سیستم مدیریت دانش

با ورود به هزاره سوم شاهد تغییرات سریع در فن‌آوری¬ها و شدت پیچیدگی محیط هستیم. در چنین شرایطی، ایجاد مزیت رقابتی استراتژیک نیازمند نوع جدیدی از سازمان¬هاست که قابلیت ایجاد دانش کیفی را داشته باشند. به همین دلیل از مدیران انتظار می¬رود که درک عمیقی از تحولات سازمانی داشته باشند و عملکرد سازمان‌ها را از طریق سرمایه¬گذاری در پروژه¬های مبتنی بر دانش ارتقاء دهند. مهمترین گام در این خصوص بررسی عوامل موثر در پیاده سازی مدیریت دانش و شناسایی تنگناهای آن است. در این مقاله عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانش در دانشکده¬ها و مراکز آموزش عالی تهران بررسی و شناسایی شده¬اند. نتایج تحقیق نشان می¬دهد که عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانش در دانشکده ها و موسسات آموزش عالی تهران عبارتند از: توسعه منابع انسانی،‌ جهت گیری استراتژیک دانایی محور، زیر ساخت سیستم¬های اطلاعاتی، فرهنگ مشارکتی، الگوگیری، ارزیابی و انتقال دانش، و درگیری افراد.

با ارتقای پیچیدگی محیط جهانی، رشد سرسام آور فناوری وافزایش ارتباطات شبکه ای دنیا، برنامه ریزی استراتژیک و فعالیتهای آینده نگاری و شکل گیری نیز اهمیت بالایی پیدا کرده است. بتدریج که سازمانها به اهمیت آیده نگاری پی می برند، بسیاری از سازمانها به انجام این فعالیت همت می گمارند. هر چند مشکلات بسیاری بر سر راه آینده نگاری سازمانها وجود دارد که از میان آنها می توان به مواردی مانند کمبود متدولوژی مناسب، ضعف در پیوستگی کار، سطح نفوذ پایین نتایج، ضعف در یکپارچه سازی فعالیتها ، پیش بینی آینده نزدیک بجای آینده نگاری و...اشاره کرد. امروزه واژه آینده نگاری بصورت گسترده ای بکار رفته و بیانگر طیف وسیعی از رویکردهایی است که بهبود فرآیند تصمیم گیری را بدنبال دارد. رویکردهایی که تفکر در مورد آینده بلند مدت را به همراه داشته مبتنی بر فرآیند تصمیم گیری استراتژیک و بر آوردهای هوشمندانه است. آینده نگاری سازمانی محتاج چارچوب و متدولوژی مناسب است. این مقاله به متدولوژی تحلیل روند و تعیین میزان تاثیرات متقابل روندها بر همدیگر پرداخته و با ارایه روشی اثرات متقابل روندها بر همدیگر را بررسی نموده و وضعیت سازمان را برای تعیین استراتژی مناسب با استفاده ازاین روش بدست می دهد. ضمنا مدلی برای تاثیرات متقابل روندها بر همدیگر را از دیدگاه مفهومی ارایه داده و نوع رفتار ایجاد شده در سازمان را تعیین می کند.

