مطالب مرتبط با کلیدواژه

تعارف


۱.

مطالعه و مقایسه اجتماعی – پراگماتیک تعارف

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان های خارجی ۱۳۸۳ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: دعوت منظورشناسی تعارف تعارفات ظاهری نظریه کنش گفتاری رفتارهای تهدید کننده وجهه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴۶ تعداد دانلود : ۱۱۵۸
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی «تعارفات» زبان فارسی در ارتباط با «جهانی های منظورشناسی» انجام گرفت. برای این منظور45 نفر مشاهده گر به مشاهده و گزارش 566 مورد تعارف و 607 مورد دعوت پرداختند. همچنین درنتیجه مصاحبه با 34 نف دانشجوی دوره کارشناسی‘ 68 مورد تعارف و 68 مورد دعوت به دست آمد. به علاوه‘ 41 (زوج) دوست نیز در مصاحبه ای 41 مورد تعارف را در اختیار محقق قرار دادند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون های آماری چندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مقایسه نسبت ها با هدف دستیابی به تفاوت های احتمالی انواع تعارف و دعوت انجام شد. نتایج این تحقیق مبین این نکته بودکه تعارف در زبان فارسی از هنجارهای جهانی کنترل کننده کنش زبانی تبعیت می کند.
۲.

عوامل جامعه شناختی تکوین روش شناسی تجربی در دوره اسلامی

نویسنده:
منبع: دانشنامه علوم اجتماعی تربیت مدرس دوره اول مهر ۱۳۸۸ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: تعارف شعوبیه تعلق تسویه جامعه شناسی تفهمی علم علم در دوره اسلامی نفوذ فرهنگی بر علم واژگان کلیدی رشد و افول علم در ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴۹ تعداد دانلود : ۹۳۱
این مقاله با پذیرش رخداد رشد علمی در دوره طلایی اسلامی-ایرانی و به ویژه سال های 500-130 هجری می کوشد با نگاهی جامعه شناسی این رخداد را بفهمد و تبیین کند. فهم رشد علمی، در واقع، به معنای شناخت فرایندهای شکل گیری عناصر مختلف معرفت علمی و به طور خاص روش شناسی تجربی است. این مطالعه، به تفکیک انواع رویکردهای شناخت عقلانی در آن دوره می پردازد و از آن میان، بر علوم تجربی تاکید می کند. چارچوب نظری بر مبنای نظریات جامعه شناسی علم در مورد نفوذ فرهنگ در علم و به ویژه جامعه شناسی تفهمی علم در سنت وبر و مرتون فراهم آمده است. این چارچوب، امکان شناخت عوامل فرهنگی درونی را، فراتر از تبادلات فرهنگی و انتقال علم از بیرون، فراهم می سازد. این مطالعه، با بررسی متون علوم طبیعی و علوم انسانی در آن دوره نشان می دهد که چگونه روش شناسی تجربی دانش ها و از جمله دانش های تاریخی، جغرافیایی و مردم شناسی از تفسیر اجتماعی از مذهب نبوی و به طور خاص، از عناصر فرهنگی تعلق، تسویه و تعارف در اخلاقیات شعوبیه تاثیر پذیرفته است.
۳.

کاوشی در وجهه در تعارف ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 67 - 82

کلیدواژه‌ها: تعارف وجهه پیوند و جدایی دستاورد متعاملانه فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۷۳۴
تعارف از مهم ترین مولفه های هویت فرهنگی ایرانیان و عنصر اصلی ادب آیینی فارسی است و نقش مهمی را در ارتباطات ایرانیان و ارتباطات بین فرهنگی میان ایرانیان و غیرایرانیان ایفا می کند (نک: عموزاده زاده و توانگر، 2005). پژوهش پیش رو از دیدگاه کاربرد شناسی زبان مقوله وجهه را به عنوان "پیوند و جدایی رابطه ای"(اراندیل، 2010) در عرف تعارف مورد کاوش قرار می دهد. به طور مشخص، این مقاله با تحلیل تعاملات برگرفته از مکالمات روزمره و سازمانی نشان می دهد که چگونه پیوندو جدایی رابطه ای از طریق دستاورد متعاملانه ی تعارف حاصل می گردد. مکالمات روزمره و دانشگاهی ضبط شده داده های این تحقیق را تشکیل می دهند. نتایج نشان می دهند که با استفاده از رویکرد جدید وجهه به عنوان پدیده ای رابطه ای و تعاملی می توان همزمان مقداری پیوند و جدایی رابطه ای را در هر تعامل تعارف متصور شد.
۴.

