مؤثر در منظر شهری همدان بود. این طرح که به تقلید از جریان معماری و شهرسازی قرن 19 شهرهای اروپایی به عنوان نماد اقتدار و تجدد ساخته شد، شبیه یک چرخ دنده صنعتی بود که از میان بافت تاریخی، مرکز و بازار همدان می گذشت. مداخله کارل فریش به لحاظ شکلی با آنچه از گذشته در منظر شهر همدان تداوم داشت هماهنگ نبود؛ حجم ساخت وساز نیز به اندازه ای بود که در نگاه کلی به نقشه شهر به نظر می رسید سیمای شهری همدان به صورت اساسی دگرگون شده باشد. هدف: این پژوهش با مبنا قراردادن رویکرد سیستمی در تحلیل منظر شهری، تأثیر احداث خیابان های نفوذی، به مثابه یک اقدام اقتداگرایانه از طرف مدیریت شهری بر منظر شهری همدان را در دوره پهلوی اول تحلیل می کند. روش تحقیق: پژوهش حاضر یک مطالعه تاریخی-تحلیلی است که با استنباط از داده های سازمان فضایی، به تفسیر منظر شهری همدان خواهد پرداخت. نتایج پژوهش: تغییرات گسترده سیمای شهر در دوره پهلوی اول از طریق احداث خیابان های نفوذی در شهرهای بزرگ همچون تهران، مشهد و رشت این نظریه را تقویت می کند که تغییر ساختار شهر می تواند به تحول منظر شهری بیانجامد. اما این اقدام در همدان غیر از تغییرات کالبدی در معماری خیابان و ایجاد نظام دسترسی جدید، تغییر جدی در منظر شهر ایجاد نکرده و دلیل اصلی این عدم تغییر، تداوم تشخص مرکز بعد از مداخلات گسترده است.