مدیریت دانش به عنوان یکی از فرایندهای اصلی سازمان های دانش بنیان، شناخته می شود. امروزه بدون استفاده از قابلیت های سیستم مدیریت دانش، مدیریت مؤثر دانش به سختی ممکن می شود؛ ناگزیر، برای استفاده مؤثر از این سیستم ها، شناخت نیازهای سازمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از طرف دیگر، از آنجا که به طور معمول بودجه سازمان ها محدود است و خرید و پیاده سازی این سیستم ها نیازمند سرمایه گذاری زیادی است، اولویت بندی نیازهای سازمان نیز اهمیت مییابد. این مقاله چگونگی استفاده از رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی برای استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش در شرکت های دانش بنیان را نشان می دهد. به این منظور روشی به کار رفته که پیش از این برای انتخاب سیستم های ویکی و مدیریت مستندات استفاده شده است. برای استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش 4 گام اصلی تعریف معیارها برای ارزیابی همکاری، انتخاب روش و سنجه های مناسب برای ارزیابی معیارهای همکاری، جمع آوری داده ها برای ارزیابی معیارهای همکاری و استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش در سازمان تعریف شده است. برای جمع آوری داده ها، با طراحی پرسشنامه میزان تعاملات کاری افراد باهمدیگر در پژوهشکده ای اندازه گیری شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده کاربرد تحلیل شبکه اجتماعی در شناخت نیازهای سازمانی است. از بین قابلیت هایی که باید یک سیستم مدیریت دانش داشته باشد، اهمیت قابلیت اجتماعیسازی، خارجیسازی، جستجو و بازیابی، حافظه تعاملی و فرادانش را با استفاده از این روش میتوان تعیین کرد. استفاده از این روش در مطالعه موردی نشان داد که سیستم هایی با امکان تولید سایت های اطلاعاتی برای تبیین اطلاعات بین افراد از اهمیت بسیار بالاتری نسبت به سایر سیستم ها برخوردار است. در پایان پیشنهاد شده برای دستیابی به شناخت کامل تر از نیازهای سازمانی و اولویت بندی سایر قابلیت های سیستم مدیریت دانش، در کنار تحلیل شبکه اجتماعی از سایر روش ها مانند ممیزی دانش استفاده شود.

قدرت دانش یک منیع مهم برای حفظ میراث ارزشمند، یادگیری موارد نو و تازه، حل مشکلات و مسایل، ایجاد هسته های رقابت و بنیان نهادن موقعیت های جدید برای فرد و سازمان در حال حاضر و همچنین برای اینده است. در دهه های پیشین با ظهور انقلاب صنعتی، تمامی توجهات معطوف به صنعت و تولید انبوه و ارایه راهکارهای در جهت بهبود و توسعه آن بوده است اما هم اکنون با انقلاب دیگری به نام انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات روبه رو شده ایم که دریچه جدیدی را به روی ما گشوده و باعث تغییر نگرش ما شده است. در این نگرش دانش به عنوان یک منبع ارزشمند در کنار منابعی که قبلا در اقتصاد مورد توجه قرار بود به عنوان یک دارایی ارزشمند مطرح می شود.در نگرش جدید صنعت محوری جای خود را به دانش محوری داده است. در این مقاله عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانشدر سازمان ها بررسی و مورد شناسنایی قرار گرفته اند . نتایج این بررسی نشان می دهد عوامل کلیدی موفقیت در سیستم دانش در سازمان ها عبارتند از : رهبری، فرهنگ سازمانی، دانش آشکار، دنش پنهان، کانون های دانش، اندازه گیری دانش، افراد و مهارتها، اهرم تقویت کنندگان بازار دانش، زیر ساخت تکنولوژیک.

 در این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش به عنوان یکی از مهم ترین زیرساخت های بهبود دهنده عملکرد و یادگیری سازمانی در شرکت های نرم افزاری، بر مبنای رویکرد سیستم استنتاج فازی اقدام به طراحی سیستم و ارزیابی شده است. در این راستا ابتدا ورودی های سیستم که درواقع شاخص های ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش هستند، استخراج شدند. سپس قواعد اگر-آنگاه با نظر خبرگان تعیین شده و وارد پایگاه قواعد فازی گردید. خروجی سیستم نیز در راستای عملکرد سیستم مدیریت دانش تعریف گردید. سیستم طراحی شده، با ارائه یک ارزیابی جامع از سیستم مدیریت دانش می تواند به سازمان ها در جهت شناخت نقاط ضعف و قوت، جایگاه فعلی و اتخاذ تصمیمات آتی برای بهبود عملکرد یاری رساند. به منظور اعتبارسنجی سیستم استنتاج فازی، مقایسه ای بین خروجی سیستم و نظر خبرگان به عمل آمد. با توجه به اختلاف ناچیز بین میانگین نظر خبرگان و خروجی سیستم می توان بیان داشت که سیستم از دقت و اعتبار مطلوبی برای ارزیابی های آتی برخوردار است.