تعارف و روابط اجتماعی ایرانیان: مطالعه موردی تعارف در آموزش زبان فارسی به عنوان زبان دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (شماره ۵) 93-112

کلیدواژه‌ها: تعارف کنش گفتار تحلیل صوری زبان فارسی زبان دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۵۰۷
این مقاله با بهره گیری از جامعه شناسی صوری زیمل و نظریه کنش گفتار آستین در زبان شناسی به بررسی جایگاه «تعارف ایرانی» در آموزش زبان فارسی و پیچیدگی های کلامی آن می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد تعارف های کلامی و غیرکلامی ایرانیان در آموزش زبان فارسی به عنوان زبان دوم، علاوه بر پیچیدگی های بیانی، ازنظر صوری نیز برای زبان آموزان خارجی دشوار و گاه غیرقابل رمزگشایی است. این مشکل به دلیل آشنا نبودن زبان آموزان غیرفارسی زبان با ساختارهای اجتماعی تعارف و کنش های گفتاری آنها پیش می آید. همچنین یافته ها نشان می دهد که مدیریت و برنامه ریزی هدفمند، تربیت مدرسان کارآمد و تدوین منابع آموزشی که ظرافت های فرهنگی تعارف را بیشتر در نظر می گیرند دشواری های مواجهه با تعارف را از طرف زبان آموزان غیرفارسی زبان کمتر می کند. علاوه براین، آشنایی با سازوکار فرهنگی تعارف، موجب دریافت بهتر پیام های تعارف توسط زبان آموزان می شود به طوریکه در تقویت ارتباطات اجتماعی می توانند آگاهانه از آن استفاده کنند.
۵.

«تعارف» و «تعامل معروف» دو اصل بنیادین در فرایند تمدنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیستم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۸۰) 77 - 100

کلیدواژه‌ها: تمدن تفاوت تعارف تساهل و تعامل معروف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۳۴۱
اگر تمدن را به معنای کلان ترین نظام فرایندیِ مناسبات انسانی بدانیم، فراتر از آن نمی توان واحد اجتماعیِ فراخ تری را تصور و تأسیس کرد، آن گاه این پرسش مطرح می شود که چه عوامل بنیادینی می توانند چنین واحد کلان اجتماعی را آن هم در شرایط متنوع فرهنگی معاصر پدید آورند؟ در این مقاله به دو عنصر بنیادین قرآنی تأکید می شود که می توانند در ساخت کلان ترین نظام مناسبات انسانی آن هم در وضعیت آشفته تنوع های فرهنگی امروزی نقش آفرینی کنند: 1. اصل «تعارف»؛ 2. اصل «تعامل به معروف». قرآن، عنصر «تعارف» را بر تفکیک عناصر مشترک اخلاقی، عرفانی و اجتماعی از یکدیگر استوار می کند، و «تعامل معروف» («معاشرت» یا «مصاحبت» معروف) را نیز که می تواند برآمده از همان عنصر تعارف باشد، بر ایجاد مناسبات انسانیِ مبتنی بر کرامت، عدالت، احسان و محبت پایه ریزی می کند. این نظریه قرآنی در مواجهه با تفاوت ها و تنوع های اجتماعی و فرهنگی، نظریه ای ایجابی و سازنده است که نه تنها تساهل و تسامح (رویکرد سلبی در تحمل یکدیگر) در جامعه را موجب می شود، بلکه فراتر از آن بر جنبه های اصلاحی و اخلاقیِ نهفته در هر آفریده متفاوت در صورت بندی تمدنی تأکید می ورزد.
۶.

