آموزش مهندسی ایران

تاریخ آموزش مهندسی شاهد پیشرفت های باشکوهی بوده است و بر تکامل آموزش مهندسی دلالت دارد. آگاهی از تکامل تاریخی آموزش مهندسی به درک وضعیت موجود آن و همچنین بهبود و اصلاح آموزش مهندسی متناسب با شرایط جدید کمک می کند. در این مقاله، روندهای اصلی آموزش مهندسی در قالب سه رویکرد شامل رویکرد مبتنی بر عمل مهندسی، رویکرد مبتنی بر علم مهندسی و رویکرد مبتنی بر تلفیق علم و عمل مهندسی مطرح شده اند. تاریخ آموزش مهندسی در کشور نشان می دهد که برنامه های آموزش مهندسی در ایران از دو مرحله اول تکامل آموزش مهندسی در سطح جهانی تبعیت کردهاند، اما تغییر و گرایش اساسی به سمت رویکرد مبتنی بر تلفیق علم و عمل مهندسی مشاهده نمی شود. سپس، براساس چالش های قرن بیست و یکم دورنمایی از آینده آموزش مهندسی ترسیم شده است. در پایان نتیجه گیری شد برای اینکه آموزش مهندسی منجر به تربیت مهندسانی گردد که بتوانند مسائل را تشخیص دهند و راه حل های موثری برای برآوردن نیاز جامعه طرح کنند باید در برنامه های آموزش مهندسی به سه موضوع عمده و تلفیق آنها با یکدیگر توجه شود: علم (چه چیز)، مباحث اجتماعی و انسانی (چرا) و مهندسی (چگونه).

هدف کلی این تحقیق بررسی رابطه بین باورهای معرفت شناختی و مهارت مدل سازی دانشجویان مهندسی دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه دانشجویان رشته های مختلف مهندسی دانشگاه شیراز بود که با نمونه گیری خوشه ای مرحله ای،166 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل دو پرسشنامه باورهای معرفت شناختی [1] و خودکارآمدی مدل سازی مهندسی [2] بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین افراد نمونه توزیع و جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS 20 و LISREL 8.54 تحلیل شدند. اطلاعات با استفاده از روش های آمار توصیفی همبستگی و آمار استنباطی T-Test مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که:1- بین میانگین یادگیری سریع و دانش ساده دانشجویان زن و مرد تفاوت معناداری وجود دارد. 2- بین باورهای معرفت شناختی دانشجویان رشته های مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد. 3- دانشجویان سال های بالاتر باورهای معرفت شناختی پیچیده تری دارند. 4- باورهای معرفت شناختی دانشجویان پیش بینی کننده مثبت و معنادار خودکارآمدی آنان در مدل سازی مهندسی می باشد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر طراحی و اجرای برنامه های آموزش مهندسی شرکت توزین نیرو انجام شده است. این پژوهش از نوع تحلیلی است و جامعه آماری آن شامل 110 نفر از مهندسانی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در طراحی و اجرای آموزش های مهندسی مشارکت داشته اند. ابزارگردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است که برای احراز اطمینان از روایی محتوایی و صوری پرسشنامه از نظرات متخصصان بهره گرفته شد و پایایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است که میزان863/. نشانگر مناسب بودن آن برای تحقیق می باشد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج حاصل از تحلیل دیدگاه مهندسان نشان داد که شش عامل «تناسب نیازها با برنامه های کسب و کار»، «همسویی اهداف آموزشی با استراتژی سازمان»،«همگرایی محتوی آموزشی با نیازهای شغلی»،«بهره گیری از روش های نوین تدریس»،«مدیریت فرایند یادگیری» و«اعتبار بخشی برنامه های ارزشیابی» حدود84 % از کل واریانس به دست آمده را تبیین کرده اند که نشانگر نقش بالای آنهادر اثرگذاری بر طراحی و اجرای برنامه های آموزش مهندسی است.