در پژوهش حاضر با هدف طراحی سیستم مدیریت دانش سازمانی مبتنی بر ابزارهای وب 0/2 (سیستم مدیریت دانش 0/2)، تلاش شده با ارزیابی ماژول های سیستم های مدیریت دانش به پیاده سازی و اجرای هر چه بهتر مدیریت دانش0/2 در سازمان کمک گردد. در این راستا با بررسی ادبیات موجود در زمینه مدیریت دانش 0/2 و ابزارهای وب 0/2، چهار بُعد (ویژگی ) مدیریت دانش 0/2 استخراج شده و پس از بررسی چند سیستم مدیریت دانش و شبکه اجتماعی سازمانی، 19 ماژول اصلی و تأثیرگذار در مدیریت دانش انتخاب شد. درنهایت با دسته بندی ماژول ها در چهار بُعد استخراجی، با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، ماژول ها در هر بُعد رتبه بندی شده و بر اساس وزن نهایی، تمامی ماژول ها به ترتیب اهمیت در اجرای مدیریت دانش 0/2 در سازمان رتبه بندی شدند. یافته ها نشان می دهد که «همکاری» به عنوان مهم ترین ویژگی در مدیریت دانش 0/2 و پس از آن ایجاد «پیوند» مورد تأکید است؛ همچنین، ماژول های «ارائه ایده»، «مخزن دانش»، «ارائه نقشه دانشی»، «ایجاد گروه»، «پروژه» و «ارائه بازخورد» به ترتیب به عنوان شش ماژول دارای اولویت در طراحی سیستم مدیریت دانش 0/2 شناخته شده است. با توجه به اهمیت بُعد «همکاری» در مدیریت دانش 0/2، ماژول های مربوط به آن نیز در میان 5 ماژول برتر قرار دارد.

با اینکه بسیاری از سازمان ها به اهمیت مدیریت دانش پی برده، سعی کرده اند آن را در سازمان خود با اقدامات و پروژه هایی پیاده کنند، بسیاری از این پروژه ها از عملکرد بالایی ندارند؛ ازاین رو یکی از دغدغه های سازمان ها، ارزیابی مستمر عملکرد سیستم مدیریت دانش است. در حقیقت با ارزیابی عملکرد سیستم، می توان وضعیت جاری سیستم را با نگاهی همه جانبه سنجید و به دنبال آن نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کرد تا در نهایت گام هایی برای بهبود عملکرد آن برداشته شود. روش استفاده شده در این پژوهش روش ارزشیابی است. هدف اساسی از انجام این پژوهش در وهله اول، اولویت بندی شاخص های ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه و ترابری و تعیین وزن آنها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و دوم ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه و ترابری بر اساس کارت امتیازی متوازن (BSC) با استفاده از روش ارزیابی جامع فازی است. بر اساس نتایج به-دست آمده، عملکرد این سیستم در وزارت راه و ترابری از سطح متوسط برخوردار است که پیشنهاداتی برای بهبود آن ارائه شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی گری نوآوری باز در تأثیر سیستم مدیریت دانش بر ظرفیت نوآوری است. جامعه آماری شامل مدیران شرکت های فعال در شهرک صنعتی شماره 2 و نیز شرکت های مستقر در پارک علم و فناوری شهر کرمان به تعداد 177 شرکت می باشد. روش تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده ها، توصیفی - پیمایشی است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه است که سطح روایی و پایایی آن، برای تمامی سازه ها اندازه گیری و تائید شد. پس از تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از معادلات ساختاری در قالب نرم افزار Amos مشخص شد که سیستم مدیریت دانش بر نوآوری باز و ظرفیت نوآوری تأثیر دارد. همچنین؛ نوآوری باز، تأثیر سیستم مدیریت دانش بر ظرفیت نوآوری را میانجی گری می کند.