تولید علم انسانی قرآنی بدون التزام به قواعد تفسیر (نقد کتاب «هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی» در ابعاد صوری، ساختاری، تفسیری و ارتباط شناختی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: دین و سیاست فرهنگی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 147 - 180
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۸۵
این جستار با دغدغه روشمندی در استنباط از نصوص دینی بالاخص قرآن کریم در فرآیند تولید علوم انسانی اسلامی، و تاکید بر احتیاط تمام در استفاده از اندیشه های علوم انسانی رایج در تفسیر آیات و روایات خصوصاً دقت در عقبه معرفتی گزاره های برآمده از متون علوم انسانی، به نقد کتاب «هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی» از حیث محتوایی (تفسیری و ارتباط شناختی) پرداخته است. کتاب یادشده، تالیف آقایان دکتر غمامی و حجت الاسلام دکتر اسلامی تنها است. هسته اصلی این کتاب استفاده از آیه 13 سوره حجرات است که ادعا شده است برای خروج انسانها از اختلافی که در قوس نزول به آن گرفتار شده اند، به همشناسی فرهنگی توصیه کرده است. پژوهه فرارو علاوه بر ارائه برخی ایرادها در محتوای ارتباط شناختی کتاب یاد شده، نشان داده است که این کتاب در روش تفسیر و فهم آیات و روایات نیز اشکال بنیادی دارد؛ خصوصاً در تفسیر آیه 13 سوره مبارکه حجرات که طبق قواعد تفسیر هیچ دلالتی بر مدعای نویسندگان(یعنی همشناسی فرهنگی که برای نخستین بار توسط زکی میلاد مطرح شده است) ندارد، بلکه راهبردهای اسلامی، دیگر آیات قرآنی، اندیشه های عموم مفسران فریقین تا عصر حاضر (جز برخی نواندیشان معاصر مانند فضل الله و المیلاد)، شان نزول آیه، روایات تفسیری و قرائن سیاقی آیه بر خلاف آن است.
۷.

«هم شناسی فرهنگی» به مثابه الگوی ارتباطات میان فرهنگی در قرآن؛ رویکردی تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۱شماره ۵۷ 7 - 30

کلیدواژه‌ها: تعارف تفاوت اختلاف خود و دیگری ارتباطات میان فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۹۲
اندیشه «میان فرهنگی» پاسخی به بحران «خودمحوری» در جهان معاصر است که در قالب «غرب گرایی»، «نژادپرستی» و «تکفیر» پدیدار شده است. سؤال اصلی این پژوهش آن است که تفکر اسلامی چه مسیری را در مواجهه با «دیگری» پیشنهاد می کند که به دیگرستیزی یا دیگرپرستی نمی انجامد. در این مقاله، الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی با طرح سؤالات پنج گانه (چرایی، کیستی، کجایی، چیستی و چگونگی)، با روش «قرآن به قرآن» و در خلال رویکردی تطبیقی، «استنطاق» شده است. برای مطالعه تطبیقی، اندیشه های میان فرهنگی اندیشمندانی همچون مید و گادیکانست در حوزه معرفتیِ انگلیسی؛ اشتروس و کاربو در حوزه معرفتیِ فرانسوی؛ و اندیشه های هابرماس و ویمر در حوزه معرفتی آلمانی تحت عنوان «تطابق»، «تعاون» و «تحاور» (همسازی، همکاری، هم گویی) بررسی شده است. در مقابل، الگوی مفهومی ارتباطات میان فرهنگی در قرآن با بررسی آیات مرتبط با مضمون «تفاوت» و «اختلاف» در میان انسان ها و با محوریت آیه 13 سوره حجرات بیان شده است. ساختار این آیه رابطه «تفاوت» و «تقوا» را با سازوکار «تعارف» به معنای «هم شناسی» و «تبادل معروف» تبیین می کند. دکترین ارتباطات میان فرهنگی در اسلام تعارف را جایگزین تفاخر، تحقیر و تکفیر می کند و این تعارف بر آیات 17و 18 زمر بر «استماع» و گشودگی در برابر دیگری در عین «اجتناب» از طاغوت استوار است. در ادامه، مؤلفه ها و فرایند این الگوی قدسی تحت عنوان «هم شناسی فرهنگی» مورد تحلیل قرار گرفته و تمایز آن با سه الگوی دیگر روشن شده است. 
۸.

بررسی عقلی آموزه تعارف الارواح از دیدگاه ملاصدرا

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ ویژه فلسفه و کلام 137 - 164

کلیدواژه‌ها: این همانی شخصیت تعارف روح حدوث نفس ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۹
عالم ارواح و عوالم غیر دنیایی به صورت کلی دارای ابهاماتی هستند که برای اثبات آن ها علاوه بر مسائل نقلی، به تبیین عقلی نیز نیاز می باشد تا پذیرش آن بر همگان سهل و آسان شود. یکی از مسائل مهمی که در زمینه عالم ارواح وجود دارد و فقط بعد نقلی آن سنگینی می کند و طرف تبیین عقلی آن سبک است، موضوع تعارف الارواح است که در روایات بدان اشاره شده است ولی از جهت بعد عقلی در این زمینه، حرکتی صورت نگرفته است. تنها شخصی که مقداری به این مساله پرداخته است، شیخ طوسی است. آنچه که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت این است که در ابتدا ماهیت تعارف الارواح بررسی شود و سپس روایاتی که در این زمینه در کتب روایی موجود است نیز تبیین و تحلیل شود و در ادامه با بررسی مساله این همانی شخصیت در مساله وجودی انسان این موضوع نقلی، تببین عقلی شود.
۹.