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی آموزش های مهارت محور در بخش صنعت بر اساس الگوی کرک پاتریک انجام شده است. شاخص های مورد نظر در این ارزیابی عبارت بودند از: میزان استفاده از شایستگیها، میزان تسلط بر شایستگیها، زمان مورد نیاز برای فراگیری شایستگیها، میزان تحقق اهداف رفتاری، میزان حل مشکلات مورد نظر، میزان انطباق روش کاری با واقعیتها و میزان تاثیر روشهای ارایه شده در بهبود عملکرد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – کاربردی بوده و در زمره تحقیقات پیمایشی می باشد. جامعه آماری مورد نظر 295 نفر از مهندسین شرکت برق منطقه ای یزد بود. نمونه آماری 90 نفر بودند که از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات عبارت بود از: فیش برداری، پرسشنامه، یادداشت برداری و مصاحبه . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS15 استفاده گردید. نتایج نشان داد که مهمترین دلایل اثربخش نبودن اکثر آموزش های مهارت محور در بخش صنعت، نامناسب بودن زمان یادگیری و همچنین انطباق نداشتن آموزش ها با دنیای کار می باشد. ازآنجا که مبنای طراحی و اجرای آموزش های مهارت محور، نیاز سنجی می باشد، بنابراین می توان نتیجه گرفت که متأسفانه در اکثر بخش های صنعتی نیازسنجی اصولی صورت نمیگیرد و بیشتر نیازسازی می شود تا نیازسنجی.

تحقیق حاضر به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای موثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشکده های فنی مهندسی دانشگاه تهران انجام شده است. جامعه تحقیق حاضر شامل کلیه دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی دانشگاه تهران می باشد. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی و تعداد کل نمونه 216 نفر می باشد. ابزارهای مورد استفاده در تحقیق حاضر شامل پرسشنامه راهبردهای یادگیری خودنظم ده چن(2001)، پرسشنامه هوش هیجانی سبیریاشرینگ، پرسشنامه ساختار هدف کلاسی میگدلی و برای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی دانشجویان از معدل کل دانشجویان استفاده شده است. آزمون های آماری مورد استفاده در تحقیق حاضر شامل آمار توصیفی و آمار استنباطی(رگرسیون چند گانه و تحلیل مسیر) می باشد. نتایج تحقیق بیان کننده این است که در متغیر راهبردهای خود تنظیمی مولفه های راهبردهای شناختی و فراشناختی، مدیریت تلاش، همیاری در یادگیری و جستجوی کمک در متغیر هوش هیجانی مولفه های خودانگیزی، خود کنترلی، مهارت های اجتماعی و خودآگاهی و در متغیر ساختار هدف کلاس درس مولفه اهداف تبحری و عملکرد گرا داری قدرت پیش بینی کنندگی پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی دانشگاه تهران می باشد. در ادامه با توجه به متغیرهای موجود به ارایه مدلی جهت پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان اقدام شد.

از آنجا که دانشگاه ها به عنوان یکی از مهمترین مراکز تولید و تجاری سازی علم به حساب می آیند انتظار می رود که از منابع در دسترسشان به طور مؤثر و کارا استفاده نمایند. از میان گروه های آموزشی دانشگاه ها، گروه های فنی و مهندسی به لحاظ ماهیتشان نقش بسزایی در خروجی های تحقیق و توسعه دانشگاه دارند. هدف از این تحقیق، به کارگیری الگویی جهت ارزیابی عملکرد تحقیق و توسعه بخش علوم و مهندسی دانشگاه ها در هر دو بخش تولید و انتشار علم با استفاده از مکانیزم تحلیل پوششی داده های شبکه ای است. در این بین فعالیت های تحقیق و توسعه 8 گروه آموزشی فنی و مهندسی دانشگاه یزد استخراج که در این راستا برای ارزیابی کارایی نسبی آن ها در بخش تولید علم از دو ورودی مقدار گرنت تخصیص داده شده به اساتید گروه و اعضای پژوهشی گروه آموزشی شامل اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا و خروجی های تعداد مقالات، کتب انتشار یافته، طرح های پژوهشی، پایان نامه ها و اختراعات و اکتشافات ثبت شده و در بخش انتشار علم از ورودی های تعداد مقالات، کتب انتشار یافته، طرح های پژوهشی، پایان نامه ها و اختراعات و اکتشافات ثبت شده و خروجی های مبلغ طرح های پژوهشی، مبلغ قراردادهای آموزشی و مشاوره ای و مبلغ پایان نامه های حمایت شده و ارزش اختراعات تجاری شده استفاده شد. نتایج نشان می دهد که در بخش تولید علم از 8 گروه آموزشی تحت بررسی تعداد 7 گروه و در بخش انتشار علم تعداد 6 گروه در میان گروه های فنی و مهندسی منتخب، ناکارا می باشند.