ازآنجا که استاندارد ایزو 30401 سیستم های مدیریت دانش- الزامات، هنوز با ابهاماتی روبرو است، اجرای آن توسط سازمان ها، ناسازگاری ها و تردیدهایی را به همراه دارد. هدف این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا ایزو 30401 می تواند به عنوان معیار و چارچوب جدیدی برای ارزش آفرینی و پژوهش های مدیریت دانش و مبنایی برای صدور گواهینامه استفاده گردد؟ این مقاله تحلیلی توصیفی با رویکرد فراترکیب و تحلیل محتوا می باشد که به تشریح و تجسم ساختار و محتوای ایزو 30401 پرداخته و بندهای آن را به طور نظام مند در برابر مؤلفه ها و محرک های پژوهش های شناسایی شده از مطالعات مدیریت دانش اعتبارسنجی می کند و محک می زند. برای رسیدن به این هدف پایگاه های اطلاعاتی از مقالات حاوی این مؤلفه ها و منتشر شده بین سال های 2010 تا 2021 شناسایی و دسته بندی و در نهایت از بین 271 پژوهش، 57 پژوهش کیفی انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که ایزو 30401 با موفقیت مجموعه ای گوناگون از مطالعات را در یک استاندارد بین المللی کاربردی تلفیق می کند. این پژوهش تبیین می کند که چگونه استاندارد و گواهینامه ایزو 30401 ممکن است به ایجاد ارزش کمک کند و به ابتکارات مدیریتی ممکن برای تحقق افزایش ارزش اشاره می نماید؛ دستورالعمل هایی را برای عملیاتی شدن بیشتر آن توسط سازمان های صدور گواهینامه و پیاده سازی توسط مدیران ارائه می دهد و اینکه آن ها برای افزودن ارزش در هنگام اجرای ایزو 30401 چه کاری باید انجام دهند.

هدف پژوهش حاضر، نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات در استقرار سیستم مدیریت دانش با رویکرد فراترکیب در اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران می باشد. روش پژوهش حاضر، کیفی و از نظر هدف بنیادی است که به صورت فراترکیب و با استفاده از مدل هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2007)، گردآوری شد. جامعه آماری، پژوهش های پیشین در دسترس در حوزه مدیریت دانش و ملاک اندازه نمونه آماری، کفایت تئوریک می باشد. در این مطالعه پس از طراحی سؤال پژوهشی، جستجوی سیستماتیک طی سال های (2000 الی 2020) انجام شد. پس از انجام مراحل متاسنتز و بازبینی، تعداد 14 مقاله از 152 مقاله یافت شد. نتایج نشان داد، مؤلفه های توانمندی های فن آورانه با شاخص های (تلسط به نرم افزارهای مرتبط، افزایش راندمان و تعاملات با بهره گیری از شبکه داخلی و توانایی استفاده از اینترنت در جهت اهداف آموزشی و پژوهشی) و مؤلفه زیرساخت های فن آورانه با شاخص های (وجود زیرساخت و تجهیزات به روز فن آورانه، ایجاد پایگاه دانش فن آورانه، ایجاد سازوکارهای بحث مجازی، وجود فیبر نوری و رایانه های شخصی، حمایت های لازم در زمینه فن آوری، مستند سازی تجربه ها و استفاده از اینترنت و اینترانت) قابل استناد است.

