آموزش مهندسی ایران

 یکی از مقوله های مهم در نظام آموزش و پرورش فرایند یاددهی و یادگیری است که تمامی فعالیت های آموزش و پرورش به منظور بسترسازی مناسب برای تحقق این فرایند انجام می شود. این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های مؤثر بر فرایند یاددهی -یادگیری، برای تربیت دانشجویان فنی مهندسی کارآمد با قابلیت اشتغال بالا انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی از نوع پدیدارشناسی و روش تحلیل محتوای طبقه بندی بود. مشارکت کنندگان به روش هدفمند انتخاب شدند و با 15 نفر مطلع که تجربه زیسته در زمینه آموزش مهندسی داشتند، مصاحبه عمیق انجام شد. همچنین اسناد 11 دانشگاه، مؤسسه و کالج فعال در آموزش مهندسی با ویژگی اشتغال پذیری بالا مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش 6 مقوله اصلی یا حیطه شامل: حیطه روش تدریس با 16 بعد یا مقوله فرعی، برنامه درسی با 8 بعد، ویژگی استاد و نحوه ارتباط با دانشجو با 11 بعد، ارزشیابی با 3 بعد، تقویت مهارت ها و ویژگی هایی که در کلاس باید به توسعه آن توجه شود با 13 بعد و خدمات پشتیبانی یادگیری با 14 بعد از یافته های این پژوهش هستند. این پژوهش نشان می دهد عوامل داخلی متعددی بر اثربخشی فرایند یاددهی- یادگیری و کارآمدی دانشجویان فنی و مهندسی اثر دارند که لازم است همه آن ها با هم مورد توجه قرار گیرد.

هدف پژوهش، بررسی تأثیر کیفیت برنامه درسی دوره کارشناسی بر قصد کارآفرینی دانشجویان، با درنظرگرفتن نقش میانجی الهام کارآفرینانه و خلاقیت کارآفرینانه بوده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و مبتنی بر تحلیل معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه سراسری ارومیه در نیمسال اول سال تحصیلی 1402-1401 در سه دانشکده فنی و مهندسی، هنر، معماری و شهرسازی و کشاورزی بوده و 341 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه در پژوهش داشتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه ای استفاده شده است که پایایی و روایی این پرسش نامه ها تأیید شد. نتایج حاکی از آن بود که بین کیفیت برنامه درسی دوره کارشناسی با قصد کارآفرینی رابطه مثبت و معناداری برقرار است (0.01>P) و الهام کارآفرینانه (0.01>P) و خلاقیت کارآفرینانه (0.01>P) نیز در این رابطه نقش میانجی دارند. از این رو توصیه می شود که در مطالعه زیرساخت های مقاصد کارآفرینی و نیز در سیاست گذاری های آموزشی و توسعه ای این حیطه، توجه به کیفیت برنامه درسی دانشگاه ها از نظر ارتباط با صنعت و نیز توسعه مهارت های کارآفرینانه در کنار آگاهی از پایه های فردی و محیطی و به منظور گسترش قصد عاطفی و شناختی دانشجویان در تبدیل شدن به فردی کارآفرین، مدنظر قرار گیرند.

پژوهش حاضر با هدف آزمون ارتباط علی بین شایستگی های دانش آموختگان علوم مهندسی با کارآفرینی با نقش میانجی گری اخلاق حرفه ای مهندسی انجام گرفته است. روش پژوهش کاربردی و از منظر گردآوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی دانشگاه تهران بودند که تعداد 306 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. به منظور گردآوری داده ها، از پرسش نامه های کارآفرینی، اخلاق حرفه ای مهندسی و پرسش نامه محقق ساخته شایستگی های مورد نیاز دانش آموختگان علوم مهندسی استفاده شد. روایی پرسش نامه ها با استفاده از روایی محتوایی سازه و پایایی آنها با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. داده ها با استفاده از آزمون های ضریب رگرسیون و مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که وضعیت کارآفرینی دانشجویان به طور مستقیم و غیرمستقیم از متغیرهای پیش بینی اخلاق حرفه ای و شایستگی های دانش آموختگی تأثیر می پذیرد، همچنین تمام مؤلفه ها در حد مطلوب و بسیار مطلوبی گزارش شده اند و مدل داده ها از برازش خوبی برخوردار است، بنابراین فرضیه کلی پژوهش مبنی بر “الگوی مفروض رابطه علی بین شایستگی های مورد نیاز دانش آموختگان علوم مهندسی با کارآفرینی با میانجی گری اخلاق حرفه ای” تأیید شده است.