تجارب پدیداری مبتنی بر رودربایستی در روابط زوجی زنان با صمیمیت پایین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ مشاوره و روان درمانی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 281 - 309

کلیدواژه‌ها: تعارف روابط صمیمانه زوجین روان شناسی فرهنگی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۲۵۱
یکی از آداب فرهنگی ایرانیان، رودربایستی است: نوعی احساس کم رویی و خجالت، مرتبط با حفظ وجهه که در مواقعی که افراد احترام زیادی برای طرف مقابل قائلند، به چشم می خورد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی تجارب پدیداری مبتنی بر رودربایستی در روابط زوجی زنان با صمیمیت پایین انجام شد. در این پژوهش، از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده گردید. مشارکت کنندگان شامل 14 زن با صمیمیت زوجی پایین بودند که از طریق روش نمونه گیری هدفمند ملاکی و گلوله برفی؛ با استفاده از مقیاس صمیمیت انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت و صوت مصاحبه ها واژه به واژه پیاده سازی گردید. داده ها با استفاده از روش تحلیل پدیدارشناختی هفت مرحله ای کلایزی تجزیه و تحلیل شد. تحلیل تجربه پدیداری مبتنی بر رودربایستی در روابط زوجی زنان با صمیمیت پایین منجر به استخراج 11 مضمون اصلی گردید که عبارتند از: ادراک مشارکت کنندگان از مفهوم رودربایستی، حوزه های بروز، دلایل رودربایستی از دید افراد تجربه کننده، نحوه بروز، پیامدهای شناختی، پیامدهای عاطفی، پیامدهای رابطه ای، پیامدهای جسمانی-روا ن شناختی، پیامدهای مثبت، عوامل موثر و نتایج کنارگذاشتن رودربایستی. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که پدیده رودربایستی به دلایل متفاوت و در ابعاد مختلفی از روابط صمیمانه زنان با همسرانشان و در قالب های متنوعی رخ می دهد و رخداد این پدیده و نیز کنارگذاشتن آن موجب ایجاد طیفی از پیامدهای مثبت و منفی برای آنان می گردد. پیشنهاد می شود با توجه به نتایج این پژوهش برنامه ای تدوین گردد تا در فرایند زوج درمانی در بستر فرهنگی، نوع تعاملات زوجین مورد توجه و ارزیابی قرار گرفته و مداخلات متناسب انجام گیرد.
۱۰.

نظریه پردازی قرآنی ارتباطات با التزام به قواعد تفسیر اجتهادی (پاسخ به نقد کتاب همشناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: دین و سیاست فرهنگی سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۹ 197 - 230

کلیدواژه‌ها: ارتباطات میان فرهنگی تعارف همشناسی فرهنگی همشناسی طبیعی تفسیر اجتهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹
بی تردید نقد لازمه بالندگی و شکوفایی دانش و مستلزم پویایی فرایند تولید علم و پایایی حیات علمی است. مولف با اعتراف به این حقیقت ، ضمن قدرشناسی از تلاش ناقد محترم مصطفی همدانی در نقد کتاب «همشناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی» با تکیه بر روش منطقی و تحلیلی در صدد بیان و پاسخ به نقدها طرح شده توسط ایشان است. نقطه کانونی در پاسخ به نقد محتوایی تفسیری آن است که تفسیر تعارف به همشناسی فرهنگی با التزام کامل به قواعد تفسیر اجتهادی صورت گرفته است چراکه نتیجه بازاندیشی و معناکاوی اجتهادی سنت اختلاف در کنار استخلاف، باز شناسی تعارف به عنوان بنیادی ترین راهبرد اسلامی توحیدی در خروج از وضعیت تضاد و تفرقه در جامعه بشری است. این تفسیر اجتهادی با اندیشه همه مفسرین فریقین ، شان نزول آیه و روایات تفسیری فریقین و قرآئن سیاقی و آیات تفسیر کننده دیگر کاملا سازگار است و تعارف را نه فقط همشناسی طبیعی و آشنایی با شناسنامه طبیعی، بدنی و نسبی بلکه همشناسی فرهنگی و آشنایی با شایستنامه فرهنگی، روحی و اخلاقی تبیین می کند.
۱۱.