سیستم های مدیریت دانش یا KMS ها به طور گسترده در سازمان های تجاری پذیرفته شده اند، با این حال تحقیقات کمی در مورد ادغام واقعی مدل مدیریت دانش و کاربرد KMS ها در مدارس متوسطه وجود دارد. در پژوهش حاضر، مشکلات و محدودیت های رایج در پیاده سازی مدیریت دانش در فرهنگ های سازمانی مدارس بررسی و بحث می شود. علاوه بر این، نظریه های مرتبط مدل های مدیریت دانش خلاصه می شوند و مدلی از مدیریت دانش مبتنی بر فرآیند مناسب برای مدارس ارائه می شود. پیشنهاد شده. بر اساس مدل پیشنهادی، این مطالعه یک چارچوب توسعه نرم افزار منبع باز و کم هزینه را برای ایجاد یک سیستم مدیریت دانش مبتنی بر فرآیند برای مدارس یا PKMSS اعمال کرد. ما یک مشاهده و بررسی تجربی 30 روزه را در یک مدرسه متوسطه در استان گلستان انجام دادیم. این مطالعه موردی از روش هایی از جمله نظرسنجی رضایت، تحلیل محتوای کیفی بحث دانش، و مصاحبه های بدون ساختار برای بررسی پیشرفت، عملکرد و محدودیت های پیاده سازی PKMSS استفاده کرد. مشخص شد که PKMSS ارزشی در ارتقای مدیریت دانش مدارس دارد. این نه تنها برونی سازی و ترکیب دانش را تسهیل می کند و به طور مؤثر اهداف اشتراک دانش را در کانون توجه قرار می دهد، بلکه تعاملات بین اعضا را نیز ارتقا می دهد. با این حال، این مطالعه نیز محدودیت های خاصی از نظر طبقه بندی محتوای دانش و عملکردهای سیستم پیدا کرد. با توجه به یافته های فوق، پیشنهادات مربوطه را به عنوان مرجع برای ارزیابی و معرفی یک KMS در سازمان های آموزشی پیشنهاد می کنیم.

هدف: دانش باید یک منبع کلیدی ایجاد ارزش برای سازمان ها باشد و سیستم مدیریت دانش باید در سیستم مدیریت کلی سازمان تعبیه شود. بر این اساس، مدیریت دانش در استاندارد ایزو 30401 گنجانده شده است که الزامات سیستم های مدیریت دانش را مشخص می کند. هدف مقاله حاضر این بود که عوامل موردنیاز برای پیاده سازی مدیریت دانش در صنعت فرودگاهی را بر پایه ایزو 30401 تعیین نماید. روش شناسی: برای دستیابی به هدف، ابتدا عوامل مدیریت دانش در صنعت فرودگاهی با استفاده از روش فراترکیب شناسایی و بر پایه ایزو 30401 دسته بندی شدند و در ادامه مدل مفهومی پژوهش ارائه شد. برای بررسی روایی ساختاری مدل مفهومی، پرسشنامه بین 384 نفر از کارکنان شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران پخش و روایی مدل با روش تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد. یافته ها: نشان داد عوامل موردنیاز جهت پیاده سازی یک سیستم مدیریتی برای مدیریت دانش در فرودگاه ها دربرگیرنده «اجزای» سیستم مدیریتی است که در ارتباط با دانش هستند؛ یعنی راهبرد، فرهنگ مدیریت دانش، ساختار، حاکمیت و رهبری، نقش ها و مسئولیت ها، طرح ریزی، فناوری و زیرساخت و عملیات سازمان و دربرگیرنده الزاماتی است که هرکدام نماینده یک «بعد» از «سیستم مدیریت دانش» است که به یکدیگر وابسته هستند یعنی گسترش دانش، انتقال و تبدیل دانش و توانمندسازها. نوآوری (ارزش(: این پژوهش اولین مطالعه ای است که یک چشم انداز یکپارچه از عوامل موردنیاز برای پیاده سازی سیستم مدیریت دانش در فرودگاه ها بر پایه ایزو 30401 را ارائه می دهد. چنین شناسایی عوامل سیستم مدیریت دانش، به خوبی می تواند راهبردهای کارساز برای ارتقاء مدیریت دانش در ایجاد ارزش و بهبود کارکرد سازمان ها تدوین کند.