داوطلبان ورود به رشته های مهندسی، از بین فارغ التحصیلان رشته ریاضی- فیزیک در دبیرستان ها هستند. در دو دهه اخیر تعداد دانش آموزان رشته ریاضی- فیزیک به شدت کاهش یافته است که این امر موجب کاهش تعداد و کیفیت داوطلبان تحصیل در رشته های مهندسی در دانشگاه ها شده که ممکن است موجب اثرات منفی بر توسعه علمی و اقتصادی کشور شود. در مرحله اول جهت شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش داوطلبان تحصیل در رشته های مهندسی، بر اساس پیشینه تحقیق و مصاحبه با خبرگان، از روش دلفی استفاده گردید. در مرحله دوم جهت اولویت بندی این عوامل از رویکرد ترکیبی دیمتل و فرایند تحلیل شبکه ای استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل آموزش، فرصت های شغلی آینده، توانایی و علایق شخص، خانوادگی و نظر والدین، و اجتماعی و فرهنگی به ترتیب دارای بیشترین تعامل و ارتباط با سایر عوامل هستند. همچنین نتایج بررسی معیارهای عوامل نشان داد که معیارهای وجود تصور سختی بیشتر در تحصیل و کار در رشته های مهندسی، تحصیل اعضای خانواده در رشته های دیگر، موقعیت و منزلت اجتماعی تحصیل در رشته های مهندسی، دارای بیشترین اهمیت در بین کلیه معیارهای اثرگذار بر کاهش داوطلبان رشته های مهندسی هستند.

به منظور شناخت چالش های روزافزونی که مهندسان با آنها مواجه هستند، نیاز به بررسی جامع رویکردهای مهندسی انسان گرایانه، مهندسی بوم گرایانه، مهندسی جهان شمول و مهندسی کل نگر است. فلسفه و هدف این مقاله، ضمن پاسخ به این نیاز، مقایسه این رویکردها و ارائه ویژگی های توصیفی و کاربردی آنها در حوزه های مختلف است. این پژوهش بر اساس هدف، توسعه ای کاربردی، بر اساس شیوه گردآوری داده، توصیفی، و بر اساس ماهیت داده، کیفی از نوع مقایسه ای است. نتایج نشان می دهد که درهم کنش این رویکردها برای حل مسائل پیچیده مهندسی، ضروری است. همچنین آموزش مهندسی، نیاز به بازنگری اساسی دارد تا موضوعات رویکرد کل نگر، هم نشینی با اهداف توسعه پایا، اخلاق و مسئولیت پذیری اجتماعی، توازن دانش فنی و دیدگاه های انسان گرایانه و بوم گرایانه و ترویج دیدگاه های جهانی و شایستگی فرهنگی در پداگوژی مهندسی را دربرگیرد. لازم است که نه تنها راه حل های فنی، بلکه ابعاد اجتماعی، اخلاقی و بوم شناختی چالش های مهندسی نیز مد نظر قرار گیرند. آموزش های محیط زیستی و اجتماعی، یادگیری اجتماعی و تجربی، همکاری میان رشته ای، مطالعه موردی و ارائه تجربیات بین المللی، جهت آماده سازی مهندسان برای مقابله با چالش های محلی و جهانی، بسیار حیاتی است. این موارد می توانند در توسعه فهم عمیق تری از مسائل مختلف، به دانشجویان مهندسی کمک کنند. همچنین باعث می شوند که مهندسان آینده، دارای دانش و مهارت های لازم برای طراحی و پیاده سازی راهکارهای نوآورانه مناسب، فرهنگ مدار و قابل قبول از نظر محیط زیستی باشند.

 هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت کنونی آموزش درس معماری جهان در ایران از دیدگاه مدرسان است تا زمینه ای برای استعمارزدایی از برنامه درسی آن فراهم شود. شرکت کنندگان در این پژوهش نه نفر از مدرسان معماری جهان در نه دانشگاه دولتی هستند که از طریق نمونه گیری هدفمند گزینش شده اند. گردآوری داده ها با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفت و از نظر مضمونی تحلیل شد و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. شش مضمون اصلی در مصاحبه ها یافت شد: انگیزه های مدرسان، نتایج یادگیری دانشجویان، رویکردهای آموزشی، راهبردهای آموزشی، منابع آموزشی و معضلات آموزشی. بر اساس یافته های پژوهش، مدرسان معماری جهان دانش آموختگانی از رشته معماری هستند که به تاریخ علاقه دارند یا در زمینه تاریخ معماری پژوهش کرده اند. از نگاه آنان اصلی ترین خروجی یادگیری درس تقویت مهارت های طراحی است. آنان برای تدریس از ترکیبِ هشت رویکردِ تاریخ نگارانه، تحلیلی، تطبیقی، توصیفی، سیاق مند، گونه شناسانه، مفهومی و میان فرهنگی استفاده می کنند. اصلی ترین معضلات تدریس عبارتند از اندک بودن زمان درس، توجه بیشتر دانشکده ها به دروس طراحی، فقدان منابع معتبر به زبان فارسی و امکان ناپذیری بازدید از آثار تاریخی برون مرزی. این پژوهش با بررسی انگیزه ها، نتایج یادگیری، رویکردها، راهبردها، منابع و مشکلات آموزشی، به غنای ادبیات آموزش معماری می افزاید و پیشنهادهایی برای توسعه و نوآوری برنامه های درسی ارائه می کند.