نگاهی به پاره ای از الگوهای رفتاری و فرهنگی ایرانیان (2) ( تعارف و نظام ادب در فرهنگ ایرانی)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۳ زمستان۱۳۹۵ و بهار ۱۳۹۶ شماره ۴ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: رفتار ایرانیان نظام ادب تعارف احترام تواضع صمیمیت رفتارپژوهی فرهنگ درونی رفتارپژوهی فرهنگ بیرونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۳۵
این مقاله به تعارف و نظام ادب در رفتار و تعاملات ایرانیان اشاره کرده است. نویسنده معتقد است، رعایت ادب کلامی، فردی و اجتماعی، تعارف و گفتگوهای روزمره، شامل احوالپرسی، دعوت، درخواست و غیره از نظام مشخصی تبعیت می کنند. وی با انجام پژوهش میدانی و ضبط داده ها و تحلیل و مقایسه آنها نتیجه گرفته است که این مناسبات همگی در زیرمجموعه اصل فراگیر آداب و تعارف از سه ریشه احترام، تواضع و صمیمیت ایرانی ناشی می شود.
۱۲.

سبک شناسی تعارفات اهل بیت (ع) با رویکرد زبان شناسی اجتماعی

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 85-109

کلیدواژه‌ها: تعارف زبان شناسی اجتماعی نظریه ادب معاشرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۴
تعارف از سنت های رایج اجتماعی و سازوکاری برای تعامل بهتر بین انسان ها از طریق به کارگیری عبارات و واژگان مؤدبانه و احترام آمیزاست.اینکه انسان ها در ارتباط های گفتاری خود با دیگران از چه عبارات و ساختارهایی و با چه اهداف و انگیزه هایی و به چه میزانی بهره می گیرند فرهنگ ها را از یکدیگر متمایز می کند.در نوشتار حاضر با شیوه مطالعه تاریخی و روایی در سیره اهل بیت (ع) و بررسی عبارت هایی که ایشان در احوالپرسی، خوش آمدگویی، تبریک و تسلیت گویی،خداحافظی،بدرقه و استقبال، تشویق و تشکر و ...به کارگرفته اندبهتأثیرگذاری این واژگان در حوزه زبان اجتماعی اشاره می شود. 
۱۳.

تبیین مفهوم «تعارف» و تأثیر آن بر ارتقای کیفیت روابط اجتماعی شهروندی؛ نگاهی شهرسازانه در بستر تفکر اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای تمدنی انقلاب اسلامی سال دوم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۸) 129 - 154

کلیدواژه‌ها: تعارف آشنایی متقابل تعاملات شهروندی کیفیات اجتماعی شهر شهرسازی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۴
روابط اجتماعی شهروندی مظهر پویایی جامعه هستند و پایداری اجتماعی به سلامت آن بستگی دارد. سلامت این روابط متکی به جاری بودن کیفیاتی است که هر جامعه بر اساس مبانی فرهنگی- اعتقادی خویش ترسیم می کند. تحقق این امر در جامعه اسلامی که اساس آن بر شکل گیری وحدت اجتماعی است از اهمیت بیشتری برخورداراست. امروزه به دلایل تغییراتی که در شهرها در ابعاد مختلف کالبدی- فضایی، عملکردی، شیوه های توسعه و... رخ داده، آن کیفیات در تعاملات شهروندی کمتر مورد توجه واقع می شوند و شهرها با مسائلی همچون بروز ناهنجاری های رفتاری، افزایش آمار جرائم، افزایش انزوای اجتماعی و ... مواجه اند. مسئله آن است که چگونه می توان قابلیت تحقق و تقویت کیفیات و ارزش های اجتماعی- رفتاری در فضاهای شهری و بین شهروندان را ارتقاء داد؟ تحلیل پژوهش های صورت گرفته درباره بُعد اجتماعی شهر مفهومی به نام «آشنایی متقابل» را هویدا می سازد که در پاسخ گویی به مسئله می تواند قابل توجه باشد. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با بررسی و تحلیل محتوای متون ادبیات نظری شهرسازی و با مراجعه به آموزه های اسلامی و با نگاهی تطبیقی جایگاه این مفهوم را از منظر پژوهشگران شهرسازی و نیز آموزه های اسلامی تبیین نماید و ارتباطی که بین تحقق کیفیات روابط اجتماعی شهروندی و این مفهوم وجود دارد را روشن کند. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مفهوم قرآنی «تعارف» در تطبیق با مفهوم «آشنایی متقابل» به عنوان عامل محوری در شکل گیری تعاملات شهروندی بر مبنای کیفیات اجتماعی عمل می نماید و با آن رابطه مستقیم دارد، این مهم هم از منظر اسلامی و هم از منظر اندیشمندان شهرسازی قابلیت تأیید دارد.