هدف پژوهش حاضر طراحی مدل استقرار سیستم مدیریت دانش در سازمان تأمین اجتماعی استان هرمزگان است. روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع داده بنیاد است. جامعه مطالعاتی متخصصان حوزه مدیریت دانش، کارکنان دارای 10 سال سابقه و بالاتر، روسای ادارات و معاونین سازمان تأمین اجتماعی استان هرمزگان است. برای انتخاب افراد از نمونه گیری نظری از نوع هدفمند استفاده شد. کدگذاری داده ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا انجام گردید. یافته های تحقیق با استفاده از فرایند کدگذاری نشان داد 177 کد اولیه در قالب مدل عوامل مؤثر (علی و زمینه ای، مداخله، راهبرد و پیامد) بر استقرار سیستم مدیریت دانش در سازمان تأمین اجتماعی استان هرمزگان تأثیرگذار هستند و 147 کد اولیه به عنوان شاخص های ارزیابی الگو انتخاب شد. این کدها در مفاهیم و مقولات محوری جای گرفت بر اساس یافته های پژوهش مقوله های «مدیریت مشارکتی، شایستگی حرفه ای کارکنان، رسالت سازمان و حمایت دولت» به عنوان شرایط علی، مقوله های «سیستم های اطلاعاتی و مدیریتی، راهبرد و رهبری، فراموشی هدفمند، جو رقابتی و زیرساخت فناوری» به منزله شرایط بس تر، مقوله های «ساختار سازمانی، اشتراک سازمانی، چشم انداز سازمانی، میزان تفویض اختیار و نظارت و کنترل» به منزله شرایط مداخله گر، مقوله های «مهندسی معکوس، آموزش و تربیت، طراحی دوره های آموزشی و توانمندسازی کارکنان» به عنوان راهبرد و 6 مقوله (تقویت مهارت های خودتنظیمی، تقویت انگیزش شغلی، افزایش تعهد سازمانی، انعطاف پذیری در ارتباطات، کارآفرینی و نوآوری، بهبود عملکرد سازمانی) به عنوان پیامدهایِ استقرار سیستم مدیریت دانش در سازمان تأمین اجتماعی احص اء ش ده ان د.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی استقرار سیستم مدیریت دانش در اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران انجام شد.روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از منظر روش گردآوری داده ها، اکتشافی از نوع کیفی بود. جامعه آماری مقالات داخلی و خارجی در سال های 2000 الی 2019 بودند. روش نمونه گیری با مقالات حائز اولوبت بالاتر در روش شناسی کسپ آغاز و با رسیدن به کفایت تئوریک خاتمه یافت. با جستجوی سیستماتیک در 7 پایگاه داده، 152 مقاله یافت شد که در مراحل ارزیابی در نهایت 14 مقاله  برای تدوین الگو مورد تأئید قرار گرفت. برای بررسی روایی فراترکیب، از ابزار ارزیابی حیاتی (کسپ) و به منظور سنجش پایایی از شاخص کاپای کوهن  که (75/0) به دست آمد، استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2007) انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که سیستم مدیریت دانش دارای، 50 شاخص و 11 مؤلفه شامل حمایت مدیریت ارشد، فرهنگ سازمانی، مدیریت منابع انسانی، زیرساخت سازمانی، زیرساخت های فن آورانه، توانمندی های فن آورنه، توانمندسازی، فرآیندهای مدیریت دانش، استراتژی و اهداف، محرک های انگیزاننده دانشی و معماری دانش شناسایی شدند و بر اساس آن الگوی استقرار سیستم مدیریت دانش ترسیم شد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به شاخص ها و مؤلفه های شناسایی شده برای استقرار سیستم مدیریت دانش در اداره کل آموزش و پرورش، متخصصان و برنامه ریزان می توانند از طریق بهبود مضامین این پژوهش گام مؤثری در جهت بهبود عملکرد و اثربخشی سازمانی مبتنی بر دانش بردارند.