درس موازنه مواد وانرژی از اساسی ترین دروس در رشته مهندسی شیمی به حساب می آید و به عبارتی پیش نیاز تمامی دروس اصلی و تخصصی این رشته می باشد. با توجه به این که زمینه کار مهندسی شیمی درکشور ما به دلیل صنایع مرتبط با این رشته وسیع می باشد تربیت مهندسان متخصص و دارای دانش کافی از سوی واحدهای دانشگاهی از ضروریات به شمار می رود. در این مقاله با انجام مطالعات کتابخانه ای ابتدا مقدمه ای درباره وضعیت مهندسی شیمی در کشور گفته می شود، سپس این رشته از لحاظ نحوه آموزش در دانشگاه ها به اختصار بررسی می گردد و در ادامه به نحوه تدریس موازنه مواد و انرژی پرداخته می شود. با توجه به این که ضعف اساسی در این درس در واحد دانشگاهی مذکور بین دانشجویان دوره کارشناسی مهندسی شیمی مشهود بوده است، در این پژوهش به بررسی این موضوع از روش تحقیق توصیفی پرداخته شده است. جامعه آماری شامل دانشجویان مهندسی شیمی بوده است که 32 نفر به عنوان نمونه آماری در این پژوهش شرکت کردند. ابزار گردآوری داده های پژوهش پرسشنامه محقق بوده که چهارجنبه ای که می توانست عامل ضعف دانشجویان دراین درس مطرح باشد بیان گردید. این عوامل شامل ضعف در دروس پایه(شیمی،فیزیک،ریاضی)، استفاده از اساتید جدیدالورود وکم تجربه، عدم اعتماد به نفس واضطراب ناشی ازمشروط شدن به علت تعداد واحد بالای درس و کمبود منابع کمک درسی برای این درس معرفی گردید. داده های نتایج با روش های آماری مناسب تحلیل شدند.

رشد روز افزون فناوری ها و فعالیت های فضایی در تمام کشورها باعث افزایش تقاضا در بازار نیروی کار مهندسی هوافضا با تخصص فضایی شده است. با گذشت بیش از دو دهه از آخرین بازنگری برنامه درسی مهندسی هوافضا، لازم است با توجه به این تحول فناوری بازنگری شود. برنامه درسی فعلی بر حوزه هوایی متمرکز بوده و توجه چندانی به حوزه فضایی نشده است. در این مقاله با بررسی نقاط ضعف و قوت برنامه درسی موجود و مطالعه برنامه درسی مهندسی هوافضا در تعدادی از دانشگاه های معتبر آمریکا و همچنین توجه به استانداردهای آموزشی جدید، برنامه آموزشی نوینی پیشنهاد می شود که به دانشجویان امکان انتخاب گرایش هوایی یا فضایی را درون یک برنامه خواهد داد. فارغ التحصیل هر گرایش به مدرک کارشناسی مهندسی هوافضا نائل خواهد شد. تغییربرنامه درسی طیف گسترده ای را شامل می شود که از دروس پایه، اصلی و میانی تا دروس اختیاری تخصصی، آزمایشگاه ها و کارگاه ها و نحوه اجرای آنها گسترده است.